장음표시 사용
21쪽
I. Initium disputandi facimus ab ipso paene principio Academicorum I 4, 1 b),
ubi M. Varro cui Cicero in his libris, quos ei inscriptos voluit, honoris causa partes praecipua Sermonis attribuit, in hunc modum exorsus dicitur. Socrates mihi idetur si quod con/tat inter omne0 primu is rebu/oecultis et ab ψε natura involutis, in quibu omne ante eum philo8ophi
occupati fuerunt, avocavi88 philogophiam et ad vitam communem ad- duae δe, ut de virtutibu et itii omninoque de boni rebu et mali quaereret, caele8tia autem vel procul δε a no8tra cognitione cen8eret uel δimarime cognita 83ent, nihil tamen ad bene vivendum.
In quibus uellerus verba id quod con/tat inter omne quae se negat intelligere quomodo ferri possint notavit ut spuria. Et hoc concedi oportet, in hac sententia, quam eandem Cicero recta oratione his verbis reddidit uscul disp. V 4, 10 Socrate autem primu philoδophiam devocavit e caelo et in urbibu conlocavit et in domu etiam introduritet coegit de vita et moribu rebu8que boni et mali quaerere, illa duo mihi videtur et id quod con8tat inter omne non satis concinne coniugata videri Sed si delemus κομμάειον editori suspectum, ut mittamus vix satis intelligi quis talia additurus fuerit, verendum est ne relinquamus quod non magis placiturum sit, Varronem in ea re, quae Vulgata erat et ut nota a Cicerone ipso altero loco refertur, dicere ibi nideri Socratem primum rebu occulti philo/ophiam avoca88e Quare unum tantum e duobus si ferri potest, praestabit retinere id ipsum quod ille abiecit, ut ita dicat Varro Socratem conεtat inter omne primum ab occulti avocaδε philo/ophiam. Sed ad hunc modum quoniam
fieri non potest ut verba emendentur, iam lateamur necesse est rescindendo in neutram partem multum profici. Itaque sic existimamus utrumque Ciceronem Scripsisse, qui quia posuerat mihi videtur, huic sententiae, quam non satis accommodatam SSe Sentiebat, quasi corrigendi causa adiecit alterum id quod con3tat inter omne8. Non laudamus ne sic quidem hanc orationis sermam, sed non quaeritur quid nobis laudandum videatur verum quid a Cicerone, qui multa scripsit et saepe festinanter, prosectum esse credibile sit. Qui vel illa quae scripsit do finibus III, 2Sed et illum quem nominavi Leontinum Gorgiam dicit et cetero δο- phiala8, ut e Platone intelligi potρει, Κεo videmu a Socrate,
quamquam ea nemo quod Sciamus vituperavit aut reiecit, non nimis scite consormasse
Videatur. Nam videmus quoniam non potest intelligi nisi apud Platonem in libris Platonis videmu Κεοε, his quam non apte praemittantur illa ut e Platone intelligi pote8 in aperto est. Quae verba quo modo recte poni potuerint, exemplo sint illa quae in Academ I 4, 16 leguntur, omnia λυδ Socratis oratio tantum in virtute laudanda et in hominibu ad virtutis tudium cohortandi conatimebatur, ut e Socrasticorum libria marimeque Platoni intelligi pote/t. Ad eorum normam illa vel si sormari poterant Gorgia et ophistae, ut e Platone intelligi pote/t, uri unt a Socrate, vel non minus recte aut Latine Gorgiam elisophista e Platone intelligi poteε Κεo a Sostrate. Sed apparet neutrum ne violentia quidem restitui posse, et nobis hoc agendum est, non ut in
22쪽
ordinem cogamus scriptorem, sed ut intelligamus quo nomine vel qua parte a severiore cogitandi loquondive ratione deflexerit. Quodsi quis haec attenderit accuratiusve pedispexerit quae dicit in oratione de imperio Cn. Pompeii 7, 19 A quo periculo prohibeterem publicam et mihi credite, id quod ipε videtiε, haec de atque haec ratio pecuniarum, quae Romae vereatur, implicata 8 cum illi pecunii A/iatiose, aut illa in Planciana 36, 9 id in me reprehendo, quod Q. Metello laudi datum 8 . . quem, utpote eae multi audire, qui tum adfuerunt, conεtat inviti88imi viri boni ce88δεεe, in quibus item parum polite cumulantur, quorum alterum utrum satis erat, similitudini hoc dandum esse latebitur, ut ne severius iudicemus aut illa de finibus verba aut ea quibus exorsi haec disputavimus. Sunt autem etiam alia, in quibus comparabilem inconstantiam vel minus concluse orationem structam cognoscere liceat sed ea nunc persequi nolumuS. Ad Academica redimus, in quibus cum I 4, 13 haec scripta esSent Antiochi magister Philo, magnus vir, ut tu aistima Φεe, negat in libris, quod coram etiam ea ip8 audiebamu8 dua Academias 88 erroremque eorum qui ita putarunt coarguit inquit, ut dicis; e ignorare te non arbitror quae contra Philoni Antiochus eripaerit
Muellerus ne quis titubaret in his quae sunt contra Philonia, quos in deliciis habet uncos nomini incertae originis Significandae causa apposuit, quamquam idem in praefatione ad h. l. profitetur, se non intercessurum si quis aut contra Philonia malit eum Madvigio aut addita voce ad sustentandum genetivum contra Philonia toententiam de Halmi opinione restituere. x his quod Halmio placuit liberius est quam quod probetur verisimilius alterum contra Philonia, quod usu adiuvatur; sic enim Cicero scribit Acad. II 31, 8 e licata tota Carneadia ententia Antiochea ista corruent univerδα; ibid.11 36, 11 qui set Antioche contemnit de fin I 6, 1 totu8 8 alienu8 Democritea dicit, perpauca mutan8; ibi d. V 28 84 honeδta oratio, Socratica, Platonis etiam ac notum est in simili genere saepe solere adiectiva pro genetivis nominum poni. Nihil autem, opinamur, incautius erat aut inconsultius, quam Philoni delere velle, quod si Scriptum non erat a Cicerone, cur adderetur causa nulla erat. Ipsum quod traditum est contra Philoni pendente genetivo posse verum esse Muellerum intelligimu non reputasse et tamen hunc loquendi modum advigius iam a. 1876 et ante advigium I. C. G. Bootus a. 1865 exemplis certis probarant. Quorum hic in epistolis ad Atticum a se editis ad XI 23, 2 quae te etiam ea Apollodori puto poεε invenire et alterum ex his epistolis exemplum XIII 32, 3 eum video in Liboni praetorem, et hoc nostrum de Academicis adscripsit; advigius autem libris de finibus tertium editis complura alia praeter illa tria collegit, cum ad haec do n. IV 25, 9 eae his angu/tii set eva/erunt deteriora quam Aristonis h. e. ut interpretatur Detiario λυρίστωνοc, afferret uScul. V. 36, 10 malo enim Graecorum quam nostra proferre de divin. I 26, 5 e quid ego Graecorum ne8cio quo modo me magia no8tra delectant nostrum illud de Academ. contra Philonis, quod durius esse, nec tamen recte addubitari scribit; tum in libris
23쪽
significandis orat. 70, 233 age ume de Gracchi apud cen8ore illud, cuius generis sunt illa duo ex epistolis ad Atticum a Booto notata. Licet quaedam discrimina intercedant, quae neminem fugient, tamen in eo conspirant omnia, ut quid Cicor in illo liberiore usu genetivi sibi permiserit liquido patefaciant. tque is usus in libris quidem notandis etiam latius patuit velut idem genus agnoscitur in his quae leguntur Academ Is44, 136 legimu omne Crantoria veteri Academici de luctu; 8t enim non magnu8, verum aureolu . . libelluδ. Quae qui probe taxaverit, intelliget Varronis quae sunt de lingua Latina IX 1, in Florentino codice sic perscripta Crate nobili grammaticu8, qui fretus Chryδippo, homine actιtissimo, qui reliquit περὶ νωμαλίαc, ei sive ei libri contra analogian atque Aristarchum δ nisu8, Spengelio non recte tractasse, cum ita ederent qui reliquit me ανωμαλίας III libro8, verum ita Scribi oportere ut olim propositum St, fretus Chrysippo qui reliquit περὶ νωμαλίας, iis sive ei ut infra 3 ei libri eontra analogian δ nisuδ. Neque enim ad haec reliquit περ ανωμαλίας erat quod addi velles, quae tam recte dicuntur quam illa Cicetinis legimus Crantoria de luctu. Non dissimilia sunt illa quae Cicero scribit de Dicaearcho ad Att. II 2, 1 Πελληναίων in manibuδtenebam et hercule magnum acervum Dicaearchi mihi ante pede eae8truaeram: O magnum
hominem, et unde multo plura didiceri quam de Procilio Κορινθίων et Ἀθηναίων puto me Romae habere. Quibus non inutiliter adiungentur haec de eiusdem Dicaearchi libris quae scribit Cicero ad Att. III 31, 2 Dicaearchi quos oribis libro εane velim mihi mittas, adda etiam Καταβάσεως ibid. 32, 2 Dicaearehi περι ψυχης utro8que velim mitta et Καταβάσεως cons. 39, 2), ex quibus natura et origo huius breviloquentiaodispicitur. Sed eos praecipue qui multi sunt in citandis librorum titulis vi domus ista concisa brevitate uti, ut genetivo defungantur qui unde regatur ultro intelligitur quod genus, ut pauca afferamuS, Suetonius dicit de gramm. 21 p. 116, 4 Reiff. ut ψε tradit
8 vegimum aetati annum agen libello ineptiarum, qui nunc iocorum inδcribuntur, componea e λδtituit. Festus p. 378, 5 Th. I duobus in compluribu orationibus, eum de acti disse . . t culti etiam perδcribi 8olet, id δ rationum relatarum, quod his tabulis docentur iudice quae publice data atque accepta in sconfinet. II in Verr. I 14 37). Festus p. 404, 23 referri diem prodictam, id δ anteferri, religio8um δt, ut ait Veraniu8 in eo, qui δ αυδ piciorum de comitiis. Idem p. 274, 10 ea de quibuδ λεεentio et aperte et reoiter ut pero cripta in his libri mei invenientur, in8oribuntur pri8corum verborum cum eae empli8 Gellius in capitulo libri sexti vulgo optimi 2 in libria eius Caesellii Vindicis quos in/erip/it lectionum antiquarum in textu in illi commentariis lectionum antiquarum Caeselli Vindicia. d. 1 25, 17 Atirelius Opilius in primo
librorum quo με arum in8cripδit. d. I 16, 1 Plinis Secundu . . libro reliquit, quo δtudio δorum inδσψ8it. d. XI D, b Super qua re Favorinu . . decem libro compo8uit, quo Πυρρωνείων τροπων moribit. d. XV 12, 1 Cloatius erua in libri quoia λε ρεit Verborum a Graeci tractorum non pauca dicit curio8 conquisita Charisius p. 199, 28 K. et saepe similiter M. Cato dierum die tarum de con/ulatu uo, ubi
24쪽
salso nonnulli libri addiderunt; affertur enim sub titulo Dierum dictarum una ea quam habuit de con/ulatu uo, quae ab eodem etiam sic simpliciter citatur. Id. p. 29, 9 At pro autem Licinius Calvu in P. Vatinium ambitu δ; ubi item falso reum addunt; nam addendum nihil est, intelligitur autem oratione, si quidem ambitu oratio tam recte quam oratio de ambitu appellatur; quod genus . Iahnius ad orat. 31, 111 pluribus vorbis doctaravit. Id. 190, 8 Iulis Romanus ita refert de adverbio 8ub titulo αφορμεῶν; p. 209, 20 . . . rationem penitu invisere, de comorti praepo8itionum quem adaeque δυ titulo φορμων dedimus, legere non gravetur. Diomedes p. 518, 26 metra quae Horatii corpu8 continet quod arminum λεcribitur ibid. 527, 34 liber quintus qui epodon in8cribitur, cf. eilii adn. Quae si recte interpretamur, intelligitur quae scribit Charisius p. 202 26'impariter Horatis Epi/tolarum ver/ibu impariter iunctis , et p. 229, 1 An pro eum Maro ueolieon An mihi cantandae cet plena esse neque sibi quid addi postulare, non secus atque haec apud eundem p. 65, 13 apud auctore8
margo αδculino quoque dicitur genere, ut apud Ovidium ' brachia longo margine' et frequenter Varro rerum rugii carum se, aut p. 81, 18 et Macer theriacon longo reεο-
nuntia ibila ollo' ubi vido eilii adn. Macrobius Sat. V 18, 11 Euripidis auctoritag, quam Didymu grammaticus in his libri quo τραγωδουμενης λέξεως eripsit fingorip/iυ po/uit his erbia. Cuius genetivi usus quo magis perspiciatur, non negligenda Sunt ne talia quidem qualia Varro scribit de lingua Latina VIII 6 Ut in his ingularibuε, se in
multitudinis, et multa similia, aut quae Cicero de nat deor. III 34, 84 in quibu men/io cum more veteri Graeciae in8criptum δεet BONORUM DEORUM, quibus comparabilia sunt et haec Diodori XX 46, 2 φηφίσαντο . . καὶ βωμῖν ἱδρυσαμενον προσαγορεῖσαι Σωτήρων, o illa ipsius Ciceronis de legibas 1 23, B in ea criptum lamina HONORIS. Quorum exemplo patefieri putamus genetivum in titulis librorum per se solum poni solitum, id quod compluribus testimoniis eorum quae supra allata sunt subindicari videatur. u. De Officiorum libris, quibus nulli paene ulliani magis uncinatis notis criticorum beneficio ornati et distincti sunt, cum multa praetereamus, quae iniuria in suspicionem salsi rapta et auctori suo adempta nobis videntur, duos loco non nimis ponderosos disceptare conabimur paucis, qui sive emendate Scripti sunt sive mendo laborant, hoc nisi fallimur certo patefacient, expungendi quidem operam in iis inutiliter
Libro III 20, 8 haec edita sunt a uellero Quid igitur poδεumu/ne aut illum Marium virum bonum iudicare aut hunc' eaplica atque ea te intelligentiam tuam, ut videa quae it in ea vec Horma et notio viri boni; idem in praefatione adnotat, pro perie quod ipse induxit, alios malle formn insiticium habere itaque vinculis ab altera voce tralatis ad alteram in Balteri exemplari legitur in ea peries formate notio. Quod qui praeferebant, poterant exemplo uti quod de finibus 24, 69 in bonis codicibus periem, in deteriorum multis fornιam exaratum est.
25쪽
Omittimus quaerere qui hoc aut illud primi protulerint aut post alios probarint illud
dicimus, hoc ipsum quod si additamentum factum est aegre definias, utram earum Vocum alteri aliena manu appictam habeamus, argumenti Satis SSe, Si peccatum sit, non isto modo peccatum esse. ccedit quod Cicero haec duo nomina non Solum per se singula sed ambo copulata saepe posuit, in propria oratione non minus quam tralata.
Velut haec quae scribit de log agraria II 13, 32 formam adhuc habetis, Quirite8, et 3peciem ψδam tyrannorum aut pro Caeliora, si unt ista maledicta pervulgata in omne8 quorum in adole3centia forma et pecie fuit liberalis, et in Tuscul disp. v 39, 114
Homeri picturam, non poetam videmuδ quae regio, quae ora, qui locu Graeciae, quae 8pecie formaque pugnae, quae acie . . . non ita evicta, haec inquimus nonne debebant revocare ab ea opinione qua putabant alterum ex duobus praVe acceSSiSSe, cum praesertim nemo nesciat Ciceronem cumulare Similia Solere potius quam parcere nominibus, qui vel talia scribit, ut pauca quae illis propinqua Sint et finitima afferamus, pro Rose Amor. 22 63 monδtrum certiaδimum δt 38 aliquem humana pecie et figura de ossic III 4, 16 imilitudinem quandam gerebαntispeciemque apientium ibid. 5, 15 formam quidem Φεam et tamquam faciem honeδti vide8 pro Scaur. 17, 38 ehtes, in quibu docebo non modo nullam idem et auctoritatem, ed ne peciem quidem δε aut imaginem tellium. Quamobrem quod Sta duo nomina composita Sunt, non erat prosecto quod alterum utrum eorum culparetur et damnaretur. Sed offensio si qua est non potest esse nisi quod cum tria sint duo tantum posteriora per particulam iunguntur: Vecis3 forma et notio. Hoc enim abhorrere a Ciceronis more dicunt, quem aut bis
ponere coniunctionem solere aut ne Semel quidem explorato usu confirmetur. Hanc
sententiam olim raru pius dixit, cum aut pecie aut forma deleri inberet eandemque sententiam, nostro quidem loco praetermisSo, advigius probavit, qui non semel sodbis ea si qua in vulgatis exemplaribus refragari videbantur studiose excussit opusc. acad. I p. 334 de finibus IV 20, 56). Qui quamquam ne sic quidem omnem materiam exhausit, tamen multa probabiliter expedivit, cum aut bonorum codicum fide nisus aut coniectura adiutus modo adderet particulam quae deesSet, modo quae Superesset retraheret, interdum unum de tribus nominibus ut additicium deleret, nonnumquam interpretando orationem bipertitam esse pro tripertit doceret. Id enim hac disputatione evincitur non omnia una ut aiunt pertica tractari posse, Sed accurate discerni oportere, si laboret oratio, qua parte laboret, ut suum cuique loco remedium adhibeatur. Itaque sic rationem concludimus, in verbis officiorum quae diximus non alterum duorum nominum quae apte componi poterant salsi arguendum, sed hoc solum ambigi utrum
addatur particula quae desit an quae sit removeatur, quoniam utrumque ferri potuit, et quae it in ea pecie forma set: notio viri boni et pecie tot forma et notio v. b. Quorum utrum probabilius sit, quis dubitabit cum intelligat, ut tollatur particula nullare suaderi, eandem adiicere suo loco iubere omnia. Quid enim facilius quam addi et poSt perie8, cuius exitus comparem paene syllabam proclivi errore hausit. Nec deost simillimae orationis exemplum Quid enim si scripsit Cicero quod putamus
26쪽
ut videa quae it in ea pecie et forma et notio viri boni, ad hanc orationis sormam propius accedere potest quam quod legitur de re publica I 29, 1 prima it haec forma et pecie et origo tyranni. Et saepe solet in hunc modum tripertitam rationem geminata coniunctione conformare, velut de re publicavi 1 scribit o obtinet, duae et princep et moderator luminum reliquorum; de fin. 20, 65 multo magis vita et facti et moribu comprobavit, L I 6, 19; pro Deiot 3 8 per sdem et con8tantiam et clementiam tuam libera. Denique ne quid omittatur quod ad rem pertineat, hoc dicimus non raro simili condicione et omissam et particulam et fidenter a criticis repositam, ut de oss. I 17, 544anguini coniunctio et benevolentia devincit homine fet caritate in Verr act. I lib. 1 33 8 eiu rei duee et auctore tot principes fui88e, i. Nolumus hoc argumentum quamvis amplum persequi longius, sed tamen Similitudinis causa unum etiam locum perstringemus brevi, eum unde Madvigius de s n. l. e. ansam petiit hanc rem ad amussim disputa l. Dicimus verba haec
Puu ille Poenula . . . cauδam non obtinen repugnante natura verbaver8are coepit et primum rebus iis qua no bona dicimu conce88it ut haberentur aptae habile et ad naturam accommodatae.
De his postremis, quae sic scripta sunt in libris, advigii varia fuerunt vario tempore iudicia primum enim alterum et inseri voluit, quoniam haec tria essent et pari ordine se exciperent, aptae et habile et ad naturam accommodatae postea habileδ' tota significatione quae ad facilem tractationem pertineret ab hoc loco alienum esse ratus Baltero
duce quamquam idem iam rellius proposuerat hanc vocem pro additicia habuit eamque in duabus editionibus uncis inclusam exhibuit denique ubi Heinius ex aptae habileδefficiendum esse ae/timabile coniecit quemadmodum in quibusdam codicibus optabiles scribi pro aptae habile traditur), hanc coniecturam ingeniosam et probabilem esse affirmavit, sed ut ea in conformando textu ausus non est confidentior eam uellerus sua editione recepit. Nos ab hoc postremo progressi ut haec conamin recognoScamus, ingeniosum esse illum emendandi modum facile concedimus, probabilem et verum ut habeamus non adducimur. Nam etsi non nos fugit, propositam vocem Stabiliri quodammodo iis Quae aut Heinius attulit aut afferri possunt velut quae scripta sunt de fin. I 21, 58 omnia quae ecundum naturam in ae8timatione aliqua digna eaque pro eo, quantum in quoque a ponderis, δε ae8timanda, vel quae ibid. 60 ea quae Zeno aeειλmanda elisumenda et apta naturae δε dirit, eadem illi bona appellant, tamen ex altera parte aptae, quo nomine Cicero in simili sententia plus semel usus est cum scribit V 6, 17 aptum et accommodatum naturae δε oportere, IV 17 46 proponi nece88e 88eaPta et accommodata naturae, et quae modo attulimus IV 21, 60, pro nihilo haber et corrigendo auferre, veremur ne cui nimis temerarium videatur. Facilius feras habileε removeri, quo dempto Ciceronem sibi constantem reddideris, qui 'e apta et accommodata naturae appellat, easdem habile in ea sententia alibi non dixit. Sed tamen, ne praepropere iudicemus, quoniam Ciceronem videmus his duobus vocabulis nonnumquam 2
27쪽
uti coniunctis, cum non solum scribit proaullio 8, 18 et ii arma quae otiique habilia atque apta 88ent comparat, aut de orat. I 54, 231 9 mihi calceo Sicyonio attulis/eε, non uterer, quamvis 88ent habile atque apti ad pedem, sed etiam de legibus I 9, 26)Muramque orporis habilem et aptam ingenio humano dedit quid impedire dicimus
quominus qua re ad naturam accommodatas dicit, easdem aptas et habiles naturae sive ad naturam 8Se voluerit: nam ad haec quoque neceSSe est pertineat natura, quamqvis positus id prohibere videatur, et habilia, cuius vocis significationem advigius angustis finibus circumscripsit, cum ad iacilem tractationem tantum pertinere diceret,
comparem vim et usum cum aptu habere exempla allata docent. Itaque sic existimamus, reliqua quae temptata sunt irrita esse et reiectanea;
unum illud quaeri posse, quoniam sine et altero constare orationem probabile non est,
utrum removenda quae legitur particula an adiicienda altera succurri sententiae oporteat. In qua re dicimus longe praestare ea voce suo loco inserta, ubi praesertim iacile praeteriri per errorem potuit, orationis formam refingere, qua Ciceroni nihil familiarius erat, qui adiectiva quoque, non solum nomina, duplici coniunctione incire conSuevit, ut de fin IV 21, 60 quae supra allata sunt Acad. II 14 43 illa vera et frma et certa 88e; Lael. 17 62 unt igitur rmi et tabile et con/tante eligendi do re publica II 29 51εit huic oppo8itu alter, bonu et apian et peritu utilitatis civilia Paradox. 2, 19 ut improbo et tulto et inerti nemini bene δε potegi, se bonu vir elisapiens et fortia misereδε nemo pote8t pro Planc. 8, 21 ed olidam et robu8tam et αδδiduam frequentiam praebuerunt ibid. 9, 22. Ad eorum normam dubitamusno Ciceronem nunc quoque scripsisse haberentur aptae et habile et ad naturam accommodatae 3 Nos quidem hoc, quod initio advigii simplex iudicium probarat, adeo pro vero habemus, ut si ita Scriptum fuisset in libris, neminem offensurum fuisse confidamus nunc ab exiguo errore turbas ortas intelligimus, quibus quae optime composita erant in deteriu mutata Sunt.
Similis ausa quamvis paulo impeditior est alterius loci de officiis, de quo disputaturi eramus Sunt verba haec III 4, 16. Haec igitur Ueta, de quibus hi libri disaerimu8, qua8 8ecunda quaedam honeδt eδεe dicunt, non 8apientium modo propria ed cum omni hominum genere communia itaque ii omne8, in quibuε δ virtutis indoleε, commoventur nec vero cum duo Decii aut duo Scipionea forte viri commemorantur, aut tim Fabricis saut Ariδtide V -εtti nominatur, aut ab illi fortitudinis, aut ab hoc iustitiae tamquam a apiente petitur aemplum nemo enim horum ic apien8, ut 8apientem volumu intelligi, nec ii, qui apiente habiti et nominati, M. Cato et C. Laeliuε, apiente δε- erunt, ne illi quidem eptem, ed e mediorum ociorum frequentiaraimilia tudinem quandam gerebant periemque apientium. Haec, quae plenius asserenda erant ut de Sententiae tenore constaret, ita uti supra
Diomedes p. 314, 10 . viae habilis, virtuti utilis, cenae ut .
28쪽
scripta sunt, uellerus edidit inclusis verbis aut Aristide8. ceteroquin accurate ad meliorum codicum memoriam, quorum fide hos libros Batterus inauricensi altera recensuit, spretis iis si qua temere correcta in deteriorum paucis asseruntur: nisi quod non ab his, quod est in codicibus Tullianis sed ab hoc recepit usus Lactantii testimonio, qui haec verba in Divinarum institutionum I 6 p. 504 Br hoc modo in suum usum convertit: quid apientiam nonne idem Ciceronem anto appellavit confitetur in philo/ophia δε nullam' aut cum Fabriciuδ' inquit 'aut Ari8tide iuεtu nominatur, aut ab illi fortitudini aut ab hoc αεtitiae tamquam a apiente petitur eaen plum nemo enim horum is apien8, ut apientem volumu intelligi, nec ii qui apiente habiti et nominati, M. Cato et C. Laelitia apiente fuerunt, ne illi quidem eptem, ed e med orum o iciorum frequentia similiatidinem quandam gerebant peciemque apientiam ' aiem et philo8ophia ip8orum confeεεione adempta apientia ε et ii qui uati habiti ευnt adempta iu/titia δt, omne igitur illae virtutis de8criptione fatiae in neceδδee8t, quia quae it vera virtua cire non pote8 nisi iu8tu ac apienδ Paulo negligentius haec Lactantius ex Ciceronis libro transtulit in suum, cum verba aut ab illis fori tudini retinuerit quidem sed ea ad quae haec pertinebant, illa dicimus de Deciis et Scipionibus viris sortibus, simul cum negatione omiserit nam ipsum omisisSe, non peritSSeCaS aut errore, eius rei indicium esse monet editor, quod paullo post apiente philo-8ophoo quidem et iusto dicat, forte praetoreat. Quod vero ibidem scribit si qui iu/ti habiticiunt adempta iuεtitia εt, inde putamus probabiliter colligi ante duo nomina, Fabricii et Aristidis suisse, quamquam quod insequitur ab hoc videri possit non referri nisi ad unum. atqui verba aut Aristide8, quae Lactantio cum Cicerone communia Sunt, recentiores critici Ioannis Michaelis Heusin geri decreto obtemperantes uno ore suppoSiticia esse clamarunt, rationibus illi quidem usi, quibus putamus non multum proburi Nam
quod dicunt, si duo nomina sint, verba iu8tti nominatur Stare non OSSe et pluralem numerum Verbi requiri, non recte rem aecipiunt neque enim duo coniuncte asseruntur,
sed quasi optione data Cicero ita loquitur, vin Fabricis aut i mani Aristide iu/tuδ nominatur, ut ne potuerit quidem multitudine verbi uti In hac autem oratione non minus recte ab hoc quod est apud Lactantium, quam quod Ciceronis libri testantur ab his illis duobus nominibus applicari potuit Quod vero etiam verbis tamquam a εapiente non posse nisi unum significari volunt, fugit eos ratio. si quidem hoc pariter ad forte et ad iu8tum ἀδtogve redire necesse est; nec dubium est quin omissa iustitia de solis fortibus recte scribi potuerit cum forte viri commemorantur, ab se fortitudini non tamquam, apiente petitur eaeemplum. Itaque his quidem rationibus nondum nobis videmur ex ea sententia deleeti esse qua putabamus orationis formam quam Cicero instituit non unum tantum nomen ferre aut flagitare sed illa duo duobus testibus stabilita non minus commode recipere. Sed critici quo certius evincant alterum ex iis nominibus alienae manui acceptum ferri, hoc argumento tamquam gravissimo uiuntur, quod Graecum nomen Romanis immixtum Ciceronis morem aut huius locinaturam male deceat idque indicium tantum valere praedicant, ut Aristidia nomen
29쪽
tam certo hinc exulare iubeat quam I 30 109 Xenocratem ever gimum philo8ophorum excludat, utpote et ipsum temere a nescio quo ad Romana nomina agglutinatum. Haec Viros eruditos serio proponere, Vix credi poSSet, nisi magna vis esset isti quam saepe
dicimus cupiditati spuria insequendi et exstirpandi, qua dici non potest quanto opere hi libri de omelis dosormati sint. Quid enim Fabricione copulare Aristidem Romano
Graecum, non licuisse cum tamen eodem tenore post Catonem et Laelium, quos negat sapientes fuisse, addit ne illi quidem eptem, qui putamus, Graeci fuerunt: qui quidem illis eadem forma et brevitate adnectuntur qua l. c. ad hae Romana hoc idem fuis8ein P. Scipione Nasica, contraque patrem eiu nullam comitatem habui88e ermonia, adiiciuntur illa ne Xenocratem quidem 3 er 8imum philoδophorum scit ullam habui88e com talem mmonia. Et nos negamus Xenocratem, quem Cicero et hoc loco everia/imum ph losophorum et in Tusculanis disputationibus V 18, 1 illum gravia/imum philo/ophorum appellat, ut Graecum hoc loco memorari potuisse, in ea videlicet disputation in qua ab initio ad finem cum Romanis Graeci componuntur et contenduntur Sed nos Xeno- Crati cauSam non perSequimur, quae valde perturbata est a doctis ut rovitor disceptari uon possit Argumentum quidem quo tamquam sortissimo Aria idem relegarunt, nihil esse et hoc exemplo firmatur et multis velut uso disp. V 17 49. Sed quoniam quae damnarunt, non induxerunt stilo verso, ut ea legi possint quamvis nota insignita, ne animadvertisse quidem videntur, quam ineptam ecperapta orationem delendo effecerint, aut cum Fabricius iuεtti nominatur: nam Fabricii iustitia quidem praedicari potuit, iustus ille nominari non solsbat id quod in unum Aristidem cecidisse notum est, de quo Cornelius Nepos ita loquitur, ut unu poδ hominum memoriam, quem quidem no audierimu8, cognomine iuδtu git appellatu8 Cicero autem ipse haec memoravit, pro Sestio 7, 141 Aristide qui unu omnium ἀεt 8imu fuis/e traditur, Tuscul disp. V 36, 10 Aristide malo enim Graecorum quam no8tra proferre nonne ob eam cauδam e uisu eδι patria quod praeter modum iuδtu εδδet Quare in iustitiae laudo cum Fabricius exemplo esset, ultro ristidis memoria occurrebat,
o iam optima forma de duobus dici poterat cum Fabricis aut Aristide iu/tu nominatur. Quos ambos Cicero infra in his ipsis libris III 22, 7 posteaquam Fabricii Ρyrrhi bollo probatam fidem laudavit, hac comparatione coniunxit utrum igitur utiliua me Fabricio, qui talis in hac urbe qualia Aristide Athenis fuit, et enatui no8tro, qui
numquam utilitatem a dignitate eiunait, armi cum hoδte certare an venenis Quo magis cavendum est, ne a Fabricio Aristidem revellentes cum illo aptissime consociatum Ciceronis orationi et sententiae officiamus ultro cum adiuvare velimus. Sed ex ista comparatione perfacile erat opinari Ciceronem non Fabriciti aut Aristide scripsisso sed aut eum Fabricius ut Aristide iu8tua nominatur; quae etsi denuo reperta, non OVRest opinatio sed olim a Gern hardo proposita sciteque comprobata. Cuius rei memor non erat Baiterus cum idem afferret ut suum in praefatione; nam textui constituendo non adhibuit. Recentiores autem critici cum multa inutilia afferant nec Gernhardi nec Balteri mentionem faciunt, sive ignorarunt coniecturam sive illa fiducia reti qua
30쪽
tollere malunt emblemata spreverunt. Neque tamen indignum est inventum quod attendatur et consideretur quippe lenissimo remedio et saepius ut et aut particulas permutari in codicibus nota res est, de qua postmesenbergium agit M uellerus ipse ad Τusc. 314 12 iusta sententia forma paratur qua recepta et, quod tum puS St, ab hoc scriptura ex Lactanti libris restituta orationis incommoda, quae docti putabant, nos quidem nulla habebamus, removentur. Sed coniecturam dum laudamus, fidem librorum nondum destituimus, non superstitione, ne qua littera scripta pereat, Sed quia sensum nOStrum consulente penitusque excutientes cum utramque probamus ambigimus utram altera potiorem ducamus illud non ambigimus pravo ac pernicioso consilio Aristidia commemorationem, qua nihil aptius esse aut magis necessarium potuit, a Ciceronis oratione reScisSam nescio cuius ineptae sedulitati attribui. III. Praeclarum opus est advigii, quo Ciceronis do finibus ad fidem librorum ab ipso excussam et fundatam recensuit amplissimisque commentariis enarravit. Qui singulari qua pollebat doctrina adiutus plerumque eam viam et rationem Secutu eSt, ut non multa sint, in quibus ab eruditissimi viri iudicio discedendum videatur. Eorum nostri afferimus, non magna, quorum unum Supra c. II cum de officiis ageretur expositum est, nunc adiicientur duo.
Libro I 6, 19 haec leguntur. Sed hoc commune vitium illae Epicuri propriae ruinae cen8et enim
eadem illa indiuidua et olida corpora ferri deorgum uo pondere ad lineam, hunc naturalem e88 omnium corporum motum deinde ibidem homo acutu8, cum illud occurreret, i omnia deor8u e regione ferrentur et ut diri ad lineam, numquam fore ut atomu altera alteram O88et attingere, itaque attulit rem commenticiam declinare disit atomum perpaulum, quo nihil po/εet feri minus ita esses compleatone et copulatione et adhae8ione atomorum inter e ea quo e iceretur mundu Omneδque parte mundi.
Apparet quid legentem impediat duae enim partes orationis cum Optime coire OSSent, deinde homo acutu8, cum occurreret, haec et haec po88e feri, attulit rem commenticiam, turbavit intimum connexum media interposita itaque particula quae quam nullum locum haberet advigius patefecit: meque enim revocatur oratio quasi ultra finem evagata neque ei rei inservire itaque vox sed igitur solet. Quare multis ista particula suspecta fuit; sed eam quominus tollamus, prohibet quod unde eam advolasse dicamus aegre dispicitur Non felicius si quid sentimus ii, qui non removendam sed emendandam vocem opinati aut iterum aut ruit atque scribi posse coniectarunt; quorum neutrum nec sententia nec orationis forma ferre nobis videtur. Fuit etiam qui non particulam sed totam istam sententiam exstirpandam instaret, ortam videlicet ex adnotatione interpretis ridentis Epicurum sua ipsius ratione consulari. Quem credimus et ipsum rem commenticiam afferre certe quidem hoc genus omne adnotationum marginalium textu recepta rum, quibus iudicium probantis vel reprobantis lectoris exprimeretur, quod credula