Morborum definitiones, causaeque continentes : quibus accedit toxicologia

171쪽

NAEVUS ET SPILUS. -ANASARCA.

Sunt, MACULAE, quae cum homine naS Untur, magnitudine et colore variae, fabricae vitiosae corporis mucosi aut cutis verae tribuendae.

DE MORBIS TELAE RETICULATAE.

De PHLEGΜΟΝΕ jam dixi: superest ut caeteros morbos telae reticulatae notem.

CLXXXIII. ANASARCA. DEFINITIO.-Tumor mollis, nitidus, semipellucidus, ardoris, doloris et ruboris expers, a pedibus talisque aut manibus pedetentim ascensurus ; Vi resiliendi vacuus, digito impresso ceSSurUS, HUSque vestigium aliquamdiu retenturus: crura et PedeS Vesperi quam mane tumidiora : spirandi difficultas, si pulmo afficitur Vide LVI) : vires saepe admodum fractae : signa hydropis communia Vide L). CAUSA CONTINENS.-Cavernae telae reticulatae plus aequo sero diStentae. CLXXXIV. PHLEGMASIA DOLENS.DEFINITIO. -Apud puerperas, diebus paucis post partum, tumor firmus, nitidus, dolens, tensus, ali-

172쪽

PHLEGMASIA DOLENS.quantum eXardens, pallidus, premente digito statim resulturus: a lumbo et inguine per labia partium naturalium, ad femur imum, et aliquando usque ad

crus et pedem descensurus , alterutro vel utroque artuum affecto: dolor motu auctus ; tumoreque increScente, paulatim mitigatus. CAUSA CONTINENS.-Cavernae telae reticulatae

lympha viscida distentae, ob glandes lymphaticas et

vasa cum iis neXa ab utero graue ido pressa : unde sequuntur inflammatio vasorum lymphaticorum, cur

susque lymphae impeditus.

N. B. Haud ignoro nequaquam Convenire inter medicos de causa hujus morbi continente. Quidam, et inter eos HAMILΤoNus, Artis obstetricae Professor in hac Academia, contendunt laticem Vasorum lymphaticorum proprium, hoc morbo urgente, praeter naturam concreScere, Sive coagulari; ot exinde rationem humoris viscidi cavernis telae reticulatae inclusi deducunt. Quos tamen errare,eXperimenta a chemico Praeclaro CHE REULIO instituta satis denuntiant: Unde docemur, lympham iis vasis propriam eSSe humorem Sero prorSVS alienum ; scilicet crassum, nec ibrinae ipsius eX-pertom. Multi negant Vasa lymphatica pressa set inflammata hunc morbum conStituere ; eo quod credunt hydropem aniaxarcam potius eXinde enas ci oportere ; res tamen est notissima glandes lymphaticas tumidas et duras haud unquam Anasariacam gignere ; nisi vena aliqua opprimatur. Denique, opinionem de causa continente jam propositam amplector, eXperimentiS a CHEVREULIO sac iis fisus, aliisque documentis, quae hic proferro

173쪽

alienum foret; unde verisimile est, non Vasorum lymphaticorum, sed venarum esse, Sorbere.

CLXXXV. EMPHYSEMA. DEFINITIO.-Plerumque pectoris Vulnere praegresso tumor summae cutis, Vi perinsigni resiliendi praeditus, firmus, premente digito crepans, eXpers ruboris, ardoris et doloris, non digiti impressi vestigium retenturus : celeriter per totum summum corpus diffusus : magna spirandi difficultas. Variat pro caHSa ; Vela. SPONΤANEUM est: id est, Sua Sponte aggreditur, sine causa manifesta, aere intus Secreto : vel, b. ACCIDENTALE, eX caia Sis fabricam pulmonis violantibus : quo fit ut aditus aeri patefiat e cavernis pulmonis spiritalibus, in caVernas telae reticulatae; quales sunt, molimina graVia, atque vulnera. CLXXXVI. ECCHYMOSIS, &c. DEFINITIO. - Iacula ampla, late fere diffusa, prius livida, dein saxa, fusca aut Subviridis, propter cru0rem in telae reticulatae caVernas profusum. THROMBUs est livor minus diffusus, haud citra tumorem, cruori quoque effuso tribuendus. ΓΕΤ ECHIA macula est livida et exigua, cruoriqu0que effuso debita. VIBRX ost maeula livida amplior et Oblonga, eXmultis pete hiis c0euntibus facta : saepe cute Vera

demum resorpta, VESICULAM qu0dammodo refert.

174쪽

DE MORBIS OSSIUM ET LIGAMENTORUM.

CLXXXVII. RACHITIS. DEFINITIO. - Ossa infantibus Scrophula inquinatis justo molliora: omnesque corporis actiones languidissimaO.

Hic morbus insantes, inter menSem nonum atque annum secundum aetatis, prae aliis adoriri consuevit. Caput fere grandius est: frons insigniter prominet: oculi ampliores sunt, iride sere coerulea, modo fusca ; alae nasi labrumque superius intumeScunt. Pectus aeqUo angustius est; Aternum scilicet Prominet, coStarum mediae partes aequo magis deprimuntur; quo fit ut pectoris linea 'media transversa brevior, ea quae a Sterno ad Spinam Pe tinet, longior sit quam fert natura. Dorsi spina torquetur, deXtrorsum aut sinistrorsum inclinata et venter durus est atque tumidus. Ossium artuum fines amplificantur :Partes modiae tenues sunt et flexae. Huc accedunt spirandi difficultas, febricula, tussis, pulsus arteriarum languidi et crebri ; recor ventriculi: modo cibi fastidium :alias desiderium ejusdem ultra naturam auctum ; vel rerum non esculentarum cupiditas. Alvus est varia : dejectationes albidae: ex urina natura alba dejicitur : viros latabuntur. N. A. Causam Nachitidi3 continentem proponere non audeo ; neque non confiteri oportet, multa ad inane

175쪽

B ACHITIS.

morbum pertinentia tenebris velari: ea tamen quae medicus praeclarus JOANNEA DA VIUs de ea edidit, meminisse operae pretium duxi; quippe ex quibus multum lucis hunc morbum illustraturae ducendum esse videntur. Periculis institutis, hic medicuS Comprobavit, ossium rachiticorum quibusdam partem terrenam id est, phovha8 calci3 et aliquantulum m ha68 atque carbonati3 caiciε) pra

ter naturam superfluere; aliis nec redundare nec

descere, vix ullis justo parciorem esse: haec scilicet ossa mollia esse, non quod copia idonea pho phatiε calciε egent; sed quod Ruperi Spha8 catici8 multo saepissime continent. Rachitid em nexu intimo cum Scrophula, necnon hunc cum actione vasorum Omnium torpida Vel hebete consociari,

quisque rei medicae gnarus optimo intelligit. Cur igitur ossa Rachitide laborantibus justo molliora

Sint, quadam Saltem eX parte patet. Arteriae O sis secretices initio humorem glutinosum, cili Super- p vha3 calcit inest, fundunt: aci Gyae SVpeIVacaneo pedetentim resorpto, os ex molli paulatim indurescit. Nachiticis ossa non duritiem idoneam adipiscuntur, eo quod indoles strumosa et aliae

noxae viribus solvendis aptae, vasa resorbentia facultate idonea destituunt: quo fit, ut pars acidiphosphorici superflua ab initio secreta non subducatur. EX urina ph pha3 calci3 subsidit; eo quod, valetudine integra, δuperphovha3 calci8, hoc morbo contra praesente, phovhω calci3, isti humori subest; quod, non dissolvendum, Sua sponte decidit : quod si credamus, phovha8 calci3 ossibus Rachiticis descere; nimirum, ob incitatam Va Sorum absorbentium actionem, ossibus oripi, et ad renes deferri, cum urina demum eXcernendum:

176쪽

OSTEO-SAR COMA.hocce nodo nequaquam levis momenti irretiamur neceSSe CSt: nempe, 'morbo cum Scrop ta arcto commisso, quae multas notas sibi praefert faculta talis absorbendi languentis), contingere Vasorum absorbentium motum incitatum et ubnormem.

Quae jam de Rachitide retuli, jure, ni fallor, de

Mollitie ossium praedicantur. Non praetermittere oportet, Ventriculi acorem et mollitiem ossium fere semper coire, id quod plures medici eximii perspexerunt. Haec res jam memoratis Satis convenit ; necnon medicamenta et victum rachitioiε optime accommodata facile staggerit. MOLLITIES OSSI M.-DEFINITIO. Aliqua aetatis parte, 0SSa aeqUO m0lliora, eorpore non Semper

Scrophum imbuto.

Quoniam ossa emollita haud minus apud adultos, quam infantes, distorquentur, Signa alia aliis contingunt, prout haec aut illa pars corporis magis laboret: qualia Siant, spirandi difficultas, pectore coarctato; partus dissicilis, pelde angustiori: Apuleiia, parte calvariae, citra scissuram, in trUSa: interdum, artuum paralysi3, medulla vinati ob

CLXXXVIII. OSTEO SARCOMA. DEFINITIO. - Ossa turgentia et justo m0lliora, atque in naturam modo carni, modo adipi vitioso, subsimilem: alias, in carnem quasi Spongiosam, lamina dura cylindracea. saepe cribri instar, foraminibus reserta, cinctam conVOISR. N. B.-Causa continens latet; probabile est hoc ma-

177쪽

lum Naehitidi et Mollitiei 3ium cognatum et an finem esse: nimirum, inte Sarcoma esse Nachitidem aut Mollitiem 8itim quam graViSSimam: omnes enim eo pleXi habitu corporis malo Strum que inquinato tentantiar.

CLXXXIX. FRAGILITAS DEFINITIO.-Ossa praeter naturam fragilia, fissuque aut fractu facilia, vel apud seniores, valetudine satis commoda usos; vel apud homines Scor-buto, syphilide inveterata aut carcinomate inquinatOS. N. B. Quod ad ossa apud senes aequo fragiliora, hic status ViX recte morbus nominatur: lex enim est naturae, parteS corporiS liquidas, annis increscentibus, paulatim decrescere, Solidas adaugescere quo fit, ut multae Partes aetate ineunte molles sensim indurentur; OSSa Vero, naturis glutinosis imminutis, fragilia reddantur.

CXC. EXOSTOSIS. DEFINITIO. -Tuber durum ossi insidens, ab 0sse ips0, qu0d ad fabricam, alienum. SPECIES. a. EBURNEA ; id est, tuber durissimum, fragile, cum nullo alio morbo sociatum ; Saepius eXtrorsum prominens; modo intus conversum : non periculO- sum, nisi actionem alicujus viscerum, quae ad vitam, secundamve valetudinem c0nservanda necessaria

178쪽

sunt, impediat. Exemplo Sit UXOStoSis tabula0 ealvariae interioris, epilῬSiam interdum illatura. b. SYPHILITICA ; tuber quod inflammatione periostei tabo SYPHILITICO accensa, et sere in cariem desitura, continetur; tibia, humero, uina, osse frontis ossibusque parietatibus prae aliis assectis. c. CARCINOMATOSA ; id est, tuber qu0d inflammatione periostet in cariem abitura nititur, corpore simul ad carcinoma proclivi.

d. SCROPHULOSA ; tuber spongiosum vertebris, tarso, carpo OSSibuSque coXae et genu proximis, potissimum inseStum. CXCI. CARIES. DEFINITIO. -Praegressa inflammatione perios-lei sui generis; id est, GosmSi Syphilitica, Scro-phulosa aut cancroSa; ossis eXUlceratio, Spongiosis, uti vertebris, tarsi ossibus, teretium que finibus, p tissimum infesta.

N. B. Inflammationem, quae Cariem antecedit, Specificam voco; quia malus corporis habitus Semper adest; nec citra eum sane inflammatio Carienι gignere PoSSe videtur: corpus nimirum Syphilide, Carcinomate aut Scrophula prius sere imbuitur. Interdum Caries cum aliis malis consociatur: id quod accidit, urgentibus morbo minario, abSce8Sum 'aris, &C.

179쪽

NEC ROSIS. -PODAGRA REGULARIS.

sa quae ictu aliove impetu alieno saepe accenditur),08Sis gangraena sive mors ; tibiae, humero, claVieulae, aliisve ossibus tegumentis tenuioribus Velatis, in sesta; simul sere secreto Osse novo, Sequestram, id

est, partem gangraena corrUptam, obtecturo. N. A. Inflammatio, quae NecroSin movet, non eStueri ae nimirum, nulli aetati aut corporis indoli propria est: at omnes Pariter, admota caUSa eXcitante, adoriri potest. Interest quoque inter Cariem et Ne o/in, quod os hae non illa implicatis renovatur. Quod ad 3ssu tram attinet, pars HUS Serius Ocyus absorpta eVaneScit; Pars Sila Sponte excidit, permeato osse noVO. Interdum os noVum mortui partem solummodo obducit: Unde aeger, Per Vitam reliquam, artu assecto utendi sit impo

CXCIII. PODAGRA REGULARIS. DEFINITIO.-Inflammatio sui similis, articulorum, maXimeque pollicis pedis ligamentis, atque cuti verae, infixa, acceSSiones habitura, praegressis atque comitantibus illim Siae signis.

Praegressa per aliquot dies i vepria, media circiter nocte vel tertia vigilia jam ineunte, acceSSio incipere solet. Pyretiae nunc accedunt dolor atque ardor pollicis pedis, aliusve articulorum: pars assecta vel tactus levissimi non est patiens; aegroque ipsi modo lUXari, modo aqua servento afrusa cruciari videtur. μγγδia inter haec, permanet: horisque circiter viginti quatuor eXactis, dolor, corpore

180쪽

PODAGRA. Sudore perfuso, inclinatur: articulusque rubere, intumes-Cere, et nitere coepit. Mala jam enarrata Per dies plures, Scilicet, SeX, Octo aut decem, iterantur; noctu acerbiora, interdiu remissiora tandem, sudore viscido, et urina craSSa utque multa, eX qua phovhαδ calci3 saepe decidit, solvenda: accessio scilicet sic sititur. Accessiono sinita, articulus affectus multum tumet, riget, prurit, debilis est, et cuticula in squamas conversa Privatur: rariUS exulceratur. Non raro, accessionibus multis jam praegreSSis, calculi eX tirare sociae consecti apud urti culum secreti prodeunt. N. B.-Valetudo melior, mens alacrior, concoctio ciborum idonea, viresque novatae, SaepiUS accessionisinitae superveniunt; unde plerique medicorum contendunt Poclogram rcgularem Salutarem esse; id est, aliquid nocivum corpori Subducere: nec dubitandum est, quin res Permultae huic sententiae faveant.

PODAGNA ATONICA.-DEFINITIO. Apud arthr

ticos, vel jam Todagra re utari pleX08, et nunc valetudinem conquassatos, summa ventriculi aliusve partium interiorum debilitas: vel inflammatione articuli arthritica, id est, Poda ra re uiari, simul deficiente; vel articulorum doloribus mitibus 80lum modo et fugacibus urgentibus.

PODAGRA RETROCEDENS. DEFINITIO. Ventriculi aliusve partium interiorum debilitas, insana mationem articuli a= th= iticam solito citius, atque subito finitam, eXceptura : unde alii Dyspepsia et Gastro-

dynia; alii, Syncope et cordis palpitatione; alii Asthmate vel spirandi difficultate ; alii Apoplemia