장음표시 사용
21쪽
D. Quem succetarem reliquit G -- MILGalliarum Rex λM. Liad istis XIII. Regni inlliarum succes.solem reliquit filium suum Ludovicum hujus -- minis XIV. quem ex Annia Austriara , Regina coniuge sua , & Philim III. Hispaniuuin Regis , post viginti & tres sterilitatis annos , die U. mensis Septembris anni I 678. 1 scepit tanquam mercedent pietatis suae , qua eodem anno se, Regniamque tuum Beatissimae Aia.
Via Virgini in Festo eiusdem Virginis Assun)ptae sese devoveriat . At, cum Lota iciu XIV. mortuo patre suo Ludovico XIII. natus esset dumtaxat annos quatuor, mentes odis , & dies novem , Galliarum Regni adminii rationem sit. lcepit Annia. Regina Mater, quae Consilii a rin-c: rem . ac Primum Regni Minittrum et, sit Cardinalem Mad.trinsori . cu us industriam ,
insentum, ac prudentiam probe noverat. Hill
taci , qui Regis Ludi υ- XIV. res gestas litteris consignarunt , illum exhibent sui minantem ad Rhenum , intonantem ad Africae littora, in
Hispania, in Italia, in Anslia, in Belgio trium-
Pharo rena , nutu omnia & supercilio concutien- rein, ab omni prope lacessitum Europa , nihil minus Europae & victorem & Arbitrum. Rese. runt domitas ab eo intra mensem alterum . &subactas bello Provincias , innumeras arces vel expugnatas armis , vel in deditionem acceptas ,
nune hostes suis e castellis & aggeribus per vim eiectos, nune isderatos Reges in oppida restitu-rcs, unde vis illos inimica dejecerat ; unci ve bo , ea Ludreta XIV. bellicae sortitudinis ad super:oriam temporum invidiam, ad sequentilina ad- in irationem portenta percensent & extollunt , qtiae egregiam , & heroicam ambitionem , quantumvis immensa fingatur, abunde explere possent. At ipse , licri satear ultro ma*nis praeconiis celebrandas esse Regis Lud ita XIV. vitio. rias, quas mox, juxta seriem temporiam, breviter deleta pruriis sum, illum tamen in his , quae ad extri paridam penitus , serientem in Galliis , Calvini anim IIaeresim , augendumque cultum
divinum , Clitisiano ac Religioso animo gessit. longe poticri lati. e dignum esse iudico . Incipiam porro a Bellis, quibus Liadmicus XIV. statim post obitum patris sui implicitus suit. potissimum Bello Hispanico, quod iam a Claristiani D. simo Reee Lud Ueo XIII. hicceptum, Gallos imrer & Hispanos tum temporis maxime fervebat, Hispani Regis Lindomici XIV. pueritiam ,
animos In magnam spem erexerant. sibi a Gallis illatas retarciendi clades . Sed spe sua delusis ivnt. Dux quippe Enatii sis, Principis Condea filius. Hispanos, qui Roeotum Urbem obsidetam, aggressus cum Marescallis Hospitalio atque rufi
Finaeo , commisso iuxta limem obsessam certamina , eos maxima clade delevit die XIX. mensis
Maii anni 16 p. & statim haec Civitas ab obsessione liberata eii , proximeque sectitae Mab gobii. Theonis UULe . aliariimqtie Urbium expu-Ptruriationes , seu praesertim clades Hispanicae Classis , qtiae in apsius Carthaginis Novae conspeetu a Gallis die III. Septembris ejusdem anni
rtosi gata fuit. Nee minus feliciter anno sequenti . leu i in Belgio & in Germania pugnarunt Galli. 1 n Belgio si quidem Dux Alirelianen,
ss Graυetiua,n coepit, Mares callus Gassisnaeus invasit A larduum , Iantέium , & Bergam . In Germxnia vero Dux Enguineum cum Marescallo Turennio insignem victoriam ad Fribum sum obtiuuit, indeque Philin burgum, Diram ι Ormanti.mr , Moguntiani , aliasque Urbes &Arces sitam in potestatem rodegit. Cladem Galli cum Dure Turennιο die X li I. mensis Maii anni I s. acceperunt , sed eam tribus victoriis eodem anno resarcierunt . Primam victorixin retulit Comes Harcurianas in agro Laurensi . Altera potitus est Princeps Nomas, Regii exe citus Dux , in transitu Cariniaci , ubi omnes
Hispanoriim copias cum exercitu inulto minore debellavit . Postreinam victoriam reportavit ad Misiueuin in Germania Dux Enguaueu- Iis . Eodem anno I s. Mxr callus I rennius
urbem Trevirorum coepit, & Electori Trevi. rens pristinam dignitatem cum libertate restituit . tu Catalauntix Comes PIsaeus Prastimo
Rhodam . Quae penes Hispanos erM , expugna
vit . & in Lotharingi a Dux a VHia Regia umes Rcti surgum, & Molibam occupavit . Pari selicitate anno sequetiti, seu i 6 6. militarunt Galli. Dux Aurelianensiis, A larditam, & Lot iam, quae Hispani receperant, pluresque in Belgio eis vitates cepit . Dux Enguiavisis Urbes Cisrem cum . Fumar, ovi Ker am invasit, & in It lia Galli Orbis lis , Piomsino , er Porro mono titi sunt. Eo felicitatis cursu usi sunt Galli in Bello Hispanico , quod duravit ad anniun usque I 639. quo tandem diu exoptata pax coaluit Hispalios inter & Gallos, cuius vinculum fuit Minria Theresiae filiae natu maioris Philippi M. HL spaniarum Regis eum Chiistianissimo Rege L
disico XIV. matrimonium . . Sed antequam ea deic tam , quae Rex MMυios XIV post ini. tum cum Maria I cerasia matrimoniam sessit ,
praetermittere non debeo oraves turbas , quae ,
eo adhuc sub tutela Annae Reginae matris regnante , in Galliis obortae sunt . occasione Cardin iis Mazarini, quem, post obitum Catilinalis RAehelaei, primum Galliarum Regni Ministrum et gerat Anna Regina mater . yrincipes aliquot , Cardinali Madarino , qui in Regis, necdum suturis, Pectus & animum altius penetrarat , v hementer insensi , sitaeqtie ambitioni , ut
inter Regum tutelain contingere solet , servire volentes, in populorum induxerunt animos ,
se puero Regi , totique adeo Regno mavam allaturos ut alitatem , si Cardinali Momno . primo Galliae Ministro, obsisterent ac repugnarent. Hanc populi tumultuari coeperunt , & subita atque inexpectata omnium mutatione . exarserunt Gallorum odia in Cardinalem Mazaxinum , n quem , tu in scopum, collineabat civile istud Isellum , a nonnullis Principibus anno I 6 p. excitariam , quod paulo FH in speciem sopitum , vehementius recruduit anno I 6s . quo Principes Couaeeur, Conriua , & Long Π- aeus conjeeti sunt in carcerem . Aelutum sitq iii dem s
22쪽
dem egerati populi eoneurrerimi ad arma, praesertim in Aqiii rania, Bilrdegalensibus pro Principe Condaeo, suo Iri more, velut pro aris ac fincis, certantibus. Tandem anno MDCI.I. tres
illi Principes e custollia ibluti Parisios redi runt , eisque cum festivis gratulationabus viam vendi essula utriversa Parisiensis Civitas , sed derivatum periculuna ruit in Cardinalem. Rex quippe animadvertens , in hunc Cardinalem accensa esse Gallorum odia, eum iussit tempori cedere . qni conses lim praecepto Regis morem gerens ad Grarrae portum se recepit , inde Sesanum, ac denique Agri' pinensem Coloniam , amoeniores soles expectatu.riis, concessit. Per absentiam Cardinalis mim ui Rex Liuio iem XIV. delibato aetatis litae anno decimo quarto , iuxta Regni mores, sui regiminis. & totius Regni compos in Senatu P risiensi filii declaratus . Aberant tamen ab ea solena ni eae renionia Principes Condaeus, ct C-ritis, qui disertinen causantes novi carceris, secesserant Burdigalam ille, hic ad Bituriges, Bellumque Civile instaurarunt cui, velut camino, oleuri addidit reditus Cardinalis Maserint, quem Rex in Galbam anno Isset. accersiit. Hunc reditum Cardinalis Matinini, qua glorMsior in Gallias postliminio redierat . quam contemptior exierat , non solum illi Principes , sed etiam omnes Galli aegerri ine tulerunt, Patisitensis civitas , ac phires Provinciae in Regem insit
re erirnr , quas tamen Rex in otimium misit, ne tandem bellum civile , occasione Cardina.
lis Morarini in Gallia excitatum , consopivit anno MM LIV. quo Princeps Comitis Aquitaniam eum Burdigalensibus Regi addidit, duxit- qire in coniugem Cardinalis Mutarini Neptem, magna terte hujus Cardinalis glorra . cuius sin-puis etiam cum sanguine Regio miscebatiir. Eo inito civili Bello, & Cardinali Madarino mortuo anno I 66 I. Rex Iata ictis XIV. Regni sui
clavum gubernare voluit, dc ex eo tem Iure res ita feliciter atque ex voto cesserunt , ut Rex
victoriam qiuasi perpetuo sibi addictam habere
videretur, indeque jure optimo dictus Lud Acus Magras. Eo iraque anno Ludoiuetis XIV. qui jam anno 1634. filerat Rhemis inauguratus , publicaem. rem sui Regni Urere coepit , illius ne traelandae ab aerarii administroruni disquisitione duxit initium. riquetium, aerarii Praesectum, qui janidudum in suspicionem male ad. ministrati aerarii venerat, Nanneris comprehensum, perpetuo carceri mancipari itissit, & in ejus locum Coremum , Regiorum Vectigalimn inspellaris nomine donatum , suffecit . sellum Hil panis anno i 667. indixit Rex Chrilli animinius ob pratensa in Belgium jura nomme Re .stinae uxoris suae, quam post mortem Philippi IV. Hispaniarum Regis veram Belgii haeredem
esse pertendebat, hucq ite ducto numeroso exercitu , tonsistim Bincham, Atham, Armentariar , Correa n, Bergam, Fumar, Duaeum, Aldevariar infulas, rimaram, aliasque Belgii urbes &Arces expugnavit, & anno sequenti, seu I668. torum Burgundiae Comitatum invasit, qui ta-
naen munitissmis oppidis defendebatiir . Eo se.
Ludoviei XIV. armorum successu rediviti Hi irini pacem eflagitariant , quae die II. mentis Maii anni 1668. constituta est , ea le- ut Iuιλυietis XIV. Comitatum Burgundiae Regi Hispaniae restituereri & urbes, qnas in Belgio arinas subegerat, retineret. Sed haec sancita pax diuturna non fuit. Stupendus siquidem ille viaelarra n tenor Batavos Belgio vicinos , Invidiae stimulis percitos, urebar, qui subinde, ut rapidos Victoris etillas retardarent, stedus , quod π llanini triplex , inierant oem Imperatore , & Hispaniarum Rege , quod tamen ipsss Infeliciter cessit , panimque abfuit , quin foederatae Batavorum Provinciae a Rege Ludovico XIV. Pentrus delerentur. Orsus est anno
guus. tribus exercitibus . in quibus centum vi-q1nii millia militum stipendia merebant , eaque felicitate per duos naenses Batavos devicit, torque inunitissimas eorum urbes cepit , ni de Bairruin Provinciis finieratis omnino actui a
furflet , si lubsecuta hyems paulo acerbior sui L et . Uaecreverat quippe Rex, moles fluctibiis oppossitas , quibus ad plerasque ipsorum times aditus intercluditur , glacie reptando invadure. In Gerniania anno sequenti , seu Is r. Rex Gλυictis Magnus Coiniariam , Scelestadium , & reliquas Alfatia: urbes ditionis suae fecit, Traio tum , munitissimum totius Europae Praesidium, ad deditionem compulit, & Trevirensem civit tem iugum subire coegit. Comi latum Birrgundiae Anno Iis . occupavit , risi Vicecinnitem rix nium plures in Germania vι elorias reportavit . V s Condaeum, & Buchai. nrem, aliasque in Belgio urbes anno I 6 6. Vitin euam Urbem, Camerarium, &AN maroclim, urbes itidem in Belgio , anno I 677. suo dominio adjecit, eodemque anno exercitum l)rin.
cipis Amusicani in Beletio sedit ae debellavit atque in Germania per Marescallum Cristitum, vieto Caesareo exercitu, Friburgum , primariam Brit viensis Provinciae urbem , in deditione in recepit. Sub initiuna anni sequentis, seu I678. ad uin est de conditronibus pacis , quae, cum nec Regi Christianissimo Ludovico Magno , ne a foederatis arrisissent , accelerata prosectione Rex Ludo cur exercitum in Belgium , belli ludum
ac rheatrum . duxit, lauti χqile Interposita mo.
ra urbes Gaudaυum , & D iam obsidione ad d, ditionem coegit . Tandem , eodem anno N vi magi die x. mensis Augusti se ita est pax, quae tamen cum necdum, suisset publicata, Princeps Arauscaniis , cuim e re maxime erat hellum protrahere , finxit se alii mrna initae pacis inscitia teneri , 8e llatim Mirescallum L .. xemburgram, a quo saeptias caesus fuerat, ad Pav. Etam Dion iam non procul a Montibus in Hannonia aggressus, commistb quinque horis crne . to praelio , cum magno exercitus sui damno a
Gallis repulsus est , di pacem, qaam mala fi
de frangere in animo habebat, abrumpere minime tuit. haeretate Rege Christianissimo in protulito restituendae publicae tranquillitatis. Di-
23쪽
ratas Africanos , seu Algerienses , qui se nullis aliis partibus exercent quam latrociniis &depraedationibus , quas in omnes Populos agunt . Ludovicus manus an. I 6 nilia uarum fulminibus attritos perdomuit . emque anno Genuam . Urbem totius Italiae et
gantissimam , ob illatas regiae disnitati contumelias . Bombardis itidem incendi iussit , cuius iram ut placaret Respublica . Dux Genuen- sis , comitibus quatitor senatoribus, anno Isis. Reipublicae nomine veniam supplex deprecχturus, atque Regis solicitaturus elementiam , Parisios venit . Dum sic in dies cresceret Resis Emisi XIV. potentia , Bello , post homines natos gravissimo , acerbissimoque odio imbuto , rota in ipsum coniurata Europa , anno 1689. impetitum est Galliae Regnum . Germani , Hispani, Angli, Batavi , Sabaudi collectas undique vires , veluti dato signo . facta conliinctim impressione , unoque impetu in florentissimum illud Regnum simul est ideriint . At
Europae simul irrumpentis molem atque imp tum omnem solus uistinuit Gd leus Magnus, eaque selicitate intentos Foederatorum nervos elisit , ut vagam antea , volubilenique Belli Q unam i tot prosperitatum ac Uicioriarum cursum sibi visus si oppignerasse . Philippo raum ,
Germaniae arcem munitissi inam , suo sati in adiunxit imperio . Sabaudiam, Saluses, Segu sunt& Pedemontis partem Gallici juris secit . ω--- , Orgelium , Montes Hannoniae , A ntem. que A Iesianum , Namureum , Furnas , Rhodas , Caralo regium , Gerundam & Catalauniae partem
subegit . Hostes suos variis praeliis superavit , Fimini perculit, stegit Staphaiaις, Dein re ae sedit, mimia coutudit, Marsalia labefactavit ; eorum Classem sedit in Oceano Britannico , & in
Gaditano Freto eam qua cepit , qua depresiit, qua incendit . Sic Irud istis XIV. tam per se , quam per suos Duces Lux--π- , Vivaregiam , Nialium , Catina iam , Eium , o Tu mmum perpetuo victoriarum cursu sinamios hostes terra , mari , consilio , mani , is tura . virtute opibus & animis vicit . Plura
non dicam de Victoriis LMAmisi Magni, quia
earum cursum non sustinet stylus, non vox, non
lingua , non aismus sequi potest . Hitae non mirum . si Foederati Rigis hostes, tot rerum feliciter gestarum magnitudine perculsi , ad Generalis pacis conditiones tandem aliquando deflexerint . Dux Sabaudiae, ut superius iam o,
servavimus, pacem iniit eum Christianissimo Repe anno Id . de anno si uenti , seu I6ρ Pax constituta est Franciam inter , Hispaniam , Angliam , Hollandiam , & Germaniam . Pinstremo . Caroli II. Hispaniariam Regis mors , quae anno MDCC. contirit. novi & atrocissimnelli materiem supeditavit . Volens quippe LM- is laus XIV. defendere, ut par erat, γura Nep iis siti Philippi V. qui ad Hispaniarum thronum accitus , Rex ab Hispxnis Berat acclamatus , contra Germanos , Anglos , Batavos , Sabaudos , & Lusi tanos diurnum coactus est suseipere hellum, in quo tamen, ut mox dicemus asendo
de Philip V. Hispaniarum Rege , solita in ramilitari felicit te ires itutus , sub finem vitae taeexriretus est, quam sit varius bellorum commutabilisque exitus, quam vasa & inconstans Eri
na , quae ut perhibent Philosephi , saxo globois
ac Mrpetuo volubili instat. D. Iampridem audieram , Ludovicum XIV. suisse Regem multis rebus a se praeclare pestis celebrem . innumeris vid oriis perfunctum , hostium terrorem , amorem suorum ac decus , iniusque vitam sere semeer extitisse rerum secundarum continuam seriem , dc prodi lorum nunquam intermissum ordinem . At haec . quantumcumque magna sint ubi tamen peribit orbis , & horum quoque memoriam extirpari funditus & ext ngui oportebit . satius itaque est , ut nune breviter describas ea , quae pro
amplificanda Catholica Religione, & penitus profliganda Calviniana in Galliis Haeresi egit
Rex Iataoυietis XIV. Haec siquidem vera illius laus est, quae nec temtrarum vicissitudini est obnoxia, nec Artunae regitur imp tu , sed aeternum stabit , & ad immortalitatem famae multo plus gloriae huic Christianissimo Regi conciliabit , quam dum , debellatis
elementis & hostibus , terra marique Pro n tu imperavit.
M. Memor Maemicus XIV. se Regale comscendisse Solium , ut in eodem Catholica Fides collocata toti Regno dominaretur. in id totus incubuit, ut deleta prorsus in Galliis Cafvinianx Heresi , Ecclesiam Catholicam erigeret, & errantibus immortalitatis aditum ac salutis aperiret . Primum mitioribus consiliis usus est , institutionibus , mansuetudine . Praemiis , eos , quos impia superstitio deluserat , revocare tentavit , sed frustra . Co actus est tandem priorum Imperatorum vestigiis insistens , contumaces animos tubarum clansore ,
militari strepitu , armorum fragore excitare ,
eosque compellere ad fidem Catholicam amisplemendam . Et primo quidem Haeresim , soro , scholis , aula, castris & arcibus deiecit. Temel a , quo conveniebant haeretici, subverti ac solo aequari iussit, districteque vetuit , ne in privatis aedibus sua Mysteria peragerent . Reges Christianissimi Henricus manus, ct Lindoυieus Justus haeresim Calvinianam in Galliis debilitaverant, nec omnino exscindere Potuerant . Tanta erat id temporis Haereticorum potentia& audacia , ut illi sapientissimi Reges, quisbi ae Regno impendentia maiora mal A tim bant, compulsi fuerint quaedam Edicta , Non tense nimirum & Nemausens , promulgare, vi bus haereticis concedebant conscientiae libertatem , Templa , arces munitas , & aditum ad publicas dignitates . At Lud laus XIV. haec infausta Edicta . quae armata haeresis ab invitis Regibus extorserat , quaeque adhuc metu servata vim tuam obtinebant , Diplomate regio dato die XXII. mens s Octobris anni i68s. P nitus abrogavit , quo nno facto sublatae sunt s-brae omnes pestiferi huius mali. Templx diruta .
Arces destimae. Plaudo. Mi pisi e Galliati Rega
24쪽
abacti, timiliae, Urbes, Provinciae ad avitam
Religionem convolarunt, cives Haeresim detesii ti sunt , sicque tandem superbum illud mon- stum tot locis diffusum , centum capitibus reis pente succisis, nunquam Nilea revicturum concidit Qua in re Lιλυicus Magntis , si nul- tibi major videtur suisse quam in Haeresi impugnanda , nulli bi certe fuit , quam in ea expugnanda sortunatior . Quod enim antehac Galsarum Reges non potuerunt, id unus Ludo Leus XIV. vix toto quadriennio . inspirante pie. tate, promovente sapientia , felicitare coronante perfecit , & Haereticos Calvinistas in Galliis , quorum obfirmatam pervicaciam non Henrici II. 1everitas suppliciorum terrore domuerat , non Carui IX. ardor δι impetus quadruplici victoriasregarat, non Henrici lx .blanda popularitas, vi tus & amor permoUerat, non vis actuosa Iid siei XIII. tot obsidioniblis vicerat , hos , imquam , pervicaces Haereticos tum prudentia , tum sortitudine expugnavit , superavit , In O
dinem redegit , & ad Ecclesiae Catholicae sinum feliciter revotiavit Rex Christianassinius GAυi-- XIV. dignus proinde ad cujus gloriam in Annalibus Ecelesiasticis haec verba scribantur :Sι ι AIMEMS Haeresis, Cal cini.rnae Mater , a Maemico IX. Rege Sanctissimo , ιra CHυinia.
na a lata ita Magno , DI υis Haereticis, s ad Fidem Communionemque Sanctae Carbolieae , er Uineis Romanae Ecclesiae operante Deo re. voearis in Galliis extincta ae ρenistis orerminata est anno salutis MDC XAU. . Maii eius XLIII. Praeter illud Lindor ei Magni in Catholitam Religionem studium , laudari merito de. t eximia ejusdem Christianissimi Regis modestia , qua inemento Mista: Sacrificio interesse
solebat utroque in terram genu defixo , intentis ad Aram oculis , & ut Sacris templis suus constaret honos , gravissimis pcenis in eos animadverti iussi , qua pessimo exemplo in templis , non secus ac in foro & in plateis ambulare aufdent . de negotiis suis domesticisque rebus com ferre termones, ridere , iocari , inconditos et mores & cachinnos attollere , lascivire , hue illuc conwrquere oculos , agitare cervicem , sarrire in alterius aurem & insusurrare nuPS- quodque gravius est , & gemitu lacrymis te deplorandum, dum a Sacerdote attollitur caelestis Vi- Elima , Daemonibus terribilis , & humano Seneri tautaris , impudentissimi illi homunciones uno in terram genu posito , altero, colli antis ad scopum instar , extento , Deo, vim ac mortis arbitro , oris sui ac frontis duri-riem obiicere non erubescunt . Hos . inquam,
impios homines acerbis poenis addixit Rex L. Urao Magnus , qui etiam Duella profligavit aliosque abusus , sanctissimis , quas condidit , Legibus compescuit , e suo Regno eliminavit , adeo ut vere appellari possit Pius , religiosus , Catholicae Fidei sortissimus Vindex , defensor Templorum , elistos salutis , Haeresis extinctor, ti binorantis Ecclesiae subsidium . Hujus Christianissimi Resis constantiam Deus, immissis
siib eius vitae finem aliquot ealamitatibus proba re voluit , & primo quidem LMovisum , Garutiarum Delphinum , eius unicum filium . undequinqilaginta annos & dies qitatuordecim na- tuni . ex hac vita sustulit die xiv. mei sis Aprilis anni ITII. Deinde , anno sequenti , leu se .l et iis Februarii anni I ia. e vivis excessit Mana Melisis , Regiae Sabaudrae d mus , conmx μουι ι Ducis Burgundiae, Iuni
temporis Galliarum Delphini , qui etiam die
24. e uidem mensis annos natus trie inta mortuus
eii , eumque proxime secutus est ipsinis Prim genitus Galliarum Delphinus, qui obiit die VI. mensis Martii eiusdem anni, adeo ut qii nunquam in Gallias visum fuerat) Delphinus , Del-pnzna , e tamque pr: mogenitus intra unius duntaxat mensis spatium in vivis esse deliterint . Hanc cicatricem , quam Regi Gamico Magno tot charorum suortim inopinati obitus inflixerant, necdum obduetam redintegravit mors alterius eius nepotis , Ducis videlice Biterrensis, qui ex ndi vita migravit die IU. mensis Maii anni MDCCXIV. Hane gravissimam iactitram heroica constantia passus est G misur Magnus,& rebus in adversis , sicut & in prosIris aequain mentem iugiter servatis . sese totum clivin' permisit arbitrio, ac tandem anno se. quenti, alacri α impavido animo mortem adspexit, atque omnibus Ecclesiae Sacramentis munitus , α in magnam spem veniae a Deo obtinendae emitus , cum incredibili fiducia. & hs mica animi sibi bene constantis tranquilli iraete . ex hac vita abiit die r. mensis septembris anni III s. postgiram regnasset annos N. Eum ex ista mortali vita sublatum Gemens XI. Pontifex Maximiis impense in Consistorio laudavit, ejusque Christianam tam in vita , quam in mOrre Dietatem , necn'n beneficia , quae contulit Ecclesiae , celebravit elegantissima oratione . quae est , eritque virtutum LM--υιο Μ n Perenne manumentum . Reliquit moriens Lia Ουι s x Iv. Regni haerodein L Δυι- eum xv. annos duntaxat quinque & sex menses natum filium Maeo iei Galliarum Delphini, qui ante mix Burgundiae vocabatur. Sub tutela PM.Aρρι Ducis Aurelianensis regnat nunc puer ille Regius , qui Iam duodecimum aetatis suae annum ingretius praeclara eximiae virtutis specimina pre-bet . Utinam i hunc Regium Puerum Deus . qui dedit, diu incolumem servet, eumque ad multos annos superstitem videant Galli. Utinam restin i te puer Ludovicum x Iv. virtute exaequet . Galliam illustret , pacem conservet , haereticos conterat, oppressos liberet , Ecclesiam protegat.
Catholicam Religionem ubique amplificet , populum sibi a Deo creditum amet , & litteras . Orosque litterarum cultores patrorinio suo Queat. Haec sunt vota mea , hae lunt publicae Omnium Gallorum Regio Puero L--ico XV. fausta precantium acclamationes.
25쪽
sin, illos nomen Christianissimi, quod habebanta Majoribus haereclitariunt, ut proprium sibi esset, illa pie ate perfecisse . Meminerant optimi illi Reges , hunc gladium , quo donati sum ratiuae inaugurationis d:e. non tam ad Regni sui , quam ad Reipublicae Christianae fines prolerendos, ta ad Regnum ab haeretica pravitate illusum
Deo conservamlum accepisse . Verum , licet uterque Galliarum Rex , ob profligatam in suo Repno Calvinianam haerelim , immortali laude dignus sit , censeo tamen , Reges Hispaniae, qui, ut nuperrime audivi, Hispaniarum Regnum ab haeresi , qtiae Saeculo I . late crassabatur , &alia Regna insecerat , purum risibatumque servaverunt . maiorem proutereri laudem . Horum
itaque Hrspaniae Regum , qui de Religione Ca
tholica tam bene meriti sunt , res praeclare se- stas, egregiasque dotes paululum hic expendere
M. Postquam Philintis II. Hispaniarum Rex, Politicis in rebus administrandis eximius, in adversis conflans , consilio sagacissimi is , & in de . suasione Fidei Catholicae vigilantir simus , satostinctiis esset die tr. mensis Se embris anniis S. sicut iam observavimus in Colloquio r. in
Historiam si uti xvi. Philintis III. ejus filius
superstes unus ex pluribus, quos ex variis uxoribus Philiπωr II. susceperat, Regnum Hispaniae, annos nariis viginti , gubernare coepit . Pacem cum Henrico M. Galliarum Rege PhilippM1
II. Hispania ii Rex , paulo antequam moreretur . constituerat apud Ver vinos die r. mensis
Maii anni is . indeque regnante, post obitum
ratris sui , Philippo III. Hispania di Gallia
pace altissima fruebantiir . Bellum tamen Hispam cum Batavis perebant, eo quod Alberius L chidux cui Philippin II. His raniarum Rex filiam suam Ciaram Eugeniam Isaferum dederat uxorem, eique in dotem Belgicas Provincias cum Burinndiae , de Carolesii Comitatibus attribuerat emiam nuinitissimam in Flandrico Littore Uriam , quam Batavi detinebant , expu-pnasset, eamque Baravis eripuisset . Haec siit mrim belli Hiiranos inter 5: Batavos, ex quo tamen nusta gravia empe runt damna . Sed longe graviorem calamitatem dc integram sere ruinam
anno I 6 Io. passi sunt Mauri . qui in Hispaniis degebant . Haec quippe Gens perfidiae nata , cum secreta consilia cum Atticanis de Tur. cis iniret de excutiendo Hispanorum ivso , quod intolerabile esse conmierebatur . multisque Pro missis Henricum In Galliariim Regem, dg. Jam btiui I. Angliae Regem, ad tam nefandum Consilium pertrahere tentaret utroque tamen Repe , haec vana promissa reiiciente in Plilippus 1 II. Hispaniarum Rex, ut se penitus, Regnumque suunt a continuis Maurorum machinationitas liberaret, die X. mensis Januarii anni 16 Io. edictum de eorundem tota Hispania expultione
promulgavit, quod eodem anno executioni mandarum est, expulsoriimque numerus suisse diciturmvIm centenorum mill rum , e quibus innumeri in Africam transfretarunt, alii per Galliaes, va-r: asque Provincias dispersit . 1 liati , pessime
habiti , Si remm omnium penuria laborantes ,
misere sere omnes perierunt . Non potuit I amen haec perfida natio in integriim aboleri, quia non pauci ex illis Mauris, mutatis sedibus, tyn ti in Hispania manserum . Eodem anno Pl Umpus HI. Hispaniae Rex a xequo Mauritaniae R se rogatus , in ei suppetias serret adversus -- rena suum Zidamtim , ejus industria Larachiam cepit , firmissimum totius Asticanae ore Oceanicae propugnaculum , ad Columnas Herculeas ex opposito Gadium , tam Hispanis, qtiani omnibus illac navigantibus semper infestum . obiitPAEUptis III. Hispani 1rum Rex anno I 62 I. aetatis sui qῖ. Regni et r. reliquitque Regni haer dem filium suum armos sexdecim tritum, dictum
Philipptim fiuius nominis iv. quo reSnante, Plu ra memoria dc observatione digna conti Rerunt , uuae hic juxta ordinem Chronologiciana referam .
Primo , in Astica Rex Marocni propugnaculum ab Hispanis ad fluvium M. amoram prope
Latachiam ante aliquot annos cons nictum, te in nrarique anno MDCXXI. obsidens , magna strage repulsus est a Classe Hispanica , quα
etiam ad Fretum Gaditamini t riginta duas naves Batavicas bene insim cis Venetiis redeuntes apqreli, , al: quot cepit , alias submersit aut fit pavit . Praeter ea , ronante Philippo IV.
Lusitani anno o. ab Halonis descerunt , sibique Regem elegerunt . Quod quidem ut clarius inreliiq' , In memoriam tuam revocare
debes , Philip pcim II. Hispaniarum' R em , postquam Sebasi tir I usitaniae Rex in Bello Alricano seisset octi sim , sicut ostendinius in primo Colloquio in Historiam Saeculi XVI. a mis occupasse Lnstaniae Regnnm , illudque an no is . ademisse Antonis , filio spurio Lud victa , quia Ioamir HI. Lustaniae Regis , &Hmrici Cardinalis stater erat . Mortuo illo An-GHO quem Lusitani post obitum S bastiani
Regem acclama perant , dc quem tamen Phil pus II. Hispaniaram Rex e Solio detiirbav rat ius ad Lusitaniae Regnum devolutum est ad Theta tam , Bragantiae Ducem , cuius m ter Catharina Regni Lusitaniae haeres legitima erat . At Theodosius , Bragantiae Dux , cum Regno recuperando imparem se sentiret. , Rihil movit , noluitque se tam lubrico difficilique negotio implicara . Non inde tamen Lusitani animos desponderiint , sed potius Francorum ac Batavorum armis defensi , Hispanorum excutere iugum , sibique creare Regem habitis clandestinis Consiliis constanter decreverunt . Asministrabant inna temporis , nomine Hispaniarum Regm , Lusitaniae Regnum Ducissa Mantuana , Regis patrum , sed tota ferme auctor:-tas erat penes Michaelem Vasme uinum , qui Lusitanos acerbe nimis de inclementer habebat . Lusitani itaque , quos iam diu Castill1nae dominationis , dc iinponimi Michaelis Vis ureuini iugi taedebat, die prima mensis D
cembris anui id o. facta manu atque conglom rato agmine, in Mantuanae Ducissae Palatium imrmvriint , plenis ac trepitantibus buccis sae. Pilis in lainantes : tibertas , Regisque Bogan-
26쪽
tiae mela nomina crebro usurpantes . Nec inter verba & clamores baserant Lusitani , sed MLehaelam in emcri inm 'intruncarunt , ejusque corpus exangue in publicinia proiecerunt , ut eo naembratim disceri endo concitata multitudo furorem suum sariaret . Haec ut vidit Uucissa Mantuana , clam evasit , & in Monasterium se redopri . Tum Lusitani , Bragantiat Ducem , filium Theodosi , Regem Lusit uiae crearunt, qui die XV. eiusdem mensis D,
cembris solemni consecratione inauguratus , sibi Ioannus IV. nomen asservit, eumque Brasilia. Inlulae Acorae , Omne quo Lusitanis subditae in India Regiones , ut verum & legitimum Lusitaniae ReqQn lalutariant . Tentariint quidem Phi-ιππι l V. dc estis II. Hispaniarurn Reges . vluido an Lusitaniam missis exercitu , prandem altam iacturain resarcire, sed amissum illud Rennum hactenus recuperare non potuerunt. IO.mm tDux Bragalitiae, Rex a Lusitanis declaratus, dicituque, ut mox diximus, IV. obiit Olysii tu ne die VI. Novembris anni I 6 6. duos aue. reliquat filios Ais Uum & Petrum . AIphonfusnuius nominis IV. Patri immediate successit. &mortuus est die ia. Septembris anni 15M. In eius locum suilectus est eius frater hi
rus nominis I. illoque mortuo die IX. mentis Uecembris anni i7o6. I ines hujus ramniinis V. Vita suo Prara in Regno Lus-pi, RIq ,etiamnum silicitet re
Eodem anno , seu i o. quo Lusitani ab Hispanis defecerunt, erupit in apertum Catala--riini rebellio , quae quidem inde ortum lia. it . quod Callilianum Imperium impatien-Ier ferrent Catalani, aegreque viderent, suas immunitates ac consuetudines antiquas, quarum rintinentissimi sunt , palam a militibus Hispanis violari. Reellionem otii iunt Catalani a Ducis. Praefecti sui , nece ; tum Legatos in Galloam miserunt, qui Regis Ludovisi XIII. fidem & adiit nim implorarent. Eorum votis annuit Rex Christianislimiis, missisque in Catalauniam qiodraginta millium hominum exercitu cui praeerat Hudan uitis , lon*e mn in nobilissimam victoriam de Hispanis ad
Ilerdam retulit anno I 6 i. ac paulo post Comi-l uic monensem occupavit , eumque R
gi Hispaniae nunquam restituendum suis diti nibiis Irpetuo addixit. Huic Catalanorum rebellioni adu.ura aliani gravem seditionem, quae die ου. inelaus Iulla an. 36 7. Neapoli exarsit , &qua iactum prope est , ut Rex Hispaniae HL mr IV. Regnum Neapolitanum amitteret . Hanc seditionem excitavit vilis quidam h
doonias AneV- , vulgo dictus , citius uxor a: Ministris Regiis in ergastulum detrusa haerat solo nomine , quod ne solitum tributum solveret , paululum sirine surtim coemi L in uria offensus Thomau melliis, e vestipio te Iiberatorem patriae professus, Plebem, Immani dis supra modum tributis ac vectigalibus
oppressam, sicile excivit ad arma, in Masistr ASTICA. a
tus Hyanos armis grassatus est , tantagire apud seditiosos gratia atque auctori rate valuit ut eorum animos ac voluntates flecteret ad arbi-rrium , eaque cum summa potestate imperaret.. , , rebellionem nona in amentiam in-ciu:t T Anias Anestas , hujus seditionis Auctor .& a suis caesiis est . Turbat tamen , illo caeso
non fuerunt consopitae , ad quas fovendas Deus a Loth via, Dux Guilius, qui tum rem. potas Romae destebat, protinus advolavit, inhiansiret Regnum Neapolitanum ad se , opitulante a alliarum Rege, trans serendi. Sed spe sui delu-lus est , cumque Gallorum destitutus auxilio
impar esset ineundo certamini cum valido exer-
Utu quem illiae an. Io L misit Philip s IV. His ni amni Rex , fiagam arripuit , ex in umbe Capua comprehensus in Hispaniam captivus ac ductus est , sicque du.n Regnum Nea. pol tantam affectavit , Perdidit libertatem , &Newolitam iustum Hispanicii in denuo subire coaeti lum . Hunc exitum habuit lamosa illa Neapolitana seditio . Denique a regnante in Hispania P Γώρρο IV. orta est Legatum G i. D AIV. Galliarum Regis inter & Lesatum Hi . paniamina Regis de Praerogari vo jure honoris , ι ι , Icilis di ordinis , gravis contentio in Britan a Maiore, ubi die decima mensis Octobris anni IMi. casone data solemn s Legati Surcorum Londinum, Resiam Urbem ingressiis Baro Bint uaeus , Hispaniarum Regis Letitus, a Comite Striam, Resis Chri-llianamnii Legato , priores honoris parzes sibi deserri voluit , eiusque currum Per vi P cestit , adiutus Praesertim a vili plebeeu-la , auro his nico corrupta, quae currus Comitis Strataeι rhedis circuinsita equos trucidavit eaque opportunitate usus Regis Hispaniarum Legatus , honoris & loci praerogativam , contra mortem , nullo negotio obtinu:t . De hoc insistia idedecore Manilim suo inullo certior iactus Christianissimus Rex D d iras XIV. illatae in uriae vindic 'in flagitavit , eamque paratus aperto ul- cilci bello , aussit Archiepiscopum Ebreduneii- Iem , qui tum Matriti Legatum agebat, ab la recedere , nisi abunde sibi fieret satis . multam an hac re arcienda injuria cunctationem hibuit Philippus IV. Hispaniarum Rex , seditatim Bamnem Bari illaeum sua Legatione a ire praecepit , misitque in Galliam Leg,
tum extraordinarium Marchionem a Gema
septem tum Legatis , tum bubdeleratis ceterorum Principum fidem dedit. Emistianissimo suturum nunquam ut Hispaniarum Rex de primatus honore cum iesio contenderet . Hoc pacto retarcita ac ν
nitus deleta est itura Ministro Regro violati
honoris injuria . Hae sunt res P cipuae, quae
sis sunt regnante in Hispania Hilippo lv.
Bella autem, quae hic Hispaniarum Rex egit cum Christianissimis Regibus Lud ico XIII. & a ira XIV. consulto hic omnino praetermit tam quia tam suis superius ea descripsimus , dum de Gallicuum Repibus sermonem instituimus ut hanc demici retexere necesse non sit
27쪽
sit. Mortuus est Philinptis II . Hispaniae Rex fiex VII. melisis Septemdris anni 166s. εκ statim post illius stinera. Rex Hispaniarum acclamatus est Caroltis huius nominis II. eius filius, qui ta-Inen cum quadriennis dumtaxat puer esset , ac subinde Sceptru regendo imivir , rerum summa , ex Teuamento Regis ad Matrem Mariannam devoluta est cui iuvandae Consiliis suis sex Regni
Proceres fuerunt pariter destinati. Hic, ne actum agere videar, altissmo silentio praeteribo diuturna Bella, quae Curetas II. Hispaniarum Rex cum Christiani limo Rege Ludo leo XIV. in Belgio S in Catalauitia gessit, quaeque, cum iam a nobis reserendo victorias uritiei XIV. fuerint breviter descripta . supervacaneum omnino esset ea denuo attin pere, ac plane inutile tibi iteratis repetitionibus histidium ac molestiam creare . Narrabo diu itaxat Messaniensium civitatis in Si. cilia desecticnem , quae regnante in Hispania Ca. M II. contigit anno I 57 . Messanenses , iugi Hil panici serendi impatientes , post saepius iteratos tumultus, & intestina diuidia , quibus nobiles & plebei varias in factiones scindebantur, in
apertam tandem lecessionem anno mox memora.
io ab Hispaniarum Regis fide proruperunt contra Mare hi otiem Baionensem Siciliae P mregem , explicatis perduellionis vexillis, rebellarunt , neque amoto eo Praesecto , eique suffecto Duce a P mranaina, ad juratam fidem redire voluerunt, seque Christianissino Regi MMDico XIV. dediderunt . His protinus militare auxilium tulit Iid victu XIV. misitqtie ad illos Marchioneni I ala. e tritim , qui sex armatis navibus instruditus, &Onerat iis tribus , cum omnis Seneris commeatus
cop a, Hispanicam Classem , quae cum 22. navibus S XlX. triremibus , alitique navis iis Perduelles Messanos obsidebant, fugavit anno I 673. urbem. que ingressus , arces , munitiones, & praesidia , quae ad urbem tutandam conferre poterat, Gallis militibus consignavit . Novum paulo post iubsidium Mes nensibus attulit Dux Viυonibu , qui a Rege Gd ira XIV. Me si ineta sitim Prorex dictus Classem Hispan cam, quae cum XX. navibus& XI I. triremibus viam aditumque ei intercludere tentabat , disjecit , elim oneratis Cela , armatisque navibus novem , incolumis portum penetravit, & tanqliam libertatis , index a Messa-nensibus , multa laetitiae specimina ingeminantibus, exceptus ac Prorex salutatus est . Verum , diuturna non suit Messanensium ex sua rebellione
concepta laetitia, Rex quippe Christianissimus anno MDCLXXVII. pertaesus tot dispendiorum , uae in Messanensbus protegendis & alendis su-inere cogebatur, illos tandem deserere , ac propriis satis relinquere statuit . Messanam itaque Rex classem cum inrescallo a Fossianda misit , ut inde Gallici exercitus copias retraheret& in Gallias revocaret. Huius Gallorum discensus rumqre, nbi percrebuit, conterriti Messanenses qui imminentes ad desectionis vindisiam Hispanos vereban ur, obnixe postularunt, ut sita liceret Classem G.ulorum conscendere, seque libero subducere exilio . quod ipsis ubi primum snsset concessum , quadringentae & quinquaginta
e praecipuis Messanensium familiis , quae Hispanorum clementiam despondebant , Urbem des rentes Massiliam appulerunt, e qua tamen Urbe , post breve aliquot mensium Intervallum , novo exilio , e tota Gallia facessere iussi sunt , eo quod, ut aiunt, . Massiliensem -rtiam prodere , atque incendere statuissent . Sic Messanen ses, aliique Siculi poenas luerunt rebellionis suae. qua nihil perniciosius est . & perturbato ordine sursum ae deorsum omnia miscentur. Hinc Ap solus Paulus cap. I P. Epistolae Ad Romanos '
cipit Christianis, ut quibuslibet potestate publica
praeditis obtemperent, excepta Fides, & pietatis causa : Omnis anima , inqnit . mee iamr DHAmioribus subdita sit , non est enim poesar in si a Deo, quae autem Iunx , ordinatae sunt . Daque qui resistis potestati, Dei ordinationi remit . sui a tem resii itint , ipsi sibi damnationem acquirunt
D. Intelligo sene , nihil subditorum rebellione adversus Principes perniciosius esse , sed optarem vehementissime, ut rest nimium ὸiu toleratas a nobis bellorum nriserias , Principes Christianirandem aliquando communibus consiliis incumberent in studii im pacis , quae sons est , parens , altrix, ain pliatrix, & Iutatrix rerum inarum mmnium , sine qua nihil usqnam florens , nihil tutum . nihil purum aut sanctum . nihil aut i cundum hominibus . aut grarum superis esse potest . Ex adverso , origo omnium malorum bel lum est. & per illud marcescunt florentia, dii, buntur aucta, labascunt fiuta, pereunt bene eo dita, amareicunt dulcia , quodque pravius est ,
que vitia exundant . Sed, ne a pmposito nostro longius discedamus. rerse , quaeso, ea narrare ,
quas gessit Carolus II. Hispaniarum Rex. M. Caeteras inter virilites , quibus Care, mII. Hi aniarum Regem Deus ornaverat , ex mia sit sit pietas , cuius specimen haud vulgaru l. te reseram ex Epistola , quae ex Hispania Antuerpiam inissa est , quamque Daniel Pa brochirer, Societatis lesu in nte sui Proisaei ad acta Sanctorum mensis Maii integram exhibet . Ad serenitarem aurae captandam die xx. mensis Januarii anni I 68s. extra Urbem Matritum egressius Rex Cariatis II. Sacerdotem in via reperit cum Sanctissmo Sacramento administraturum pauperi cuidam olitora graviter aegrotanti Sacrum Viatici in & continuo eiiciens s se rheda , humoque liratus adoravit Dominum iuuin . Deinde , conservens oravit Sacerdotem , ut in Regiam transiret Rhedain, ipse v iro nudo vertice, & galerum manu Ienens , P des sequiitus est rhedam , qtiouisie venaretur in
locum iacentis infirini , ibque Rex mansit ' nuflexus nuda in humo . donec ossicio funes
esset Sacerdos . Perae O tandem ministerio . Rex , post relictam' infirmo amplam eleemosynan Sacerdotem regia rheda vectum, serutus est. & Sanctissimum Sacramentum adorans, Per. venit ad Ecesesiam Sancti Marei , tibi ea alacritate uultus , reverenti modestiae admixta , ω- nuque flexus, non assurrexit prius , quam finita
28쪽
tieremonia, Benedictionem sacerdotis, eum ceteris intererant, excepisset. Ex hoc exemplo Regis tholici, coram Caeli temeque Domino sese, quanta poterat, religione humiliantis, discere debemus , quantam Sanctissimum Eucharistia: Sacrumentum nobis inseris debet reverentiam propra sentia, devotionem pro caelesti gratia, qua memtes nostias implet, riduciam pro sutura gloria , cujus nobis pinnus datur. Anno MDCLXXIX. Graias II. His innianam Rex nupsit Mariae mi icie Aure Min, Nationa Gallat, & filiae Philippi Ducis Aurelianensis,& muricie Annae Sraiaxnae. Sed ea coniuge mortua absque prole, secundas nuptias iniit -- II. cum Anna Maria Neuburgi Principe ann. Ioseo. ex qua nullam itidem prolem suscepit , Cumque variis ac pene continuis morbis conflictaretur, obiit prima die mensis Novembris am1 o. aetatis suae xxx Ix. Regni xxxv. In suo, quod ante mortem condidit, Testamento successorem in Regnum Hispaniae designavit & inlibet uit Phlisum Ducem Andegavensem , ex tribus d ita Galliae Delphini filiis secundum, qui in
Hispaniam prosectus, mirabiliter omnium Sen
rum atque ordinum conspirante consensu exceptus
est, & Rex Hispaniarunt inauguratus. Sed sub initium regni sui gravissimo, ut superius diximus, bello impetitus est miliρρω κ ab Imperatore, aliisque foederatis Anglis, Batavis, Lusitanis, ac Duce Sabaudiae . qui eum e Solio de.
tiar&are tentarunt . Rex tamen Philipp- cum
Gallis foederatis & Hispanorum, quorum corda sibi dev:nxit, opibus, c iis , armisque instructus, nulla vi ab Hispanuirum regno divelli umquam Iutuit ; sed etiamnum , tota plaudente
Natione Hispanica, regnat ac Sceptro Potitur.
D. Belli, quod in Philippum V. Hispaniarum
Regem, Imperator, aliique riderati concitarunt, supelius quidem meministi; sed nunc vellem ut hiijusce Belli initium , progressiim, atque exitum paulo distinctius destri res, & omnes hinc .im de res gestas, praelia, victorias, cretas ur- , aliaque id senus juxta annorum seriem disposita breviter delitares , quo videlicet momentosi huius negotia, quod ancipiti rerum eventu totam Europam suspensain Ac in medio fluctuantem permultos annos tenuit, plenam, & accuratam notitiam habere misin.
M. Cum varios eventus diuturni huius Belli, cuius calamitates, damnaque prope sentimus . t te deseribere nimis longum euet, & ab insituto nostro Denitus alienum, rem totam P is con cim, Mea, quae sunt explorata magis, vel ob oculos nostros posita, omniumque sermone celebrata, verbo perstringam, inturam huius Belli Historiam secuti iris aliis Scriptoribus relicturus. In primis. Pειώρω ν . Hispaniarum Rex, ap. MDCCII. cepit Guardastallum, seu Gu,
si aliam, Urbem iii Ducatu Mantuano, eodemque anno Galli expugnarunt in Germania Frae
ballium, Neoburgum & alias arces, rideratinrumque exere itum ad Frisingenis oppidum d bellarunt. Aliam victoriam ad Spiram in Germania anno sequenti sta MDCCIII. reportatunc
Galli, ot Arcem MI, Argenti ive propugnaculum,
atque Brisacum occuparunt. Classem deratorum
prope Malacam anno MDCCIV. sedit ae dissi. pavit Comes Tolosanus. Ast, dum fortuna Galiis blande arridete videbatur, ipsisque jam cane batu, Io triumphe ; Ecce subito in his descivit
sertum, & ad sederatorem castra transivit. Gabiorum quippe exercitus , qui in Gernianiam e netraverat , & cum copiis Ducis Bavariae, qua a
partibus Philippi V. stabat, socialibus armis se
coniunxerat . cladem maximam post hominum memoriam accepit. & sicut sunerius annotavimus, ad locum dictum mestri fuit a rideratis sus ac tantum non deletus. Hane eladem d
inceps Galli nullo pacto in Germania resarcire potuerunt, sed hinc secedere coacti. Deum F deratis hostibus reliquerunt, qui confestim captas
a Gallis urbes recri erunt, totam Bavariam mis devassarunt, s. occuparunt. Landavium ad desitionem compulerunt. Barcinonem in Catala nia expugnarunt. Batavi quoque Belgium ditionis Hispanicae invaserunt. & aliquot urbes arcesque, quae in Belgio sit, dominio regis Chtisti,nissimi eram. suam in potestatem redegerunt Meliorem sertunam an. i s. Galli in Italiasu ut experti. Nam praeter urbes , quas ditioni Ducis Sabaudiae in Pedemontio subegerunt, Sequ-sium, Iuream, Vercellias, Vervam, Villam stat cam, Nicaxim cum ejus munitissi ina arce, Duc etiam Vindocinus, Gallorum exercitus Generalis Praesesius, 'deratorum exercitum in Italia de vi. cit. His militarib secundis eventibus halia parum animati Galli, Taurinum, primariam Pe- demontii urbem, & Barcinonem munitissimani
Catalauniae an. I 6. obsidione cinxerunt . At eum Galli eodem anno coram Taurino turpiter
fugati, & in pugna Ramillaea data in Belgio diear, Maji anni I 6. proiit qati fuissent, utramque obsidionem solverunt, &allico raderati in Italia Ducatum Mediolanensem occuparunt, Regna Ne politanum, & Sardiniae sele Imperatori dediderunt . In Hispania vero victrix Fςderatorii triexercitus multas clades intulit . Pόuippiam MMatritum, urbem Regiam, deserere eampulit, illumque ne e Solio deturbasset, nisi res suas afuietas ac pene perditas Philippus V. erexisset insigni illa victoria, quam in pugna Almatizena de sedemtorum exercitu retulit die 23. in iis Aprilis an- I7o7. Plures seinde rebelles civitates
domuit Phitinαι V. ejusque dominio Urbes Illerdam & Tortosam, subjecit Philippus Dux Aurelianensis, Gallorum exercitus in Hispania Prae-s s. Catalaunos tumultuantes saep.us metessit ac fraenavit Dux Mallius a Rege Christiani Dsino G ii XV. in CatMauniam missus . Interim riderati unanimi conlpiratione in unius Galliae pernielem toti simili incumbebχnt, illam. que quadam quasi indagine circum undique cinctam quaqua versum certatim λggressi sunt.Drix Sabaiadi valido colleEho exercitu, Telonem, sertissimum Gallo Provinciae oppidum maritimum, atque propugnaculum, terra obsidione vallavit, dum Angli potentissima instructi Classe mari oppugnarent. Sed ad nihilum reciderunt omnes Foederatorum conatu .
29쪽
is , terra marique obsessus . expugnari haud potuit, Anglorum naves ad sua littora revolariant, Dux vero Sabaudiae Alpes cum suo me citu iterato traiicere, viamque remetiri coactus est. Non tam feliciter Gallorum res in Belgio cesserunt. Foederati siqi idem anno 1 9. lorum exercitiim prope Oderia am caeciderunt , urbesque Insulam, & Gandavum invaserunt; amno vero sequenti, seu I so. Tomacum expugna runt, datoque praelio ad locum , dictum Maspia uet, prope urbem Bagacum. Nerviorum Metropolim , Gallos denuo vicerunt , eamdemque Metropolim Urbem, vulgo Mons divina, actutum occupet ni . Eodem an. I Io. Comes Starambergus, a Foederatis cum numeroso exercituin His-Paniam missus, Matritum usque penetravit, actumque tum temporis fuisset, ac penitus conclamatum
de Philippo V. Hispaniarum Reqe, ni Dux Vindocinus, a Rege Christianislsimo in Hispaniam missus, sua
virtute devictum 'deratorum exercitum & ex Hi si Pania pulsum in Catalauniam retrusisset. Nihilo secius Federati Bellum contra Galliam adeo acriter imstaurarant, ut ingenue profiteri debeam, nullis unquam Galliae hostibus Bisse vel tantas vires , vel tantas iras, vel tantas denique spes, atque subinde tam formidolosa Galliae tempora , culus anteacta bella ad hoc oraesens ludierae duntaxat
velitationes, umbratilesque prolusiones esse videntur. Hujus Belli incommoda persensit Christi, uissinius Rex Iuratiυictis XIV. figre vidit angimilias Galliae totius, inopis atque exhausti aerarii
labem, mercaturae silentium diuturnum, seriun rum ruinas atqMe interitum, tributorum pondera,
populorum questus , calamitosam Galliarum Regni sectent. Indoluit, quod eo atrocis limo Bello Hispania Bris intus esset aeque depasta, direpta & conculcata; quod denique in selix Bel-yium, aeternum δι commune Belli theatrum, addicium esset incendiis, horrori, ruinae, dedi lationi. Tot malis permotus Rex Dui teaisAN.
coiaitiones pacis, Regno licet Galliarum probro. ias, ad sacilius suorum hostium animos ad pacemti conciliationem inflectendos Π suit, in quas
tranen Fpserati in Congressu , Gert rudent ber habito, venire detrectarunt. sed . dum pax desperata plane videbatur, commodum adstit, vo. tuque LMGυiri XIV. annuit Anna, Angliae Regina, quae consestim Galliam inter & Angliam
armorum inducias imperavit, suo ire milites e Batavorum exercitu retraxit. Quo factum est,
ut semel imminutis ae tactis Federatorum viri-huς, nullo negotio fuerint a Gallis superati, animos ers praesertim iaciente Mχrescallo deriuari , plurimarum palmarum Duce. & Gallorum exercitus in Belgio Generali praesecto, qui Batavorum exercitum ad extremas angustias redactum prostravit , ac profligavit , urbem Landrectum ab obsidione liberavit, Docum, alia'ile urbesib hostibus captas deditione recepit , si multis rebus praeclare pectis hostes terruit , & i,
centes Gallorum animos recreavit . Tum FNerati ad auscultandas eonditiones pacis promptos
sese exhibuerunt , & ia Congressu Trajet ensi
habito die Ii. mensis Aprilis anni MDCCXIII.
diu optata pax , juxta conditiones , quas sup rius indicavimus, tandem eo lasa est cum A
sia Batavia , Lusitania, Sabaudia , Praelia , Gallia & Hispania. Intercesse quidem huic paci Carolus VI. Imperator, bellique aleam adhuc experiri voluit, sed paulo post, quietis pubblicio
procurandae percupidus, & rerum Milicarum re taesus. Pacem cum Rege Christianissimo I αἱ Le. XIV. pepigit die vi. mensis Martii an. III Barcinonem,'uae in Catalaunia resistentiae vexillum erexerat, Pori longam ae pertinacem obsidionem
armis perdomuit Phili pio V. & Insulam M loricam suo subiecit dominio. Lubens hic praetermitto aliud bellum , quod idem Rex Philimpias Q paucis abhinc annis cum Cinis VI. Imperatore, ejusque meratis Gallis , Anglis , ac Duce Sabaudiae in Italia gessit, quia de origine, progressu, atque exitu istius belli quod Regi PH-i m V. in se citer cessit, sat superque viximus
superius. Memoria tamen maxime dignum est,
quod idem Philinus V. Hispaniarum Rex an.
IT . Reneroso rerum mundanarum contemptri
sese Hispanico Resno abdicavit, ejusque mode randi habenu filio suo primogenito Ludovico Principi, omnibus si is numeris absoluto, tractam das reliquit, ut constat ex Litteris. quas super hac re publicavit Philippiis V. qua ne religiosse simo Rege dignas iure rimo iudicarunt omnes
verae pietatis cultores . Gratulabantur, a laud
hant, atque selices sese elamitabant Hispani, quod novum tracti essent Regem Ludovicum I. quo florentiorem exoptare haud poterant. qniqi e Patris siti indolem sic expresse, sic absolute r serebat, ut moderatione, elementia, liberalit te, & niveo vitae candore. ceterisque id genus Christianis virtutibus, fle an pacem fictus, & adsertitudinem institutus videretur. Has eraeclaras
virtutes , quae in hoc iuvene Rege mirum in modum praestigebant , fiammis laiaibus e sere. bant Hispani . atque majora persecte virtutis exempla progressu temporis ab ipso expectabant. Sed o fallaces hominum spes t dum Ludovico I. Hispaniarum Resti n: hil ad lammam prosperitatem deesse videretur dum illum aetas ini
gra in spem diuturne vitae vociaret , dum d nique praestantissimis virtutibus sie adolesceret , ut Regni moderatione, & maxime studio C. tholi eae Fidei tuendae & amplificandae , sorinam optimi Regis exprimeret ecce acerbistin
mors, quae nullum neque sexus , neque aetatis , neque roboris, neque is ae novit discrimen , ex
inlidiis illico erumpens, hune Regem, qui erat amor populi, Regni salus, aequi rellique tenacissinam cultor, ex fiammo renim fastigio in humum praeciJutavit, illumque annos XVII. natum. post degustatum per septem circiter menses Hispaniarum Reqnum, die XXI. mensis Augusti anni MDCCXXIV. Mutulo eripuit . Uxorem dux mi Ludovicus I. Hispaniarum Rex, filiam Philippi, Ducis Aurelianensis, Galliarum tum tei mporis Regentis , qui nuperrime vitam cum morte commutavit . Sed ea viduata .rarito , reli-
30쪽
mula Hi figanta ad natale solum . primi si
lares reveris est . Phili su V. mortuo Hio tuo Primogenito Laiam. I. recepit die VI. men. . sis Septembris anni MDCCXXIV. Regni Hispaniarum gubernacula , quae etiamnum imiemissi. me moderatur, totumque orbem optatissimae pacis, quam hoc anno MDCCXXV. cum Augustissiino Imperatore Caralo UI. inivit , munera Drtunavit. D. Utinam hoc munere semper fruamur , &sublatis jugibus dissidiis . litibus ae bellis, quae
terram Omnium malorum lemam accersunt, rapinis , sanguine , caedibus , ruinis , sacra prophanaque miscent omnia , tandem aliquando Christiani Principes aeterna socientur pace, quam Christus Dominus suis Distipulis tam solicita commendavit, quam tot argumentis natura docet, tot illecebris ad eam invitat, tot laqueis trahit, tot rebus compulsit, & de qua canit qu, clam Poeta:
Quae iamini nan a dedit. Sed ne te dicentem diutius interpellem , ostenda , quaeso, quinam Berit status Ecclesiae sub Regibus, qui Saeculo XVII. Angliae Regnum g
Μ. Ex quo Atali , regnante Henrico VIII. ficto Sehismate, ta Ecelesia Romana descive. runt , de ad omnes de Religione doctrinas imhiare coeperunt, variis se se i lieuerunt erroribus, novos ritus , rescissis antiquis, novas ea remonias , novas leges , novam Religionis is mam introduxerunt; uno verbo, instituerunt populum , novamque Rempublicam multis laceram pinibus , variis ae contrariis Sectis desuperuitionibus divisam atque distractam, inquam exemplum positum eii , in quo gentes omnes iacile agrisscere possunt, praecipitem illam sacris in rebus innovandi licentiam , vel cautam exitii, vel omen impendentis calamitatis esse. At enim Angli ab avita Religio. ne Catholica semel extorres, & in varias a, repti sectas , Regum suorum Imperium si Dbe , a nanterque detrinaruiit , eorum aucto. ritatem spreverunt , iura conculcarunt , M
pistratuum Edicta violarunt, vitae suae volu runt esse arbitri , qui Religionis seerant , parique audacia , qua divinas te es everterant , in
leges humanas insurrexerunt, In suos Reges grassati sunt ; quomm alios, ut mox dicemus, O ciderunt , eorumque loco tyrannos suffecerunt ;alios vero e Regno expulerunt , & invaseres
ad Solium Regium sublimarunt. Haec omnia comperia habebis ex serie ac Historia Angliae Regum, quam hic breviter , quoad eius fimri poterit, describam . Elisabetha , Angliae Renina , annis matura, & sanguine satiata C, tholicoriim , quem crudeliter effuderat , anno
M D CIII. mortua , regnare coepit Do - , eius nominis Scottae Rex VI. Angliae Primus . Trinx eonspiratione a suis subditis haereticis impetitus seit ille Rex . Primae conspirationis a Mores fuerunt Comm Gaurietis , ejusque frater Alexander, ambo haeretici Protestantes, qui aestre
serentes, quod Rex Iaestas Minimos in scotia exauctorasset, & Episcopis dignitatem & ain titatem , quam ipsis haeretici Presbyteriani, qui
Puritani dicuntur, ademerant, reddidisset ; iaeum conjurarunt, eumque ad Perihum oppidum omni pincul dubio occidissent, nisi protinus Rex domessicos advolasset, a quibus hi duo scelestissimi Sicarii trucidati sunt. In eorum cadavera saevitum est. nihilque omissam , ut omnes tam detestandum parricidium execrarentur . Hare: prima in Iarabum Remm eon iratio comtigit in Scotia anno MDC. Alteram in eaput suum coniurationem detexit Rex Iambus anno I p. quo in Angliam ingressiis est, ubi eland stinis haereticorum Procerum Consiliis semina Marchio Arbolia, regio sanguine nata, iam Angliae regina suerat delignata. Sed tae coniuratio extincta est multorum sanguine, quorumdam ea cere ac bonorum iactura . Prol rema coniuratione Rex Iacobus ab Haereti eis appetitus est anno MDCV. quo perditissimi ac proiectae consciemtiae homines regem, ferosque Angliae Proceres .eulvere tormentario de medio tollere, atque m- scindere moliti sunt, quorum tamen occultis patefinis insidiis , opportune Regis , aliorumque saluti consilium est . Hee nesinta Consilia sol x resis , Tartarea Furia, in Anglorum mentes immittere potuit . Sola , inquam , Haeresis , quae in Anglorum pectoribus dominabatur , hine in Reges suos edocuit saevitiam , quam nec Di ullus , nec Meetentius ullus , nee Phalaris ullus novit . Sed Angli semel x Catholi ea Fide extorres, fidem suis Regibus iuramento οὐ strictam observare non curarunt . Eorum Scriptores , praesertim Buchoamu , & Stepha r Iunius Brians , libros ediderunt , ut populum in rebellandam contra Reges provocarent . Eorum Magistratus iudicandi , damnandi, de occidendi Reges senestum exemplum, ut mox ostendemus , praebuerant . Denique , eorum Episcopi ac Ministri ad tutandos errores suos latiusque propagandos , Evangelii tubam Maditis tubam secerunt , & populum , ultro ad su-riam propensum, magis aecenderunt, in arma , ad caedes, ad strages in Catiaticos inflammarunt. Ex quo iacile intelli vere potes, uuam lomae lateque ab Evangelio Christi , quod praedicarunt Apostoli, diserem novum istud haereti e rum Evangelium. Christus quippe in Evangelio
Pacem , quam toties in omni vita sis comis mendaverat , maxima solicitudine eommendavit moriturus , dicens : Parem meam do vobis, pacem relinquo vobis . Praecepit Christus , ut reddamus quae sant Cesaris Caesari . er quae sunt Dei mo . Apostoli . Evangelii Christi . prae- colles, pacis omine Rideles in suis Epistolis salutabant . eisque preci eierunt , ut obedirent Praepositis suis etiam discolis , & sublimioribus mestrii bus subditi essent. De Apostolis, & Di-
stipulis Christi dictum est : Quam speciosi pedes nunciantiaran pacem , mangelizantium ιο- ,
nunciamium salutem . At, o prorsus sublatam e rebus humanis Θntem l apud Anglos no . vi Haereticorum Evangelii Praecones classicum