De Xenophontis Hellenicis commentatio historico-critica [microform]

31쪽

miis, ubi iisdem sere atque apud Xenophontem verbis legItur:

τευον. tu est, sustentari non posse Nebubri argumenta, satis puto apparuerit. Nulla igitur causa est, eur diversa duo opera diversis temporibus conscripta accipiamus, imo omnia ut unum continuum pus statuamus suadent a. Erliger hist. - phi

. . De tempore, quo Heliente seripta sint.

Videamus nunc, quonam tempore et qua rationemellenica consecta sint. Ante secessum Solliuntinum Xenophonti neque otium neque subsidia orant ad primos saltem historiae Graecae libro Scribendos. Jam vero num ipse I, 1 2 ad nnbasin lectores bleget, n- νἱus oris elam esse Patet atqui rue-ger. 3 circa anni 72. tempora Anabasin compositam esse statuit, quod si acceperis, Hellenica paulo post condita esse, On-Sentaneum foret. Etenim quominus eorum consectionem ulterius etiam Proseramus, id erte impedit Iocus ille a Niebuhrio lauda- uS: καὶ τ νυν πολιπεύοντα Μ. . . s. supra A. I. Inceperit igitur scribere Xenophon circa annum 570 jam septuagenarius ); anno autem 69. vel sequente secundum Hellonicorum librum absolverit. unc quidem Athenienses foedus se erant cum Lacedaemoniis et Xenophontem exilio liberaverant. Cui inde meti-jor etiam causa accessit, cur popularium in jurejurando servando sidem, Thrasybuli facinora at praedicaret, Thebanis autem vel insensior evaderet, quippe tam Lacedaemoniorum, quam patriae hostibus acerrimis. Et putaveris sere, maIa, quibus Athenienses a Lacedaemoniis assecli essent, omisisse Xenophontem et infra g. 15 sqq. , ne reconciliatorum amicitiam turbaret, praeteriisse otiam, ne Athenienses Iaederet, Oerati, mortem, quam certe mirum est ne verbo quidem tangi nam quod primo libro accu-

32쪽

rate narrat scelus istud, sex imperatorum damnatione ab Atheniensibus commissum, cuius eos postea non minus quam Socraticae res poeniteret, hoc quidem a Xenophonte ante Ioedus illud fieriptum esse coniicias. Itaque anno M., licet M Elm SeiIIunte, ubi a Dion Laert. τὰς 1στορια consecisse dicitur, fugaretur, tamen et Leprei et Corinthi in opere scribendo perstitit. Sic eirca a. m. componebat librum sextum, id quod ex aede Alexandri Pheraei narrata proditrici. g. 5. , et si limo vix scripto mortuus esse videtur circa a. M., ut nonaginta aeuios, a Luciano ipsi tributos, expleret me modo componitu quoquelis de encoinio Agesilai a Valaenamno excitata. Is erim loca, quae inmisi. r. et encomto Agesilai ad verbum sere eadem sint, ab aliena manu ex tua in hoc transscripta esse autumat, meis-kio 3 contrarium contendente. Nam quum encomtum Agesilai post hujus mortem a Mo. recenti certo viri memoria compositum sit, plurima Ioca ex HesIenteis in Ilud uxisse apparet, quippe quod jam anno in sextus Heli liber paene absolutus videatur. - Simile igitur quam Thucydides satum expertus Xenophon, materiam historiae scribendae exul collegit, liberatus exilio maximam Partem exaravit, Simul vero colligere materiam perrexit; nam certum, quo finiret historiam, terminum proponere sibi non potuisse Xenophontem, recte mouet Delbrach. p. lis. Apte autem in proelio Mantinensi substitisse iudicandus est, sicut Anaximenes Lampsacenus Diod 15, 89. cf. g. 10. . g. 7.

De sontibus Xenopboutis.

Quaeritur, quibus sontibus hauserit Xenophon. Postremo belli Pelop. tempore et proxime insequente Athenis versatus, rebus in Asia intra annos VI M. gestis ipse interfuit in Graeciam cum Agesilao reversus nonnumquam videtur expeditionum ab eo, v. c. in bello Corinthio saetarum particeps fuisse es. 3.

33쪽

I. , id quod avida et minutissima saepe reserens narrati Spondere videtur es in ara. 6. . Sed omnia tamen, veluti quae mari gerebantur, ipse videre non poterat. De multis pitur e bus ab aliis certior fieri debebat ud autem praecipue a daemonios eorumque amicos fuisse consentaneum est, quamvis ab aliis quoque quaedam comperire potuisse Xenophontem nouis gaverim. Vel si probabile est, multa imo Omnia sere, quae ipsi reserrentur, iam per se partano colore tincta suisse, ut saepe non Xenophon, sed ipsi Lacedaemonii, exaggerautes pro- Spera, ingrata tacentes vel minuentes, auctores fuerint rerum non finiis juste et recte narratarum. Hisce nos non amoliri vene Xenophonte Laeonismi vel in historia sua probati crimen, ex iis, quae supra disputavimus, patescat. Et utut est, etiamsi illud acceperis ideoque Xenophon in multis tibi excusatior sit, tamen ea remane culpa, quod non Thucydidis 3 exemplum imitatus omnia impendisse videtur, ut verissima quaeque comperiret. In primis libris eum relictis a Thucydide scriptis usum esse, Supra vidimus. Alius rerum scriptor, quem in auxilium Vocare Posset, erat Cratippus, qui Thuerdidis aequalis ' brius opus continuabat ad ea usque tempora, quibus Onon profligatas Atheniensium pes aliquatenus erexit ). Sed de eo res incerta. In paucis, quae de Siciliae rebus commemorat, nescio an

Philistum adhibuerit; eius enim historiae Siculae in duas partps divisae erant, cujus altera septem libris plus quam octingentos annos complexa ad Olympiadem I, I. 466. captumque mi-gentum de quo en Hellen 2, 2, 24.), altera hinc exorsa quatuor libris monysii senioris res usque admus mortem Ol. 105, 2. ' perseeuta erat x ita quidem et hane artem nosset Xenophon, cum 2 I S. sub Olymp. 4 l. 404. Siciliae res mo-inoret; atqui edita illa certe erat post a. 567. OI. 10I, 2.), undo probabile foret, Xenophontem jam scriptae historiae suae inseruisse, quae de Sicilia habet. Haec autem omnino prae se se

in Ct huius verba , 44 init. Mareellis viti Thum I. 20 sq. , Dion Ilia de hue jud. e. 16. CL Reuege in Dion Historiogr. p. l . si . et ad Clinton Fast. I u. Io.4 Clinton. I. I. sub hoc o. 5 IIeyne de fontibus hist. Diod. p. LXXXVI in ed. Bi p. I.

34쪽

runt excerptorum formam cs infra g. s.). tu Iio est, plurimum sibi ipsi debuit Xenophon. Ceterum in arte historicamerodotum magis quam hucydidem secutus esse videtur. Hi licet, Herodotum nondum noverit Mintiman l. I. p. 216 sqq.), Xenophonti tamen non videtur idem accidisse. Nam Hellen. 4, 2, S. lectorem ad ipsum Herodotum videtur ablegare, quippe qui Xerxis iter accurate narrasset cf. supra g. I.); tum vero etiam res a Der Ilida gestas simplicitate vere Herodote refert ', et tueunda, quam de Mania narrat historia eandem spirat indolem. Ovinitio enim non tanto, quanto hucydides studio civitatum, sed singulorum potius hominiit sata amplectitur more Herodoteo.

De chronologia Xenophontis.

Pauca moneamus de chronologia Xenophontis Thucydides

quum hellunt describeret, res gesta annuati Per tempestate RD-ui disponendas esse censuit; etenim Ore t aestate potissimiliti pugnatur, auctumno et hieme nori apparatus et ova consilia expediuntur. Praeterea autem Parum accuratam ore historiam,

quae ad magistratus uisset accommodata, existimavit ). Eumo in hisce secutus Xenophon eandem temporis designandi viam iniit, in qua utinam accuratius perstitisset Nam non satis ubique annos diversos nota VeriS, aestatis hiemisve distinxit, sed una continuaque narratione Veluti confudit, quos deinde Dodwali ingenium separatos explanarit. Tum etiam in posteriore historiarum arte numerationem omisit annorum, quos in prioribus

duobus libris ex tuitio belli Peloponn. Omputavit. Sagaciter autem odwellus perspexit et idoneis rationibus probavit, ab interpolatore additas osse temporum notas apud Xenoph. Uell. I, 2,

35쪽

an eodem jure phororum Spartanorum indicem Heli. 2, 5, 10 interpolationis nomine suspeetam reddiderit ). Et sane rationes asser haud spernendas. Attamen discedendum esse ab ejus sententia putat Sievers. 1. I. . ., haec dicens: Si Xenophon per duos priore libros, ubi annorum ex initio belli elo- Ponnesiaci numeratio satis firma atque eommoda erat, chronologia ex phoris ueta usus erat, eue eam neglexit me reliquos libros, ubi nullo temporis momento, unde anno eo litaret, adjuvabatur Itaque non dubito Ephororum non minu quRm Archontum nomina pro spuriis habere. . t hoc argumento nil certi probari vides. Notine Xenophon per ipsam negligentiam negligere postea illam chronologiam potuit Sed cf. nec in

Ephemerid. Halens. 854 r. 148. g. s.

Quodnam consilium Xenophontis, quaeque indoles in Lisi Oria Graeca scribenda fuerit, iudigitasse sussciat. Credideris, initio um de historia universali Conscribenda cogitasse memorat enim res extra Graeciam Propriam gestas, quae nullo arctiore Vinculo cum ipso opere suo cohaerent; sic de Sicilia et Carthaginiensibus 1 l, sub in I S, s. s. s. f. R I, o de ersia , is sit. 1, 4 5 sqq. , , . ubi iram inscitiam probat), de Lycophrone heraeo , I, 4. Sed mox lum destitisset

a coepto suo ); verisimilius est, eum talia iam scriptae historiae inseruisse cf. supra g. 7.), ita ut postea historiam suam voluisse universaliorem reddere, et in hoc consilio exequendo morte oppressus SSe Videatur. Apparet autem, eum nihil miniis quam Pragmaticum Scriptorem agere, . . eum, qui narratiotioni ita moderetur, ut Iectores ad prudentiam rerum gerendarum instituat ut Thucydides), sed rerum gestarum narratorem, ad cujus marrationes rutilitem cognoscendas pragmatico potius Iectore

36쪽

aut interprete opus sit ). t mirum non est, quod ab illica illa, quae totam ipsius vitam penetraret, indole ne in historia quidem scribunda desciveriti es supra g. 2.3. Ipse enim dieit

εἶναι doc orirere L 5, R . Non omitur, si quid ethicam partanorum indolem praecipue enim pariani Iectoribus, maximo Agesila fici ipsisse videtur cf. inis 3 11 sqq,3 sensumque vere Graecum prodiderit, V. e. in Callieraiidae historia I, G, Il. 14sq. de Lysandro , , id ubi consulto dicitur mMβάρβαρο et ib. g. 19. de phoris 2, 2, 20. contra essertistheniensium eadem in re impietatem I. 10. Agesilai de capta Cadmeartiliorinationem, ex qua quodcunque utile reipublicae sit, sacere Iioent d), tacite videtur probare; ipse enim in non Orab. I, 2, 1.

ωσι et putat, quanquam domi mendaciis fallere homines justii iuvetet, foris tamen hoc inter m posse utile et bonum esse ). Nihilominus tamen postea quum res ni caderet, grandibus verbis deos ni foederis laesi poenas repetere a Lacedaemoniis ). Cur sapientiam hane nou illo loco exprompsit Sed bonus h-nex amore caecus non videtur culpam gesilai intellexisses poegit enim hujus virtutem mirum quam extollere ). t sabpissimo moralis ista cantilena decantatur ab historico r). Maxime gonio suo indulget 4 4., ubi A. . de caede optimatum Corinthiorum ira effervescit, . 12. Iaetatur, quod Spartanis suis tot homines

oecidere Iicuerit, et gaudio te victoria eorum abreptus festiva aeerbitate ludit verius σωρο σίτου et σωροὶ νεκρων 3. I. verbis δωδον κανῆ , quum satis diruta moenia fuisse, g. 8 legatur; iunc A. 6. Summopere delectatur robore et velocitate Laconicae juventutis graVi armaturae, quae currendo peltastas Superaverit,

37쪽

g. Is iocatur sere de Argivorum desidia et quiete et quae sunt cetera Saepe prodit amnatu magis superstitiosum quam religio-Sum, nec unquam sere milli saerorem, a Lacedaemoniis factorum, mentiouem β). rae cie autem advertit singulorum ducum res gestas, virtutes et vitia et qua arte milites fortes, constantes, modestos, vigiles reddiderint, narrare amat, ut videatur artis imperatoriae exempla et praecepta proponere voluisse ). Ceterum quantopere aristocratiae faveat cf. infra g. 16.), democratiam aversetur, haud raro declarat demagogi sunt ipsi remio v). Ex hisce, quae hucusque disputavimus, jam praefinire liceret, quomodo in singulis quibusque rebus scribendis versaturus esset Xenophon; sed nolumus vaticinia proferre res ipsae lo-

luantur.

38쪽

Res in II ellenicis narratae in ta dicium Vocantur.

De iii rerum Seriptoribus 'andem eum Xenophonte aetatem tractantibtis.

Priusquam nos accingamus ad res, quas Xenophon scripsit examinandas, collustrandi sunt alii auctores, quorum ope in risi is in exercenda diuvamur. Dolendum est, quod lo historici su-nesto fato interierunt, pauca tantum et mane operum fragmenta posteris relinquentes. Erant autem, qui eandem cum Xenophonte aetatem tractarent, non pauci Cratippus, Theopompus cf. supra g. . . .), side, diligentia, arte et ratione probatissimus in Callisthenes, ristotelis auditor, res a paeo Antales

ilao Ol. 98, 2. 587. usque ad templum Delphicum a Philomeloea pium sol im, . 57. dubia fide perseeutus ), Anaxime

nes Lampsacenus, aequalis Alexandro, historiam Graecam indo primordiis usque ad pugnam Mantinensem enarrans ), Ephorus Cumaeus, Isocratis discipulus, ab Heraclidarum reditu

quo ad erinthi obsidiononi Ol. 109 4. Is in res Graecorum

amplo conatu, sed divorsa in diversis operis partibus fido por- se ribens si), denique Duris Samius, Theophrasto aequalis, o ho-

39쪽

de et Lysandro gestas copiose a Duride narratas esse obiicit, id non magis in Maeedonicis, ab myntae morte exorsis, bene au- in locum habere poterat in eiusdem libro musco Δρo 7 inserinto, In quo etiam de Periclis bello Samio exposuerat Pitit. e. m.); etiam illi pertinebant ad res Samiorum ab Iethiadis autem stirpe sese progenitum jactabat ). Horum opera licet nobis perierint, a Diodoro tamen et Plutarcho adhibita erant ). Isso maxime' hyrum inscripsit, aliis Aut Xenophonte et Theopompo Promiscue adscitis, idque saepe sine omni judicio, ut compilatorem eum Mius, quam historicum dixeris i . Proprio enim Marte titue tantum in rebus per tempora disponendis, quod si instimit, ut et archontem tticam, et consules nomanos asserat, res autem gestas annuas ab initio consulatus Romani serioris notatis h. e. ineunte urino Juliano narrare incipiat, itaque archontem Allicum nunqIIam non Semestri ante, quam de-huit, noridne 3 ) Haud raro aperte abitur in chronoIogia. At maximi momenti est ad fidem Xenophontis diiudieandam. Nam postquam Thuc3dideum tempus pessime XΡ uit, simulae hu- dyssides deseint, viribus quasi augetur, multoque evadit diligentior, ita ut eius narrationes majoris nune Sint momenti, et iis, quae Xenbphon nusit, supplemento nonnunquam esse possint s.

sqq. meeren I. I. p. o. Dabimam I. l. p. 7 sqq. Ephor fragm. d. Mari prael. Creuaeri. . . e. p. ad itie. VI. l. 6 Ct mmcling. ad Diod. . . anoneta res Samior P. D. IIeyne p. LXXXIII. siestatuit situ dis proi,abile si idem opus, ut tot alias veterum scriptorum historias, sorte in plures partes divisum fuisse. v Non eos, quod os . voluit, L neere p. l. Ita ..copiose, ut Schneid. vult, Pes narratas esse, dubitaverim es Plut Meth. e. 2. Lys. e. 28.

40쪽

Praeterea respiciendus est Iularchus, cujus Alcibiades. αγ- sander, Agesilaus, telopidas huc pertinent, in quibus eosdem, quos Diodorus sontes adhibuit. in Lysandri et Agesilai vitis Xenophontem iram ceteris secutus Quum vitam excellentiumvirorum describat, mores eorum quam maxime Pectat, Paeeun-que hos pingere possint, marra Itaque rerum gestarum narrationem isti consilio accommodat Iographus egregius, uti inseoptime exponi in vitae Alex. . initio. Maximi tamen acienata est propter auctorum, quos diligenter in auxilium vocavit, multitudinem. dicet saepe in eorum usu nou probet subactum histo

rie iudieium 333 Similis est ratio Cornelii Nepotis in vitis Λlcibiadis, 'rsandri, Theasrbuli, Cononis '. Agesilai, Iphicratis. Chabriae. Timothei, Epaminondae, Pelopidae Iisdem sero

cum Iutaretio sontibus utitur sed non tanta, quanta ille, diligentia, fide et doctrina h) ut magnam ei auctoritatem tribuere nequeamus In censum quoque veniunt, ut alios scriptores Pausan. Ἀel Aristid. Iustin. l. hic illi arcessendos omiti mus, oratore Attici, ter quo maxime interna civitatis conditio patefit ejus generis sunt Lysias, Andocides, Isoerales, imo posterioris aetatis Demosthenes, Aeschines Sed aut iis utendum est quum veritatem saepe persuadendi cupiditati posthaberent, nec raro rem auditoribu minus cognitas ad usum suum accoumaodarent, quOrtiam quidem OueeSSum ex rhetoribus ementiri in historiis, ut aliquid dicere possint argutius η) . Nun nobis liceat res a Xenophonte scriptas eo ordine eeeensere, quo ab historico expositae Suut ,