장음표시 사용
11쪽
εx Ottomanic1 familia haeres, ad solium raptus
Tantae dignitati cum impar esset Ibrinxs,& nimia indulgentia confirmaret conceptam de se iniani opinionem, quasi Rex aut stultus ex
veteri proverbio, aut Verius uterque natus esset,
versa in crudelitatem dementia, omnibus odio dicontemptui esse coepit, nequidem Matre sua excepta, quae cum primis I inperii Administris, &isso Amphri, seu Summo Tumicat superstitionis cerdote, inito consilio, de medio tollendum Lhraim.m statuit, ubi filium Imperii haeredem g nuisset. Hujus coniurationis anetores persuaserunt Ioraino, ut se Maὴomeli adstringeret, si proleni masculam daret, se missurum Medi nam ad ejus sepulcru in , religionis & gratiarum reserendarum causa pro tanto beneficio. Duos filios, videlicet monum primogenitum ex ossea,
ram natu minorem ex rama sus cepit uramus ,
qui proinde ex tanta felicitate vix gaudio sui compos cogitavit de voto, quod ediderat, implendo . Quod quidem opportunis Isime contigit Liatri, alii 'ne in Drami Vitam coniuratis , qui metuebant, ne Ibrianus subodoratus insidias, quas ejus Vitae struebant, suae saluti non solum coniuratorum caede , sed etiam filiorum morte contuleret, ratus, ut res erat, se ab omni periculo tutum fore ipsa orbitate . quamdiu ibi absque liberis Si haerede ex ottomanica Familia superesset, qui Majorum virtute partas ditiones
teneret, neque Turcas ex alia gente quam Utto-
inanita Imperatori parituros. Hinc mater . &Muphti, atque Eunuchorum Princeps, Drainum vehementer urgebant, ut cujus rei reus iactus fuerat, votum solveret, & citra ullam cunei tionem Primogenitum suum Medinam pro conis cessa prole fratias, uti spoponderat , Malometi relaturus mitteret. Consensit tandem urrinus , & omnis morae impatiens, navem magnificentis. smo apparatu anno I 644. instruxit, cuius Duxerat DomMlius & ipse coniurationis Particeps . Byrantio itaque solvunt appetento Septembri eiusdem anni, sed dia 28. ejusdem mensis in Me. litensium Equitum manus veniunt Mater, & s. I ius, post atrocissimum &cruentissimum quinque
horarum certamen. Mater, seu Bastea , paulo rost Melitae mortua est, O annus vero ejus filius, & Turcarum Imperatoris urami Primo' nitus. Fidei Catholicae rudimentis imbutus, ordini re. Praedicatorum nomen postea dedit, dictus Dominicus Oimmantis , qui sertunae ludibrio mutatam sortem non solum sorti animo tulit , quod ipsa immedicabilis & ineluctabilis mali necessitas etiam inertibus indicit, sed etiam ardenti sapientiae & pietatis studio sic redemit, ut ad
obitum usque relagiolam vitam potiorem & antiquiore i habuerit Urbis Imperio, quod ipsum primogenitum Orientis Imperatorum manebat . Scio . fuisse nonnullos plotiae Familiae Dominicanae aemulos, qni ausi sunt certa nostri Dominia et Ouoniami originis argumenta elevare, & sutilibus suspicionibus in dubium revocare , an esset verus Draini Turiaruna Imperatoris filius primogenitus ' Sed hane praeim steram dubitationem
gravissimi Scriptores exsuillarunt multis evidentis smis momentis, quorum aliquot hie perstringam. ut intelligas , quam perperam quidam aemuli
hane gloriam ordini Praedicatorum eripere m liantur. In primis , narrant omnes Historici , I rinum Turcarum Imperatorem, statimae nuntium accepisset de capta illa ab Equi tiruas M litensibus nave , prae dolore , ira, ac vindictae rabie , Malitem se funditus eversurum Sacramento se obitrii ixisse, atque ingentem classem, quadringentarum Omnis generis navium, qualem nactenus nec ullus decessorum molitus fuerat ,
ornasse . Ilarro , dicant , quaeso , isti aemuli, in quid tantus belli aperitus, nisi ut atrocissimam
Omnium , quas Pati poterat Ibraintis Impera tor , erepta tilio & uxori libertate, cum Retiagionis caula ad sepulchrum Maiametis navigarent , iniuriam Imperio & Religioni Mahometicae illatam vindicaret ' quorsum amabo adeo obfirmatus exscindendae Melitae Ibrini animus, ut Duces summos loco & dignitatibusa abdicaverit , de vix eorum pepercerit Uiti, quod Melitem non posse capi , & a bello abstinendum , aut alio transferendum prudenter monerent λ Ut quid etiam Ibruinas poliquam vidisset Melitem extra periculum in tuto positam , munitiorem esse praesidiis & militibus , quam ut obsidione
unius aut alterius anni expugnari possiet, arma
vertit in Venetos , & longum per viginti de ultra annos bellum accendit in Christianos , quorum excidium animo volvebat Certe sat b: tur quicumque erit a praejudiciis liber , tot
fragores armorum . tot urbium obsidiones , tot pugnas terra marique cruentissimas , unius dumtaxat libertatis , filio Dra ni primogenito, mi usque uxori ereptae , vindicandae , & inde n minis Ottomanici iniuriae ulciscenti consilio conti isse. Praeterea, nobilis ille & numerosus C mitatus , qui aderat in hae navi , ab Equitibus
Melitensibus capta, manifesto probat , nostruin Dominicum Ottomanum suisse primogenitum LMaini Turcarum Imperatoris hilum . In ea quippe navi , praeter superbissimum simulatum Epheborum , supra quadraginta Matronas , aefamulas elegantissimis vestibus ornatas , duci erant Agae , seu Praefecti , & Custodes Eun chi Virginum , quorum unus in eo v lis inter pugnandum confossus, illo apud Tureas supremo honora sub tribus Imperatoribus d tunctus erat I alter vero Eunuchus pugnae superum , aliquot pollinodum mensibus morte impendente , iussit afferri ad se puerum , di inter ejus amplexus ac pedum oscula existravit, hoc ultimo in suum Regem obsequio se se stilatus .
Ab his autem Agis , seu Custodibus Virginum, a Matronis, Servis, Aneillis , & Militi s di.
dicerunt Equites Melit enses . hanc navim e Ginecaeo Byzantino , quod Turcae Seraia vulgo vocant , solvisse , & puerum una cum Matre Sullana captum, Draini Turrarum'Imperatoris esse filium primogenitum . Tertio , lauatius a Ribera, captivae Stillanae custos & interpres, i statur, se , cum O: licii causa diu noctuque in domo Sullanae versaretur , saepius per portae ri- traulas explorasse, quid, semotis arvi tris & ex. traneis
12쪽
inneis , inter se uitarent , & advertisse si-
malitium sul anae , eiusque puero non inser- viro , nisi milatantium more , corpore prono ,
vixitque genibus , Oasi numen aliquod mi Frent . Rem totam Ismarius a FUbera Masistro Equitum Melitensium retulit , qui ei vix fidem eum haberet , iussit alios rem exploratum ire , di cum comperissent rem ita se habere , omnis de conditione captivorum sublata fuit in 'M-rum dubitatio . Mitto , brevitatis ergo, alia Equitum Melitensium testimonia , praesertim E
riti, qui asserit, se a C ptivis , puero, post mortem Matris, ad famulatum servatis , inter se iliarius agentibus , quod se nec audiri , nec intelligi ab ullo erederent , totius Historiae s xiem Ruries exeepisse, seque eos saepiuς audivisse per diem, data quaeumque occasione, vicem mini suamque dolentes, ac delinientes commemoratione eius conditionis, aut expectatione redemptionis pretio, aut annis conficiendae. At praetermittere haud possum testimonia Tunetensis, Tripolitani, & aliorum Praesectorum Civ, tum maritimarum, quae Imperio Turcico su diis sulit. Hi siquidem Praefecit ematim Pumro etiam Captivo, veluti Regi ac Domino --rentes, quas exigebat pecunias liberalissime su peditabant, qui laus cum ipse redimi non irasset, pluribus ex comitatu suo libertatem restituit lios exemplo ac persuasione ad Fadem Catholicam & Baptismum induxit. Hare breviter dicta susticiant ad vindicandam nostri Dominisi Oit moi originem contra nonnullos, qui rem aliter narrant, quos inter est dominus Risais, scriptor An ius, qui in Histaria ρι-- ρὐ morum mune Onomanae Imperatorum, quae e lingua Amplica in Gallieam versa est, loquendo de Imperatore uriario, asserit nulla tamen adducta probatione, nee sitatis restibiis nostrum Dominia cum Ortomantim, ab Equitibus Melitens bus ea. ptum, non fuisse filium Ininoratoris Idi vini, sed alterius filium aiPrincipe Eunuchorum ob insignem ejus pulchritudinem adoptatum, & Imperatori uraino carissimum. Quod quidem duobus momentis arte hisi evincitur. Primo, quia altum est ea de re apud Turcas silentium, cum t men ad servandam Majestatem Imperii Turei. ei, & avertendam ab Ottomanica domo Primogeniti Captivitatis infamiam, necessarium s isset haec sciri ab omnibus, per Omnes naIiones circumferri, & verum indicare huius filii parentem, quo semel detecto , evanuissent captivitatis Primogeniti Ottomanicae domus ramores. Se- eundo , si noster Domini- Ottomanus non salsiset verus uraini Imperatoris filius, sed alterius, ut pertendit ille Scriptor Anglus , ut quid ergo tali sunt Eunuchi , qui post Imperatorem prima apud Turcas auctoritate pollent, Matris ,& Filii custodes Credibile ne erit, ejusmodi homines ea in dignitate constituros , & Uraino Turcarum Imperatori a Consiliis & Secretis , voluisse primas Aulae Sedes deserere, ut alicujus
Principum, aut Ducum lense sibi insinoris a-
ris, aut filii ad longam peregrinationem fierent Comites, & Servit Quis ista credat ρ Nee m
fis veroumile est, voluisse urrinum Turcarum mperatorem, ob ereptam huic puero, & matri ejus libertatem, tam atmx & diuturnum in Chri sti anca movere bellum, si hie puer ejusque mater nihil ad ipsum pertinuissent. D. Haec, que adduxisti, momenta indubitatam plane reddunt Dominita ortamini originem . Sed
scire optarem , quem tandem exitum habuerit haec coniuratio, quae ut mox dicebas, contra Dbrianam , Turcarum Imperatorem, conflata est M. Turcarum Imperator, postquam
a priori sententia Melitem sunditus evertendi r cellisset, & in Venetos arma vertisset, suos jusessit Canis iam, Venetae ditioni subditam, appellere, iique rerum omnium copia circumfluentes ,
Canea munitissima Urbe, quam novam Candiam vocant, die 2o. mensis Augusti an. I s. potiri sunt. At Iannigetari, eum solita stipendia , e hausto aerario, non perciperent, ab Draino Imperatore defecerunt, eiusque Imperio parere ac
praecepto audientes esse recusarun r. Hanc conspirationem Evit m. ti, summus scilicet Mahu- metanae superstitionis Pontifex, qui urainum
Imperatorem ad Supremum senatum . quem Turcae La Disan appellant, in jus vocavit , cumque Isainus in Curiam venire, seque coram sistere detrectaret, die R Augusti an . I p. d mnatus est, mox in carcerem detrusias , decimois die jugulatus est, eiusque fili iis Murimetra huius nominis Iv. Imperator est salutatus . Attum Maiamores, filius Ibriani, ob teneram adhuc aetatem, rebus gerendis necdum maturus esset, Imperii procuratio Zalma, matri Mabom tis Iv. permissa est, eique ad securiorem Imperii administrationem adjuncti sunt eonsortes dis ii duodecim Viri. Bellum, quod eum Vene tis urainus sit sceperat, vario marte egit Maiam res Iv. Ragot Erum, Transylvaniae Principem, una cum vita Principatu exuit , & Uara linum anno Iobo. deditione cepit . Ei is exercitus internecina clade a Christianis caelus est in praelio,
uod , die x I. mensis Iulii anni M n c l x i v. ad uvium Arrabonem commissiim est ; sed Ca diam , vi sint i quinque annorum bello attri- tam , & a Christianis , auxiliantibus etiam Gallis, quibus praeerat Dux Besonius , in re.
dibita sertitudine propugnatam , armis tamen devicit . Posthaec , tameneeum tota eam P dolia anno 167M in suam potestatem redegit ,& a Polonis dumin pacem extorsit . Tam Pr spera sertuna usus in metes , maiora moliari coepit , & perfidi Te elis suasu , rup is cum Lemari , occidentis Imperatore , induciis , hellum integravat , ae mee Must ba κ ra , Viennam , Imperii occidentalis Sedem ,
obsedit per omnia offensionuni genera , quibus solet *vire in tirlam obsessas armatus iamr . Addam menses protracta est Viennae obsito , ac thndem , die xii. mensis Septembris Aniiii in .
adveniente eum Polonis Rege Ioanna Ca L
13쪽
quo sunt obsidentes Barbari, eo terrore & eo rusione acti, ut non amplius certamen , sed i nienam . inmum stolida animalia sustinere viderentur. Praeter opipara Turcarum Castrorum im-imenta , generis omnis opibus & munition, releris, quae Christianis victoribus cesserunt, hujus etiam insignis victoriae fructus fuit Striagonium, non absque altera Turcarum clade, a Christianorum exercitu captum ac subactum . Hine ad frangendam omnino Turcarum proter-
viam , piis Innocentii XL Pontificis Maximi , Anno I 68 . auspiciis , sacro foederi arma soci runt Veneti , dunque , Moselio , oppido munitissum , Anno I683. recepto , Bmis die a. Septembris anni 1686. a Lotharingo Duce expu-vrrata , repetitis Turcarum ac perduellium et cibus , universa sere Hungaria cum Transylvania in potestatem Leopini occidentis Imperatoris venit , haud minores Veneti in Dalma. tia , Epiro , ac Peloponneso Victorias retes re . Nec hie sine laude pnetermittere debeo I annem GAUU , magnum Poloniae Marescat.
tum , qui anno MDclxxIII. ingentem Mah metis Iv. Turcarum Imperatoris exercitum pugna commissa internecione delevit , eum-que Imperatorem compulit , ut pacem Victori Polonorum Regi supplex offerret . Quibus gloriose ac sertit et geliis , Ioan res Stain i Rex Poloniae fuit die a. Septembris anni Millesimi
sexcentesimi septuagesimi quarti Cracoviae acci matus cum uxore ita Maria CasMira . natione
Franca , e gente Bethunta , filia Marchionis AEduini . Hic est ille IoannH si mrtis Sob. V. Ilatoniae Rex , qui , ut mox dixi . in Viennensi obsidione , ubi universa Christianorum Respublica periclitabatur, validissimo cum exercitu accuriens , Turcarum aetmina sedit , castra me
sit deserere , & de tuis maxiniam post homunum memoriam victoriam reportavit , ac tamdem ingens sui res iquit desiderium , dum obiit
anno MDcxcv I. Regni xx III. Tot cladibus ex nimati Turcae, Ma.omerem xv. Imperio dic runt , illudque eius statri Glimano III. die S. Novembris anni M lxxxv II. detulerunt . Quo sietiim est , ut Marimeres Iv. post annos Imperii xxxv II. carceri Berit mancipatus, ibidemque anno M xc III. amplexia correptus diem clauserit ultimum'. Fratre suo Mahomue Iv.
nihilo selicior fuit Sia unus III. Turcarum Imperator , quippe qui , imperante in occibdente L ino , amisit Agriam , arcem ine pugnabilem , idiasque plures civitates , quas inter numerantur Alba Regalis , Asia Graeca , Sigrium . Fuit etiam bis a Principe ridensi victus in Servia , quae se Leπο- , Imperat ri Occidentis , submisit . Veneti quoque , DDidauro , vulgo Maisagia , subiugato . tota loponneso potiti sunt . iniit Selimanus III. hydrope contumptus die 22. mensis Junii anni MDcxcI. Imperii sui quarto . Solimanum III. in Imperio mulcarum excepit ejus frater Aeb-tes huius nominis II. qui ingentem exercitus sui cladem ad insertoria Hanoriae inP.dum , S
uri emem die iam . a Principe ridensi anno
Idy I. accepit 1 in distim . firmis --Hungaris siserioris muni nentum , aliaqua Bristissima praeudia Linopiari occidentis Imperatori cedere coactus est . Imperavit annos tres , mentesque septem , ac hydropico morbo in ctus e vita migravit die seetima mensis Febru, tu anni 16ys. Post ejus obitum M apha hut nominis II. filius Mahomnis Iv. paternum admitus est Solium. Christianos Bello aggressus f a clade die II. Septembris anni 169 7. ab gemo , principe Sabaudicae Damus , ad Tibis cum amnem , inestias est . M p inis postea seu anno I 6' cum Principibus Cnristianis i duetis . Caesari suos cessit triumphos , Venetis suos . restituto Polonis Cameneco, Moscomi que armis in biennium suspensis . bello finem imposuit . Sed cum Hadrianopoli otio ae qui ti indulgeret . Zanissari . saeta Anno I I. Constantinopoli seditione , tumultuariisque tu bis in dies plurimum auctis , eum die 22. memsis Augusti eiusdem anni e Solio deturbarunt , di in carcerem detruserunt , ubi octoginta dies postquam mansisset , ex hydrope Byrantii into. riit , cum regnasset annos octo , menses sex . Mortuo Mustapha , ejus fiater dictus Acbmetes III. ad culmen Imperii provectus est, quo etiamnum . dum haec scribo . seu Anno IIar. adhue potitur . Hic sancitam a fratre suo m. papha eum Principibus Christianis pacem servavit usque ad annum I is. quo Venetis Bellum denunciavit , totamque Peloponnesum , vulgo dictam Moream. eodem anno ipsis eripuit . Sed eo felici armorum succeta elatus Aefmnis , Turcarum Imperator , tum toti Italiae insuliaret , & instructo terra marique validissimo mxercitu , Cotaram , vulgo lsi Elam Cinma , o, sidione cinxisset . terrestri commisso proelio Turcarum exercitus ab Emnio Prineim Regiae Domus Sabaudicae , & mee exercitus Caraliv I. Imperatoris occidentis , iussis , dissipa,
tus , at tantum non deletus est anno III 6. m
demque anno a Classe Veneto n , & aliorum Christianorum Meratorum deterriti Turcae m turarunt Hyam , iamque incoeptam Corcyrae obsidionem solvere eoMu sum . Voluit tamen Acbmnes Turcarum Imperator experiri adhue anno sequenti minis aleam . quae ei male censit , ejusque exercitu ab eodem Principe Ev nio die i6. Augusti anni i 17. devicto ac pene profligato , pervidit etiam Albam Graecam , vulgo Belgo do , oppidum munitissimum . Hae gemina clade proiiratus Aehmeter, Tum rum imperator , pacem cum Carati v I. incidentis Inimatore , & cum aliis Principibus Christianis inire cona pullus est , ac volens niniens , tisces subna:sit , herbamque porrexit Christianis ; quos sub iugum mittere , durae. que servitute opprimere animo volvebat. D. Felices nos quos Deus a Turcieae in manitatis iugo speciali misericordia sua servareae vindicare dignatus est . Quis enim non prius habeat aa extremis sol tudinibus imis
14쪽
vivete , qtiam diram , s maue pati sei xin geritur , quod Reste marito care N , s pius tem siri illis subaris , qui Christianam .Reli- que querebatur , se impares natalibus suis n. xonum infensisti no odio erosequuntur , q*' ρο- mam esse nuptiM stimulante , inquam , D lentum ae iheletolum nominem Mahumπem si a ba conjuge sua , ni eiu Palatinus . milito Salvatori nostro , in euius nomine electus in consessu tumultuario Rex Bohemiae . Me itur omne seitu caeleilium , terrestrium , statim conjugis suae consiliis morem e rens, Pra di in emorum . praeterum , qui denique Chri- gam festinanter accurrit , ibiqi id tibi ae uxori Diau.u non habent pro hominibus , sed pro coronam utriusque Regni Hungariae & hem iumenis , quorum si quis studeat adversus imponendam curavit . Huius tam avide , tam iniquas litorum mutire leges , diris suppli- incaute appetitae Regit disnitatis Friam a Paciis aut aliun meam tinatur ' Huius itaque bar- latinus , una cum ambitiosa Elisa Ira coniuge harae Goritis Imperatorum seriem texuisse iusti- sua , brevi gravissimas rinas sit a anno siciat . & ad ista Chrisianorum Imperato- quidem sequenti . seu millesimo sexcentes moram . qvi in Occideme rem Christianam con- vigesimo perdis us II. Imperator, virtuti-tra Turcas promoverunt'. describenda progrin bus clarus , Catholicae Religionis acerrimus diamur. propugnator , citius electio spes Catholicorum M. Imperium Oeeidentis dia πι huius m. erexerat, commisso sub ipsius Urbis Pragae mee. mitus II. armo et M. a Patre suo Moimiliano nia die VIII. Novembris memorabili putio . II. acceptet', illudque pacifice administravit . hmeticos ac perduelles Bohemos prostravit , at- Unum duntaxat bellum cum Amroratis , Tu que insignem retulit victoriam , qua dedita Pr carum, Imperatore , per annos quatuordecim sa . Bohemia subiugata , riauela Moravia . Misit , hoc est , ab aniis Is92. usque ad an- Silesia repressa , Haeresis domita ; Frideris trum I L in quo ancipiti marte ae mutuis cla- vero , Comes Palatinus , hinc suorum stragedibus hine i pugnatum est , paxque tandem tantum timoris haust . ut in fugam conjectus, per annos triginta mpe Gomorram in Hunga- proscriptus , & suo Palatinatu exatus , ad Bama sancita est . Sed , cum in Hundaria , 5e tavos se receperit , ubi privatus deinde . de Transylvama passim suborirentur seditiones ae pmpe victitans precario , una cum conjuge &tumultus , RMMIHM Imperator, tranqitillit, liberis religiram vitam traduxit , seroque intelistis ac pacis amans , Hungaricum Regnum , ti lexit , di illidiorum matrem esse ambitionem Austriae Ducatum cessit fratri suo Amum , m ex qua tot inter mortales veniunt bella , tot diitque ex moerore Pragae anno aetatis suae LIX. lites , tot sectae , tot opinionum discrina ina . Imperii xxxv. cum dimidio circiter , die xx. Nee solum Ferdinotaut II. Imperator haereticos Ianuarii anni Ioia. In ejus locum suffectus est ac perduelles Bohemos . aliosque finitimos po--rhias , ejus fiater , qui Imperator fuit pulos in ordinem redegit , sed etiam an. MD. Franeolam renunciatus anno MDCLII. princeps CXXVI. ad Gib-n commisso praelio vieit selibellicosis quidem , sed parum selix . Inso citer . ductore Catholicorum Germaniae Princi- quippe imperante , heram Haeresis per Re- pum copiarum Tiliis , haereticos , quos Danieanum Bohemiae praecipue dimita incendium im Rex Christianus . hujus nominis Iv. instigaverens exciravit, totamque Germaniam exagitavit rat ac fovebat . His peractis . in Italiam an-stavissimis tumis , quae in causa semant , cur no MDCXXIX. descendit Fredinandus Imper murrhias Imnerator Sedem Imperii Uiennam tor validissimo cum exercitu contra Luci Dum Austriae transtulerit , copiasque collegerit ad XIII Galliarum Regem . & Mantuam , quam compescendam Bohe rum rebellionem , cujus Dux Nivernensis Gallus post mortem Dueis praecipuus auctor & instigator iuit Comes Tur- centii occupaverat , oppugnavit . ae cepit . sensis , qui , occisis Magistratibus , expulsis Dolendum tamen , quod haec civitas ut test Catholicis . & in sua verba iurare coactis ei. tur Sm-mu ad annum 16go. opulentissi-vibus , Bohemiam omnem , finitimasque Pro- - , eademque munitissima , cuius nulla unis vincias Moraviam , Silesiam . Lutatiam ad quam extabat memoria quod in manus hostium desectionem sollicitavit . & ad arma eo ivit aliquando in idisset , haereticorum , qui in exis
anno Ioi8. Verum , inter has turbas moero- ercitu Imperatoris erant , crudelissimae direpti
re conseditis Minoias a vivis excessit XIII. G- ni ac turpissimi libidini fuerit exposita . tam. lendas mensis Aprilis anni MDCrax. aetatis suae que locis sacris , quam pmphanis depraedatione LXII. Imrii anno sexto eum mensibus no- ae grassatione exhaustis , penitus exinanita . um . Post Ruthia Imperatoria obitum , Fem Aliud , sed atrocius talum anno sequenti , seu vilinossio huius nominis II. eius patruelis , Cm MDCXXX. Ferdinandas Imperator suscepit eum 3ωι Austriae Areidueis ex Minia Ba ra filius , GHi mo, Sueciae Re e , qui Lutheranam haer iamque electas Bohemiae atque Huagariae Rex . sim , quam eum lacte suxerat, late propagare Elmorum suffagiis Francolarii proclamatus est percupiens , post pillsos levi manu ex Pomer Imperator anno MDCXIX. Rebelles Bohemiae nia dc Megalopoli Caesarem milites ad interiora eodem anno sibi Regem praesecerunt Friderisum Germaniae , per saevas interiacentium stra es . Palatinum , Regis Angliae generum , qui sti- ma nis itineri us progrediebatur . Ei alicubi
mulinin sonjuge sua usa riba , Regis An- obstitit quidem Tillitu , Dux Caesarei exeret.
15쪽
ter. qui Germaniam & rem Catholicam pro viatibus tutabatur , caesis etiam Pad Magdebursum hostibus , & Urbe illa , ob erus pertinaciam ,
funditus eversa . Sed Guio , sortissimo D ee primum ad Lipsam finde profligato , postea ad Lycum amnem , ita caelo , ut brevI post obierit ; partam victoriam magno ardore prosecutus Gustavus , Rex Sueciae , Erlardiam ali atque urbes cepit, & in Francomam movens, Hermipolim Bambergam , Norim rsam , totamove provinciam subegit. Dein, Francosutrum ad Moenum , multas in Palatinatu superiori. bes , denique , transmissis Rheno , Mogunt iam 8c alia oppida invasit fulminis aut torrentis in sar.obvia quaeque diruens , quassans , abrumpens . consumens. Tot cladibus attritos Germaniae Catholicos , ac indigne serentes bonurum suorum direptionem , expilationem Ecclesiarumae Monaesteriorum , pulsionem ac caedem Sa e dotum & Rexularium , violationem Moni rum, omnis sceletis, omnis sacrilegii . omnis flagitii
perpetrationem , benignis tandem mulis alpexit
Deus . & inclytam de impio hoste dedit eis victoriam . Nam , dum G ινυπι Sueciae Rex,
infaustas suas renovans excursiones , Aliatiam ,
Bavariam, Palatinatum , Sueciam , Wenphaliam , aliasque Provincias per se ac sum v,
staret Caesareum exercitum contra I Pluin anno MDCXXXII. movit Walybimus , Frisian. diae Dux , qui demortuo Timo , rei militaris
vetitissimo & plurium palmarum Duci , suerat
lassectiis , in hostes tota virium mole irruens , data pugna ad Luzanam, non ' LI
psi a.die t L Novembris devicit , L sub illius
pugnae init inna Guμυ- , Rex Sueciae , strenuit. Lime dimicans, duobus vulneribus lethalibus comsessus interiit . Ea Gustavi Regis morte, & rmentibus in Germania Suecorum viribus . lGundior Frea nando Imperatori coepit arridere fori
na , & ad ipsum pleraeque Urbes redierunt , Spira , Coritiatia , Frankendalia , Ulma , Meminga , Francoserdia , Mountia , di liae plures , quae se Imperatoris Dominio iure-cerunt , cuius potentia vehementer aucta est ex
foedere inter ipsum &-Georgium Electorem ac Ducem Saxoniae icio Pragae die xxx. Maii anni Mnex xxv. qui mox arma , quae pro Suecis sumpserat , in eos convertit gravissimo ipsorii in detrimento , lacius generalis exercituum Caesareorum Imperator , sub gendi
ratissimo Rese Hungariae . Obiit Ferdinandus
II. Imperator ann. MD cxxx It r. aetatis suae lx I. Imperii xix. Viennae Austriae , paucis diebus poli suum reditum a Conventu Ratilponensi in quo Ferdiu dum Emestum , ultum suum , quem jam an. MDcxxiv. Bohemiae atque Hungarie Regem declaraverat , Regem Romanoriim , successorem Imperii elisendum curavit . - ando itaque Imperatori huius numinis II. successit eius filius , dretus te ι-n III. qui bellum jam inchoatum cum Suecis alternante sertuna & mutuis hi lic inde caedibus prosecutus est usque ad annum Io quo Urbem, dictam, convenientibus mmnium totius sere Europae Principum Leotis .
pax sarniata est . totique Germaniae restituta tranquillitas . Pacifice inde Imperium administravit Ferdinandus III. claruitque multis vir tutibus , praesertim eximia pietate , qua se semper Catholicae Religionis propugnatorem exbibuit . Excessit ex nac vita Viennae in Austria anno Ios . . aetatis suae M. Impatii XX. dinando Imperatori successit Laeon ut Ig-ttas, eius filius , quem genuit ex prima con
juge sua , Philippi iii. Hispania
rum Regis filia . Fuit umeri post obitiun riserinandi iii. Inter num, quindecim--nsium .& DUM s litanin creatus est duntaxat Fram furti anno iosia Imperator , iam electra Rex Bohemiae amio i6sq. Rex Hungaria: an no i 6s s. dc Rex Romanorum eodem anno .
Enituit in L p. Imperatore singularis in Deum pietas. & in debellandis Turcis sum
ma allimi tortitudo . . in emui missa. sic iam varia bella . quae felicitet gessit contra Tu cas , vel Hungaria miduelles . quos lavebant
Tinnsylvani. Moldavi , dc Ualaqui. ducibus Comitibus Te eli re Vestim , qui se Tarc
rum clientelae laedideralit , insignent , ut modiximus , de Turcis Viennam obsontibus 'i'ctoriam anno I 683. reportavit , emimque ingentem exercitum pronigavit . In euius maximae post homines natos victoriae perenne mori
mentum Innocentius XI. Festum Nominis B. Almriae Uirginis in universa Ecclesia singulis annis Dominica insta Octavam Nativitatis eiusdem Virginis Mariae celebrari praecepit . Eodem An no I68l. Te elius , rebellium Hungariae Ante sigilanus , qui Moraviam rapinis & incendiis sinestabat, ab exercitu Caesareo magna clade asisectus est. Eo contra Turcas & Hungariae perduelles finito bello , aliud diuturnum contra Gallos an. I689. Loomidus Imperator suscepit , quo tam ipse . quam Hispaniarum Rex Caraleuia. Batavi , Eleetor Palatinus , aliique Germa niae Principes pene omnes adversus Franciam fi diis inter se pepigerunt , indeque ortum est bellum illud Sociale , cujus contra totam se e Europam per plures annos Ludoiciis XIV. Galli tum Rex solus impetus sustinuit, ac selicitet r. pressit. Auxit scedelatorum vires non sesum Dux Sabaudiae , qui in belli societatem adscitus est, sed etiam facta eodem anno in Anglia renam converso, quae II. legitimus Angliae Rex x
suis Anglis per sta inmani r indiam derelictus . in Galliam sese recepit , M IMM-iu , Princeps Arausicanus, summo Heterodoxorum plau
su Londini exceptus , ac Resia dignitate , conculcatis divinis & humanis iuribus , potistus . in societatem foederatorum venit, & in Gallorum peruiciem conspiravit . Hac tot R qum ac Principum conspiratione nihil plane deterritus L-ὐυictis XIV. bellum a capto Philippoburgo , Arce claustro Ger Iae,
auspicatus est . Dein , anno sequenti , Ira MocxC. terra marique caesi Gallici nominis h es.
Marescallus Luxemsurgisu , Regis Christianimi mi exercitui in Belgio praesectus Generalis, insignem
16쪽
vict uiam do Foederatis in eampis Fleuriatis die V. mensis Julii retulit . Angliae & Hollandiae Classes Comes Tumilior, pollea Franciae Marescallus, attrivit . Ad Staiardam Marescat lus Catinatius in Sabaudiae Ducem victoriam
adeptus est , magnamqtie eius ditionum partem invasit . Nec minus Drospera sortum an.
16 r. usi sint Regis Chriltianissimi exercitus . In Belgio quippe Marescallus Gxemburgiau viginti hostium millia delevit, & Marescallus Tu viliavi octoginta naves classium Anglie &Hollandiae depressit, & Barcinone a Francis canta fuit, Hispanis illam acerrime propu nantibus . His cladibus stadii Foederati ad pacis con .ditiones deflexerunt, Ec primo quidem pax Fram clam inter & Sabaudiam anno I 6 6. constituta est . deinde anno sequenti Franciam inter , Hispaniam, Angliam , Hollandiam & Germaniam sanctis, omniumque Chyrographo munita sitit . Perstitit haec pax ad annum usque millesimum septintantesimum Primum . Mortuo quippe absque uilla prole die I. mensis Novembris anni millesimi septingentesimi Carolo II. Hispaniarum Rege , ex augustissima Familia Austriam oriundo. Philippus hujus nominis V. ex Bomoniorum regio Sanguine ortus , Hispaniarum Rex , malum hujus Regni Ordinum consensu , iuxta supremam Carati II. Regis voluntatem , fuit
pmclamatus, & coronatus, atque a Summo Pontifice moeretis XII. eiusque succetare Gemen. i. XI. ab Anglis . Gallis, Batavis , Lusitanis . Sisaudiae Duce . aliisque Europae Principibus statim habitus tanquam verus & legitimus Hispaniarum Rex . Solus Imperator Levia si mercessit, Anglos , Batavos , Lusitanos , ac Ducem i Sabaudiae in suas partes traxit ,& post initum cum illis foedus , Bellum a no i i. Gallo . Hispan s indixit . suumque filium natu minorem, Archiducem Caro n. His iarum Regem declaravit . Principio quidem Gallο- Hispani in Italia , in Germania, Lusita-
nia & Sabaudia secundo marte pugnarunt ca
inis inultis praesidiis , & expugnata a Comite Tolosano pro re Malacam F leratorum classe . At adverso sortunae statu deiecti , gravissimam et idem ad locum , dictum vulgo more in Germania , passi sunt . ubi terrore.panico percitis, a Levini Imperatoris, & aliorum Fc demorum exercitu anno MDCCIV. cςsi, capti, fusi , ae dissipati filerunt . Caratas a Iopo Imperatore, aliisque Foederatis Rex Hi niae
renunciatus , Barcinonem , & Catalauniam cc
pit , bisque Matri tum cum exercitu victor Pervenit , re tamen insecta sua relegit vesti-hia, Se Barcinone suam sedem fixit . Intersos bellorum streeitus LMmIdus Imperator mo tuus est Viennae in Austria die V. Maii anni
MDCCU. aetatis suae LXV. Imperii XLVIII.& successit Iosephtis , ejus filius primogenitus ,
qui jam Rex Hungariae fuerat coronatus Posonii anno I 687. dc Rex Romanorum Augustae anno is . In Imperii sui exordio Iosephus non solum bellum gessit contra Hunoriae perdo 'les , qui
principem Ragnetestim anno I7o . Alamave-
rant Transylvaniae Princidem, emi e Duce, M inviam, Sclavoniain, Stiriam, Austriam, Tran- sylvaniam armis devastabant ; sed etiam incoeptum iam a Patre suo Domido contra Gali Hispanos Bellum continuavit . & Gallos , conserus in Italia , & in Belgio praeliis , per suos
Duces . praesertim Principem Maenium , Regiae Sabatidicae minus, vicit ac superavit . Verum, mortuo Iosepia Imperatore die XVII. mensis April. an. II it. Caratus, ejus fiater, et dictus est Imperator, qui subinde relicta Barcinone, confestim Viennam in Austria se transtulit imperio
potiturus . Sub hoc Imperatore pax omnium votis ex ista a tandem ali3uando in civitate
Traiectenti, quo Eumpae Principum Pleni potentiarii , seu Legati . convenerunt die XI. mensis Aprilis anni MDCCXIII. consecta est elim Anglia, Hollandia . Lusitania, Sabaudia , Plutiasia , Gallia , & Hispania . Porm istius sanei
tae pacis hae conditiones fuerunt . Primo , Phitimus V. H.spaniarum Rex, tam nomine suo, quam filiorum suoruni ac nepotum, qhil ex ipsius stirpe prodituri erant , renunciavit Coronae Regni Galliae , & vicissim Dux Biterensis , frater Philippi V. Regis Hispaniae, & Dux Aurelianensi, nuncium remiserunt iuri ia coronam Hispaniarum Regni . Secundo Philippiat V. declara. tus est verus ae legitimus Hispaniae & Indiarum Rex . Tertio Regnum Siciliae concessum est Duel Sabaudiae , ipsique & eius heredibus ius assertum est , deficiente stir Philippi V. ad successionem Hispaniarum Reqni . Quarto Regnum Sardiniae , & Neapolis , dc Ducatus Mediolanens s transierunt in dominium Imperatoris . Quinto, Regina Anna, filia Iarebi II. An liae Regis , a suis Anglis e Regno iniuste ob Fidem Catholicam pulsi , d clarata fuit Angliae Regina, & post eius obitum
ad Sceptrum Angliae vocatus Hannoveranus Dux , Haereticus . Sexto , iussum est , ut m
nitiones Urbis & Praesidii Dunkerhae diruetantur. Septimo , duae in Belgio Urbes , videlicet Instila , Gallice Lisse , & Aria . Gallice Aire . restitutae sunt Ludoυido XIV. Galliarum Resi . Postremo Urbes, quae in Belgio Ditionis Hispanicae erant. Batavorum custodiae permissae ac creditae suerunt , ea tamen lepe , ut supremum earum Dominium ad augustis limam domum Austriacana pertineret. His pactis statim assensum praebere renuit Caratas VI. Imperator , ea tamen die VI. mensis Maii anni MDCCIV. confirmavit , rataque habuit . Composita inter Christianos Principes pace , Curetas VI. Imperator arma vertit in Turcas , qui imperante A mete III. toram Peloponneium , vulgo dictam Moream , instructa potentissima classe anno i is . invaserant , atque in Italiam crudelitatis suae pomeria armis protendere in animo habebant . Sed horum impetus fregit ac retudit Caritas VI. Imperator, quippe qui Turcarum exercitum gemina ac completa victo.
cipem Eugenium , invictum , omnique praecinnio celebrandum Regiae minus Sabaudicae He. B r m.
17쪽
roem , ita profravit ae profligavit , ut brevi de
toto Otthoinano Imperio actum omnino ac conelamatum suisset, si Caerelo VI. Augustissimo Imperatori victorias sitas in hane barbaram gentem
prosequi licuisset. At , dum Bello isto Turcicodis ineretur Imperator, ecce novus insurgit turbo, & inter Principes Christianos iniectum dis. eordiae pomum . Philippus V. Hispaniariam Rex, adornata Classe , & conscriptis militum copiis , Regnum Sardaniae an. MDCCXVII. occupat , &an. seqtienti Regnum Siciliae aggressus , Panor-mum , Messanam & aliquot alias Stellis urbes Ipit . Excanduit confestam & classicum cecinit ux Sabaudiae , cui , ut jam diximus, in congressu pacis Ultraiectensii Regum Siciliae suerat
adiudicatum . Hae etiam repentina & inexpectata plane Hispanorum agendi ratione offensus Imperator pacem pepigit cum Turcis , ac Bellum
Hispanis indixit , raderatosque habuit non solum Anglos & Sabaudiae Ducem , sed etiam Gallos , qui sub Gas ire XIV. pro Philippo V. sanguinem & opes immensas profuderant. Galli , imquam , sibi licitum non esse arbitrantes desciscere ab his initae pacis legibus , pro quibus asserentiis ac vindicandis in Congressu Ultrajectensi s. lemni iuramento se se obstrinxerant , Sociale istud Bellum contra Hispaniarum Regem Philippum V. aegre inierunt . In Regnum Navaris rae arma inluderunt , mi anitissima Castra . presidia & oppida , potissimum Sebastianopolim , &Fontem Raptatim vulgo rimarasiam occuparunt;
Siciliam insuper, dc Sardiniam in suam potestatem redegerunt , eoque tandem Hispaniarum Regem adduxerunt, ut publicς saluti Be tranquillitati consuleret , pacem ab Avo suo L-ο i.
eo xlv. sancitam novis conditionibus corro raret & Regnum Siciliae Imperato i, Regnum umro Sardiniae Duci Sabaudiae cederet. D. Sicut res gestas ab Imperatoribus Christi
nis usque ad annum, quem modo decurrimus , millesimum septingentestinum vigesimum primum breviter , accurate tamen , retulisti; ita nunc Renuni Calliae Historiam a morte Henrici IV. ad haec usque nostra tempora breviter , silmmat molle descia re debes.
M. Postquam Hemistis M. Galliarum Rex , quem , ob virtutem militarem, civilem prudentiam, admirabilem in populum benignitatem ,& praeclaras res pace belloque, manu, ct consilio gestas , ilire optimo Magnum appellarunt Galli imius detestandi Sicarii parricidio occisustitisset Lutetiae Parisiorum die XIV. mensis Majaan. I 6ro. aetatis suae LVII. Regni xxii. sicutiam observavimus in colloquio I. in Historiam Saeculi xvi. ei statim successit Dis ictis linius nominis XIII. ipsius filius, qui , ut moris est ,
inauguratus Remis, Iustus omnium acclamationesiuit cognoininains . At cum annos duntaxat d cem natus esset Lauimicus XIII. ac subinde necdum suae potestatis, totius Re ni administrandi
Procuratio Mariae Mediceae Reginae, ejus matri , demandua est. Annum aetatis suae xiv. ubi primum attigisset Lata laus XIII. dc alienae tute-
lae'annos egressis filisset, administrationem Reni de more suscepit die xxv I r. mensis Septem. ris an. I 6I . eodemque anno Comitia totius
Regni Patisiis celebranda indixit , quae annum interrum durarunt . Exordium Risi LMd ita XIII. nonnullis tumultibus turbarunt Princi maliquot , qui Conrini patria Florentini qui in Galliis dicebatur Marchis merensis nimiam
potentiam exosam habebant . Eo siquidem potentiae Marchio ille Ancrensis ob maximam et tiam , qua pollebat apud Mariam Merideam R, ginam , devenerat, ut Principes ac Proceres R ni parum revereretur, & omnium eapitibus ac fortunis insultaret impune . Hinc Principes occasonem sumpserant excitandi tumultus. qui tamen non inares erunt. quominus Rex D Emicus XIII. in Aquitaniam proficisceretur an. MDCVI. ut Annam Mariam Mauritiam , primogenitam
Philippi III. Hispaniarum Regis, quam per L
gatum fibi ante desponderat , in uxorem duceret, eodemque tempore sororem suam EVM
tham cum Principe Philippo , filio Phitini III. Hispaniarum Regis , i patrimonio ct laret. Sic Gallia ει Hispania novo scedere tiarnae, &H-rictis Codaeus Princeps , ae Ferati reliqui , motuum civilium Auctores , eum Rege Laui ies XIII. reconciliati sunt . Uerum , cum exo tae fuissent paulo post novae suspiciones . Henriciumn tis , pactionum caput , in arctissimam cistodiam primum in Regia Lurara , deinde in Bastilia , denique in Castro Vicennarum missus
est anno I 6 II eodemque anno exeitatis in Gallia
tumultibus finis impossitus est , occiso in ipso Palatii Reeii aditu. 8c plumbea glande traiecto die xxiv. Aprilis Concino . seu Marchione Anciens, Galliae Marescallo , qui intolerabili sup ta sibi omnium Gallorum , sed praecipue Principumae Preceram invidiam , odiumque conflaverat. In ejus cadaver a plebecula sari itum est , raptatum, discerptum , 8c ignominiose combustium Nec meliorem sortem nacta est ejus uxor Leon ra , licet Mariae Mediceae Reginae matri charis lima est. t . Ea quippe capite truncata publice ,
flaminis absumpta est, ea usque liberi cissipati . Hujus integrae semiliae , nimis potentis , dc Gallis invisae , exterminium , statam foederatorum Principum ac moerum cum Rere Christi,nissimo pax , totiusque Galliarum Regni tranquillitas excepit . Non potuit Iamen Maria M dicea Regina molestiam, qiri haud parum as ficiebatur de nece Marchioni Ancrens , eiusque uxori Leonisae illata concoquere , unde , relicta aula , Civitatem Blesensem se se recepit , eam-nue secutus est Armandus Richelaeus , Luci ensis Episcopus . Non diu tamen Blesis mansit Regina , sed a Duce Vmmoto Inculisinam contra voluntatem Regis deducta est . Quam injuriam non inultam reliquisset Rex , nisi A maudus Riehelaeus ejus animum ita demulsisset . ut tandem illius precibus exoratus , Reginae matri , ac Duci FDemonis veniam indulserit . Voluit quoque Rex, quo plenior esset ac cumulatior G1llorum inde prosecta tacitia, ut Princeps Henri
18쪽
eas Q -- , sul in carcere Uiemnarum detinebatur , in pristi m liberialem assereretur, &In Miri gratiam rediret anno MDCLIX. Compositis his aulae turbis , alis anno MDC XI.
non mimis graves concitavit eadem Regina, Ma
ter , ob simitum quod sumeserat de Cabditinti mehe , qm antehac praxipuus in eius comsiliis fi-t . sed postea in animum Raegis ita
irrepserat , sibique demeruerat , ut auelaritate pura apud ipsum valeret, quam posset Resinae matris amor. Id aegerrime aerens Resina, vindictae e iditate flagrans, in Bel si una, una cum
filio suo G βο- , Duce Aurelianensi , & R pis LMλυλ XIII. fratre , nunquam redituraiecessit, iissii permansit M. ad annum Ioa8. quo diuturnioris mone in Brabantia taedio tam . inde discessit, ει r mllandiam ac tilandiam itinare facto, in Angliam se recepit ; --φ vero Dux Aurelianenss, qui Reginam Matrem in Belsium secutus fuerat, Bellum civile
in Gallia excitavit anno I6gr. quo ab incitania in Gallias una cum Duce --π-io , quasi Regem vi erepturus e manibus Cardinalis RA
.ei , e vi potentiae invidebat , irrupit, sedeonsistim repressus est a Semmbersio , Generali
exercitus Regii praesidio . Dux Mommoran- , vivus in castris eamus, Tolosae capite plexus est . Gam , Dux Aurelianensis , parum hon
stis eo tionibus eum Rege fiatre misci coactus, in Bessium resagit, ubi tandem pudore tamul ae dolore pressiis , & officii , quo erga
Regem fratrem nium obstringebatur , recordati ne e motus, ad Regis pietatem recurrit , b
nignissimeque auditus, in alutatis hospitibus suis, quasi ad venationem prosem rus , cum solis sex viris seereti partieipibus in Galliam incitatis equurediit anno I 6;4. & a Rem fratre suo amamtissime fuit exceptus . Hune exitum habuit infesta illa conspiratio contra Cardinalem Riquem, dum eo utari deprimere con i sunt, extulerunt magis . Illum quippe Rex Lud utis XIII. exinde pluris secit , expertas singularem ejus in gerendis negotiis prudentiam, seque deincem illi, Regnumque administrandum permisit , frementibus licet miltis invidiae aestrovereitis, & ad elevandam eius auctoritatem nullum non moventibus lapidem , quorum tamen
elandestinas machimiones Cardinalis Ri variis anthus & mirabili politices genere aut eliis
Anno ista. Gallorum Rex Lad imis XIII. lum morit contra Caration hujus nominis II. Lotharingiae Ducem , qui novas turbas ci bat , eique noletat clientelam profiteri, seu ressi homagi uni pro Duram Barrensi , quem beneficio Cotonae Franciae Rex possidebat . E-:ercitu a Rem Christianissimo missio, tertius Loth inpiae Dux protinus fratrem suum NAco ι- res m Cardinalem obviam misit Pro reconciliatione . At , Rex Maenicus , qui embe noverat versatile Ducis Lotharingiae angenium , iussit primum , ut Dueatus rirremus sub manum Regiam poneretur , deinde ,
Lotharingram ingrestus , multa cepit Oppida ,
ipsamque inmeiam Umem , totius Dumnarmimpolim , obsidione cinxit , quam Dux omnis in s consilii , post multas tergiversationes , volens nolens , suadente Caesinali Riecte o , Regi tandem consignavit . At s querni anno , seu 26ῖ . Cara in Lotharingi ae Dux Iniquo animo ferens, quod suis diti libus a Rege mira XIII. Tuisset spoli tus . fiatri suo Franei eo Niratam Cardinati Du. catum suum Lothari iis , aliasque ditioneς instrumento eublico tactu Mirmum die xxx. mensis Januarii xu. I6ῖ tradidit , ipse vera Moeliolanum apud Cardinalem Fressi mium A striacum , Phiso, IV. Regis Hispaniae fratrem, se contulit . Ex iacta cessione , Fr seM NAG- Cardinalis frater Cainia Dacis Loth ringis, duxit in uxorem Ciam m somrem Ni- quae coniux erat Carati Ducis Loth ringiae , & a qua utpote legitima Ducatus Lotharingiae haerede ae patre suo Hemire L tiaringiae Duce , qui absque mascula pios sobiit , relicta Ducatum Lotharingiae aecept tenebat Caerelou Dux , eius maritus . Istius cessionis nullam rationem habuit, nec ab armi et distes sit Rex D ολων XIII. sed universam abnque ceriamine Lotharingiam intra paucos dies in deditionem accestit , eamque retinuis usque ad annum MDCXLI. quo Carata. IV. G. tharingiae Irix mense Martio Parisios venit , α Christianissimo Rege Ludoiam veniam im-yetravit, eique Sacramentum Clientelare prae tit pm Ducatu Barrensi, Regni Gallici seudo.& Comitatum Claromontanam , necnon aliquot urbes cessit Comnae Francorum ; quibus retinis & hine inde Instrumento publico , ac iuramento firmatis , Caralin Dux Lotharingiam recuperavit, qui tamen vix in eam appulsum eum esset Princeps quietis impatiens, Et in dictis ae mmissis parum sibi eoustans γ fidem datam violavit & ad suam genium rediit. Superius mentionem secimus Belli Italici quod Christianissimus Rex GEmicias XIII. im.
petante Fervianando II. gessit ad tuenda jura Cinreti Go Ua, Ducis Nivemensis , qui & j re, astrationis , & ultima declaratione 'rauem ειι , Ducis Mantuani, mortui an. Iba . inhaereditatem Principatum Maniliae , & Montisistrati successerat, de Mantuae magno applausia suerat receptus . Huic iuri ac possessioni Cam. Γ, Ducis Nivemensis, statim intercesserunt Dux Sabaudiae, qui in Montemserrarum jus anti- quum sibi asserebat, & Fredi uinis Gone agac statu, qui totam Vin ii, Ducis inntua. ni, haereditatem sibi deberi pertendebat. Ger mani, & Hispani Carolo Duci Nivernensi, Natione Gallis , totis viribus obsistebant , indeque
Germani Mantuam an. I 633. invaserant, diri puerunt , ejusque cum sacras, tum mpha γ Ψ-des impune compilarunt. Hispani vero, coli elo numeruso exercitu, aliquot urbes in Monte
seroto cem nt . & Cafale ' oppidum totius Italiae munitissimum obsidiove cinxerunt . His non deterritus Rex Christianissimus L. ietis
19쪽
praesidium , occupat , & universam sata iam ,
praeter Arcem Momelianam , intra viginti duorum dierum spatium , in si iam potestatem rede-
sit . Deinde , sub ipsuna oppidi Casalis , Hii panorumque conspectum castra posuit , - , cum iam Gallica ot Hispanica acies in procinctu essent ad praeliandum , mitis Amrummu , quiluit postea S. R. E. Cardinalis . ultro citroque commeans . Histranos Gallis feliciter conciliavit, eosque ab armis & cruore deduxit ad concordiam & pacem, quae anno I 6 I. constituta est ,& cujus hae conditiones fuerunt f primo , ut Urbs Mantua cum reliquis omitibus oppidis& locis illius Principatus & Motuisserrati r stitueretur Camis Duci Nivernensi , exceptis tamen nonnullis locis Montisserrati , qui mei Sabaudiae , & aliquot Principatus Mantuani locis , qui Principi Guastallensi reservabantur& adignabantur . Secundo , statutum est , ut mei Sabaudiae fieret restitutio Sabaudiae , Pin. resti, & aliorum locorum , quae Galli in Pede. montio tempore belli Occmverant . Post quo. rum omnium factam a Gallis restitutionem , Rex Christianissimus Lia istis XIII. a Dace
Sab diae , pecunia numerata , obtinuit Pinero. lium cum valle Perosa, ut liberum in Italia M. heret transitum , quandocumque opus seret ad
auxilia scideratis & amicis suis deserenda . D nique decreta est demolitio Arcium & Propugnaculorum in Valle. telisa qnae a Rhetis , Quos Grifines vocant , incolitur γ eiusdemque Vallis - telinae restitutionem Grisonibus fieri debere praecipitur . Hunc exitum habuit Italica illa Expeditio , in qua Galliarum Rex L-ου,-etis XIII. sibi nihil reservavit prarier gloriam &famam uinxtinae aequitatis ac fidei in Socios ,
quorum securitatem privatis suis commodis atque opibus antiquiorem duxit. Praeter Ure cum domestica, tum externa Bella, quae feliciter consecit Lia iem XIII. Galbliarunt Rex , aliud longe gravius ac diuturnius cum Augustissima Domo Austriaca tam in Imperio , quam in Ditionibus Histianiarum Regis suscepit idem Christianissimus Rex . in quo pugnavit vario marte . Anno siquidem Iors. Marescalli Castruonius & Breseus Hispanos ,
quibus praeerat Prificem Thomas Sabaudus , ad Avetnam in Belgio fuderiant ae debellarunt . In Germania eodem anno Dux Vimaritis &Cardinalis a misita quinque hominum millia ex eo Caesareo exercitu , cui praeseetias erat Comes Galassu s , occiderunt . Dux R - tis
octo sere millia , Mares callus Gallisuetis sex millia cecidit, millia dc quingentos . aites e
pii . At sequenti anno, seu IQ6. non ita GHiis sertuna prospera fuit . Nam Ptinctam N mas sabaudias Rosem ac Cor iam expugnavit , amnenique Somonam transiit . Ioannes ρ ω sis, unus ex Imperatoris exercuus Praesectis, Psecardiani , Campaniamqtie ita armis infestabat, ut Lutetiam Parisiorum in angustiis Pon 1et & Civibus summum incuteret timorem .
Ad has itaque cohibendas hostium incursiones in Sta est, cum exercitu in Belgium Gaso .
Dux Aurelianensis , & Christianissimi Regis
a iei XIII. frater, qui Hispanos cis amnem
monam receptui canere compulit .' multaque
Oppida absque ullo certamine in deditionem suam recepit . Dum tae in Belsio gererem tur , Germani , secundam sertunam experti . Tabernam , Alsatiae Civitatem , Magdinursum,& Mogunt iam , quamvis eorum conatibus Cadidi natas a Valetia & Dux Vimarius strenue o, sisterent, receperunt , Principem Conritim anco,ptam Urbis Duae obsidionem solvere coegerunt ,& superato Arari fluvio , ad Ladonam oppugnandam accesserunt, quam tamen a Dace μι- maris , & a Cardinali a Valeria ineredibili λει titudine defensam expugnare non potuerunt . Ad Gallos sequenti anno, seu i 637. serrum reversa est . Cardinia is a Valeria, & Dux Candalensis, eius irater , Camuam , Landrectam . Castilium
Cambres in Belgio . Christianissimi Regis dationi restituerunt . Mares callus Vitriaeus, Gaiulo Provinciae Praesonus , Hispanos expulit ab Insulis Sancti Honorati , Sanctae Margaritae , ac rarinae prope Massiliam , quas per occultam proditionem aliquot annis antea invaserant. Dux tamen Robanesu, a Rege Lucior o XIII.
ad opem Rhaetis , seu Grisionibus , contra Hispanos serendam in Vau telinam cum copiis missus, nihil omnino promovere potuit , & ab illa gente , eum suspectum habente , eo quod in eorum terris quaedam Castella extrui iussi Lset , coactus est una cum suis copiis quamprimum ab illo agro discedere . Galli se tori tuis victoriis novas anno MDCXXXVIII. adiunx runt , plures in Belsio Urbes ceperunt , sed Urbem , distam Sanssum orimarum , t ' μπω biam , quam obsidione cinxerunt , occupare non potuerunt . Duelicem eo anno Victoriam Navadem retulerunt c, alii , unam ad Genuam ,
Duce Harcuriam Classis Praefecto, alteram, Burdigalensis Archiepiscopi ductu . Sed prae ceteris Gallorum viistoriis ea potissimum celebrari debet, quam retulit Dux Pimarius ad Rhinifestum, quae urbs est infra Helvetios, Agnion interdi Rhenum sita . Hic autem Dux V arius aegerrime serens , quod paulo ante eius exercitus a Ioanne Vercensi, praecipuo Imiperatoris exercitus Duce, si isset deletus. & hanc sibi illatam contunaetiaria ulcisci volens, ad hostes noctu accessit, eos incautos oppressit, ac penitus profligavit daereretia mensis Maii an. 16 8. Capti sunt eo praelio quatuor Imperatoris exercitus Duces Joaunes i retensis , Sa-titas i Enes fortio , eriser terur . Expugnata deinde Rhimselium , Fribuetum Brisganoviae Caput , & B acum
quae in potestatem Gallorum venerunt . Ne
dum tamen finis in positus huic Bello . quod per aliquot annos adhuc prorogatum est , einque durante , detecta est a Cardinati Ricbe rataana quaedam Conspiratio, seu Societas, quam Dux Suossionensis, Dux Buluvius, & Marchio , didius Cimpinarius , cum Hispanis inierant .
Sed Dux Suessionensis in praelio , commista in campo Marpheo prope Sedanum , plumbe globo inter talus ea die xIII. Martii an. I M
20쪽
stitionisu vem , ut se ab impendenti perieulo eriperet, Sedani Principariam , qui in sua diti,
ne erat, Regis arbitrio permisit. Marchio Cing. maritis, qui Narbonae comprehensus est , capite Lugduni mulctatus fuit, una cum Domino Thua. no, qui licet hujus conaurationis exors esset, ei tamen Consilium suum Marchio Cmqmarius crediderat , quod cum ille non aperuisset, eodem
aflectus est supplicio, quod ipse sorti ac Christia.
D. Mittamus, si placet, haec prophana Bella, quae Rex Christiani minus Gamicas XIII. pro vindicandis sitae Coronae iuribus magna cum animi sertitudine gessit, & in his duntaxat haerea.
mus monimentis, quae eius Pietatem, ceterasque
Christianas virtutes, quibus praeditus seit, commendare possunt. M. Longior essem, si omnes virtutes, quibus prae sit Gλυisus XIII. cognomento Iustus. hic persequi vellem . Sufficiet paucas ex omnibus eius virtutibus, quas in tam angustis huiusce Collo. vii spatiis includere non possum, libare ac per-rin Pere , ut ex iis ceterarum contes uram &existimationem facile in sermare possis. Harum porro prima haec ordine ac commemoratione debet este, quae est di nitate princeps , pietas adversus Deum ac Religio, a quo sente tot illa maximarum eius virtutum decora atque insania profluxerunt. Pietatem suam erga Deum palam declaravit Lud iras XIII. dum ad divini numi.
nis, ac Sanctorum contumeliam emitam quorum.
dam linguae petulantiam acutiore Edactorum lito. rum stylo confixit, & ad tutandam Catholicam Religionem, quam Haeretici Calviii iani totis viribus obolere in Galliis studebant, omnem curam ac regiam auctoritatem contulit . A Reli.
gione Regni duxit initium : & statim Lege publica decrevit , ut in Bearnensi Provineia, quae ad Tadices Pirenaei sita est Catholicus
cultus ubique restitireretur. & ut haeretici ermpta Ecclesiis Miri inclinetanter redderent . Ex
omnibus pene Galliae urbibus eiecti Haeretiei Calvinistae , Rupellam tamen adhuc tene 'nt ,
Urbem tum loci natura , tum manu & arte
sic munitam ut inexpugnabilis haberetur : Ibi dominabantur Haeretici imperare docti , qui
nunquam parere didicerant . Admini lirabant mmnia summa auctoritate . Coetus Provinciales indicebant , publica Comitia convocadiant , militem cum domesticima, tum externum conscribebant , ferebant Edicta , imperabant lucunias, & ut facilius ab exercitu Regis Christianissimi
sese tueri possent , Anglos evocarunt, qui an . I 627. cum Classe centum & viginti Navium ad Rheam Insul χm appulsi , a Catholico Regis Christianissimi exercitu , cui praeerant Mares calli Sc mgeNιus, & Girinus, viri strenui , ac rei militaris apprime callentes , confestim caesi ae fugati , e tota Insula abierunt , excesserunt, eruperunt . Verum , nihil ea victoria aetum videtritur, quandiu illa contemptrix le- qum , & dominatus impatiens Rupella a rebel-jib: is & Haereticis occuparetur . Quapropter , Graves Bis. m. I.
Rex Ludovisus XIII. adiuncto sibi Caesinali
Riebelaeo , consiliorum suoriim participe , hanc
urbem eodem anno I 627. asgreditur , eamque
operibus ac munitionibus, sed praesertim stupen.
dis, &ante nunquam visis molibus perine, num actis , circumseptam ac interclusam ira i to anno renuit, ut fame enecti cives reptarent
in compitis macilenii , siae carne pelles, exanguia silicernia , tenues limbrae , pallida mortis exordia , verbo dicam . Viri non tam Viri , sed ferales hominum larvae . Proh senestum , tragicumque spectaculum i Tandem, Rupella tot
oppi gnata calamitatibus, ac extrema quaeque perpessa , sese die ro. mensis Octobris anni MDCxXVIII. Resi Christianissimo permisit, diaque victora a Gλυietis XIII. Regnum Galliae opprobrio , Catholicam Religionem ab hae detestabili peste liberavit, suamque singularem in Deum
pietatem aperte demonstravit . Sed quo in Dei venerationem & amorem se propensiorem exhibebat Rex Iaias iens XIII. eo erat itistitiae . mole desiderioque flagrantior. Unam prae ceteris amplexus est, adamavitque justitiam, eam praecipue adoptavit ab eaque titulum sibi ac cognin mentum ascivit, dumque alii Principes, Reges& Imperatores appellari vestiunt Magni, Pii, Felieri, Augusti: Isium ti esse & nominari voluit Lia laus XIII. 5c in colenda servandaqtie justitia ceteris omnibus vehementer Optavit excellere. In sancienda Legum auctoritare, ac retinendo inre adeo constans erat, ut nihil aut o tineri per gratiam, aut per metum expugnari aut impetrari precibus , aut utilitatis aliqua spe remitti ac condonari pateretiar. In dandis Beneficiis, ad hoc Onim conatu, totisque viribus enitebatur
Christianissimus ille Rex, ut Sacronim Mihistri,ae Religionis Antistites, quos nominatat, essent quxm dosissimi & neeessariis artibus expoliti, sicque Ecclesia Gallicana haberet celeberrimos ac praestantissimos Pastores, eorunaque copia, Doctrina. de auctoritate floreret. Singularia certam in , quae Duella vocant, & quibus turpissimi Gladiatores, immo Grassatores ac Sicarii mutuis sesie caedi Is ac parricidiis conficiebant, saluberrimis Edictis, ac severiorum legum disciplina ita composuit & ex. tinxit Lud leus XIII. ut infiniti illius mali , quod in Galliis serpebat in dies , ac mana-Mt Extius , nullum amplius supersit vestigium . Post haee, & alia eiusmodi , quae, brevitatis e eo, silentio praetermittere cogor, praeclare gesta , sancte , ut vixerat, obiit ille Christianislimus Rex, de Ecesesia, Ac Galliarum Reeno optime meritus , die xx. Maii anni MDCXLIII. annos natus duos.V quadraginta, postquam per triginta tres annos regnasset . Ejus mater, Alaria
Medis , e Galliarum Regno, ut iam diximus ejecta & exul, variisque tempestatibiis acta , &rerum omnium in suo exilio egena . lam anno
superiori , seu die Julii anno Io 2. e vivis excesserat, sed illius corpus , ubi pramum fato concessit , in Urbem S. Dionysii prope Parisios ubi est sepulcriim Regum , Card. Ricbeiatis deportandum curavit.