장음표시 사용
661쪽
exactum, si qui Cobiam acho, qui vicus inter Tolosam
et Narbonem est, deverterentur, Deque Tolosam ire
vellent; Elesiodotum si tantum senos denarios ab his, qui ad hostem' portarent, exegisSe. Video, judiceS, ESSe crimen, et genere ipso magnum Vectigal enim
esse impositum fructibus nostris 7 dicitur, et pecuniam permagnam ista ratione cogi potuisse confiteor), et invidia β: vel maxime enim inimici hanc rem se monibus divulgare voluerunt. Sed ego ita exiStimo, quo majus crimen sit id, quod ostendatur' esse fauSum, hoc majorem ab eo injuriam fieri, qui id confingat : vult enim magnitudine rei sic occupare animos eorum, qui audiunt, ut difficilis aditus veritati
Omnia de crimine Ninario, de bello Vocontio*m,do dispositiones hibernorum, desunt IX. At hoc Galli negant. At ratio rerum , et Vis argumentorum coarguit. Potest igitur testibus judex non credere λ Cupidis', et iratis, et conjuratis, et ab religione remotis, non solum potest, sed etiam debet. Etenim si, quia Galli dicunt, idcirco M'. Fonteius nocens
8. In dia. Al. .. invidiam m. I. . L. 9. Ostendatur. Vatio. cod. et Pantagathus σε ostendetur m.
I . Forte non desunt, sed ab ipso Tullio in orationis seriptione fuerant neglecta, quemadmodum sieri solitum esse docet Plinius, epist. I, 2 , et olim secerat Crassus . teste Cic. in Bruto, C. 44. I. V. L. - Ita sentit doctissima Niebutir. quem adi in argumento. IX. I. Ralio rerum. Sic Faern. ecod. Vatie. olim , in actio remin et via arguinent. coargui Potest in.
a. Cupidis. Sola cupiditate actis. quod optime gaIlice interpretamur Pas sinue. Cons. in Verr. IV, 58. us jacet. Nos Emes . sequimur. Olim legehatur in in his locis servaeum Croduni et Vulehalone ab his, etc. in oliv.
GIlem. a. Servaeum in expunxerunt. Edit. Iunt. Me habet a ternos viri in
risios in his locis et Viae lone ab hiis portorium, etc. m5. Flesio lam. Quod nomen eat barbarum nnius ex iis qui Fonteii nomine Portoria exigobant. Olim ae Ele
6. Ad hostem. Ad Hispanos, qui
eum Sertorio contra Pompeium Μetellumque militabant. . Fructibus nost/is. Sociorum no-2uomm, quorum Ox Proventu ad nos vectigalia redeunt. Ol. . frugibus M.
662쪽
existimandus est, quid mihi opus est sapiente judico quid aequo quaesitore 3 quid oratore non stulto 3 Dicunt enim Galli Negare non possumus. II ic si ingeniosi, et periti, et aequi iudicis has partes esse cxistimatis, ut, quoniam quidem testes dicunt, sine ulla dubitatione credendum sit; Salus ipsa 4 virorum sortium
innocentiam tueri Don potest: sin autem in rebus judicandis non minimam partem ad unamquam qiae rem aestimandam momentoqiae suo Ponderandam, Sapientia judicis tenet si, nae multo Vestrae major S gravioresque partes sunt ' ad Cogitandum, quam ad dicendum meae. Mihi enim semper unaquaque de re testis non solum semel, verum etiam breviter interrogandus Τ, et saepe etiam non interrogati dias; ne aut irato facultas ad dicendum data, aut cupido' auctoritas attributa esse videatur. Vos et saepius eamdem rem animis agitare, et diutius uno v de teste cogitare potestis; et, si quem nos interrogare noluimus ', quae causa nobis tacendi fuerit, existimare debetis.
Quamobrem, si hoc judici praescriptum M lege aut
Ossicio putatis, testibus credere : nihil est, cur alius alio judice melior aut sapientior existimetur. Unum
3. Dieunt enim Galia sed tamen ita sequuntur Galli: objectio est, evitas proxime sequitne aOlutio. 4. Salus ipsa. Intelligitur dea Salus, quod vidit Plotiom. qui apte comparavit Terentianum illud Adelph. IV, . 43 , - ipsa , si cupiat salus, servare Prorsua non potest hane familiam .. Et iam illam loquendi formulam, Vere.
III, s , adnota imus. 5. Non minimam Partem. .. svient. indie. tenet. Recte verbum tenet, quod Deillime explicatur, defendit Emest. Contra Lamb. eui Placebat, in confert, s. valet, a. Pertinet in. 6. Lamb. et alii, videte, ne. . . Prartes sint. I. V. L. . Interra natis. Testea et ab ipsis accusatoribus et a defensoribus interis rogari solitos, rarissime autem a iudice, notum ex Asconii Commentario. Cons. ad cale. Prim. volum. Excura. de iudiciis publieis. 8. Cupi . Ne hominia, odio et ira
Instincti, testimonio Pondus addatur. s. Alii, unoquoque. I. V. L. ro. Alii, notamus. I. V. L. xi. Si hoc, judices, praescriptum. Duo ultima jam e eod. Vatio. Faernua eruerati I. V. L.
663쪽
st enim et simplex aurium judicium et promi
Scuo et commuti iter stultis ac sapientibus ab natura
datum. Quid est igitur, ubi elucere possit prudentia pubi discerni stultus auditor et credulus ah religioso et sapienti judice λ Nimirum illud, in quo ea, quae
dicuntur a testibus, conjecturae et cogitationi traduntur , quanta auctoritate , quanta animi aequitate, quanto pudore, quanta fide, quanta religione, quanto studio exiistimationis bonae, quanta Cura, quanto timore dicantur
X. Aia vero vos id in testimoniis hominum barbarorum dubitabitis , quod persaepe, et nostra et patrum memoris , sapientissimi judices de clarissimis nostrae civitatis viris dubitandum non putaverunt pqui Cn. et Q. Caepionibus', L. et Q. Metellis' testibus in Q. Pompeium, hominem novit m non Crediderunt : quorum virtuti, generi, rebus gestis. fidem et auctoritatem in testimonio, cupiditatis atque inimicitiarum suspicio derogavit. Ecquem hominem
vidimus, ecquem Vere β Commemorare possumus Parem consilio, graVitate, cor Stantia, Ceteris virtutibus, honoris, ingenii, rerum geStarum ornamentis, M. aemia
lio Scauro si fuisse λ tamen hujus, cujus injurati nutu
Ia. Aurium Ddisium. II hie illisduadriant praeelare dierum, is estibusae, non te timoniis crediturum m. X. r. Dubistbitis. Testimoniis eois eum eredendum non esse.
2. Cn. et Q. Corpionibus. Fratribua Serviliae gentis. quorum Cneius consul ruit cum hoe ipso, in quem testimonitim dixit, Q. Pompeio, anno 6 Idi ;Qtiintus anno sequenti cum C. Laelio.
vo, qui consul fuit, anno V. C. II; Q. Metello Maeedonico. Eonsule .nn.s Io. - Q. Pompeium. Ille, gesto iam eonsulatu, a matris repetundarim , quum in eum inpra dicti eonsularea accerrime testimonium diatament. tamen est absolutus. Val. Nax. VIΠ, s. 4. Hominem noωum. Cinna ideo, propter genus obscurum , Peior erat causa, accusantibus nobilissimis Romae viri . S. Vere. Gulielm. eonj iebat mero. I. V. L. 6. M. AEmilio Mauro. Ille est Scanis rus, unune maximia reip. viris. euiua Pater, quam a patricius. earbonariam Per Paupertatem exercebat; qui, nullo
664쪽
prope terrarum orbis regebatur, jurati testimonio, neque iii C. Fimbriam , neque in C. Memmium creditum est. Noluerunt ii, qui judicabant, hanc patere inimicitiis viam, quem qui Sque odisset, ut eum testimonio posset tollere. Quantus in L. Crasso pudor fuerit, quod ingenium, quanta auctoritas, quis ignorat 3 tamen is, cujus etiam sermo testimonii auctoritatem habebat, tostimonio ipso, quae in M. Marcellum inimico animo dixit, probare non potitit. Fuit suit illis judicibus divinum ac singulare, judiceS, COnsilium , qui se non solum de reo, sed etiam de accusatore, de teste judicare arbitrabantur, quid fictum, quid a fortuna ac tempore allatum , quid pretio Corruptum, quid spe aut metu depravatum, quid a cupiditate aliqua aut inimicitiis prosectum Videretur. Quae si judex non amplectetur omnia consilio, non animo ac mente circumspiciet; si, ut quidque ex illos loco dicetur, ex oraculo aliquo dici arbitrabitur : profecto satis erit, id quod dixi antea, non surdum judicem huic muneri atque officio praeesse; nihil erit, quamobrem ille, nescio quis, sapiens homo, ac multarum rerum peritus, ad res judicandas requiratur. XI. An vero illi equites romani , quos nos vidimus , qui nuper in re publica judiciisque maximis
floruerunt, habuerunt tantum animi, tantum robo-
fortunae praesidio, sed labore et virtutibus, ad summos quo que magistratus et senatu principatum est provectus. Cons. Val. Μax. VIII, S, 2. . In C. Fimbriam. Iste eum C. Mario consul, de repetundis. ut C. Mem mi us . est a usatus. Cons. Valet. Nax.
vi II, 5, a. g. In L. Crasso pudor. Fuit enim , ait Cleoro, in libro primo de Oratore, ai. Iritieus quidam in Crasso pudor, qui
tamen non obesset eius orationI, sed etiam prohitutis commendatione Providesset.
s. Ex ino Deo. E subsellio in quo sedebant testes, et quod loquens digito indicabat. XI. I. Eqvites rom. Illi, Iege Grae-ehana, soli judices instituti, postea omnino a Sulla remoti, tunc temporis a L. Aurelio Cotta in judiciorum Partem revocabamur, quae jam inter
665쪽
vis ut M. Scauro testi non crederent: vos Volcarum
atque Allobrogum testimoniis non credere timetis 3 Si inimico testi credi non oportuit, inimicior Marcello Crassus, aut Fimbriae Scaurus ex civilibus studiis, atque obtrectatione domestica, quam huic Galli Quorum, qui optima in causa' Sunt, equites, frumentum, Pocuniam semel atque iterum, ac saepius invitissimi, dare coacti sunt; ceteri, partim sex veteribus bellis agro multati, partim ab hoc ipso bello superati et oppressi. Si, qui ob aliquod emolumentum suum cupidius aliquid dicere videntur, iis credi non convenit :credo majus emolumentum Caepionibus et Metellis propositum fuisse ex Q. Pompeii damnatione, quum
studiorum suorum obtrectatorem sustulissent, quam
cunctae Galliae ex M'. Fonteii calamitate; in qua illa provincia prope Suam immunitatem ac libertatem positam esse arbitratur. An β, Si homines ipsos spectare
convenit sid quod in teste prosecto valere plurimum
debet), non modo Cum summis civitatis nostrae ViriS,sod cum infimo cive romano quisquam amplissimus Galliae comparandus est Θ Scit Induciomarus, quid sit testimonium dicere λ movetur eo timore, quo nostrum unusquisque, quum in eum locum productus est p
eo , et senatores atque aerarii tribunos communicabantur.
a. Volcarum. Quae Allobrogibus ui- elixa gens est, et quam sic appellant Caesar, de Ben. Gallie. VI, 24, VII, 64 ; Tit. Liv. XXI, 26; Μela, II, S. Vulgo Olim Bel rum. Quam lectionem frustra defendit Ferratius, quod
Induciomarus Trevirorum princeps fuerit, adeoque Belgarum. Bene autem monuit Emestius Indaciomarum
Caesaris, qui de principatu in ei vitate Trevirorum Contendebat Beli. Gall. V, 3 liue non pertinere, nee illo tempore Treviros Partem provinciae rom.
3. intima in eatisa. Qui minus de
odio sunt suspeet . 4. Immunitatem. Queritur enim inter cetera, vinI portorium a Fonteio tum primum institutum. 5. An, si homines , etc. Quam au-Perbe , quam contumeliose cum vietis
Romani agerent, vel ex his Tullii veris his pateret, at togatae gentia serociam, avaritiam , emdelitatemque in subjectos, plurimi historieorum loei non
666쪽
XII. Recordamini , judices, quantopere' laborare soleatis, non modo quid dicatis pro testimonio, sed etiam, quibus verbis utamini, ne quini minus moderate positum, ne quod ab aliqua cupiditate prola
psum verbum esse Videatur : Vultu, denique, laboratis, ne qua Significari possit suspicio cupiditatis; ut et, quum proditis, existimatio sit quaedam tacita de vobis pudoris ac religionis, et, quum disceditis, ea
diligenter conservata ac retenta Videatur. Credo haec eadem Indiiciomarum in testimonio timuisse, aut cogitasse : qui primum illud verbum consideratissimum
nostrae consuetudinis, ARBITROR quo nos etiam tunc
utimur, quum ea dicimus jurati, quae comperta ha bemus, quae ipsi vidimus, ex toto testimonio suo sustulit, atque omnia se scire dixit. Verebatur 4 enim videlicet, ne quid apud vos populumque romanum de existimatione sua deperderet; ne qua fama consequeretur ejusmodi, Induciomarum, talem virum, tam cupido, tam temere dixisse. Non intelligebat, se in testimonio nihil praeter vocem, et OS, et audaciam
neque civibus suis, neque accusatoribus nostris Praestare debere.
An vero, istas nationes religione jurisjurandi ac metu deorum immortalium iii testimoniis dicendis
Ioeus Ciceronis in Arad. Quaest. II. 4 : - Majores Primum iurare ex amanimi sententia quemque ve3luerunt; deinde ita teneri, si sciens salleret, quod inscientia multa versaretur in vita; tum qui testimonium diceret, ut arbitrari se diceret etiam quod ipso vidisset; quaeque iurati iudices e gnovissent, ut ea non esse laeta, sed ut Nideri pronuntiarentae. 4. Verebatur enim. Ironia ζ quo leuim alii testes apud nos vereri solent, is nihil prorsus tale verebatur.
XII. I. Recordamini. Hic ineipit praeelarissimus de dieendo testimonio locus, aed qui non maxime ad rem facit, quippe qui ridiculi gallicos re-ates, sed non mendacii arguat. a. Alii, ut passim, quanto vere. I. V. L. 3. Arbitror. Ea erat Graecorum et Romanorum gravitas, ut nihil per se, quamvis jurati, amrurarent, et eodem formulae genere ipsi uterentur iudices, qui, quum reum damnarent, fecisse Dideri piisnuiitiab.iut. Praeclarus est II. Ge. pars secunda.
667쪽
commoveri arbitramini, quae tantum a coterarum gentium more ac natura dissentiunt Quod cetorae pro religionibus suis bella suscipiunt, istae contra om
nium religiones Illae in bellis gerendis ab diis immortalibus pacem ac Veniam petunt; istae cum ipsis diis immortalibus bella geSSerunt. XIII. Hae sunt nationes, quae quondam tam longe ab suis sedibus, Delphos iisque y, ad Apollinem Pythium atque ad oraculum orbis terrae vexandum ac spoliandum prosectae sunt. Ab iisdem gentibus sanctis, et in testimonio religiosis, obsessum' Capitoli timost, atquc ille Iupiter, cujus nomine majores nostri vinctam J testimoniorum fidem esse voluerunt. Postremo his quidquam sanctum ac religiosum videri potest, qui etiam, si quando aliquo metu adducti deos placandos sesso arbitrantur, humanis hostiis A eorum aras ac tompla funestarit 3 ut ne religionem quidem colere possint, nisi eam Τ prius scelere violarint. Quis enim ignorat, eos usque ad hanc diem retinere illam
5. Contra omnium religiones. Hic causae magis quam veritati servit Ora-l r ; Gallorum enim maxime religionibus, ae suis diis addictam fuisse gentio testatur sar non armel, et expresse significat Liv. V, 46, to n. II, P. 2 II, edit. nost. XIII. I. Delphos usque. Nota est
historia ex Iustini libro XXIV, quam ei strat, o attigit lib. IV, et Tit. Livius, xx XVIII. 48.
a. Obsessum Capitolium. Non alias tui ε luam, Credo, at iue Cicero Gallos impios dixit, quod romanam arcem Sedis,ent; et Mne quam pravissime orbis abutatur h. l. orator ridendi locus esset, nisi tristis simul animos Eo sitatio subiret, sie omni aetate rerum et verborum sensum ad propriam libidinem potentiores nitro detoraisse. 3. Lallem. Meh. al. numine. .. clam. I. V. L. 4. Humanis hostiis. Ηnne Gallo morem cognosces ex Commentariis
Caesaris de IIeli. Gall. VI, et si , qui plo-
mmque scelestorum tantum sanguine litari animadvertit. Plinius XXX aembit usque ad suam memoriam eum
morem a Gallia retentiam ac Ponserva
tum, sed Tiberii Principatum eorum Druidas sustulisse. Ceterum prodigiosa His sacra non Carthagine tantum, in urbe commercio polita, sed in ipsa Roma, quoties Galli iuvadebant, facta
5. Sehi ix. addidit ipsam ex edd. Camerar. et Gothosred. Sic iam Olivet. et Lallem. I. V. L.
668쪽
immanem ac barbaram consuetudinem homin
in olandorum 3 Qualia obrem, quali fide, ilii ali pietate existimatis esse cos, qui etiam deos immortales arbitrentur hominum scelere et sanguine facillime posse
Cum his vos testibus vestram religionem' conjungetis Z ab his quidquam sancte aut moderate dictum putabitis p Hoc vestrae mentes tam castae, tam integrae, Sibi suscipient, ut, quum omnes legati nostri, qui illo triennio 7 in Galliam venerunt, omneS equites romani, qui in illa provincia suerunt, omnes negotiatores ejus provinciae, denique omnes, in Gallia qui sunt, socii populi romani atque amici, M'. Fonteium incolumem esse cupiant, jurati privatim et publice laudent; vos tamen Gallis credere malitis δῖquid ut sequuti esse videamini λ Voluntatem ne hominum P Gravior igitur vobis erit hostium voluntas, quam civium p An dignitatem testium p Potestis igitur ignotos notis, iniquos aequis, alienigenas domesticis, cupidos moderatis, mercenarioS gratuitis, impios religiosis, inimicissimos huic imperio ac Domini, bonisae fidelibus ot sociis et civibus anteferre pXIV. An vero dubitatis, judices, quin insitas inimicitias istae gentes omnes et habeatit et gerant cum populi romani nomine λ Sic existimatis eos hic sagatos braccatosque y Versari, animo demisso atque humili,
6. Vestram religionem. Sacramenti vestri fidem, quam fideliter unquam servaverint Romani, satis tot de pta reges, Per dolum subactae gentes de
tor Galliae praesuIt. Praetoriae Provinciae quamvis in annum utium obtine rentiar; Ρlerumque prorogabantur, ut Verri, ut Pisoni, ut aliis innu meris.
Vatican. et Franc. cum Giallis jurare malitis. I. V. L. XIV. I. g. b. Suum . non illud
quo utebantur romani milites , stragulae Vestia genus erat, non absimile ei inlicio. Braeca autem Atricta vestis erat varii coloris, quae crura ae tibias includebat. Inde Braceata et sagata GaI
lia dicitur ea quae trans Λlpes iacet ἔ
669쪽
66o M. T. CICERONI sui solent ii, qui assecti injuriis ad opem judicum sup
plices inserioresque confugiunt Nihil vero minus. Hi contra vagantur laeti atque erecti passim toto foro, cum quibusdam minis, et barbaro atque immani terroro verborum ' : quod ego Prosecto non Crederem, nisi aliquoties cx ipsis accusatoribus vobiscum simul, judices, audissem, quum Praeciperent, ut caveretis, ne, hoc absoluto, novum aliquod bellum Gallicum concitaretur. Si M'. Fonteium, judices, in causa deficerent omnia; si turpi adolescentia, Vita insanei, magistratibus, quos ante oculos Vestros gessit, convictus virorum bonorum testimoniis', invisus suis omnibus, in judicium vocaretur; si in eo judicio colonorum populi romani Narbonensium, fidelissimorum soci
rum Massiliensium, civium romanorum omnium testimoniis tabulisque premeretur : tamen esset vobis magnopere Providendum, ne, quos ita amictos i a vestris patribus majoribusque accepissetis, ut Contemnendi essent, eos pertimuisse, et eorum minis et te rore commoti esse Videremini. Nunc vero, quum laedat nemo bonus, laudent omnes vostri cives atque
socii; oppugnent ii, qui saepissime hanc urbem et hoc imperium oppugnarunt; quumque inimici M'. Fonteii vobis ac populo romano minentur; amici ac propiu-
Togata vero, Cisalpina , ubi togis, ut Romani, utebantur. Confer Diodor. V. 3 ; Plin. Hist. Nat. III, 4 ἔ Pomp. mela, II. s, etc.
2. Terrore et erborum. Certis quibusdam minis , et importuno ac sero veria torum sono, qualia exspeetari potestat, hominibus barbaris nullaque disciplina excultis. Sic dicitur stoica senteniIa . quae dolorem malum rase ne gat, is immanitas Verborum is, de Fin.
IV, tibi haec lectio bene a Goerenia defenditur. Amm. etiam, XV, Ia, Gallos
describens in metuendae voces Compluriunt et minaces, placatorum iuxta et
3. Interciderunt aliquot verba. Proinhabiliter addunt multi, legationibus flagitiose obitis. Alii aliter. I. V. L.-
Schut . I O . suis in correxit in soci iam.
4. Quos stra si istos. Ne istos timui se videamini, quos ita debilitaverunt vestri majores, ut jam tuto illos eontemnere possitis. 5. I Mat. Vituperet; quo in sensu saepius ponitur.
670쪽
qui supplicerit vobis : dubitabitis, non modo vestris civibus, qui maxime gloria ac laude ducuntur si, Ve
rum etiam exteris nationibus ac gentibus ostendere,
vos in sententiis serendis civi parcere, quam hosti cedere 7 maluisse λXV. Magna mehercule causa, judices, absolutionis' Cum ceteris causis haec est, ne qua insignis huic imperio macula atque ignominia suscipiatur, si hoc ita perlatum erit in Galliam, senatum, equitesque Populi romani, non testimoniis Gallorum, sed minis Commotos, rem ad illorum libidinem judicasse. Ita vero , si illi bellum sacere conabuntur, excitandus nobis erit ab inseris C. Marius qui Inducto maro isti, minaci atque arroganti, par in belligerando esse possit; excitandus Cn. Domitius et Q. Maximus, qui nationsem Allobrogum et reliquas suis iterum armis conficiat atque opprimat; aut, quoniam id quidem non Potest, orandus erit nobis amicus meus,
M. Plaetorius V, ut suos novos clientes a bello faciendo deterreat, Ut eorum iratos animos atque horribiles impetuS deprecetur; aut, si non poterit, M. Fabium '
ignominiae metu tanguntur, quam ex damnatione Fonteii, civis sui, et mulsa honoribus affecti, consequentur.
. Cedere. Quurn illi vos oppugnare
et minis terrere conentur. XV. I. Senatum equitesque. Μaxi
mi illud est momenti, ut quo temPoro ait habita haee Oratio , definiatur, quae Manutio auctore, ad annum 684 satis probabiliter possit referri.
m. Ita vero. Ironice dictum, ut a quentia.
stragem ille quartum eo ut secerit Ambronum Teutonumque gentia serOcissimae , quae cum immani exercitu in Italiam invaserat. 4. Cn. Domitias. Cn. Domitius cum Arvernis , Q. Fabius Aiax. eum Allobrogibus acerba et diuturna hella ges-
5. M. Plortorius. Hie est Fonteii accusator in quem Ciceronis locus ex hac ipsa oratione a Quintiliano memora ratur. VI, 3, 51, quem ad argumenti calcem subjecimus. Hic per ironiam ejus novi clientes Galli vocantur, quo rum patroni erimi Fabii. s. M. Fabiam. Creditur hIe a Ietina a Fabia gente suisse, et tantum Perlocum interpositus. De subscriptori-