Morborum definitiones, causaeque continentes : quibus accedit toxicologia

111쪽

z. Viseus strangulatur; id est, ob constrictionem canalis vel hiatus, laini reduci nequit, utque inflammatione simul corripitur. SIGNA HERNIAE TAXI REDUCENDAE Sunt, tumor apud quemvis hiatuum jam dictorum resilisendi vi praeditus aut non, prout adsit Enterocele aut Epiplocele; valde mobilis, pedetentim descensurus, ruboris et doloris eXpers, Spiritu trahendo, tussiendo corporeque erecto amplificatus : spiritu emittendo corporeque supino multum imminutUS. Praeter haec, Ventriculi inflatio urget, alvusque paulo tardioreSi quam fert natura : actiones tamen naturales haud multum turbantur: ventriculus scilicet et intestina satis bene ossieto funguntur.

SIGNA HERNIAE NON REDUCENDAE, CITRA INFLAMMATIONEM, Sunt, tumor amplissimus, interdum ad genu usque deScensurUS diuque mansurus, parum respiratione aut tUSSi quod ad molem, mutatus : alvus pigrior, dolor qUalis colicaocontingit: intestini inflatio perinsignis. SIGNA HERNIAE STRANGULATAE sunt, tumor mediae magnitudinis dolentissimus, tensus, ruber; non Spiritu a Cepto et tUSSiendo corporeve erecto amplificatuS; neque anima emiSSa, Corporeve supino, imminutus: Enteritidis gravissimae signa XCII), alvus pertinacissima; modo Ste cus ipsum, actione fibrarum intestini naturali contraria,

vomitu excretum.

GANGRAENAΜ herniae 3trangulatae supervenisse docent dolor subito finitus, tumor flaccens, colore livido aut plumbeo inStructus, saepe sua sponte evanescens; integumenta interdum dirupta; notae virium concidentium, qualeS Sunt Singultus, cutis gelido sudore madida; tremor, Stupor, atque vultus eXPalle Scens.

112쪽

HEPATITIS ACUTA.

MORBI JECINORIS.

CV. HEPATITIS ACUTA. DEFINITIO. Pyroxia: hypochondrii dextri d0lor, acutus Vel hebes, quovis opprimente, Spiritu tr hendo et emittendo, aut aegro in latus laevum cubante, eXasperatus : fere ad claviculam humerumque deXtrum summum ascensurus : spirandi dissicultas, tussis fere sonora et sputi eXpers; singultus: frequenter vomitus : interdum lateri signa.

N. B.-Scire licet haec signa non omnia semper adesse; sed hunc morbum pro parte jecinoris potissimum affecta, variare: nimirum dolorem acutiam, Sin gultum, spirandi difficultatem, atque tussim, facie jecinoris convexa, sive gibba inflammata, potissi-mUm VeXare: Contra, DRUSeam, Vomitum, alVUmpigram, dejectiones albidas fellisque eXpertes, Cia tem hae summam atque oculos colore croceo infe tos, Partem jecinoris concavam inflammari denuntiare solita esse : ne multa, actiones vitales, facio gibba; actiones vero, quae naturales apud medicos nominantur, facie ConcaVa inflammata, Praesertim laborare. CAUSA CONTINENS. Inflammatio membranae

jecinori circumjectae ; ideoque non raro ad ejus ligamenta Serpere Solita. Inter hujus morbi fines notandus est ABSCESSUS. SIGNA sunt, praegressa hepatitide acuta, dolor hebetior, ponderis

113쪽

INDURATIO JECINORIS.

sensus, notae sebris hecticae, leniores sane, nisi corporis habitus vitiosus adsit: modo tumor fluctuans, subalbidus, acuminatus : modo pus flavum, foedum, et amarum eXtu S-Situm ; alias vomitu, aut per alvum excretum : prout jecur cum hac vel illa parte praeter naturam conglutinetur.

CVI. HEPATITIS CHRONICA. DEFINIΤIO. --patitide acuta Saepe praegre8Sa, temperamento corporis melancholico, et valetudine plus minusve per ebrietatem vitam ve in terris aestuosis actam lapsa, signa dymep8iae LXXXIII), dolor hebes hypochondrii dextri, cubando in laevum latus

auctus: humeri deXtri summi gravitas, torpor, vel dolor : macies, vires animi et corporis fractae, alvus fere tarda : interdum spirandi difficultas, tussis atque singultus : modo notae Icteri propriae. CAUSA CONTINENS. Inflammatio lenta telae reticulatae jecinoris. CVII. INDURATIO JECINORIS. DEFINITIO.-mpatitide chronica Saepe praegressa, tumor durus interdum, ob tabem, admota manu, sentiendus: pleraque sign0rum hepatitidis chronicae e superventuro sere hydrope; aliquando ictero, modo haematemeSi. CAUSA CONTINENS.-Jecur Solito durius, mole plerumque imminuta, citra Scirrhum.

A Notatu dignum est, hoc malum a 3cirrho Pror-Sus esse alienum neque enim subricum δέ irrhi

114쪽

TUBERCULA JECINORIS. propriam eXhibet, id est, tuber Ibro-cartilagineum e nec eundem eXitum Sibi praeseri; neque eandem curationem desiderat.

CVIII. TUBERCULA JECINORIS. DEFINITIO. - In eOrp0re plerumque Scrophula inquinato, jecinoris INDURATIONIS notae: Saepe tuber nodosum evidens in hypochondrio deXtro, manu imposita, sentieΓdum.

N. B.-Tubercula magnitudine, colore et natura Variant : quaedam ampla sunt et albida: alia molialia et fusca: alia cum serophula neXri intimo Amciantur. IX. ΕΤ CX.

Quod ad FIYDAΤIDES jecinori inhaerentes, atque FUNGUM HAEMATODEM jecin0ris, Vide CCVIII

lem sanguine circumfluente mistam. SIGNA Sunt 'spepSiae notae LXXXIII), alvus sero tarda; dejectiones albidae, durae, soliti foetoris eXpertes: languor insignis animi et corporis: prius oculi, dein cutis universa colore croceo tincta; pruritus Summae cutis vix patibilis : necnon urina biliosa, in quam quodvis candidum injoetum flavescit: huc interdum accedunt os Sapore amaro osseusum, resque oculo objectae aurescere Visae.

115쪽

ICTE RUS.

ICTERUS Pro causae ratione variat; hinc, a. SPASMODICUs vocatur, si ex bilis canalibus sΡAsMocontractis nascitur : dolore sere vacat, subitoque animi motum vel hyri iam sequitur. b. HEPAΤICUs, si morbo jecinoris nascitur. c. GRAVIDARUM, si bilis canalibus ab Utero gravido oppresSis eXoritUr. d. INFANΤUM, si tenellos, ob memnium retentum, aggrediturae. CALCULOs Us, si calculo ductui fere cyytico vel chol docho infixo nascitur ; unde fibrarum vaSmuS moVetUr saepe in instaminationem desiturus. SIGNA ICTERI CALCULO AI Sunt, Praeter Signa icteri jam dicta, dolor epigaδfreti pungens, subito invicem acceSSUriis et decessurus; corpore prorsum inclinato et medicamentis vasini solventibus sedatus ; motu corporis, Ciboque Sumpto auctus: pyretia inter haec nulla; pulsusque arteriarum, etsi crebri, tamen nec duri, neque PlureS quam centiam, quaque Sexagesima horae parte. Praeter haec, dolore subito qui-oscente, ob calculi transitum, saepe pulsus arteriarum ii repente tardi et exiles sunt, uncopeve ipsa accedit.

CXII. QUAEDAM DE LIENIS ET PAN CREATIS MORBIS.

V. B. Si quidem inflammatio lienis idiopathica morabus est rarus, neque ullis Signis praedicatur, nisi quae aliquis, indiciis communibus inflammationis, et lienis sede cognitis, sua sponte intelligat, de Splenitide proprio scribore supervacuum duco. PraOG u

116쪽

LIENIS ET PANCREATIS MOBBLtor inflammationem, mollities vitiosa saepe lienem asscit, Purpura haemorrhagica et Scorbulo affectis : modo aequo amplior et durior sit, unde hydrops nascitur: alias, tuberculis Strumosis vitiatur: subinde hydalides continet. Sed prae aliis hujus visceris malis, notatu signum est id, quod Febrem Infermittentem et Remittentem comitatur. Quos febris intermittens enecat, his lien multo grandior et fero simul durior reperiri solet. Quos febris remittens occidit, iis amplificatur, et absce sum vel EXUlcerationem sibi praefert. Haud sane me latet, quosdam haec vitia ad sanguinem intus

Conversum, Vasis extimis V mo coarctatis, referre: quibus assentiri eo non ΡΟSSum, qUOd i tam Caia Sam viscera omnia Sanguine refercire opo teret ; quod porro omnium febrium commune est, arterias eXtimas, corporiS ubique, Apasmo ConStringi. Ablegata igitur ista opinione, potius conjicio honis inflammationem ab ipso initio his febribus subesse; scilicet, partem esse morbi mia male orti: hanc inflammationem Chronicam eSSe, sobre intermittente torquente; acutam, remittente.

Si recte judicavi, ratio patet, quare lien amplior

et durior illam; grandior et exulceratus hanc comitari soleat: constat senim illud vitium insani

mationis chronicae, hoc acutae, eVentum OSSO. Deniqtie cum res est notissima febre remittente plexos

dolorom hypochondrii sinistri fere Semper con-qUeri ; nonne veri est simile quaedam febris indicia continenter adesse; id est, vel accessionibus sinitiS, superesso ideo enim haec Febris Remi tens

nominatur) quod inflammatione acuta Semper Saeviente accenduntur, et quasi aluntur.

Quae de Liene proposui, eadem fere de Pancreate praedicanda sunt. Persaepe turget et indurescit

117쪽

Praeter modum, Scrophum meSenlerica aegrotis Nec raro ductus ejus excernens calculis obsessus invenitur. Hoc viscus durum et grande mala quaedam haud levia progignere poteSt, VaSiS ei Propinquis opprimendis nempe, tabem, hydro-Ρem, atque icterunt.

MORBI INSTRUMENTORUM URINAE.

P. SIGNA CALCULI URINAE COMMUNIA, CUICUNQUE PARTI MEATUS URINAE INHAEREAT, SUnt, apud SangUineos et indole arthritica praeditos, dolor alicujus partis viarum urinae, non PerpetUUS, pyretiac fere eXPerS, Corpore agitato auctus: min endi dissicultas : Urina fere parca, mi COSA, Cruenta, Sabillosa porro notae Pliares dyγγδiae, praecipue vomitus; nec raro femoris ejusdem lateris torpor, testiculo simul retracto aut dolente.

tus. SIGNA NEPHRALGIAE CALCULOSAE Sunt Signa communia jam P.) memorata: porro dolor acerbus regioni renisii Xus, iter ureteri3 secuturus: quae omnia, integritatibus interjectis, vicissim accedunt et quiescunt. Itichuria raro accedit: raro enim utrinque calculus adest.

118쪽

CXIV. URETER ALGIA CALCULOSA DEFINITIO.- Uteris mauemuS, calculo infixo

ortus. S1GNA sunt, communia jam P.) enarrata: porro, dolor alicujus partis ureter/S, eum uni VerSUm Permenturus, Corpore agitato auctUS : quae omnia, integritatibus interjectis, vicibus alternis, modo urgent, modo quiescunt. Aliquanto post accessionem sinitam, multum urinae subtilΟSae, mUCΟ-Sae et cruentae profluit.

CXV. CYSTALGIA CALCULOSA. DEFINITIO.-Urinae cursus calculo Vesicae inhaerente impeditus, Spasmo cervicis fibrarum subina de adjecto.

SIGNA sunt signa communia P) calculi urinae : cupiditas mingendi frequens, imo vero pene assidua; inter mingendum, urinae cursus Saepe derepente quiescens: dein dolor ot quasi titillatus a cervice veSicae ad Summum colem usque pertinere percepti: Simulque scueSn S, atque urina vel penitus suppre8Sa, Vel Saltem non eXCernenda, nisi corpore gentibus cubitisque innixo.

CXVI. Quod ad urethra iam calcul03am XVi), iisdem pono signis. quibus cffa tu, praedicatur: nisi quod urina pse

nitus atque continenter, Supprimi consuevit.

119쪽

NEPHRITIS CALCULOSA.

mente eXasperatus : urina crebrius eXereta, plerumque tenuis et decolor, interdum ruberrima ; Non Uero Sabulosa aut mucosa : vomitus: cruris stupor: testiculus ejusdem lateris retractus vel dolens.

V. B.-Quamvis Stuporem cruris, testicul Umque retractum vel dolentem, inter signa calculi communia proposui, non Sane quod perpetuo urgent, sed quod adeSSe possunt, cuicunque Sedi calculus inhaereat), non simul existimari oportet, ea Signa non aliunde quoque enasci posse. Inflammatio enim renis, calculi expers, signa eadem gignit: caetera tamen calculi indicia nulla satis hanc subesse docent

CXVIII. NEPHRITIS CALCULOSA.

DEFINITIO. -Γraegressa NEPHRALGIA CALCULOSA signa NEPHRITIDIS : quoque Urina Sabulosa et mucosa : actio ventriculi multum turbata. CAUSA CONTINENS.-Inflammatio renis calculo cuivis ejus parti infiXO accensa.

N. B.-Manifestum est pyreiniam, dolorem PreSSO rene auctum, et Signa omnia assidua, nullo intervallo interjecto, usque ad inflammationem finitam, hunc morbum ab NEPHRALGIA CALCULOSA discernere posse : caeterae enim notarum illi cum hac commu

CXIX. I SCHURIA RENALIS ΑΠΥ URETERICA. DEFINITIO. -Urina non eXcreta, Ob impedimentum reni vel alicui ureteris parti insXum.

N. B.-Quanquam CVLLENUS SPECIES quatuor ISCIIU- iii AE habet, eam duplicem proponere Satis eSSe

120쪽

104 18CHURIA VESICALIS AUT URETHBALIS.

duxi: commune est enim isthuriae renalis cum ureterica, vesicam Omnino inunem esse. Quinetiam ischiariae Desicali3 cum urethrali commune

est, Vesicam distendi : quo fit, ut istauria renalis ot ureterica fere iisdem designentur notis ; necnon ut, quae Uraicalem, eadem fere urethralem denuntient. IXAuria renalis aut tireterica aliquanto rarior est morbus; siquidem vix accidit, nisi impedimentum utrique renum aut urefertim adSit. SIGNA Siant; praegreSSO reniS morbo, dolor aut mole fiae sensus ad renem aut aliquam ureteris partem relatuS:

Urina penituS SuppresSa: tumor regionis hypo Stricae nullus : desiderium mingendi pene nullum si post aliquas horas eXaetas, haec mala non quieScunt; vel sequitur, ut signa apopleaeiae, ob urinam absorptam, humoribusque circumeuntibus immixtam, mortem homini adsciscant; volut aeger, impedimento arte aut Sila Sponte Sublato, revalescat ; vel denique ut fistula urinae ductrice dirupta, urina inter peritonaeum et musculos ventris posticos profundatur, gangraenam fere lethalem illatura.

LIS. DEFINITIO. - Urina non eXereta, ob impedimentum vesicae, vel cuivis parti urethrae infixum.

SIGNA Sunt urina prorsus Suppressa: porro tumor et

dolor regionis hypogastricae: dolor cervicis Vesicae, aut alicujus urethrae partis : assidua mingendi cupiditas: demum, Saepe paralyδi3 VeSicae, mala omnia eXasperatura; quae porro interdum Inchuriae veδica 3 causa est), vel mors, dirupta vesica, absorytaVe urina; Vel, Sanitas recidi-