Ioannis Ferrarii Montani Ad titulum Pandectarum, de regulis iuris, integer commentarius. Vna cum integra castigatione oculis lynceis reuisa

711쪽

iustitia. Nuptiae.

dicere possumus. Tu siue de uera definitione Iocin intelligas,sive de regula,non multum referre puto. cumer Iureconsulto definitionum frequens situ us, quas tanto facilius est subuertere,quanto fusior est mutoria quam pusim trafit. Quemadmodu Ulpianus, Iulliatia ait est constins Cr perpetua uolutas ius suu unicuis tribuens. Potest iam fieri ut illud cui tribuatur,quod non sit honestum,aut ex iustitiae adminii bratione no ita proαficiscens cuti ubi in pari sunt dolo er qui petit Cr qui pulsatur, ni durior est causa petitoris. Ite, Nuptiae, apud calam, siue matrimoniu est uiri er mulieris coniunctio indiuiduam consuetudinem uitae cotinens. sed nobis etiapost diuortium nuptiae remanent, quamuis etia sine ulla Furium. vitae consuetudine. Item furtum est cotrectatis,fecundum Paul ,rei alienae inuito domino fraudulosa,aliquando tame fuae rei furtu comittitur,uelati si debitor rem quum creditori pignoris causa dederit, bubtraxerit,aut alteri vendiderit. Item actio apud celsum,nihil aliud est quum ius persequendi in iudicio quod sibi debetur. Haec uerba si ad superstitionem obstruare uelis, in rem non erit tibi prodita actio. Peculii definitione a Tuberone expositam Labeo coue it, ed ΝΙΝ. definitio. f. de peculio. Sic nubia prope definitionem in iure ciuili habemus quin sti ucta cauillatione posit impeti, sed ubi rem ipsum ex integro distexerimus, finitiones saluae manent, quamuis enim enim quasi ariete aliquo impetantur,ad iustum tame senissum cosi tent,ut sic purum sit ut no subuerti posset,nisi

enim

712쪽

enim uera eam intellectu,er quomodo omnia eius matreriae ub se inclusit,aperiamus,li peluem irent, quo ficto Rarum non assius manet. Q are no uideo quo nu pacto lactio illa ge φήψ qu dratinuina esse debeat, qua nonussi rara, pro pam cotra laciphrasim nobis obtrudui. Ut si raru en enim ut no subuerti posit,quasi nulla firme sit definitio quae no destrui ualea σὴς nulla haberemus definitione chlante. cii uelit Vlpianus pam ese ut non subuertitur,quasi dixerit,nisi circuns ecti simus uis definitionem iuris ciuilis ut oportet tueamur complectimur,periculosa en, Createnus in mα rerum uariente impugnatur,ut parum sit, hoc est, non multum defit,quin subuerti in totum queat.

Proinde ad regula iuris ciuilis nostri definitione re se .uoia i drrunt, quasi Cr ipsa periculi plena habeatur, er propter exceptionii incursus parusit qn subuercitur,quasi ex inategro repetere conarer, opu3 est ut p omnes in uniuerasum regulas di cumre,quae olyciusuu in nonussis piunt, er steriali iuri lacusciret, queadmodu paulo ante enarrauimus,non pos eu dolo carere 1 imperio magistratus no obreperat.Et tame si quis extra territoriu suu ius Molit dicere, aut supra et sua est iurisdictio, impune de ciatra dolii ei no paretur.l extra.f. de iurisdic. om.iud.Praevitere ex poenalibus causis no solet in patre actio de poeulio dari. Sed uera est ex causa furtiua de peculio Misisne in patre dari,in quantu minen locuplatior est Actus: O iniquistinusit ex fu furto patre impune locupletari. t.licet praetor. ex furtiva. f.de peculio.Id quod in omnibus alijs regulis est inuestigare,quas oportet iurisingulari quados cocta lino qgod ipse regulae es desinant,Cr se V plane

713쪽

σ1 Io. FER R. MONT. cIM M. plane subuertitur.sed eta ius illud singulare est unde ex

ceptiones dematur, necessim est quo ad illud ius regula osticiu fusi perdat,atq; interim exceptionibus locu prae beat,quaru nonnunq tuta est frequentis,ut ius singulare pluribus comodare propemodu uideri posit, et im regua lare,unde parum est ut etiam subuerti non queat. Adeo ab ' ' caetera quod Accursius, parsi in eu usum adiectu senistit,quia fiunt quae exceptionibus no impugnantur,uti litaber homo no usucapitum. Ite mulier quae in re sua interis cedit,senatusconsulto no iuuatur, Cr id genus alia citata sunt merae ineptiae,cr a legis scopo ta aliena,ut quae aliisnfima. sinaliter quido Decius adfuit definitione in rure periculosam esse,quid deicile sit explicare quidditae et essentia rei definitae, in se quide ueru est,quapropter Criureco ultus plerum descriptioibus quibusdi cr no abis solutis omni numero definitioibus uti uideturi ueluti seris ustus est constitutio iuristentiu qua quis dominio alieno contra naturam subi citur. Item . Mortis causa donatio est,quae propter mortis fit fustitionem. Sed ad praesentis regulae considerationem non spectant, quae idcireo demnitionem periculosam esse uult, quia constituta acile imo pugnatur,non quia disicile constituitur.

Lex C C IIII. Pomponius.

Quod quis ex culpa sua damnum seristit,non intelligitur damnum sentire.

Damnum. M. VARRO homo Latinae linguae diliget imus, dum iu a demptione originari scriptu reliquit, ut cu misnus e re Adlusit et constibat. Quod legislator ex eo salie consid

714쪽

AD REGULA s IVRIL s seonsiderat quod alteri cotra Iegis costitutu insetur. Hoc

.i enim leges resarciri cauet,hoc praetor edi i iure toties

proposito instiurudum iubet. Caeterv qui sibi ipsi ob tis,

er sua ipsius culpa damnubenti nulla iuris auxilia inueniet, cui id in numero damni non est, recte igitur quod quis ex sua culpa damnum sinti non intelligitur damnusentire,quo ad iuras considerationem,quod huic damno non patrocinatur, quamuss i e qui patitur non ambia gurus quin praesentis mina, Cr maximum damnum id brabeat er sic uulnera fuit telιs Am patiatur. Est in cap. ' damniam. regulis iuris. in vi.

poenamq; solvit,id no potest in damnu copulare,ut ex do ςWp M. mino recuperesina culpa sua damnu sentit. l. qui proprio,.stem contra. f. de procurato.proinde si putator ex ambore ramos de ciens clamasset ne transiens periculo se objcia Cr H dum clamantem exaudire nollet, damnium

accepit,non est quod propterea putator debeat obligari, eum sibyd damnum intulite uideatur, cui leges ob id nosubueniut. si putatoris ad legem aquil. Cr item si puri mori I nstitu. de lege Aquil.innumera funt ad quae lacum coaptare poteris,etiam suifragantibus. I. inter cohaeredes. quod ex facto.ffstaliae herciscundae. e. z I si communis, i imili .f. de noxalibus actio. Et hinc iustam rationem habes, quod is qui in iudicio Impe contia uictus est,er impensu litis soluere iussus,non tenetur ad m*ςi nou rc Coi μ pimi quos uictor per contumaciam eondemnatus p μμ μ ' pertulit: in sua culpa eos Milyt, quos ob id inter dra, mnu ais sitis impensas non collocamus. meminit Alb. Cr

715쪽

Lex C C V. Pompontis.

Minus est actionem habere qualin rem.

LV A M VIs er rem ipsam habere uideatur qui actione habet,ad eam recuperanda,ut superim expositu est,in I. qui actionem. Pomponias tamen minus ait ese arictionem habere q rem, Cr utruns verim est. Porro qui actione bile re legitimis motis assequi potest, quod ei Tutim est rem no copetit q actione no babet.sed quicus hoc Acere in V habet mallet forte se rem iam habere,propter multa qνα

obsticulo esse posunt ne ipsam costquatur. Ni ea actio utcunt sit iusti,poteri feri ut iniqua appareat aduersus

eum cu quo agitur,itas exceptioe elidatur. Instit.de σα Probasio qua, ceptio.ab exordio .Praeterea habeti actione saepsime no:π'' iu sed probatio deest, quare potior erit causa poside tis,unde dubim est euentus executionis tum secundum Scaeuoli,er incerim. l. quod debetur.f. de peculio. Quia brus si exceptionem solutionis etiam in executione adrimittendam, tot inductis reis permissas , si plus litium dis alias innumeras fri molestias tibi interim deuoraridas addideris omniu stupidisimus βret, qui cum Pomoponio non diceret, Ninus esse actionem ex ius ad rem persequendam habere,quam rem ipsum.

Plerunm fit,ut etiam ea quae a nobis abs ire possunt, perinde in eo statu sint, atm si non essent eius conditionis, ut abire POL

716쪽

sis: ia la D RE G VL As IVRI s. εχ snt 5c ideo quod fisco obligamus,& uen' dicare interdum, & alienare,& seruitutem Praedio imponere postlimus.s V N Τ nonnulla penes nos ea ratione ut tame ablarrias a nobis auelli queant,nimira quae pvidemus Donee existente coditionis euentu ad altu sint transi ur in inne sim eoiis quibus ne dominia interim sit ub incerto, er puri, di ioa Postidεpeata coditione ita quod nojit luturus eius euentu ea penes nossint mapura no secus agere post iis atqβ nutilum expectaremus conditione ed ea pure ut nostra possideremus. unde ex in eo babentur atq; si non essent eius naturae ut aliquando a nobis sint abitura.Idem erit si sub certo die possi aliquid nobis auelli quod pmdemus. quemadmodu legatum sub conditione uel certo die reli ctrum ab haerede ante conditionis euentum,aut diem uerepo detur,idq; ob stem coditionis no implendae si uerit alienatu,in hγpothecam datum,aut alias translatu,cona tractus quidem subsisti σ deficienteste conditionis dias utatio omnis cessabit. Sin conditio existat, aut dies uerinerit, cotructus ab initio reuocabitur ita quod nes Uuo capto,nes longi teporis praescriptio contra legatarium procedat s. duobus.g. 'aute. comnia delegatis. Id quod in emptione quae in diem addictione fit etiam locuhabet,ni quoties ita conuenerit,sit tibi praediuem quod in uilla suburbana mibi est, emptu ducentu aureis, nisi quis intra calend. Maias plus dederit. quia hoc actum est ut meliore allata conditione, ab emptione discedatur pura

est tmptio qμα sub conditisne resoluitur,quo circa praeis in GV V s di

717쪽

6rs IO. FER R. MONT. cOMM. dium quo ad emptorem in eo stitu est,priusquam melior conditio sis allata, ais si non esset eius conditionis ut rabire posit,atq; per conditionem resoluitur.I. quoties. f. de in diem addictione. π L haec uenditio. g. si qua incis de contrahend. emptio. Eam ob rem ex quod fisco e obligatum ut uel sub conditione uel in certu tempus eiu sfiat, interim potest a nobis,si in alterius manu uenerit,ut nostru uendicari,alienari, Cr seruitute imposita grauari.

Iure naturae aequum est, neminem cum

alterius detrimento, oc iniuria, fieri loci pletiorem.

Quod ibi non ALEXANDER Seuerus I mp. Ro. Cr in pavo h 4 6 tis,er in publicis operibws perscribi iubebat,autore La pridio, Quod tibi no uis fieri, alteri ne ficeris. Id quodno modo iure ciuili ed et ii naturali est traditu. Et certe nemo uelit alterius' ob entu sibi ore distedio, quare natura aequu est,ut ipse ide Scia rebus suis in inuigilet, ne alteri sit detrimeto, cuam in hunc modum opes nost C

sint inquirendae ut magis quod bonesti sit resticiant, gpriuatam utilitatem, praesertim ea quae focis uitae, adeoq; humanae confluetudivis no habeat ratione,qua monemur neminem cum alterius iniuria sibi rem debere facere,aut feri locupletiore. Est etiam in l. nam hoc a natura aequuest. f. de codictio. indebitiI.si quis mancipijs. . Proculus. f. de institu. Cr c. Iocupletari. de regulta iηru. in vl. . Ideoq; pupillas quod sine tutoris autoritate mutuum

accepit, Ex locupletiorfctus est, si iam pubes Actus sol

718쪽

AD REGULAS IURI s. t,indebiti condictione non repeti ne cum alterius deis trimento sibi commodet, naturae aequitate refragante. l. naturaliter. item quod. f. de condicti. indebiti. Quam CMilio indo obrem Cr pupillus rem uenditam sine tutoris autoritate, h μ' non potest recuperare nisi precio restituto.l. i. c.de Uuri cap. pro empto. Ex quo lonte Cr condictio indebiti proae manat ex bono Cr aequo introducta. Etenim quod alteis rius apud alteriam sine causa deprehenditur,reuocare μα Iet, ne quis cum alterius detrimento ex iniuria fiat Iocuae pletior. l.indebiti soluti. Ihaec codictio. f. de codictio. indebiti, quorsum ex innumerae causae pertinent tam uendicationum,quam restitutionum,atq; aliarum rerum,

quibus assequi aliquid, possessoribus, extorquere daritur,ne quod alterius sit,quisquam babeat. Interpretes iuris ciuilιS coniunctam illam orationem cum alterius detrimento Cr iniuria, disiunctive acciripiunt, argumento cap. locupletari. ut si alterutro mois do quis locupletetur siue cum alterius iniuria, siue deis trimento, aequum sit illud auelli, iniquum autem retia neri. Cum in disiunctivis orationibus susciat alterum duntaxat subsistere. I. cum pupillus. g. disiunctivo. f. de conditio .er demonstratio. l. si ita stipulatus. Et ibidem Alexander. f. de uerborum obligatio. Sed non uidctgr . ., hi, certa ratione niti,ciam nullum sit detrimentum quin per hi inlutirim' iniuriam,Cr rursus nulla iniuria quae non derimetosa habeatur,ideo no uidetur damnu esse quod sua culpa senotit,cu ibi iniuria desit. Mare no uidetur cosistere quod DFnus de eo respondet,qui exceptionem non opponit, ut pecuniae non numeratae, quasi alter cum eius iactura . V 4 quidem

719쪽

roo Io. FER R. MONT. c Ora M. quidem Iocupletetur,non autem iniuri cum id legis critoritate posset retinere: quando damnuem non censemus quod iure concedente committitur, id quodsuperius lute deductum est.

Res iudicata pro ueritate accipitur.

Res iudicata. REM iudicatam Herennius Modestinus uocat qυ finem controuersiarum pronunciatione iudicis accepit, quod uel condemnatione,uel absolutione contingi Eam

proprie dicimus,quado nes per appellationem amplius potest impediri,aut sustendi,nes alia ex causa restar ri.glosse in c.non fotam. de appel.in η.Bart.in rub. c.dere iudi. Cr Iason labi f.de re iuri. quamin Accursius in eadem lege hane sententiam ex constβο impugnet, subtilius hercle,quam uertis.Licet enim sententia sit etia dum posit appellari, timen rem iudicalam non dicimus, quae tunc demum prouocatione interposita etiam erit, si conistrouersia maioris iudicis pronunciatione sine acceperit. o. Et haec res iudicata veritatis loco nobis habetur, ricti pro ueritat Dindum erit,ob perpetuum illam firmitatem qua nititur,

ne nullus sit litiam sinis, alias enim possisFor, uel qui rei

loco est, nunquam sibi relinqueretur, Cr perinde atque Ixionis rotae adligatus esset,perpetuo uexaretur. Et usq; adeo rem iudicanan pro ueritate habemus ut etiam actu illa in publicum monumentum redacta, quae uel rem iudicatam ostendunt, vel quod per iudicem quod ad vicium etin pertinet actum praest 'unt, firma esse debeant, 'nunciai. ' ' publicam si in habere, eatenus ut etia successor iudicii,

ex e

720쪽

AD REGULAS IURIS. orex eis pronunciare posit. I1. I. res iudicatae. σl. f. C. de re iudiae mortuo. f. de iudic. π I. properandum. illo. c. de iudic. c. m interi ex.de re iussi. Cr tractat Barin I. inae genui .f. de sti. homi. ubi eade regula Ulpianus utitur, ad hoc quodsi in causa stitus iudex pronunciasbet ingeonu ,quem postea constit figlie libertinum propter fetitentiam, ingenui stilum retinebit: cum res iudicata proverim te sit accipienda.Item qui, ut decem ex empto dea bis soluat,est damnatas,inducias petit ad solutionem fiaciendam. Deinde objcit pactwm de non petendo, quaesitu est, sit ne audiendus. cr quia dilutionem petendo sententiae acquievisse intelligitur, quae ob id in rem iudicatam transiuit,nim s inde exceptione praetexit, cum ex instra instrumentare' menta recens producta rerum iudicaturum, unde ius esse V P μω capi autoritatem instiurare,aut conuellere,exemplo sis graue. I. ub specie. σI.ad solutionem. c. re iudici Quae omnia ad regulam iuria pertinent, extra quam sunt ubi sentetia retratidici uel ipso iure no cosistente,res iudicata non est,ut quae non habetur pro ueritate. iuxta Lq. C. quando prouo. non est neces. c. si ex M. iiij b u. alijsper interpretem citatu Iocis. Quod idem probamus si reis nunciatione sententia cessarii er inter partes uiribus deis

pituri sit. l. iuristentiam. si paci car. f. de pactis. quoder tacite feri posse Decius adnotauit, in eo qui patitur

quem conqueri de sententiae iniquitate. Probato enim seu I'iustam sentententiam esse iniquam,iudici autorιns est iam reuocare, iudex retractat.

Cr secundum ius denuo pronunciare non obstitate quod sentetia illa prior transierit in rem iudicatam, cum Cr re iudicam iusticia superior esse debeat. Apud Inno. in c. mu a dilecta