장음표시 사용
442쪽
QU rtus decimus Titulus qui est de Commodato , continet qua tiones quinque, seu quinque Dubia.
PR IMUM Dustu M. Utrum commodatarius teneatur , si res commodata periit E
Respondeo , quod sic , si culpa sua etiam Ievissima periit , dummodo commodatum gratia sui acceperit l, sicuti communiter fit : nam commodatum est alicujus rei ad albquem specialem usum gratuita concessio , ut dicit Glossa E ira de Commodato . Et quod teneatur , textus est apertus ibidem cap. unico , & L. Si ut ceno g. Σ. ver. Commoda tum ir. Commodati : quia si in suis est diligens , in commodatis debet esse diligentior . Si contingat . quod . defendere non possit insimul & res suas , Sc res commodatas , potest salvare quas vult, ut dicit Glossa in k. 4. di me Iegis. Tenetur pariter de casu fortuito in dilobus casibus . Primus est , si fuit in mora restituendi , etiamsi res eodem modo periisset apud commodantem . Arguitur L. Cum res T. delegatis primo S, ult. , & Extra de commodato cap. unico, ct in Aui hentica de deposto denuntiaIAnibus. In conscientia tamen credo , quod , quando eodem modo apud Dominum erat peritura , non teneatur nisi ad aliquod interes.se ι quod Dominus passiis esset propter moram. Secundus casus est , si intervenit paetiam , d elo cap. unico . Potest addi& tertius, scilicet quando est in culpa , puta quia rem commindatam remisit per ministrum minus idoneum , T. Commodati L. Eum qui , & dicto cap. unico , & Glossa ibidem .
Si commodatum fit tantum gratia dantis puta dum quis commodat uxori suae jocalia, ut ad eum veniat compta, cui-
443쪽
39o Cous ID. I. A R T I c. III. culta, dc huiusmodi, tenetur tunc solum de dolo. & cutipa lata, ff. Commodati L. Si ut certo S. Aterdum. Si vero fit gratia utriusque , puta commodo tibi vasa , ut convo
Ces ad prandium communes amicos, tunc utrice tenetur de
dolo , culpa Iata , ct levi, T. Commodati L. In rebus , & dieta L. Si ut certo. De hoc vide Glossiam in dicto cap. unico .
c, as Quid sine culpa lata, levis, & levissina , iam explIcu I Anno. tatione in s. : tibi etiam exposui doctrinam penes Iuris,as , re Theologos probatissimam , & communem ς videlicet quod si co.itractus cedat hi utit, eatem solius tradentis, accipiens tenetur solum de dolo , & culpa latar si cedat In utilitatem utriusque . tenetur de dolo, de culpa lata, & Ievi: si demum cedat In utilitatem solius accipientis , tenetur is de doIo, de culpa ata , de IeWi, & de levissima . Doctrina isthaec pene tota perspicua legitur K. commodati L. Si ut certo ἔ. 1. , ubi scriptum est - Nunc videndum est, quid veniat in eommoda/ι actionem e utrum dotas os D eti0a λ An vero θemne pericuum D quidem in conIrasthus interdum dolum foIum, interdumo culpam praestamur: dolum in deposito , nam quia utilia titilitas ejut vers, rur, spud quem depcxitur , merito Dim praestatur fItis et nisi forte di mrrcer acceFr ; ιune enim ut est constiturum etiam eu a exbibetur : aut si Boc ab initio conoenit, ur cu ais , o periculum praestet is, penet quem
deponitur. Sed uri titri que utilitas vertitur , ut in empto , ur tu Iocato ,' tit in dote , ut in penore , tit in ocietate, st dola , b euIps praestatur - . Commodatum recte ab Authore definitum , subintelligendo tamen ad ilIiquod temptis, quod in illa particula ad aliquem specialem Uam continetur , plerumque si in gratiam solius accipientis, textu aperto in L. nunc citata - Commmodatam autem pIerumque stilam tirilitarem continet ejus, cui commodatur - -& iccirco commodatarius tenetur de culpa etiam levissima, ut ibidem suta
ditur - Et ideo perior est Suinti Mucii sententia existimoris di ea am prinsaxdam , o diligentiam - , & clarius eod. tit. L. I S. in principio- In rebus commodatis talis diligentia praestanda est , qualew quisque dulgentismus Patem 'familias fris rebus udbibet: ita ut ramum eos cGsus non praestet, quibus rem sisti ηρη poste tela I mortis servorum, gus Me deso, o culpa ejus accidunt, atronum , bostitimve incursus , piratarum sistitiai, naufruiuis , incendium , suas fervorum, qui etistiviri non folσης - . Nudum quae huc usque dixi, sed
Pene omnia, de quibus Author ira hoc titulo, expressim leguntur cap. un Co, quod est Gregorii IX. , Extra de commodato tenoris , ut sequitur- Cum gratia Di tonitim quis eommodatum aecepit, de levi pisa etiam culpa tenetur:
iacet eastis foratilius ns acciderit culpa sua , vel intervenerit pactum , seuia mora Disset sibi nos de eot impuIori. Contra eum quoque recte commo dati
444쪽
ta et eum non decipi feneficio nos Norreat, sed juvari - : & Institui. Stiribus m dis re ccn1 ahitur ol Iiratio I. x. - Item is , cui res aliqua menda datur , Ut ' commodatur, re olligatur, o leuetur temwc dati actione . Sed is ab eo, qui mutuum aetepit, Iove distat: nareque xcn ita res dattir , ut ejus fateter ob id de ea re ipsa restittienda tenetur. D is quidew , qui mutuum acce pii , si quοἰiber fortuito casu amiseris, quod accepit: veluti incendio , ruina, nausearis , aut latronum , hostiuisve i cursu : nihilominus olligatur manes. At is, qui utendum attetit, sane quidem exactam diliyentiam custodiendae rei r ure tenerar: nee sincit ei tantam diligentiain Odhibuisse, quantam fuisrutis adhibere follitis est , si modo Mitis diligentior torerat eam reis custodis re: fed propter majorem vim , majoresve cclus Non tene ur, si modo non ipsius culpa is castis antervenit: alioqui si id, quod tibi ccmmodatum est domi, peregre retum ferre mataeris, o vel incursu ἡc Mum praedoηαmpe , veI nause fragio amiseris: dubitim non est, quin de restituenda ea re tenearis. Cemmo data autem res tune proprie intelligitur, si nulla mercede accepta, dei constituta , res tibi nienda data est et alioqui mercede interveniente Iocatur tibi Uus rei videtur. Gratulatim eniis debet esse eommodatuis se. Dixi plerumque ; talluntur enim , qui arbitrantur , commodatum, si
gratia solius tradentis fiat , semper transire in derositum, & , si fiat gratia
utrIusque , verum semper esse locatum . Secus enim Ostendunt exempla ab Authore producta, quae & ipsa ex lege fuere depromta τ quoniam T. Commodat 'L. Si ut certo l. xo. scriptum es h - VH fi Ius dunto σι eatis commodiario Donyae forte stiae, OeI --i, quo sonesim cui a od se deduceretιν - , & eod. tit. L. 18. sub initio - Αι si ustusque , veluti fi communem amictim ad G uam invitaverimus , tuque e tis rei curam suscepisses , o ero tibi a uenitiis
eommodaverim . Gratuita concessio ad usum ea est , quae commodatum a
locato distinguit ; non vero quod sit gratia solius accipientis , quum secus contingere possit, ut ostendi, quin commodatum transeat in locatum. Mora sua ctisiibes es nociva - Regula a s. duris In Sexto . Recte IgNtur post Gregorium IX. in dicto cap. unico docet Author , quod morosus tenetur etiam de casu fortuito : quia propter moram censetur esse Iu culpa. Non displicet tamen , si de soro conscientiae sermo sit, ejusdeni limitatio ad interesse , seu damnum , si quod propter moram commodans passus est et
quoniam si res , ut ponitur , eodem modo peritura erat apud Dominum , mora nullum habuit in fluxum in interitum rei , & aequitas noa patitur, quod commodatarius damnetur in eo , in quo non fuit in culpa et aequitas non patitur, quod commodans locupletetur sine alterius culpa, & cum alterius jactura . Contractus eae conventione Iegem accipere ἐθnoscuntur - Regula 83. Iuris in Sexto. Jure ergo cum Gregorio I x. In dicto cap. unico Author constituit, quod commodatarius tenetur de casu fortuito , statim atque inter
445쪽
contrahentes Ita fuit conventum. Definitum Id est C. de ciminodato L. t. -- Ea quideis, quae vi wajore auferuntur , detrimento eorum, quum res commcdamur , mputari non solent. Sed cum is, qui a te coωmodari sibi hopem rc Iabat, hostilis inctisonis conte Iaricne periculum sim ionis , ac fortinnam futuri damni in se stifcepisse propinatur. Praefer Propinciae, si probas
ris . euis indemnitatem tot promisisse , placitum conpentis is implere eum cointelleι - . Simulae commodatarius restitutionem faciendam committit nuncio naianus idoneo , In culpa Ipse est. Ergo merito cum Gregorio IX. in dicto cap. unico Author scribit , quod commodatarius in hoc casu etiam de casu to tu ito teneatur. Id exhioet L. Gm qtii in fine T. Commodat Sed θ si , dum r/fertur, periit et si quidem ego mandaveram per quem remi teret , pre. ictilum me&ω erit : si vero 'fe, cui voluit , commisti, aque mihi est
trλ stabit , si sui causa occepit - . Ex hac lege palam etiam fit , quod si
Dominus ipse, seu commodator, mittat ad me nuntium minus idoneum ut eidem tradam rem commodatam per eundem ipsi remittendam, ipsi D mino perit , si pereat. Et quidem aequissime ; in hoc enim casu res non mea, sed culpa Domini perit. Sed quoniam potest Dominus ad me mittere nuntium, vel ut ipsi tradam commodatum, vel ut unice me moneat de commodato res fituendo e cave , ne idem dicas in hoc secundo casu , si eo nuntio ipse utor ad restitutior em saciendam . Secus certe constituendum est extu aperto tr. eod. tit. L. Si mei cansa Commodatam rem missus ,
i repereret, eum recepisset, aufugis. Si Dominias ei dari jusserat, Domino perit: si eοwmonendi cavo miserat , υι referretur es commodata, ei seni commodata est In editione Taurinensi juris Civilis anno 171 . scriptum est - i commodatus est . Sed sensus postulat - eui commodula est , ut legitur in Editione Veneta cum Commentariis Accursit &c. m. I s9I. . Sed quid juris, si commodatum remittendum trado nuntio , seu misi, stro meo idoneo, de cujus fide nullus unquam dubitavit: adhuc ne teneot de casu tortu ito , si contingat λ Minime stentium . Textus eis apertissimus in eod. tit. L. Arrentum , quae est hujusmodi -- Argemum commodatum fltam idoneo fervo meo tradi/issem ad te perferendum , ut non debueris qui .estimare scituram, ni a quihusdam mesis διwinibus deciperetur et intiw, nmeum, detrimentum erit, si tu moti homines intercepissent - . Ratio in proiII
tu est . Commodator semper est Dominus rei commodatae , quum per com modatum ad differentiam mutui dominIum non transieratur in commOd.irum rium - . Nemo enim comwodando, rem facit ejus, cui cooemodaι - , ait L. f.
s. mwwodati , & Idem iam dixerat L. immediate praecedens, scilicet S. Rei commodatae possesonem , o propristateω retinemus - Si crgo sine cubPa commodatarii res perit, ut in casia, rili Domino perit. Inquiebat Author, quod dum commodatarius non potest sinul & s mel ob uaufrazium, ruinam , inccudium, hujusmodi , di res suas, a
446쪽
res commodatas servare incolumes, in arbitrio, & potestate Ipsus est, si Lore quas vult aliisque prae ferre. Reipsa Glossi ab eodem producta id aias erit , non tamen generatim , sed in eo duntaxat casu, in quo res commodatarii sitiit pretiosiores. Dothrina isthaec indiget expositione, & praeclara ea cit , quam Author ipse tradit in Angetica ver. Commodatum num. I s. scrMhens - Ruspondeo , quod si suae erant viliorex , non potest. Facit L. Tura Nerva iii sine T. Depsti. Si vero erant ejusdem pretio litat is , similitcr non potest, si commodatum est factum gratia commodatarii. Facit L. D rebasim t principium T. Commodati. Si vero est tactum gratia commodantis tan at irri, etialia suas viliores potest pneponere . Facie diei. I. Dierduin . Si au tem gratia utrius cie , tunc solum potest praeponere res suas , si sunt atque pretiosae. Quando autem suae erunt pretiosiores, potest eas praepoaure rebus commodatis, quamvis commodatum sit factum gratia recipientis tantum et quia quilibet diligens hoc saxeret. & non tenetur tacere , uisi quod .iligentissimus iecisset, dicta L. Iis rebus. Et sic intellige dict. L. Si ψ ee ro g. Suod vero fetieitate . Quod nota, quia facit ad multa: ut qui tenetur de dolo, possit praeponere viliores suas e qui vero de levi, aequales : qui de levistina , pretiosiores solum -- Haec ille . Similia scripsit Sylvester dedi Prierio ver. Corum da tim q. tr. - r. Si res suae eriaut viles , praeferre eas ρο- est Alcim , si coismodulum fuit causa comiscitantis Aliter eon. a. Ad ster ποῦ ejusdem tre insitum , si cowmodatum fusum es causa fui, non potesnsferre fuas . Si vero sunt digniores, ρπυ eui pr/rpo ere, etiamsi co-c ruru fistitiis esset ea a reci enim z tum quia quilibet diligeas hoc faceret, σncn tenetur furere risi quod diligentissisui fecisset. 3. Si vero graria titritisque , mulier potest praesto ere suas z quia capterii paribus, debet titis δε, σIua di itere ., quam alium , τ' Hiena - . Doctrinam hanc tanti fecit Joannes Pontasius , ut ver. Comwodatiam casu s. eande in tu oninibus adprobarit,
SECυNDUM DULIUM . Utrum commodatarius utens commodato ad alium iistini praeter cuin , pro quo res fuit commodata , teneatur ZRespondeo, quod sic , & committit surtum , ut Instiat ut . de obligat bustas quae ex des icto nascuntrer S. Hiacuit. Hoc credo verum, nisi arbitretur Dominum sibi permissu
1 ε Non est opus hie Auctores , aut rationum momenta producere pleges enim habemus expressas , & perspicuas - . Sed interitam is mortis da m m ud eum , qui Oowmodatum rcgavit, sertines z nais fi ribi equum commo pero , ut ad villam adduceres , Iti ad bellum duxeris, corumdatι Ieaebe
447쪽
Hs - ff. Commedati L. Si ut eerto l. 7. - uod suxeis de Iair Utis , re iratis , ct naufragio diximus, ita sciliter acciriemus , si in Boc commoda af alicui res, ut eam rem peregre secum feras: aiicquin si cui ideo arrentiam commcdaverim, quid is aisicos ad estnam invitaturuis se diceret , o id pse regre fecum portaverit, sine ulla dubitatione etiam ρiratarum, o Imrenum , θησufragii casum praestore debet - . Clarius in I. Placuis ab Autliore indicato,
S servatis ipsis responsionis verbis - Hacuit tamen eoo ν qui resus eo c- datis aliter uteremur, quam mendas acceperim , ita furtum eo utere , si
se in euigoni id Iadi ιν raomino facere, eumque, si intellexisset , non permiseorum . F permissurnw credant, extra crimen viderι. intima sane disti sic ne: quia furtuis sine assediti furandi non committastir - .
te tempus teneatur de damno , quod patitur commodatarius ex tali revocatione ZRespondeo , quod sic : quia revocari non potest , nisi Post expletum usum , cujus gratia suerat commodatum , dicto cap. unico, & L. In commodato S. Simet autem is Commodati . Hoc in conscientia credo verum dempto casu , in quo qui commodavit passurus fuisset similiter damnum, nisi revocasset, tametsi commodatarius alias sibi providere non potuismet . Ratio est: quia ex re mea potius mihi consule- Te debeo quam aIteri: nec commodatarius potest dici dece
ptus , quamvis & ipse alias sibi non pollet providere.
161 Commodans, seu commodator , pro suo arbItrio potest tempus , finemque praescribere . At , hoc semel constituto , generatim loque do in ipsius potestate amplius non est aliad brevius adsignare tempus , aliumque minus utilem praescribere suem . . RatIo est manites a r quia commodatarius vi passii acquisivit jus utendi re commodata usque ad tempus adsignatum, & pro fine inter contrahentes convento. Si enim secus suspicatus esset, at Iter sibi providisset. Id omne persplauuiri est in lege ab Au thore producta, quae est hujusinodi- Sicut aureis vota rarit, re incla in ris , quois neeessatis, est, eowwodare, ita modum commodati, sinemque pr.
scribere, ejus s , qui beneficium tribuit . Cum autem id fecit c ides pos
quam eommodavit , tunc finem praescribere, di retro agere, sique inte, sive usum commodatae rei auferre, non incium tantum impedit , sed di sim scepta obligatio inter dandum, accipiendumqtie I geritur enisu aegorium invi-
448쪽
IeneficII , ee ηυJa voIuntatIs fuerat, eonverri is mutuas praestatIones assi nesque cimiter . Igitur si pugiligres mi/i commodasti, ut debitor mihi emveret , non rem facies Importune repetendo et nam si negasser , vel emissem . vel tester adhiboissem adjuvari quippe nos, non decipi Beneficio sporter - :& Extra de eommodato cap. unico - Contra eum quoque recte comm dati nomvitur, nisi post usum ex eitiis, cujus gratia res fuerat commodata: cum uom decipi beneficio nos oporteat, sed D rI-. Ruum res ita se habeat, spo te ituit commodantem, qui ante tempus repetit commodatum, teneri Aa damnum , si quod ex tali intempeltiva revocatione patitur commodatarius a injuriam euim ipsi facit, quia violat ius, quod ex pacto inito, & ex hoc contractu iae fidei commodataritia acquisierat. Huc conteri celebem rimum caput ule. , quod est Gregor. IX. Extra de injuriis st damno dato SI eti a tua dat m est daωxuri , vel injuria irrogota iure super Hi s ni facere te oportet is Excipit Ruthor casum , In quo ex laopinato eventu commodans ex C rentia rei suae vel aquale damnum, ve, majus damnum pateretur. Et hanc eandem exceptionem probant communiter Theologi cum Gabriele Antolao de coatractibus pari. a. cap. q. q. q. resp. r. scribente - Excipe , nisi Commodanti damnum simile ex carentia rei suae inopinato immineret tunc enim iuxta multos ei licet ante tempus finitum repetere, .etiam cum alterius daminuo . Quia no i censetur usum rei suae gratis concessisse, nisi sub hac tacita conditione, ut in tali eventu possit repetere 3 neque enim in gratuita proomissio. te, & concessione usus rei , quis censetur velle se ad tantum obligare, quantum in obierosa - . Haec ille. Secus certe constituendum eli, si res commodata non fuit, sed precaris concessa . Preearium cita L. r. f. de precario est , quod precibus pereata Arendum conceditur tandis, quandiu B , qui eoneeMe, patitur a dg iccirco haec est ditiarentia commodatum inter & precarium , quod in commodato res utea da ali luci modo, & tempore determinato Loaceditur ἰ in precario autem om nia beaeplacito Domini reservantur, qui quocumque tempore rem precari coacessam su mere , & exigere iuste potest. Huc consere quo scriptum etheadem L. t. q. a At qui precario concedit, sic dat, quo tunc ree rurux sevis Di II erit precarimia fusere-, & eod. tit. L. 11. - Cum precario esse quid datur, si eoavenit, tit in Criendas Iulias precario possideat , nunqtiid exceptioue adjuvandor est , ne σκιe ei posse sto auferutur λ Sed nuID mis est , ius conventionit, ut reis atiensis Domim ι viso pol ere liceat - , Super hacult. lege, & sigillatiin super ver. Conventionis, opportune Glossa -- Hoc ideo , quia ad certum usum non es data
QUARTu M Du3Iuu . Utrum commodatarius restituere te
449쪽
s 95 C o N s I D. I. ARTI C. III. Respoli leo , quod sic . Alias quanti ejus interest condemnabi: ur , U. Gwm dari L. Sesd misi S. I.; res enim detorior faeta non videtur reddita, ea d. L.
166, Rclipsa Id scriptum est lege ab Authore citata, quae est hujus
modi - Si reddi a quidem fit res romwodata sed deterior reddita , non vide inor reddi a , qnae deIeriιr facta reddior, msi qn d interest praestetur; pro
prie exim dii Dcir res non reddi s , qtrae deIericr reddimr . Ιil tamen intellige, dum commodit in deterius redditur culpa commodatarii, ut exponieR ut ror ipse tu Angclica ver. Commodartiis num. Ig., ct evidenter colligitur ec L. Lot o i in pr acipio C eod. tit. - - - ρ i rem eowwodaram acinc II, si in eois rem istis est, in quam accipit, niΘii praestare , si in eum innalis parte culpa sua deteriorem Iecit, verum est: nais si eu0s ejus feci/ώeieri rim , tenesil&ν - , Super commodato deteriore tacto idem omnino statuendum est , quod pro re commodata calli tortuito pereunte supra tu it sancitum: videlicet quod si pereat, vel deterior fiat sine culpa commodatarέi, pereat, & detcrior sat Domino; si autem culpa commodatarii, eommodataris pereat; fiatque deterior . Quis enim adierat, ine teneri ad compensandum dam num , si equus mihi commodatus pro itinere trium, aut quatuor dierum peragen do ob lolain iti:icris defatigationem aliquid patiatur, & fiat aliquanto de ter Ory Tenerer proiecto, si hoc mea culpa etiam levissim.i contingeret: pu-aa quia eidem non praemi lassiciens pabulum , vel congruis temporibus ς. aut quia In illaere peragendo nimis praeceps tui, & iter, quod erat trium dierum, L. t unpensis parcerem, duobus duntaxat ablolvi . At mnul atque omncm omnino adhibui diligentiam, & eo unice usus sum , sicuti ulus tui se
.set quisque diligent unus : si equus nihilominus aliquid patiatur , quam
nulla inei intervenerit culpa, nullam pariter tenebor sustiiIere poenam, quod vero senectuto conruit, vel morbo , vel es latronum erepitiis est , cur quid simile siccidiι , dicendum est, nihil.eorum esse imputandiam ei, qui coinmodultim accepit, nisi es qua culpa inter en at - ff. cimmodati L. EI Di certo 4. : & clarius C eod. tit. L. ult. -- Si commodaPcro tibi equia is , quo ute rerii u ue ad cerauis loco, si xtilia eiapa tua in erveolente in ipso itinere deterior equus facitas sit, non teneris commoda i; naM ego tu culpa ero, qu tu Iam longuis itor comis dari, qui eum ruborem Iosinere non potuit -
QUINTUM DυBIυM . Utrum commodans vasa vitiosa teneatur Z
Respondeo, quod sic , puta de vino essum, vel corrupto , si scietuer hoc facit. Secus , si ignoranter , ff. Com-
450쪽
CONs ID. I. ARTI c. III. 39 modati L. Iu commodato S Sicut autem , ct L. penult. , di Glossia in didi. cap. unicum . Idem dic de similibus.
16 Casus est expressus tr. CommodatI L. In rebus ς. g. - Item ρή fient vos vitiosa cominodatis, si ibi infusum victim, vel oleum corruptum. eonsumve est, condemnandus eo nomine est . Ccinsulto ait lex Scieηs : quo- uiam si ignorans quis commodasset vasa in ilia, damnum, quod inde sequere tur, tr Ibui potius deberet commodatario , qui iis uti noci debebat, nisi prius experimento probaret, an vitio carerciat nec usi . .