De adiectivis poetarum Latinorum usque ad Catullum compositis [microform]

21쪽

und dasii di Comparation annim mi. Di xerit sane aliquis comparation quidem non tam corta fido de adiectivo alicuius vocis indole indicari posse, cum Plautus merorum participiorum et comperativum et superlativum idque haud ita raro finxerit. Verum hac re minime haeret iudicium, cum lautum iocandi saepius ludificandique causa et vocabulis talibus novandis indulsisse, qualium exempla apud nullum alium scriptorem exstant, et vocabulorum tralaticiorum novis Ormis linguam auxisse inter omnes constet adeo enim ingenio suo praeservido est raptus, ut Vel substantivorum comparationes adhibere non dubitaret. Verum addere opinor licet, diiudicandi do talibus disclivis dubiis causam adverbialem quoque eorum usum praebere. Destitutus vero duabus istis distributionis rationibus, interiorem quasi quandam cognoscendi notam adii significationsm divorsorum singuli locis adiectivorum, ut d adiectiva vel participiali alicuius vocabuli vi atque indolo institueror. articipium scilicet, quod Verbalem vim maxime retinuit, prae adiectivo actum singularem indicat imperfectum, non statum quendam absolutum ideoque quasi continuum. Quod praecipuo respiciendum erat in iis vocabulis conscribendis, quae derivata cum sint de Verbis compositis participia, adiectivorum paulatum imatquo indolem induerunt. In animo est omnis adiectivorum participialium permagna copia, quae congesta subliti invenies. Haud dubium sero erat iudicium do iis omnibus adiectivis, quorum altera pars adiectivum participiale exstat. atque praecipue huc pertinent

22쪽

composita .ex coniunctione particulae cuiusdam cum adiectivo prosecta. cf. c. I D4 2.3Ρaucissima donique do particulis addenda sunt; quorum in ambitum ab iis grammaticis et anterioribus et posterioribus, qui partium orationis divisioncm instituerunt, praeter praepositiones et coniunctiones adverbia quoque sunt redacta. Quorum artem atque disciplinam in hac pella non arripiendam suisse pluribus orbis explanare supersedeo in). Indicentur iam libri, quos in locis citandis secutus sum. sui erant: ἡ Τragicorum Romanorum fragmenta' d. O. Ribbeckius. Loip. 1871., Comicorum Rom. Dgm. eiusdem. , Ennianae poeseos reliquiae ed. Oh Vahlenus. Huno vero librum ad Enni Annales tantum perscrutandos adhibui. ἡ Ρlauti comoediae ed. Alf. Flecheisenus complectens ducem sabulas Amphitruonem, Captivos, Militem glorios. Rudentem, rinummum, Sinariam, Bacchidos, Curculionem, seudulum, Stichum. Trinummi praetore editio Brixit Loipg. 1879.

In usum VocaVi praeterea Ritscholii ed. Mostellariam Persam Menaech-

catore141.

Spengelii Truculentum. Wagneri: ululariam.

1 Adoas L. Seliroederi l. c., qui divorsorum virorum doctorum sententias de hac re contulit p. 35 8.

23쪽

Brixit Menaechmos

Gepperti Casinam Poenulum, Epidicum. Bothii Cistellariam. Studemundi de Vidularia programma Gryphis . Sigiis in lautinis sabulis citandis usus sum hisce:

1. m. - Amphitruo 11. c. - Mercator. 2. s. sinaria. 12. l. - Miles. 3. u. - ulularia. 13. o. - Μostellaria. 4. B. - Bacchides. 14. r. - ersa. 5. p. Captivi. 15. o. oenulus. 6. s. - Casina 16. s. seudulus. 7. i. - Cistellaria. 17. R. - Rudens. S. v. - Curculio. 18. St. - Stichus. 9. . Epidicus. 19. r. - rinummus.10. n. - Menaechmi 20. Tu. ruculentus. 21. i. - Vidularia Τerentianarum sabularum editionem adhibui, quam curavit is alechoisonus Sigiis in Terentianis sabulis citandis usus sum hisce: 1. d. - delphoe. 4. Η - Ηautontim'rcume-2. And. - Andria. OS. 3. E. Eunuchus. 5. Ηe. mecyra. 6. h. se hormio. In usum Vocavi praeterea Spengelii Adelph6 - Andriam. Wagneri Hautontimoroumenon. Dgiaigko: hormionem. Lucilii saturarum editionem Lachmannianam adhibui Lucretii de rerum natura libri editio a Lachmanno curata mihi erat ad manus.

24쪽

caput secundum.

A. Agitur de iis adleotivis ompositis, quorum pars prior substantivum praebet.

I. indieeliva, ex onglutinatione duorum subalansvorum orta. Ρerrara exstant exempla adiectivorum compositorum, quae coniunctione duorum substantiVorum orta sunt. Ρaulo maior eorum compositorum huius modi est numerus, quaΘ substantiVa remanserunt. JuVat vero addere, si quidem poetarum istorum temporum reliquiis littorariis iudicare licet, quando. quidem concedendum erit, scriptores omnium temporum, qui soluta oratione utuntur, in universum quidem adsumpsisse magis poetica quam suppeditasse poetis ornatum talia adiectiva composita inusitata sere fuisse. Duo tantum exempla in fragm. tragio exstant. Corni-frons Pac tr. 349 armentas); auricomus ex ino inc. f. tr. 163. In lautinis sabulis, excepto uno lori-pes' quod legitur o. III. l. 7 lori-p. procos), Terentianisque, nec non in Lucilii fragmentis frustra huius generis adiectiva composita quaeras. Verum .inde ab astato Lucretii saepius occurrunt, ita ut cum maiore poeseos studio Vocabulorum huius modi novandorum amor increvisse putandus sit. Etenim cum in Lucretii sex libris inveniantur quattuor tantum Xempla:

alipes V 76b eorvi); angui-manus ΙΙ 537 elephas); capri-pes V 585 satyros); lauri-comus I 152 montes); androgynus Lucr. V 839 substantivi vicibus potius langitur ut hermafroditus' Titin. v. 112 Ribb.com. l. in Catulli carminibus plura iam muniuntur

25쪽

pro minore Versuum numero. Idemque maior horum

compositorum apud alios huius saeculi poetas conspicitur. Τ)Notandum esse videtur pleraque huius generis adiectiva in pes, Vel comus, Vel color Tire. Sohroederas oxompla adiectivorum huius modi complectens, cs. l. c. p. 19 nonnulla Lucretiana auricomus', capri-pes', angui-manus omisit; nihilominus autem, si aliquam ei in his rebus fidem habere possumus, ex adiectivorum huius modi diversissimorum seriptorum congestu apparet, posteriores potissimum iis novandis indulsisse.

Adiectiva huius generis ordini alteri a Boppio posito sunt ascribenda composita possessiva sunt bahuurthi). Sane quidem non ab omni sensu cassum oret, si composita determinativa harma-dViraya), si regiminia talpuru sa ea esse sumeres e g. si Or-nifrons adiectivum possessivum esse statuimus intellectus est: hbrnsurnig frontem cornibus ornatam habens', si compositum determinativum, sensus est: frons cornibus ornata ita ut verba cornibus ornata attributum exstent substantivi frons', sin vero compositum regiminis, intellectus evadit: frons cornuum'. a vero vocis cornifrons intorprotatio est commendanda atque recta, quae ad eos Iocos, quibus adiectivum occurrit interpretandos est apta, qua re compositum possessivum bahuvrihi id esse sumam. Eadem sero ratio est substantivorum auricomus, alipes, anguimanus, apripes, aurieomus e. g. anguimanus, capripes armad amya esse possunt; vertendum forent hoc posito: Hand Wis in Schlango', Fus mio in Bock' vor cum istorum compositorum, adiectivorum sensu arrepto, illud ad lephantem hoc ad satyros sit refersndum, eorum sensus non iam est Handisio in Schlango', Fuss io in Bochy, sed certa quaedam istorum animalium qualitas sis-nifieatur.

Forma compositionis horum adiectivorum plerumque

1 os qua Soligius in diss philol. Bonna 18Τ8 do adioetivis latinorum poetarum conlpositis contulit; adeas do Cat lo p. 15, svorgilio p. 18, de Ovidio p. 24.

26쪽

est comparativa studia vero, quae Udolphius in dissert. commemorata de hac compositione monuit dicit p. 4:, forma quaedam ellipticae compositionis est compositio comparativa; in attributum, quod adiectivum designat, determinatur atqus circumscribitur comparatione modus enim attributi comparatur ei modo attributi, qui in ea re existit, quam prius substantivum significat; auricomus est is, cuius coma est aeque flava atque aurum; angui-manus elephas a Lucreti Vocatur, cuius proboscis tam mobilis est ac anguis. In eundem modum explicanda sunt auri-comus', capri-pe8'. 2. Adiectiva ex onglutinatione substantivi eum adiectivo orta. Nomina adiectiva duorum substantiVorum compositione orta perrara exstare in prisca latinitatis monu-

montis atque indo a Lucretii aetate huius generis composita propter ornatum quendam atque sublimitatem a poetis in dies magis esse adamata, paragrapho prima demonstratum est. Mirum Vero, quam raro adiectiva, in quibus substantivum in priore parte positum adiectivum in altera parto sequitur, a poetis omnium etR- tum in usum sint vocata. Etenim cum in Ennii Annalibus v. 188 legantur belli-potens', sapientipotens', in Attii Deiphobo est 'armi-potens' tr. rg. V. 127, lautus novavit: caeli-potens' s. 755; sali-potens' r. 830; turpilueri-cupidus' r. 100 vini-pollens' u. 114.1 Compositio elliptica ea egi, cuius membra ab8olutum ac perfectum sensum per se ipsa non efficiunt constructi membrorum per so omnino est nulla. Necesse est semper, ut cogitatione interponatur explanans atqus expletiva aliqua notio inter compositionis membra o. g. Mindmissile est mola, quae agitatur vel movetur vento; notio agitandi monto addi debet. In voco cornifrons notio n- struetum esse fronte, ornibus ornata subaudienda est.

27쪽

Nullum est huius generis adiectivorum exemplum apud Torontium. in At iam videas, aureae aetatis poetas a talibus compositis novandis omnino abhorruisse. )Unus Vergilius novavit igni-potens ' cf. Setigium p. 18); verum Catullus Tibullus, ropertius, atque qui praeter. Ρlautum Vocabulorum novandorum palmam seri, vidius a talibus compositis novandis sese abstinuerunt. Neque suo iure de vocis potens indolo dubium movisse putaverim Schroedorum, qui in I. c. p. 330 de adiectivis compositis, quorum posterius membrum O-cabulo potens exstat, Isserens, dicit: Man eaolite, das vo de ala sicher hierher gerechnolo Compositis 1 aut potens endigen, ei dens os Wollathas sein hann, o si nichi esser et de Composite Von Ρarticipium g reclinen sind entschoido man sicli fur Letgteres, o bleibe nur enige vereinetoli Bildungenhiomach. De hac quaestion satis dissicili Bosta sano in Dissert inaugurali de verborum compositione plautina Vratis-lav. 1876 omnino non dubitat. Qui p. 29 hune in modum disputat: Nonnulla apud lautum occurrunt adiectiva composita, quorum membrum Secundarium participio potens continetur. Neque tamen tam confidenti dicendi genere quaestio plane dirimitur; Vocem potens primitus participium esse nemo nescit Verum cotidiano usu atque o uetudine trita, ita paulatim indolem participialem seu verbalem exuit, ut adiectivi solum vicibus fungeretur atque a p0sterioribus scripto-

1 cf. urnannia C. I. I. p. 125 quod vocabulum P urna he nea vulgo reditur coaluis8s.

2 of Seligi diss. c. p. 14, 1 b, 22, 13 al

28쪽

ribus imprimis ecclesiasticis haud raro vel substantivi

sensu usurparetur. Eadem huius Vocabuli nec non Vocis potions ratio mihi esse Videtur quam Vocum recens', praegna n)s', libens', lubens', impotens', impudens', praesens', absens', al. Qua re haud temers mesocisso credam, quod omnia ista Vocabula, quorum membrum posterius potens vocem praebet, in hunc ambitum potius adigenda esse censui. Sod iam singula Videamus. In vocabulis caeli-potens', sali-potens', in membro

priori locativi intollectum cum est tribuam; salivolens igitur Neptunus appellatur, quod in mari potens est, Iuppiter caeli-potens quia in caelo potestate floret. Vocem viri-potens' Besta p. 29 sic explicat: Viribus magnis instructus. Sed ut armi-potens eam ob rationem extra dubium vocatur inerva, quia armis multum valet, quia armis multipotens est, non quod armis os instructa, ut igni-potens' nomen Vulcano datur, omnino non quod igne multo est instructus, quod absurde dictum oret, Verum quia igne multum Valet, sic viri-potens' sum significare credam, qui Viribus suis multum valet. Atque eodem sensu accipienda sunt,

qua 1 Ennii Annalibus loguntur belli-potens', ' sapientipotens'. Denique do vocabulo decomposito turpilucri-cupidus', quin nonnulla moneam praetexmittere nequeo. Besta quidem in l. c. p. 29, hoc vocabulum cum ei compositorum ordini subiungeret, quae aliorum distributionem

1 Do sali-potons vid Nouo Formentehre p. 152. 2 meo vox antiquam stirpem visi seu viri moram retinuit. cf. . myor Vors Grammati II 170; vhner Latelaischo Grammati I 65 c. I. 3 Longe maxima pars eorum compositorum, quorum Prius mem

29쪽

secutus composita regiminis vocat, ipse de ea sententia stare videtur, membrum prius pro substantiVo esse sumendum distribuenda igitur ex eius sententia est Vox ita, ut prius Vocabulum sit compositum immutatum turpilucrum', posterius cupidus'. Verum adnotatione subiecta indicavit, rem potius in incerto esse relinquendam, cum dubitaret, num recte fortassis hoc loco Vox turpilucricupidus' legatur. Vix vero de huius decompositi partibus dubium remanere potest, si intellectum vocis accuratius in discernendo in calculo ponamus. Invenitur sane in Apul doctr. lat. Vox lucricupido', quare ortassis dubii, quod est movit, aliqua ratio haberi possit. Nepue tamen huic rei maius momentum est tribuendum, quam ei, quod in Augustini scriptis logitur turpilucrus', qua Voce graecum, αἰσχρο-κερδής' verbolenus redditur. Sed redeam unde abripi me passus sum longius et Verbo dico do intellectu vocis turpilucricupidus'. Quod si poneremus, prius vocabuli de- compositi membrum esse adiectivum turpis- posterius lucricupidus', ita ut ei ordini, de quo sub BQ 2 agendum est, cuiusque unicum exemplum decompositionis laret, subiungendum esset, id statueremus, fieri posse, ut in docompositis sormandis vocabuli una tantum pars,noVO additamento, ante vel post posito, accuratius definiatur Vel quod ad sensum attinet, commutetur. Adiectivo igitur turpis addito, compositi adiectivi lucricupidus prius membrum tantum definiretur. Quod fieri posse omnino negaVerim. In Vocabulo . . trifurciser. totum membrum posterius furciser' nominobrum seu potius thema in vocalom O Oxire debebat, torminals O' in I attenuavit belli-potens pro bello-potens Vini-pollens Pro

. '

30쪽

numorali tor' vel tri addito, definitur Vol commutatur; ito in voce bisulci-lingua prius membrum, quod est bisulcus', totum voco lingua addita, definitur. δ)

Denique paucis quasstio, cui potissimum e sex ordinibus a Bopcio positis adiectiva huius generis subiungonda sint, dirimatur. Quarto autem ordini omnia huius modi adiectiva tribuam, composita igitur regiminis talpurus'a esse ea velim. Prius sane membrum compositorum casuum diversorum vim sustinet in vocabulis enim bellipotens, alipotens, caelipotens priori parti Iocativi intellectum ascribo, et nausi'as Bopp I. c. p. 471), ablativi scilicet instrumonti sensum in vocabulis sapientipotens, armipotens, Vinipollens, viripotens video. s. gothicum induvaurhis opp. I. d. p. 703. Nequo de prior vocis turpilucricupidus parto dubitatio rostat.

. . indiectiva omposita, ompositione substantivi eum stirpe verbali orta. Haud infrequens compositorum in hunc ambitum pertinentium numerus exstat, Omnesque scriptores pro Suo

quisque ingenio talibus compositis fingendis indulserunt.

Neque tamen apud omnes scriptores, et poetas et qui soluta lingua utuntur, idem horum compositorum amor conspicitur. Praecipuos Vero Vocabulorum huius generis auctore Vel novatores eos, qui hexametro utuntur, exstare, lacile intelleges, si, quae quisque OVRVerit, consereS. Omnium enim adiectivorum compositorum huius modi,

quae in comicorum et tragicorum reliquiis reperiuntur, maximus numerus legitur in Ennii versibus, quippe qui Annalibus ingendis commoda admodum ea atque apta ad hexametra pangenda persenserit, quiquo in aliisqu0que scriptis mors adamato raptus est. almam ero compositorum huius ordinis fingendorum Lucretius fert,

1 Sohroedorus vocem turpilucricupidus in Ordine immutatorum, quae substan ivi cum adiectivo conglutinatione Orta Sunt, Po

suit. s. l. e. P. 330.