De moxae efficacia in animi morborum medela : dissertatio ...

21쪽

neca, ct vanis agitata causis, ad dispectum aequi verique ivliubilis, ruinis simillima, quae Super id, quod Oppressere, franguntur. Quam irascet ilium pravitatem cum quotidie inlustri liceat, salis mirari nequit, hanc vitiosam animi conditionem a philosophis hodiernis vix ac ne vix qui doni ad morbos referri. Sana mente profecto non gaudet, qui erroribus se decipi, iisque ad vana consilia compellisiuit, quod cum iracundis quotidie sere eveniat, hebetis ingenii testimonium salis luculentum exhibet. Nonne eam saepe stultiliae gradum attingunt, qui excandescentiae stribundae Domine a Platuero propositus, ambigentem leretii uiuit, utrum cum insatio an cum eo agas, qui assec-

tui lantum indulgeat uae cum ita se habeant, millus certe limes desiniri polosi, quo uterque animi habitus rite

distinguntur.

Ad signa, quae corporis in utroque animi statu constitutionem indicant, transienti mihi ea prae primis memoralia digna videntur, quae motus sebriles indigilant. Quid enim flagrantes et micantes oculi, quid inultus ore lolorubor, quid exaestuans ab imis praecordiis sanguis aliud significal, nisi hujus ad caput lendentes congestiones, inque toto corpore citatum circuitum Sed quaeris: Quid

novi his verbis edocemur, cum nemo endem non prosl-teatur 7 Tanto magis equidem miror, quemlibet sere inexplicandis sua oris signis hunc simplicem phoenomenorum

nexum praetermisisse, ut cordis arteriarumque moliam Continue acceleratum non ab animo exsultante, sed contral ijus irrequietam agitationem a cruore, cerebro alliden lederiVaret. Perpetua artis medicae lex esto, in reserendis hymplomatum rationibus ea respicere, quae in statu Datu-rde congruo oblineant, ne novis causis singendis si Venulus. Nec aliae in morbis vigent vires. quam quae et Sanitatem

22쪽

luentur. Quodsi igitur comperium habeamus, vel optima

sanitate fruentem hominem ira incensum quasi febre corripi, cujus omnia incommoda manifeSla, calorem nempe auctum, et lactei ruborem, et pul Sum Dequentem, et alienatum in toto corpore Sensum, et Silim experiatur; cur non furoris signa ad eandem animi commoli vim in corpore reserimus uanto aculius Veleres hac de re judica banli Cicero V. g. in tertio TuSculanarum quaestionum

libro, et quidem in capite quinto haec habui. .,Sic enim definitur iracundia, ulciscendi libido. Qui igilliu exisse expolestale dicuntur, idcirco dicunt itu quia non sunt in liοtestate mentis: cui regnum totius animi a natu a tribu lum est. Graeci autem μανίαν unde appellent, non sa-cile dixerim. Eam lamen ipsam distinguimus nos melius,

quam illi. Hanc enim insaniam, quae juncta si ullitiae patet latius, a sui ore disjungimus. Graeci volunt illi quidem, Sed parum Valent Verba: quem nos furorem, i μελαγχοΠαν illi vocant. ui asi Mero citra bili solum tmens, sc non ε&we vel iracundia graviore, vel fimore, M et dolore moveas ire quo genere Athamantem, Alcmaeonem, tAjacem, Orestem surere dicimus. - Εt in capite quai to: i-Non mihi quidem soli omnis animi commolio videtur linsania, majoribus quoque nostris hoc ita visum intelligo lmultis saeculis ante Socratem: a quo haec Omnis, quae icst de vita et de moribus, philosophia manavit. - Omnes lautem perim'baliones auimi morbos philosophi appellant- sanitalem cuim animorum positam in tranquillitale qua- idam constantiaque censebant; his rebus mentem Vacuam Lappellarunt insaniam, propterea quod in perturbato animo, i sicut in Corpore, sanitaS esse nou posset. Nec minus illud ilacule, quod animi assectionem, lumine mentis carentem, nominaverunt amentiam, eamdem dic dementiam. Ex quo

23쪽

intelligendum est, eos, qui haec nomina posuerunt, Sensisse hoc idem, quod a Socrate acceptum diligenter Stoici

jicienda esse putavi, ut quam longe lateque in omni antiquitate recla amentiae coguilio divulgata fuerit paleat. Mania sobrium vel adeo inflammationum speciem seu imaginem procul dubio saepe refert, ita ut facile ab incautis cum his corporis assectionibus commulari possit, vel potius hasce sibi facillime adjungal, et methodum antiphlogislicam strenuam requirat. Nec lamen eam ob rationem in corporis vilio primariam habet originem et fundamen-lum, cum Saepius Sine omni laesae corporis sanitalis signo

appareat. Quod quotidiana et multiplici experientia edoctus adfirmo, et inane esse contendo assertum, cujuslibet amentis corpus aegrotare. Medici enim, cum persuasum, sibi habeant, mentis alienationem sine praevio corporisi malo nec fieri, neque cogitari posse, morbos fingunt, quos: Sedula Observatione delegere nequeunt, ideoque ad abditai generis nervosi vilia, ad insanamaliones occultas, vel ad clandestinas sanguinis ad cerebrum congestiones refugiunt.: Sed de occultis non judiconi, si liliisque theoriis medendi

methodum superstruere Tec Sent.

Quam admonilionem cum neglexerint, omnesque Scholarum halluciliationes et errores in Psychiali iam translulerint, mox Venaesectionibus et purgantibus, mox Vero remediis calefacientibus et roborantibus, tum etiam Speciscis sic dictis nervinis et narcolicis amentes aggreSSi 8unt, sed plinumis in casibus ne hilum quidem prosecerunt. Igitur vix tertiam amentium partem ad sauitatenil reduci posse unanime sere contendunt. Quae autem Cere- bri ut vesania gignenda possimi esse partes, cum numer0 8 8issima exstent exempla eorum, qui amplissima Sei Sorii

24쪽

communis vilia organica, vel adeo maximam istius in pus et ichorem conversam partem post mortem exhiberent etsi ad ultimum vitae momentum usque illaesa mente gauderent De celeris amentiae speciebus, si saluti alem excipias, eadem, quae de sua re dicta sunt valere, quilibet Deilo inihi concedet, ideoque illis prolixius recensendis hie supersedeo. Sed hanc meam sententiam, medicorum plurimorum placilis contrariam, ut auctoritate gravi et praeclara corroborem, e dissertatione inaugurali, quam Langermania, Regia consiliis medicis inlimis supremis, perillustris praeceptor meus ad cineres usque gratissima mente colendus, de methodo cognoscendi ciurandique animi morbos stabilienda conscripsit, pauca Seligenda esse censeo. Nec lectorem benevolum sugere credo, quantam in sanandis mente alienatis gloriam Vir inclyti nominis summaque ingenii excellentia insignis assecutus sit. Hanc vero amentiae desinitionem proposuit. Animi morbus est itit oluntaria per longius femporis spatium durans aras saepe revertens in homine antea mente sana gaudente perturbatio Seu priva-

fio j a uafum cogitandi et volendi, vel respecfu certi Objecli Mel respectu univer sae et erum cognitionis omnia Pieactionis, conjuncta cum cacia Dirium ianaginandi essentiendi Det tilira modum aucta rei dimini tu. Quae definitio ne ulla de re te ambigentem relinquat, hac distinctione magis etiamnum illustrabitur. mentis morbus f vel idiopathicus, cujus fons atque sed , Seu CGaurari syna fomesa in animo ipso ejusque organo πιο quidem sed male u Pato, reperi infrur; Mel sympathicu S, Pi

25쪽

disposito Oritur, Seu potiua data per c Poris malum Occ sione, modoque non necessario erumpit.

Habes, quae Omne de amentiae natura dubium auserunt. Quum enim sedula et perspicax insanorum Obse vallo saleri te cogat, maximam eorum partem ab omni corporis labe conspicua esse immunem, medicumque aeque sere ac illos hallucinari, si hypollieses magis quam remingenuinum habitum et nexum amplectatu nil l libi relinqui palet, nisi quod in animo ipso morborum ejus idio-palhicorum sontem atque sedem, Seu cauSam et SymplO- mala quaeras. Quod quomodo Sit intelligendum, supra cum de Stoicorum sententiis agerem Salis a me eSSe e poSi tum credo. Nec eam ob rationem ViS, quam corporis morial in animo habent, praefracte negatin', sed merito injungitur, animum esse imbecillem et dispositum, quom illi moveant. Vir enim fortis plurima aegritudinum, dolorumque genera infractus ac impavidus sustinebit, quin mente vacillet, dummodo animi organum nimia morbi vehemen-lia haud penitus obruatur, veluti in febribus perniciosis, inflammatoriis, in epilepsia aliisque id genus evenire soleat. Longe facilius magnam cerebri laesionem perseret, quae pedes culim facia est, aliumque Virium in nervorum medulla distributionem temporis progressu sieri sinit. Homo vero pusillanimis et vecors, doloris acrimonia prostratus vel labrili aestu incensus, aut Viscerum actione praepedita lorpens, Vel adeo Sola Vertigine stupens mox sui imperium amittet, ita ut animus inquietudine et anxietate vexatus ac liberi judicii usu orbus, variis delirameniis decipiatur. uod ad animi morbos curandi molliodum allinet, dubitari nequid, hos eadem mentis disciplina, rationisque

26쪽

moderamine esse oppugnandos, quibus animi perturbatio-ΠeS, quae eorum sontes Sisiunt, compescimus. Inanis enim est excusatio Supra a me relata, dementis characterem moralem esse mulatum, cujus vitam anteactam si sollertius perscrutatus fueris, lacile reperies, animi propensiones, cupiditates et aversationes prius occultatas, inlimaque mente reconditas, cum aegrotus sui conScius esset,

nunc libere prorumpere, altissimumque saevitiae gradum allingere. Stoici ilidem summi erant in tradendis regulis, quae Virium in animo aequilibrium restituentes, rationi in asseclus, perturbationesque imperium vindicant. At vero lotam ei hicam doctrinam ab illis propositam hic repetere lnequeo; sufficiat lanium eorum mentionem injicere, quibus Cicero amorem insanum corrigere praecepit. ,, Sic ligiltu asseclo haec adhibenda curatio est, ut et illud, quod cupiat, OStendat, quam leVe, quam contemnendum, quam lsacile vel aliunde, vel alio modo perfici, Vel omnino ne- igligi possit. Abducendus est etiam nonnumquam ad alia istudia, sollicitudines, curas, negotia; loci denique mula- llione, tamquam aegroti non conValescentes, Saepe CUI 3Π- ldus est. Eliam novo qitidem amore Velerum amorem, lan- iquam clavo clavum, ejiciundum putant. IIaxime autem ladmonendus, quantus sit furor amoris '). Nec Baconis monita praetermittere summi viri auctoritas sinit. se Pervenimus nunc ad illa, quae in nostra sunt potestate, Lquaeque operantur in animum, voluntatumque et appellium assciunt et circumagunt, ideoque ad immutandos mo- lires plurimum Valent. Qua in parto debitorunt Philosophi si

strenue et graViter inquirere: De viribus et energia con- suetudinis, exercitationis, habitus educationis, imitationis, 'ὶ Tusculanarum quaestionum lib. IV. cap. XXXV.

27쪽

aemulationis, convictus, amiciliae, Iaudis, repreliensionis, exlior alioliis, saniae, legum, librorum, studiorum et si quae regnant in Moralibus. Ab istis agentibus animus patitur et ilisponitur; ab istis Velut ingredientibus, consi-ciuntur pharmaca, quae ad conservandam et Mec up aridam

animi sanitalem couducunt, quatenus remediis humanis id praestari possit '). JIedicorum autem plurimi cum sibi persuasum habeatit, amentiam nihil esse nisi delirii speciem de cerebri

assectione morbosa testantem, Omne mente alienatos erroris convincendi conamen irritum immo noximn esSe contendunt. Aegrotos enim haslucinationum suarum adeo esse tenaces, ut se redargui nullo modo patiantur, sed potius se defendendi obstinatione contumaciores in assii maudis ideis perversis evadant et persistant. Omni autem rixa et altercalione animum irasci, cerebrum exstimulari, morbumque exasperari. Quid quod nonnulli insani lania dialecticae artis sollertia polleant, quanta modicum socile superent, qui melius illa abstineat. Saepe etiam sanatos pristinorum malorum recordatione adeo percelli, ut in morbum Vix superatum relabantur. Hinc praecepta illa generalia, quibus regimem insanorum psychicum medici Pinelio auctore definire et circumscribere solens I) Noli animum insanum eo SeriSu Commovere, quo aegrotal. Igitur iram furibundi, moerentis afflictionem no

2) Cave ne errori ejus vel cupiditati aperte Ol

33 Cu a ut animus insanus variis et gratis Sensuum i De dignitate et augmentis scientiarum, lib. VII. cap. III.

28쪽

impressionibus assiciatur, quae novis ideis gignendis ansam

praebeaul, allentionemque a deliramentis avertant. Quibus regulis obtemperans Pinelius saepe surentes nullo modo coercuit, sed iis per domum ei hortum Vagandi libertatem concessit, donec animi servor sponte remiserit. Fortuita igitur sanatio suit, quae magis a rebus fauste accidentibus, quam a medici consilio penderet.

Quodsi autem libi persuasum habes, amentiam nihil nisi

animi perturbationem conlinuam ct in altiorem gradum evectam esse, quae rationis praecepta aspernetur, facile percipies, Voluntatem effrenem limitandam esse, quod ca- Sligatione aeque ac monilis praestari debet. Qui enim recti, bonique sensu caret, ingratis sensationibus assiciendus est, quas ut Vitel, a pravis moribus abstinebit. Acule dictum est, psychia triam paedagogorum arti esse simillimam; aeque enim sui impolens insanus est ac insans, quapropter uterque in eandem legum lutelam pem Venil. Dolendum sane est, parentes nostra aetate insan-lum malis moribus nimis indulgere, quod cum juVenum intemperantiae ansam praebeat, non potest non quibuslibet animi perturbationibus, amentiae causis savere. Quam ut reprimas, castigationem in puerilia omissam nimis scrosupplere debes. Quemadmodum si ullum seret, puerum Praecepta aspernatilem solis verbis monere, ita plane inconsultum manet, furentem sibi relinquere. Utrum nimis' crudele cum hoc agimus, si eum dolore assicinium, quo CO-gilur ut obedientiam et mansuetudinem induat; an potius eum negligimus, si in majorem petulantiam abemidi liberi talem ci concedimus Laxos mores profitetur, qui dolο-

rem Salutarem rem immanem osse contendit; nam si amenti parcis, ne Vilae anteactae poenitentia assiciali , niunquam cum commovebis, ut malos mores exuturus Sil.

29쪽

Si regulae a Pinelio traditae usu comprobarentur et compescendo furori Sufficerent, non esSel, quod coercitione et castigatione unquam in morocomiis utaris, quibus lumen carere medicus nullo modo potest. Quot autem coercilionis instrumenta medici excogitabant, quae prosecto non laudarent, si ab illis se abstinere potuissent. Vanam igitur humanitatis speciem prae te fers, si omni blandimentorem genere amentum in rationis semitam revocat ii osse contendis. Flagella quidem et catenas, quibus scelerali punianti , rejiciamus, ne infelices se in orgastulis versari arbitrentur; nec nimia Severitate eum terreas, Cujus errorem benevola admonitio roseilel, Disi miseram ejus sortem crudeliter aggravare Velis; nec ad laborem negotiaque suscipienda eum coges, cujus subris, Vel Spa8muS, vel viscerum obstructio medelam sibi exposcit. Qui vero illaesa vel restitula corporis sanitale fruens medici ad rationis Dormam revocantiS monila et praecepta aspernatur, et ut phantasiae ludibriis gralisque mentis lialluciliantis figmentis indulgeat, omne Virium utile ei grave exercitium recusal; is coercitione castigetur oportet, ui. legi sibi praescriptae obtemperare discas Nuinquam enim sui imperiimi recuperabit, qui libidinem qualemcunque Supprimere nescit, nec ab ereoneis Vitae agendae regulis in posterum sibi cavebit, qui vanitate et ambitione sciteri prohibetur, quantopere iis deceptus et ad prava consilia

capessenda magno suo damno allicitiis suerit. Cui libet insatio si lirema lex esto: Nosce te ipSum quod ut possis verax sis et Verecundus et sobrius et ab omni cupiditate et afloelia liber. Nec medico sis iu- sensus, qui acerbam veritatem, sed utilem sed nocQSSariam tibi inculcare, cooresque demore studet; qi Cmad' uix dum Saucius chirurgo haud irascitur, qui telum D Vul-

30쪽

nere exuallit et acria sed salutaria medicamenta inlaudit. Medicus vero ut insanum docilem esse essiciat, magnam in eum auctoritatem lueatur necesse est, nec garrulitate eum adloqui, sed brevi et nervoso sermone adlioriari debel. Sic omnem dispulandi occaSionem praeoccupabit, qua negata ille erroris facilius convinci poterit, dummodo repetitis vicibus admoneatur. Numquam enim Veri rectique sensus penitus exstinguitur, nisi stupor miserum prehenderit; sensus igitur iste indefessa assiduitale est colendus, laude vel vituperio exstimulandus, perpetuaque in negotiis exsequendis actuosilale corroborandus. Pigritia enim lorpentes animi facultates diem ex die magis languent, et ad usum inhabiles fiunt, ita ut ratio nulla amplius auctoritate polleat: exercitatae Vero altiorem energiae gradum attingunt et aequilibrium, a quo recesserunt, reStiluunt. Quod aeque de animi ac de corporis Viribus valet, quae id commune habent, quod actionum strenuarum couC nluet harmonia sanitatem constituant. Omne igitur amentes curandi conamen communiter ne hilum quidem proficiei, nisi illos ad vires laboribus excolendas et cxercendas im-

Pellamus, quod cum saepissime repudient, monendi vel

coercendi sunt.

Arctiores disseri aliunculae limites psychia triae regulas OmneS non capiunt, e quibus eam tantummodo paucis illu- Sirandam cligo, quae coercitionis auxilia spectat. Plurimum sane interesi, quibusnam in quolibet insano illaimire, nam saepissime periculo haud 3 acant, nisi cautissimo in usum vocentur. Balnea Videlicet frigida nimis saepe repelita cutis actionem, i ranspirationem nempe supprimitui, et sanguinem ad nobiliora Viscera retropollimi, quod nisi iustamniationibus, corruptelis Saltem eoriun chronicis, phthisi