장음표시 사용
431쪽
putationem vigilitiquinque scuta aurea const tuunt scuta quadraginta monetae Romanae . Unde in ima Papiensi r s. Maii 37ro. censuit licentiam concessam per ordinarium pro incisione arborum Ecclesiae in summa scit torum sexaginta non sustineri. Nec valet consuetudo in contrarium, quae non est toleranda , ut respondit S. Congregatio in Amalphitana 8. Augusti I 66 s. In responsione ad primum . Hactenus ille . Excipiuntur pariter immobilia, si quae relinquantur illis Relitiosis , qui ex instituto ea nequeunt retinere, quemadmodum sunt Fratres Minores S. Francisci de Observantia, Reformati, & Capucini, nec non Clerici Regulares Theaticii ; haec enim sine iuris solemnitate vendi tunc possunt, & pre
lium eorum expendendum est in utilitatem Ecclesiae, aut Monasterii, quemadmodum pro Fratribus Minoribus de Observantia perspicue loquitur Ct mens VII. Constitui. lata die a I. Novembris I 116. , & incip. Nuper : &pro Theatinis declaravit S. Congregatio in haec verba , quae referuntur a Donato To. I. pari. a. trae . I . q. 67. - Sacra Congregario Curdinalium concilii Tridentini Interprem, ten it Relixionem ciericoram Regularitim The rinor mo , quamdiu Institutum Iuperius propositum retineat, quoad bona μωγfilsa non eo refendi in prohoitione seper edita de rebur EccIesiae non alienandis - . Pencs nos Fratres Minores de Observantia haec alienatio, si fieri contingat, executioni mandari debet per. Syndicos Apostolicos, seu Procuratores Conventuum. Et quia hi abutebantur Apostolica au fioritate , & --
penumero similia Fratribus relicta vilissimo vendebant pretio consanguineis , & a finibus e Fratres exquisierunt remedium a S. Congregatione Concilii, in qua die I 8. Martii t719. fuit propositum quaestum - - qua e te, ramearum sit eviendum λ cui eadem S. Congregatio respondit - moad μο-ΑiIta pretiosa Ecclesiae ix corporata esse necessarium Bene Dirum Ap οIi eum. uo vero ad omnes alias res in futurum non posse Θndico1 procedere ad vem ditionem , si F praevia assislane Edictorum, ut venditio fiat majori OHatori - . Ita referunt Ursaya To. g. pari. I. discept. 3 o. in fine, Card. Petra Toin. s. Commentar. in Constitui. s. Pauli II. seeh. s. num. f., & Ferraris ver. SIn dicaI num. I 4. Ex hac declaratione planum fit, penes nos mobilia Ecclesiae pretiosa alienari non posse sine solemnitatibus, Beneplacito scilicet Apostoliaco; caetera autem, si contingat, alienari posse sola Syndici auctoritate , dum-- modo servet ea, quae In praedie a declaratione praestituta sunt. Excipiuntur demum locationes ad triennium , & non amplius ; Const, tui Io siquidem Pauli II. Ambitiose Inter ea , quae sine Beneplacito Apostolico nequeunt fieri, adnumerat duntaxat locationem ultra triennium - Omneqne pa-
tum , per quod oram dowinium transfertur , contessonem , fp thecam , IO-gationem, re eonduvionem Hira triennium- . Quod triennium intelligi debet non de triennio temporis , sed de triennio fructuum , seu de spatio , vitra quod fit tema fructuum collectio. Quo fit, ut si sundus aliquis non
singulis annis, iad biennio, vel triennio integros ι ructus reddat, seri pose
432쪽
sit ineat Io bonorum Ecclesiae ad sex, vel novem annos, sciit I decisum iam vimus a Rota Romana I9. Iunii I 648. in una Tiburtina assictus pari. io decis. ars. num. 7. , docentque Auctores illi benemulti, quos recenset Au- dicit Additionum ad Bibliothecam Ferraris super ver. Alienare art. I. Cum de locatione sermo eth, juvat scire quod sancitum tu it L. Item quaeritur ἔ.ult. ff. Locati emistitit - Sui impleIo rempore eonoctionis remansit ia condu filione , non solum recondtixisse videbittir , fed etiam penora oldesur durare obligata . Seu foc ita vertim est, .st non alitis pro eo in pricre conductione re obligaverare Φujus erim novus conjensus erit necessarius . Eadem causa erit, di si Reipublicie praedia Iocata fuerint. Suod autem disrutis, taciturnitatentri que partis colontiis recond-isse videri, Da accipiendtim est , tit in ipso
anno, quo tacuertine, videantur ea dem Iocationem renovase, non etiam in
fe quem ibi annii et O si Iustrum forte ab initio fuerat conductionI praestiria tim. Sed re si fecundo quoque ono post 'itum Iustrum nihil fuerit contrarium actum, eandem videra locationem in illo anno permansisse et hoc enim 'fo, quotacuernar, eonfensisse videntur : θ ἡoc deinceps in unoquoque anno observam dum est. In urbanis autem praedias alio jure mimur e ut, prout quisque habitaveri ira obligetur , nisi in scripIis certum rempus coductioni compre-Φensum est - .
OCTAvuM Du3IuM . Utrum emens de pecunia alterius aliquid nomine suo , teneatur Respondeo, quod non: quia res empta est sua. Secus autem si emisset nomine illius, cujus est pecunia , quia tunc
res empta esset illius , ad quem spectat pecunia L. Si patruus C. Communia utri que iudicii , & C. de rei vindico tisne L. Si ex ea , & C. de probationibus L. Ad probatio
nem . Fallit hoc in re empta de pecunia Ecclesiae, Extrade peculio Gericorum cap. 2, & penult. , & Iz. q.3. cap. r. Item de pecunia pupilli L. 3. C. arbitrium tutelae. Item de pecunia data conjugi, quando res emitur a marito T de δε- narionibus inter pirum uxorem L. Uxori. Item de pecunia militis C. de rei vindicatione L. Si ut proponis . Item de pecunia usuraria secundum aliquos cap. Cum tu Extrade Uuris. Sed hoc ultimum communiter non tenetur . In istis casibus sive ematur nomine illius, cujus est pecunia, sive non , emptum semper emcitur illius, qui est Dominus Bbb 1 pecu'Diuitiam by Cooste
433쪽
38o CONSID. I. A R T I c. III. pecuniae , seu cujus erat pecunia . In conscientia tamen credo , quod sic emens praeter scientiam illius, cujus est pecunia , etiamsi emptum de jure acquiratur Domino pecuniae, teneatur rem sibi retinere , & reddere pretium Domino pecuniae , & praesertim si res empta minoris valet quam pretium erogatum .
t 6 Q Emptum ex pecunia alterius nomine proprio esse ementis , generatim loquendo adeo perspicuum in jure est , nihil ut magis - Si ex ea pecunia, quam deposueras , is , spud quem collocata fuerat , sibi possessiones comaravit , ipsique traditae sunt, sibi vel omnet tradi , veI quosdam ex sis compensationis carsa ab Invito eo in te 3ransferri injuriosum est- C. de rei vindicatione L. 6. - Si patruus tuus ex communibus bonis res comparavit, si si serotiam gerens , non crerium sonortim socius constiImus , pro competen rium sortionum modo indemnitati tuae consuli oportet e o ideo rem emptam ccmmtiricare eam contra juris formam scynim C. Commuηia utri sue tu dicit L. q. - Si pectinia patris fundus, mancipiaque comparata sunt: tamcucum emptiones matris titie n mine factas esse proponas , ignorare non debes ,rraditione marreis ruam Ucininam fuisse conflimiam - C. Si quis alaeri, veIsibi L. i. Impie quidum agit emptor, & praesertim si contra bonam fidem, omniaque jura abutatur pecunia apud ipsum deposita. Hae de causa Dominus pecuniae etiam in jure civili actionem habet adversus eundem, ut per spicite Lex postreino citata inquietis - Plone , si pecuniae petitionem com petere tibi prcpter nuwerationem pretii existimas , civiliter eontende . Sed quoad dominium rei emptae dubio procul in emptorem translatum hoc est, sicuti ostendi . Jus excipit casus ab Authore recensitos , in quibus dom=nium non translertur in emptorem, di apertissimae sunt leges ab eodem prinducite . Unum exhibeo caput primum I a. q. p., quod est Concilii Carthaginensis III. - Placuis , ut Episcopi, Presbmeri , Diaconi, vel quicumque a rici , qui nihil habentes ordinantur, o tempore Episcopatus, veι Clericatus fui agros, ori quaecumque praedio nomine suo eomparant, tamquam rerum Dominίcartim invasionis crimine tenesinIur, nisi admoniti Ecclesiae eadem ipsa con olerint . Si autem ipsis proprie aliquid liberalitate auctijus , oeι succepione cognationis oloenerit, faciani inde, quod eoruis proposito conti is --. Super postreinis hisce verbis ad rem Glossa casum exponens - Possunt de hoc facere quidquid vestini, duωmodo o βο proposito non recedant, siticet tuti pectinia abutendo, tit negotiando , vel foenerando e quod si fecerint, indigni. ιμπore EccIesiastico judiceηtur in aevum - . Quod emptum ex pecunia Ecclesiae non sit ementis , adeo verum est scribit Author in Angelica ver. Emptionum. ii. quia si Gerum babent pecuniam de praebenda emerit praedium, iam
434쪽
plius non poteris liud dare in nitu pietatis , lites pecuniam potuisset dare equia sistim praedium sit Ecclesiae, spe emeris nomine Ecclesiae, De suo, De
alienο - . Ita sancitum Iego a Concilio Arelatensi Extra de tectilis Gerie rum cap. I. - ravestigandin est , si nihil patrimonii habens Presbyter , quat-do promotus est ad Ecclesiasticum ordinem , postea eruerit praedia , ctijus juris sint: quoniais Ecclesiae, ad quain nIbit basem promotus est, esse debent iu ra Ciansnitam ausoritatem - . Ita in Concilio Rhemensi eod. titulo cap. . --Dquirendum est , si quA 'eshmerorum de reditibus Erclestae, veJ ollationAinus , vel votis fidelitim , illieno nomine res comparavit : quia sicut nec suo ,ἐta nec alieno nomine P eskster statidem facere de facultatibus Ecclesiasticis de ei: quoniam Aoe focrilegitim est, ct par erimini Iudae furis , qui Iuciarcflationes asporiabas , ct orabatur - . Haec legant, & relegant, qui Beneficiis Ecclesiasticis truuntur et caveantque, ne caro, & sanguis Ipsos decipiat in re tanti momenti . Quod personae Ecclesiasticae habent de proprio, ipsorum sit, ipssque fructi scet. Id Ecelusia non vetat. Sed quod habent de Ecclesia , Ecelesiae esse dubet, & Ecdlusiae tructificare . Quid magis aequum , magis rationi consentaneum λ Iure igitur cap. Sint maπifestae Q. q. r. consti-- tutum est- Sint monimiae res propriae Episcosi si t ea habet proprias , o manifestae Lewinitae : ut solestialem faheat de propriis moraeus Ofectur,. fui vcluerit, is quilus volueriι , derelinquere et nec sub occasione Ercle sicarum reruis ea, quae Epi vi se probantur, intercidant . Fortas' enim oux uxorem habet, aut filios, aut propinquos, out servos . iustum es heespud Detim , ct hcmixes , tit xee Ecclesia dctrimeπtum potis vr iguoratione rerum Pontificis, nee 'Ocostis, vel Uui propinqui sub obtentu Ecclesiae pr fcribax tir, o in eoo fas incidant , qui ad curu scrtiycnt, morsque utis ix-juriis malae famae subjiciatur - ,
digo , minore , ct hujusmodi , quibus per Jus, vel per Judicem interdicta est potestas vendendi teneatur eam restituere ZRespondeo , quod' sic : quia malae fidei possessor est mercatur enim contra interdicta legum L. Euemadmodum C. de Uricolis , in censitis , ct colonii.
435쪽
i 382 Coes s ID. I. A R T I C. III.
furios stipsami fueris , non posse te fideiussorem accipere certam est: quiae Mn suum ipsa stipulatis nulla intercessisset , sed ne negotium quidem ullum
testum intelligitur et & C de obligationitas , ct uiliombur L. I. I. I x. Turiosum, sive stipuletur , sive proruittat , nihill vere , natura manifestum est - : & ff. de diversis regulis juris antiqui Regula I. - In negotiis con graὐendis alia causa habita est furies rum, alia eo is , qui fari possuης, quamvis actum rei non intelligerent et nais farissas nullum negotium contrabere potest: po Ilus omnia , tutore anctore, vere potest - . Ratio adsignatur ibidem Regula Ao. Furiosi , .eι ejus , cui bonis interdictuis sit , nulla voluntas U-. Lege vetatur contrahere cum viro prodigo T de Curatoristis furioso, re atiis extra minores dandis L. r. - Lege duodecim ta/ularum prorigo inrem dicitur honorum stiorum administratio, quod moribus quidem ab initio intro issam est. Sed forent hodie Praetores , veI Praesider, si talem Bominem insenserint, quι neque re ut, neque finem expensarum habet, sed bona Da dilat rando , re dissipa do profudis, euratorem ei dare exeNIO Dris: θ raoedia eruns ambo in curatione , quamdiu ves furiosus sanitaIem , eri the Ianos re rei receperiι : quod si evenerit , ipso iure definunt esse in potestate curato Fum- . Lege vetatur contrahere cum muto , vel surdo Institui. de Duritibus stipulationibus I. 7. - Mutum neque stipesari, neque pro Gere posse , palamo, quod ρο in Drdo reeeprum est: quia is is, qui stipulatur , verba pro Mirientis , O is, qui promittis, verba stipviantis audire debet . unde ana stet non de eo nos loqui, qui rarἐiu3 exaudit, sed de eo, qui omniso non amdit - . & ff. de Ohligationibus actionibus L. I. q. r . rs. - -ttiis uibupertinere ad obligationem verborum , natura manifestum est. Sed di de Iordo idem dicitur, quia etiamsi loqui post, sive promittiι, verba stipulantis examdire debet; sive pisHetur, debet exaudire verba pro IunIir. unde apparet non de eo nos loqui, qui tardius exaudit, sed qui omnino non exaudit- . Linge demum vetatur contrahere cum pupillo, vel minore sine tutoris, aut curatoris auctoritate . Scias hic oportet, infantem dici illum, qui nondum semptennium complevit . A septennio usque ad decimum cum dimidio dicitur intantiae proximus, si sit mas, & usque ad nonum eum dimidio, si sit se mina . Pubes ille est, qui habet annum quartumdecimum completum, si si mas , & duodeeimum , si sit scemina . Ante hanc aetatem dicuntur im- puberes. Pubertati procmus censetur masculus a decimo anno cum dimidio usque ad annum quartumdecimum completum , & semina a nono cum dimidio usque ad duodecimum completum . Vir a nativitate sua usque ad septennium dicitur infans et a septennio usque ad annum quartumdecimum vocatur impubes , seu pupillus: ab anno quartodecimo usque ad annum vicesianum quintum completum dicitur minor , seu Minorennis : etiam in . toeminis pubertas , quae In iisdem anno incipit aetatis ipsarum duodecimo , durat usque ad complementum anni vicesimi quinti I compIeto demum an no vicesimo quinto vocatur , & est major, pertie si scilicet sui juris . Qui assigiis
436쪽
armatur Insanti, & pupillo ad negotia sita gerenda , appellatur tutor, &qui assignatur minori, vocatur curator. Hacicnus secundum jus commune.
scio enim pene in unaquaque natione super hac re aliquid esse sancitum,& iuxta leges patrias, ubi sunt, in casibus particularibus esse judicandum. Pris statu Regis Sardiniae ita eonstitutum Iego in legibus, seu Constituti
nibus Victorii Amedei lib. s. tit. x. num. I. - La minorDci uella materia civile remine d uerti anni venti, e cori furaxxo d cr' in coenire riptitari e me Maniori qnelii, che 1II ais anno ccmpiti- . Ubi non sunt leges patriae, quisque minor sive mas is sit , sive scemina , veniam aetatis impetrare potest a Principe, & fierI major annum agens vicesimum , si masculus, &decimum octavum , si toemina , textu expresso C. de His qui veriam aetatis petraverunt L. Omnes ad Dsentes, nem Pe secunda, quam potes consu lere . Hisce praehabitis , repeto, quod, generatim loquendo, vetitum est putapillis , & minoribus contrahere sine auctor itate intoris , & curatoris ne admonendi fumus, neque pupilium , neqtie supiiIsm rem uuam De Ititoris sa EOritate avexare pesse . Decque si intimam pecunisi' fine Iutoris aufforitateriittii dederis , non contrahis olli acoem, quio pecuniam usu facis accipieriris'. ideoque vindicari nummi pc sunt, Mahi exισπι - . Institui. Suiue s oli nare licet q. a. Evilius emae negotio re se gerit , ita tamen ut, ubi Imroris oti oritas uetes aris sit, adfueatur Imor, veluti si 'se siste tir . xowaIlam sibi ofligare etiam sine tulcris antioris ore potest. ded γοd Γωλω de popillis, utique de iis verum est, qui jam δμωδ συμ- inreuectum , eam Uant, o qui infantiae proximus es , non mul μμ o furios distatii r Hol. inodi aetatis tutitii nuunm isadent inteliectum ' lasiittit. de inutiliHs m ptilationibus M. f. d. ro. - Ira juris regDIal pulla ccnventa rata non Boia Hen ιν r vestiri si pupiliui sine ru oris suctorit te pactui sit, ne a debitore Dotereret, aut ne latro ceritim tempus velu i quisque nium peieret: nom nee nisi es sine surcris stuΗcrifate potes/- ff. de pastis L. 28. in principio. Dixi generatim loquendo, quoniam hi jure ipso excipiuntur nonnulli casus , In quibus potest pupillus sine tutoris auctoritate contrahere , vel in quibus contractus se peractus validus est ; & obligationem inducens . Praecipuus Ille est, quando contractus cedit in commodum pupilli, & meliorem eff--cit Ipsius conditionem; sapienter enim lege cautum luit, ut aetas in damian α subveniat, & non obsit in lucro. En leges apertissinias diverso amrem si pupillus paciscatur, ne quod deseat a se peIerraur, raIum HabeItir comventum : quia metiorem conditionem Itiam facere ei etiam fine tutoris auctor rate et cessum est ff. de pactis L. 18. sub initio in Ausoritas autem ttiteris
is quibusdam causii necessario pupillis est , in Pyis datu non necessaria e ut ecce , F qtiid dari sibi pipulentur, non est neces aria ititoris ausoriras et quod si utili promittam pupilli, necessaria est Iulcris cultoritas. Namque pultiit,
meliorem qaidem es ditionem Iicere eis facere, etiam sine tutoris auctoritare :deteriorem vero non cliter. suam cum Iutoris sitis oritate. Pude in bis cam
437쪽
sis, ex quisui obligationes mutuae nascuntur, ut in emptionunI, e ex IIlIοημέtis, locationisus, e ductionisus , mandatis, depositis, si ititoris noritas non iure1 veniat, ipsi idem , qui cum his con rabunt, obibantur, σι invicem pinpiuι non oblitantur Institui. de atictoritate Iutorum in principio. Et hoc privilegium pupillis competit etiam in iis annis pupillaribus, in quibus adhuc sunt infantiae proximi , ut perspicue Institue. de inutitistis suptilatis- nifus q. ro. Sed in proxiwis infantiae propter utilitatem eoruw , Henignior iuris interpretatis facta est : ut id, juris fabeaης, quod pubertati proxi
Hactenua in Iure, secundum quod praesertim locutus est Author . Naturaliter enim , & in conscientia, tametsi pupilli infantiae proximi non oblia gentur etiam in casu , in quo locupletiores tacti essent - quis bHώfmodi aeritatis pupilli nullum Bubem intellectuis, uti scriptum est Institui. Suthus rite- nare licet q. a. , vel saltem non caret per Iculo, quod suffcienti ad contrahendum judicio sint destituti: iident tamen pubertati proximi, & a sortiori jam puberes facti obligantur, dum locupletiores ex contractu facti sunt. Scriptum quidem est ae de oblitationibus o actionibus L. 19. - Pupidus m ruum pecuriam accipIeηdo, ne quidem jure natArrii obligatti . Sed hujusmodi lex intelligenda est cum Glossa ibidem de solis in tantibus , vel quando
pupillus contrahit cum tutore , quod omnino vetatur ae de auctoritate bconsensu tutorum L. f. - POpmus obligari tutori eo cultore non potest - . Caeterum dum cum aliis contraxit, & ex contractu laictus est locupletior , i in sum naturaliter tunc obligari, & in conscientia sancitum est C de condisione indebiti L. I 3. I. Item quod puplitus sine tutoris auctoritate mutuum
accepit , o IocvIelior fusus est, si pubes factus solvat , non repetit - : di T. Commodat L. I. In principio - Sed mibi visetur , si lacu etior pupillus f stis fit, dandam utum commodati actionem, secundum D. Pii rescriptum - :& ff. de institoria actione L. f. & ro. - Grum si irae pupilius praeposuerit,
si quidem tutoris auctoritate, obligaseimr: si minus, non. Eatenus ramen d bitur in eum actio, quaIextis ex ea re lacu etior est - : & ff. de atictoritateo consensu tutorti in L. r. - Distis Pius AnIonisus rescripsit, jure pupillam non reneri . sed in anuis Iocupletior facta est , dandam actionem - . Et . quidem jure et quoniam obligatio naturalis oritur ex libero consensu ; & pupillus.- de quo sermo , lassiciens jam habet judicium ad libere consentiendum e dc aliunde certum est , neminem scientem , dc volentem locupletiorem posse fieri cain alterius injuria .
DECIMuM DuEIuM . Utrum vendens rem plus justo pretio teneatur ZRespondeo secundum Joannem Calderinum in cap. N planti Extra de usuris , quem sequitur Pavormitanus in
438쪽
CONI ID. I. ARTI c. III. 38 scap. In Civitate ibidem , quod licet jura videantur permittere contrahentibus deceptionem citra dimidium justi pretii , ea tamen intelligenda sunt , quando re ipsa intervenit deceptio . Secus autem dici debet , quando dolus dat causam contraestat, vel incidit in contractu: quia tunc tenetur restituere , licet sit citra dimidium ; non enim verisimile est , quod Jus Canonicum conditum instinctu Spiritus Sancti cap. Si quis Disconus dist. so. approbaverit, & approbet hujusmodi deceptionem dolosam . Hoc bene nota . Hoc tene : nec cures doctrinam Gloisse in dict. cap. In Cipita te . Nota interim , quod tunc dolus dat causam contraefui. quando dolose te induco ad aliquid faciendum , quod alias non eras facturus. Immo tunc contractus etiam non tenet L. Et eleranter fl . de dolo malo , Sc I a. q. a. cap. 5 f- quis Episcopus in fine , & Extra de rerum permutatio&e Lap. Cum uniperforum . Et hoc, scilicet quod non tenet contractus , verum intellige de contractibus bonae fidei, qur nominantur Instit ut . de a Bonibus S. Actionum. Dolus post modum tunc incidit in contractu, quando eras quidem facturus contractum, sed in contractu ipso te decipio.
16 1 Revera Glossa in cap. In civitate Extra de Uuris , & sngi, Iatim in ver. Comparavi tenuit, docuitque licere contrahentibus se se invicem deciperc usque ad dimidium justi pretii, & quod pluris tacto id probare contendit ex jure tu in civili , tum canonico scribens - 2uia licet comtrahentibus se se ad inoicem decipere f. DE MINORISPS L. IN C. 30SAEl. IN PRETIO Idest 4. Incip. Idem Pomponius) usque ad dimiditim justi pretii, supra DE EMPTIONE ET VENDITIONE cap. CPM DILECTI, O cap. penutimo, C. DE RESCINDENUA VENDITIONE L. 1. - .
Sed allucinata est, ut apposite adnotatum invenio ibidem in margine - μοι iue citili per tritur , fed Iege divina non licet - Dum audis permittitur imtellige poeuam non induci , & contractum non rescindi, scuti exponit S.Tho, mas, de quo inica , & loquitur etiam S. Bernardinus ΤΟ. 2. serm. II. art. 2. cap. 8. inqu leus - qaia decipere non liceat etiam citra dimidium justi pretii. Circa hoc taωen notandum est, quod Iicet eivssi jure eautum sit, quod si em-suor , seu venditor Hιra medietaIem justi pirati defraudetur , contrarius fla .L C s c n. in
439쪽
386 Coessi D. I. A R T I p. III.
nullus , ct fit per Iudiceux Irritandus .... Ita & non aliter expone L. In tam fe q. . T de mi oritui In specie duriusculam - . Idem ' cntas ait, ἐκ pretio empti is , o venditicnis naturaliter IIcere contrahentitus se cim eumvrvire . Rem hanc jam expendi in Anecdoto de contractibus . Placet igiatur ea exscribere , quae ibidem dixi pag. I a. II. Ne quaeso credas jure civili permitti, ut ementes , & vendentes se Ii vicem fraudent intra dimidium justi pretii; id enim non patitur Regula xos. ff. de diversit Rerulis Dris Iure naturae a qtium est, neminem cuis alterius detrimento, in ria feri Ictu etiorem - . Jure civili duntaxat sancitur,tit decepto noa competat actio contra deceptorem, nisi fuerit deceptus urutra dimidium L. a. C. de re indenda venditione - Rem mojoris pretii si tu, et eI tuter tuus mino=is distraxerit, fuwanum est , ut , ve I preritiis re resime re emtortatis fundam ventix saltim recipiar auctoritate Iudicio intercedente e veI,
y ewtor eI erit, quod deest j o pretio recipior. Minus autem pretium esse lidetur, si nec diwidia piars meri pretii soluta sit . Idem prorsus sancituni
Iegimus in Jure Canonico quoad torum externum Extra de emtione ἐν ve ditic ne cap. Cum dilecti, & cap. Cum catssa, in quorum postremo haec habentur - cim constitisseν nosis Monosterium in venditione nItra dimiditim i
sit pretii fuisse deceptum, fenientiando decrevimus, ut praefati cives cur Ne pro pretio pus pones restituerem memoraras , aut supplerent quantum conss rei legitiwae sexditionis tempore justo pretio defuisse - ; hisce enim in casibus In arbitrio emtoris est, si velit , supplere iustum pretium , sur venditiexemrescindere - , sicuti legitur in primo horum capite , nempe Cum dililli . Id ,
tit puto, constitutum est, ad vitandam litium multitudinem , quum quasi connaturale homini sit vili emere, & caro vendere . Caeterum in toro coii- scientiae omnis fraus condemnatur , scuti jure docet Author ; N iccirco dummodo pretium fuerit vel Intra, vel ultra justum , semper decipiens tenetur ad restitutionem , etiamsi in minimo deceperit et quia, ut habet Regula 48. Iuris in Sexto - Locupletari non debet aliquis tum aDerIus injuria, ves j Iura - , & merito Apostolus prima ad Thessalon. cap. 4. V. 6. - Ne gnis supergrediatur, neque circumveniat in negotio fratrem suum , quontiam vindex es Dominus de his omnistit - . Apposite igitur S. Thomas a. a. q. 77. art. I.
ad primum se Lex humana popuIo datur, in quo sint muIti a virtute de ' cientes ; non autem datiar fuit vitiosis. Ex ideo Ien Bumana non potuis pro hibere qtiiquid est contra mirttitem'. sed ei fusscii, ut prohibear ea , qa e d fruunt stimanum eonvictum ς aIta vero babeσι quasi licita, non quia ea amprober , sed quia ea non punit. Sic ergo haber quo De IIuis , poenam non inducena , si ah tie fraude venditor rem Dam Iupervendat , aut ewtor viliti rewat, nisi sit nimius excessus: quia Lune etiam lex huisana cogit ad restituemdam , ptita si aliquis deceptur ultra dimidiam justi praetii quantitatem . Sed Jex divina nihil impuntium re/inquiι , quod fit virititi conιrarium ; unde fecum
440쪽
ae diantat iustItiae obsemata: uηetur illa , qui plus habet , retompensere et , qu damnificatus es' - . Subdit Author, quod, quando 'intervenit dolus , contractus tunc nomtenet. Et re ipsa id probant jura ab eodem producta a scriptum est enim si de doIO MIO L. Et eleganter sub initio IIam esse eenditionem si in boot o , ut venderet, et rcu criptus est - , & ra. q. a. cap. Suisquis Episco pur 6. x. - Iuod F eriIiditate usus fuerit, D a colano, vel a Gerico em'
rit Princeps agrum , irrita sit venditio in . Ratio potest esse , non solum quia Extra de emptione o venditione cap. s. scriptum est Fraus , is dolui caresiliam patrocinari non debent - , sed praesertim quia deest liber consensu et contrahentis , qui certe non contraheret , si sciret callidum , & fallentem animum alterius . Haec tamen generatim intellige ; optima est enim communis Theologorum dii inelio , loquendo de errore & dolo circa contraeius , quod si error, & dolus sint circa substantiam rei, vel naturam contractus, vel moti-
vum intrinsecum , & substantiale , tunc contractus , jure naturae est invalidus ob de tectum consensus - Cum ut ulianus scribit non consentiant qui errant. Suid enim tam contrarium consensui est, quam error , qui imperitiam deterit 3 - n. de jurisdictione L. i s. - Non eidentur qui errant conferuire ff. de diversis retuIis juris antiqtii Regula II 6. Cum nullus sit errantis con DUus - C. de juris o facti ignorantia L. p. Si vero error & dolus dui taxat sint circa rei qualitatem , nec dent causam contractu i , Hon redditur contractus irritus, quia supponitur adhuc consensus circa substantialia, sed talleas tenetur compensare deceptum, puta solvendo illud pretium, quo, dolo sublato, res fuisset vendita. Immo etsi dent causam contractui, dum tamen unice sunt circa rei qualitatem, contractus non redditur irritus, seclduutaxat dicitur non firmus ; quia in arbitrio decepti tunc est vel contractum rest indere, vel stare coatraehui, & cogere deceptorem ad solvendam
eam partem pretii, in qua ipsum decepit. Accipe I. Actionum ab Authore ultimo loco laudatum Ionum auorem quaedam bοηae fidei funt , quaedam stricti juris . Bonae fidei sunt hae r exemto , vendiIo , Iocato , conducto, negotiorum gestorum , mandari, depositi, Iro focis, tutelae , commodati , pignoratilis , familiae ereis cundae , communi dividundo, praescriptis verbir, quae de aestimato proponiInr, di ea, quae eripermutatione competit, o haereditatis petitio. Suamvis enim v tie adhuc inceritim erat, inter Bonae fidei judicia eonnumeranda haereditatis petitio esset, on non: nostra tamen Constitutio aperte eam esse bonae fidei disposuit - . Chterae hic noli recensitae vocantur stricti iuris, ut optime Glosa super hoc I. Postulabis hic et quo in sensu hujusmodi actiones vocentur bonae fidei Huic postulato respo. idet Glossa ibidem inquiens - Notare autem debes in principio, quod duplex est bona fides. Psa , quae est tentraria dolo, ct framin et di hoc modo omnes contractus bona fidei sunt ; in omnibus enim debet abesse dolus, o fraui. E ὶ ο otio θεηa fides, qua antonomastice vocatur b c c c a na