장음표시 사용
71쪽
A VAED Vc TIB Vs ROM. LIB. I. fluit aqua quae uocatur Crabra, Hanc Agrippa emisit,sta crabria quia usum improbauerat, sol quia Tusculanis possesta,ribus relinquendam credebat. Ea nan est: quam omnes Uillae traetiis eius per uicem indies modulos. certos diis silensatam accipiunt, sed non eadem m cratioc. Aquas Di nostii partem maximam eius semper in supplemenatum Iuliae uindicauerunt, nec ut Iuliam augerent, quam hauriebant largiendo compendii sui gratia. Exclusa ergo est Crabra, tota iussu Imperatoris reddita Tusculanis, qui nunc sorsitan non sne admiratione eam sumunt, ignari cuius causa insolitam abundantiam habeant. Iulia auistem,reuocatis derivationibus per quas subripictatur,modum suum quamula notabili siccitate seruauit. Eodem
anno Agrippa duetiis Appiae, Anienis,Martiar pene dea lapsos restituit,5 sngulari citra cum compluribus salientibus aquis inmuxit urbem. Idem cum iam tertium conssili Histet,C. Sensio, Sp. Lucretio c O S s. post annum xiij. quam Iuliam deduxerat, Viiginem in agro quo*Lucullano colle stam Romam perduxit. Dies, quo primum in urbem responderit, v. iduum Iunii inuenitur Viigo appellata,quod quaerentibus aquam militibus, puella uirguncilla quasdam uenas moestiauit, quas secuti qui soderant, ingentem aquae modum inuenerunt. Aedicula sonti apposita, hanc uirginem pictura ostendit. Concipitur ergo uia Collatia ad miliarium octauu palustribus Iocis, Signino circuniecto cotinendarum scaturiginum causa. Adiuuatus ex copluribus aliis acquisitionibus , uenit polongitudinem passuum xiiij. milium cU. ex eo riuo subaterraneo passuum undecimmilium dccclxvἰ supra teris ram per pallus Moexl:ex eo substructione riuorum locis compluribus 'passuum diu: opere arcuato passitum dre.
acquisitionum duetiis imi subterranei iniciunt passus
72쪽
Moe v. aeratio mouerit Augustu procidentissi I principe producendi Alsietina aquam, quae uocatur Augusta,non satis perspicio,nullius gratiar, imo re parii saluhrem,oc nu in usus populi fluente,nisi sorte cum opti, Naumachiae aggrederet,ne quid salubriorib' aquis detraberet,hancἴprio opere perduxit: et dd Naumachiae cc Perat superest hortis subiacentibus&priuatorii usibus ad irrigandu cocessat. Solet tamen ex ea in tran bcrina reni'e, quoties pontes reficiunt,& a citeriore ripa aquae cessissio nectilitate in subsidiu publicoru salienuit dari. Concipitur ex lacu Alsietino uia Claudia miliario xiiij. diuerticulo dextrorsu Passuu vi. miliu D. Ductus eius evicit longitudinem pastuti ui ntiduummilium septuagitti induom: opere arcuato pariu ccclviii. Idem Auginus in supplementum Martiae, quoties siccitates agerent,auaxilio alia aqua eiusdem bonitatis opere subterraneoper duxit uis ad Martiae riuu,quae ab inuentore almellat Augusta.Nascitur ultra fontem Martiae, ius duetus donec Martiae accedat est cit passus dccc. Post hos C. Canis, qui Tiberio successit,cum paru Sc publicis usibus,5 pristiatis uoluptatibus v l. ductus aquaru stalacre uiderent, altero imperii siti anno M. Aquilio Iuli mo,P. Nonio A sprenate c o s s. anno urbis conditae dccxc. duos duetus inchoauit, qd opus Claudius magnificentissime consummauit,dedicauit Sulla Zc Tutiano c O s S.anno pos bem conditam dccc. Sexto Calendarum Augustamnuotium . is nomen,quod sontibus Caerulo et Curtio perducebatur,Claudiae datum, haec bonitate proxima Martiae: Altera,quoniam duae Anicius aquae in urbem fluere ccea Perant,ut facilius appellationibus dignoscerentur,Anio nouus uocari coepit, et sid illas omnes praecesi at prior. cognomen ciuetelis est adici in Claudia cocipitur uia
73쪽
ΑQUAEDUC TIBUS ROM. LI B. r. ετ ilia Subiacensi ad miliarium xxxviii. diueiticulo sinistrorsus intra passius ccc . ex sontibus duobus amplissimis
speciosis, Caerulo , qui a similitudine Fpestatus est,
Curtio accipit,& eum sentem qui uocat Albudinus,tamitae bonitatis,ut Martiae quom adiutorio quoties opus est: ita sufficiat,ut adiectione sui nihil ex Palitate eius mutet. Augustae iam, quia Martiam sibi susticere apparebat, in
Claudia derivatus est, manente nihilominus praesidiarib in Marsiam, ut ita demii Claudiam aquam adiuuaret Augusta,si eam duetiis Martiar non caperet. Claudiat ductus habet Iongitudinem passuum xlvi. milium. Ex eo riuo subterraneo passistim xxxvi.miliis ccxxx: opere supra terram passuum x.milium lxxxi: ex eo opere arcuato in sita periori parte pluribus Iocis passuu trium milium et Iovi. et prope urbem a vij. miliario substructione riuorum popanus dcix: opere arcuato passitum Ui. milium ccccxci. Anio nouus Subiacensi uia ad miliarium lxii. in suo tiblio excipitur ex flumine, quod cum terras cultas circum se habeat soli pinguis, inde ripas solutiores, etiam si, Anio min. ne pluuiarum iniuria limosum turbulentum fluit,
ideo. a faucibus duetiis internosita est pistina limina,
tibi inter amnem dc specu consisteret o liquaretur aqua. Sic quom quoties hymbres supcrueniunt, turbida peruenit in urbem. Iungitur ciriuus Herculaneus, oriens eade. Uia ad miliarium xliij. e regione iantium Claudiae transflumen uianam natura purissimus, sed mixtus gratiam Imrei lan splendoris sui amittit . Ductus Anienis noui efficit passi riuria. lviij. milia I cc: ex eo riuo subterranco passus audi. milia ccc: opere supra terram passus di . milia cccc: ex eo substructionibus aut opere arcuato superiori parate pluribus Iocis passus xii. milia dccc:5c preeius uris hem a xij. miliario substructione riuorum passus dctar
74쪽
i V LM FRONTINI DE opere arcuato pastus vi millia ccccxci. Hi sent arcus stirsimi subleuati in quibusdam locis e . ped. Tot aquarum
tam multis necest ijs molibus, pyramidas uidelicet ociosas comparem,aut caetera inertia,sed fama celebrataGraecorum opera Non alienum mihi uisum est Iongitudines
quom riuorum citiusm ductus persipediri opem complecti. N am cum maxima huius officii pars in tutela eoorum sit, scire praepositum oportet quae maiora impendia exigant. Nostrae quidem solicitudini non suffecit singula oculis stibiecisse, sed formas quom ducto se re curam.
mus,eX quibus apparet ubi utiles quantae 3, ubi flumina traiicereia tur,ubi montiu lateribus specus appliciti,quanto p maiore asiaduam perterendi ac muniendi hi exigat cura. Hinc illa cotingit utilitas,ut rem statim ueluti in nspectu habere possimus, ct deliberare tanqua assistentes. Aquae omnes diuersa in urbem Iibra proueniunt. Inde' sit, ut quaedam altioribus locis serviant, re quaedam ire eniti in eminentiora non possint: nam ec colles si sint propter stequentiam incendiorum ruderibus excreuouis Abstudines Quini3 enim sunt ductuum altitudines, quam duae in οσω m. mnem partem urbis attolluntur, sta ex reliquis aliae maiore, aliae leuiore pressura coguntur. Altissimus Anio est nouus,proxima Claudia,tertium locum tenet Iulia,quartum Tepula,dehinc Martia,quae capite etiam Claudiae lihram aequat. Sesuricres humiliore directura perdux riint,sive nondum subtili cxplorata arte librandi,seu quia ex industria insta terram aquas mergebant,ne lacile ab hostibus interciperentur, cum Dequentia adhuc contra Italicos bella gererentur. Iam tamen quibusdam locis, sicubi ductus uetustate dilapsis est,omissis circuitu subterraneo uallis tractus,breuitatis causasiabstructionibus, arcuatiorinibus traiiciuntur . Sextum tenelli elocum Anio uetusa
75쪽
tus, i liter suffecitimis et stioribus Iocis urbis sicubi usitu iubmissarum rmionum coditio exigit,submuctiois
rebus arcuationibusq; ueteres exigent. Sequitur huius libram Virgo,deinde Appia,quae in ex Urbano agro peraducerentur, non in tantum altitudinis erigi potuerunt. Omnibus humilior Alsietina est , quae translyberinae reagioni,& maxime subiacet in locis seruit.Exhis uia Matina,sex intra vij.miliarium contentis piscinis excipiti rur,ubi quasi respirante riuorum cursu limum deponunt. Modus quo p earu menstiris ibidem positis initur . Una autem Itilia Martia quo ,quae Tepula intercepta, sicut supra demonstrauimus,riuo Iuliae accesserat,nunca piscina eiusdem Iuliae modii accipit, ac proprio canali re nOomine uenit,6c a piscinis in eosdem arcus recipiunt Sumsmus ijs est Iuliae inferior Tepulae, destae Martiae, quae . ad libram collis Viminalis coniungitur. Intra euntes ad Viminale tam portam deueniunt, ubi rursus emergunt. Prius tamen pars Iuliae ad icm ueterem mcepta, castellis cciii. montis usibus diminditur. Martia autem parte sui post hortos Pallantianos in riuum,qui uocatur Herculaneus, deiicit se per Coelium. Ductus ipsius montis usibus nihil ut inseri subministrans,inritur supra portam Capenam . Anio nouus cum Claudia a piscinis in altiores arcus recipiuntur, ita ut superior sit Anio. Finiuntur arcus.eorum post hortos Pallantianos,inde inusum urbis fistulis deducuntur: partem tame sui Claudia prius in arcus, Mi uocatur Neroniani, ad spem ucterem trans, .sert. Ii directi per Coelium montem iuxta templum Diis qui Claudii tenninantur. Modum quem acceperunt aut circa ipsum montem Coeliuma,aut in palatium Auenti . num p oc in transhberinam regionem dimittunt . Anio uetua cura quartum miliarium intra no
76쪽
IVLII FRONTINI DEqua a Latina inLabicanam itur,arciis traῆcit,& ipse pitanam habet . Inde intra secundum miliatium partem dat inspecum,qui uocatur Octavianus, oc peruenit in regio
nem uiae nouae ad hortos Asinianos, unde per illum trais etiam distribuit.Restiis uero duetiis secundu spem ueteis rem uenies, intra porta Exquilina in altos rivos per urbe deducitur, nec Virgo nec Appia nec Alsietina concepte Ias,id est piscinas habent. Arcus Uirginis initium habent sub hortis Lucullianis, finiuntur in campo Martio secundum frontem septorum. Rivus Appiae stib Coelio montere Aventino actus emergit,ut diximus,infra clivum Pirishlicii Alsi,& inde eductus est in N aumachiam, in eius causa uidetur factus. QVoniam autores cuit in aquae 5c aetates,praeterea ordines 5c longitudines rivorum,& ordinem lia Drae persecutus sum,non alienu mihi uidctur etiam singula subiicere, oc ostendere quanta sit copia, quae publicis inuatis , non solum usibus Sc auxiliis , uerumetiam uos uptatibus sufficit,5 per quot castesta,quibus p regionio
hus deducatur,quantum extra urbem quantum intra irrahem,& ex eo quantu lacubus,quantu muneribus, quan tum operibus publicis,quantum nomine Ca saris, quantum priuatis usibus erogetur. Sed rationis cristimo, prio isquam nomina quinariam centenariarumq& caeter xum modulorum, per quos mensura constituta est, proinseramus, indicare quae sit eoru origo , quae uires, re quid quael appellatio significet, praeposita. regula, ad quam
ratio eorum Scinitium computatur, ostendere qua rasio 'ne discrepantia inuenerim,& quam emendandi uiam sim smitus. Aquarum moduli aut ad digitorii , aut ad unci
rum mensiira instituti sitiatiDigiti in Campaniare in pleriis Italiae locis, Vncia in pupula:ita haec obseruantum Est
77쪽
AQUAE D VcTIBVs ori. LIB. I. mEst autem digitus,ut conuenit sextadecima pars pedis: Uncia duodecima. Quemadmodu aute inter uncia& digitum diuersitas,ita θc ipsius digiti simplex obseruatio non est,nam alius uocatur quadratus, alius rotundus. Quadratus tribus quar decimis suis rotundo maior: Rotundustribus undecimis suis quadrato minor est:scilicet quia anguli deteruntur,postea modulus nec ab uncia nec ab alterutro digitoru originem accipies induetiis, ut quida pilotant,ab Agrippa,ut alii a plumbariis per Vitruviii archi
tectiam in usum urbis exclusis prioribus uenit appellatus quinario nomine. Qui aut Agrippam autorem factur,diciit quod quini antiqui moduli exiles dc ueluti puncta, quibus olim aqua cum exigua esset diuidebatur,in unam
fimila coacti sunt. mi Vitruvium oc plumbarios,ab eo quod plumbea lamina plana quin y digitorulatitudinem
habes, circumacta in rotundu hunc similae modulum evi ciat. Sed hoc incertu est, quonia cum circumagitur, sicut interiore parte attrahit,ita per illam quaesoras spectat ex tenditur. Maxime probabile est quinaria dictam a diametro quin P quadratu , quae ratio insequentibus quosv modulis usque ad uicenariam durat, diametro per singulos adiectione singulorum quadrantum crescente, ut instanaria quae sex scilicet quadnates in diametro habet, reptenaria quae septem, re deinceps simili inoemento use
' que ad uicenariam. Omnis autem modulus colligiturna a diametro, autperimetro,atit ex recto mensurae, quia
hus capacitas apparet. Differentiam unciae , digiti quadrati, oc digiti rotundi, re ipsus quinariae, ut M us dignoscamus, utendum est substantiae quiluuiar. si modus oc certissimus ec maxime receptus cst. Vinciae ergo modulus habet diametri digitum unum ec trientem digiti,capit pluu quinariae octaua hoc est sinunti
78쪽
IVLII FRONTINI DE. ilitariae ae scrupulis tribus &hesse sci est. itiis
quadratus in rotundu redactiis, habet diametri digitum v,8c digiti sescimtiam sextaea , capit quinariae dcxtantem.Digitus rotudus habet diametri digitu unum,capit quinariae istuncem,semuncia sextulam taeterii moduli quia quinaria oriuntur, duobus generibus incrementa accipiunt,oc una cum ipsamultiplicatur,id est,eodem lumine plures quinariae includuntur. In quibus secundum adicetione quinariam amplitudo luminis crescit. Est au,temsere nunc in usum, cum plures quinariae impetratae fuerint, ne inutis saepius couulncretur una fistula,ut ex acipiantur in castellum, ex quo singuli suum modii reci piunt. Alterum genus est, quoties no ad quinaria necessitatem fistula incrementum capit,sed ad diametri sui mensuram, secundum quod re nome accipit, re capacitat ampliat, utputa quinaria.Cii adiecitiis cst ei addiametruquadrans, senarium facit, nec iam in solidu capacitat ampliat. Capit enim quinariam unam,quinaincem sicilicum,oc deinceps eadem ratione quadrantibus diametro adiectis, ut supradietiim est cresciint,septenaria, octonaria, usi ad uicenariam.Subsequitur illa ratio quae costat ex numero digitorum quadratorum,qui area, id est lumine cuiuis moduli continetur, a quibus nomen satiolae accipiunt: nam quae habet areae, id inluminis inro tundum coacti digitos quadratos xxv. uicenumqui appellatur. Similiter moenaria deinceps per increis mentum digitoru usi ad cente mulcensi. In uicenaria sistula.quae in colinio utriuis rationis posita est, uti is rationi pene congruit. Nam habet secundum eam computationem, quae interiacentibus modulis seniada est in diametro, quadrantes xx. cum diametri eiusdem digiti' quinque sint.§avium eorum modulorum rationem
79쪽
sequimtur ad eam habet digitorii quadratoin regno moras xx.Ratio similariun quinariam us p ad centenum Dicenum per omnes modulos ita se habe ut ostendimus, in omni genere inita constat sibi. Conuenit θc cum his
modulis qui in commentanis inuictissimi phssimi Principis posti et firmati sunt. Sive ita p rati,cue autoritas sequenda est,utri commentariorum modulipraeualent: sed aquarii cum manifestae rationi pluribus cossentiant, inquatuor modulis nominauersit duodenaria, re incenaria, cc centenaria,et cente mulcensi. Duodenariae quidem, quod nec ma iis error nec usus frequens est diametro,
adiecerunt digitis unciam, sicilicum capacitati quin riae dc bes .Resiqitis autem tribus modulis plus deprehenditur. Vicenaria exiguiore iaciunt diametro digiti semisse, capacitate mi anis tribus 5c semuncia,quo modulo plerimque erogatur. Centenaria autem 5c centenum Dicenum quibus assidue capiunt, non minuuntur, sed augentur,necula seeDens est, diametro adiecerunt trientis Dinem 5c semuncia. Capacitati quinarias x . semissori semunciam scilicum. Centeno taceno diametro adiicisit digitos tres septuncem semunciam, capacitati quinarias lotis tantem. Ita dum autulaenariae,quas subinde erogant,detrahunt, aut centenariae eccentensiuicenum adii ciunt,quibus semper accipiunt,intercipiuntur in centenaria quinariae xx .in centumisicenum quinariae. lxxxvi, tineia:quod cum ratione approbetur,re quom ipsa manias m est. Nam pro uicenaria,quam Caesar pro lumis r is sexdecem assignat,non plus erogant quam tredecim,ec excententia quam ampliauertit aeque certum est ae non erogare nisi ad an iorem numerum, quem Caesissecundum suos commentarios cum ex quas centenaria mpleo, quinarias octogintam se .It ex ma
80쪽
IVLII FRONTINI DE -ram uicenum quinarias xcviij. tanquam exhausto in ditio desinit distribuere. In summa moduli sunt xxv. o. mnes consentiunt, oc rationi , 5 commentariis,exceptis ijs quatuor, quos aquarii nominauer uni. Omnia autem quarmcnsura continentur certa immobilia congruere
sibi debenes ita enim uniuei statis ratio constabit, oc quo admodisi uerbi gratia,sextarijs ratio ad cyathos,m 4 uero oc ad sextarios oc ad cyathos respondent, ita oc quin riuu multiplicatio in ampliorib' modulis sestiare sequentiae suae regula debet, alioqui cum in crogatorio modulo minus mucnitur, in acceptorio, plus apparet non eri Osrem esse, sed fraudem. M eminerimus Onanciri aquasi quoties ex crogatorio uenit,intra breue spacium in castellum cadit,non tantum respondere modulo suo, scd etiam exuperare. Quotlas uero cx humiliore, id est, ex minore pressura longius ducatur,segnitia ductus modii quo γ odere: ideo secundum hanc rationem, aut oneranda esse erogatione aut reuelanda. Sed oc calicis oppcstio hahet monumentii Si in rceium, εἴ ad libram collocatus si
modum finiat, oc ad curium aquae si oppositus deiic aliis , amplius rapit, ad latus aut praetercuntis aquae conuersus et supiniis, ncc ad haustii pronus, segniter e ciere. sumit. Est autem calix modulus meus, qui riuo
uel castello induit,huic fistulae applicatur,longitudo eius habere debet digitos non minus xii alimen,id est capacitatem quanta imperata fiterit. Excogitatus utactur,quoniarigor aeris difficilior ad flexum non temere potest Iaxari uel coarctari. Formula modulorii, qui sunt omnes WV. subiecti quamuis in usu M. tantii sicquentes sint directa est ad rationem,de qua locuti sumus,cmendatis quatuor, quos aquarii nominauerat. Secundu quam similae omnin