장음표시 사용
111쪽
DE BELLO GEN VENSI, LIB. II. 'senserit in se tam iniusteri sine causa arma moueri, partes suas aperte tuebitur, quum se non minora facturum pro uitione Imperii, quam Maximilianum intelligebat. Itaque,si in Italiam descenderit bellum illaturus, aut in Galliam, se
non minus alacri animo quam libeter quoquomodo excepturum. Interim summa vi enixurum ut, quae nimis impie defecit, Genuam recipiat. His similibus dimis nuntio , Rex ad
Burgum Furnariorum cum peruenisset, CarΟ-lum monet quanta possit celeritate omnia paret; Vt propugnacula, quae in vertice montis supra communita diximus, quam celerrime expugnentur ut eo Genuenses praesidio destituti acrius in urbe ex eminentiori loco expugnarentur, includerenturque ac laborantibus obsessis
in arce Castelleio quoquomodo subueniri poΩset: qui in maximam spem erigerentur, si cernerent suos superiores hostem intra moenia urbis occlusisse. Per ea fere tempora Bentivoli, ob id fortassis rati Regem non intercessurum siue quod rumor esset Iulium a Genuensibus stare; sive quod eo bello Rex distrahi maxime videretur, contracstis clam aliquot ex amicis in agro Mutinensi tumultuariis militibus, conabantur Bononiam, ejectis qui pro summo Pontifice in praesidiis erant, armis dotmesticis, sesuae factionis adiuti id ei ero . Quod ubi Regi in tabernaculis renutiatum est, statim praecipitem nun-
112쪽
tium per dispositos equos Mediolanum ad Senatum misit a vi Ioannes interim arcta custo dia in arce portae seruaretur donec filii arma, quae contra Pontificem mouerant, deposuissent. Tractus itaque in arcem Ioannes, intra paucos dies, quod filiorum irriti conatus fuissent, dimittitur. Tunc enim qui legatus Bononiae erat, vigilare intentius, in armis esse, populo & amicis blandiri Bentivolae factionis magnos viros deterrere, donec tuta pacataq; omnia Regia cura
intelligerentur Carolus igitur cognito Regis animo qui ad sex tunc millia passuum a castris distabat, conuocatis centurionibus per singulas turmas centurias, Momnibus belli duci bus, quid numquemque facere oporteat edocet pristinam virtutem uniuscuiusque extollit, cuius tunc maxime memores sint hortatur. In conspectu Regiae maiestatis pro honose, pro gloria contra perfidissimum hostem, qui tam impie rebellionem fecisset, decertandum esse. Nis parua victoribus praemia proposita claudem, dignitatem,aeternamq; rei oene gestae apud
omnem posteritatem memoriam Stat enim eximia virtutis sempiterna cognominatione prae clari facinoris decus indelebile atque immortale Victos verynominis atque famae turpem ac detestandam notam perpetuamq; ignominiam
subituros, quibus nullus unquam ad dignitatem aditus pateret. Cum plebeiis dimicandum esse,
113쪽
qui, etsi continuis urbicis contentionibus assueti, nullo tamen ordine, nulla lege, aut militari
disciplina astringi possent, qui facile disturbati
superarentur. Nec reserre quod cacumina momtium occupassent, ad quae iter asperum4 dissicile videretur militi. Nihil enim invium virtuti, cui omnia parent nihil viro forti insuperabile esses nec in multitudine victoriam , sed in virtute paucorum consistere in angustiis, ubi quis circumueniri non possit, aduerso pectore in hostem pro muro, pro vallo utendum quem si loco moueris, si terga dare coegeris, reliquos facile loco oessuros. Non solum enim hostem habent, sed fugientes suos maxime repellunt: nam hostem in arcta planicie, quae in iugo momtis ei tantum relicta erat, non posse copias suas commode explicares quae si descendere conarentur, quaquaversum tormentis caederentur:
itaq; nihil obstare, si primum impetum fortiter subeuntes sustinerent, quin statim propugnacula caperentur, victoriaq; in manu esset. Qupenim fugerent, quum undique cingerentur numerosii mo robustissimoq; equitatu ac peditatu 'Solam urbem relictam esse, quo se reciperet, ubi se includerent; diutius se tutari amis ,5te non posse , infesta classe mari urgeri quae si littori portui applicuisset, nihil in omni ora maritima tuti Genuensibus relictum iri meminissent, si quid damni superioribus bellis discordia
114쪽
ducum pertulisscnt, id omne una die uno momento se facile reposituros. Dimissa concione tantus ardor pugnanssi milites inuasit, ut omnes summa alacritate in aciem conuersi inter primos ordines ad inuadendum liustem collocari cxposcerent. Erat dies solennis S. Marci HKal. Maias, anno ccccc Ti supra millesimum. Carolus igitur strenuissimum quemque ex omni cohorte deligit. Hos aduerso monte, qua via ab speculatoribus locorum gnaris ducerentur, in hostem prorumpere iubet. Praemissi item stratiotae, leuis armatura equites, qui patentiore licet acclivi itinere, tremulosa loca
supergressi a tergo hostem, in nostros ascendemtes prorumpentem, lacesserent. Hos Franciscus
Gonetaga Marchio Mantuae rei bellicae scientissimus,4 Mercurius Epirota ductitabant. Ita tormetavi reliquum peditatum in iugum montis, quod hostes occupassent, sine ingenti velitatione commodius comportari posse existimabant unde si praesidia hostium dejicerentur, nihil intercedere quin propugnacula facile expugnari possent Partem equitatus ad ostium Pociferae collocat ne ea parte eruptione facta in nostros pugnae intentos derepente emitti poLset. His praeerat ' ' ' Reliquum exercitus
tum paulo supra in ipsa valle pro castris esse iis, bet. His mandat ut nostris laborantibus ubique subuenire festinent id tamen nisi necessa-
115쪽
rio non faciant loco interim non moueant, nisi inclinare acies viderint. Ipsi interim singulos adit, cohortatus, ne labori succumbant:
omnium superiorum dimicatio una fructum inaeo die atque hora docet consistere. Ita omnibus in aciem structis ordinibus unulquisque quod iussi sunt impigre faciunt loca praerupta ex as
censi tentant. Ad cacumen jam fere peruetum erat tunc hostes ingenti clamore sublato per decliuiavi devexa in nostros conscendentes prorumpunt, praelium committunt. At nostri, etsi glandes de missilia manu seu tormento ex edito emissa plerosque vulnerabant nihilo tamen segnius in hostem cateruatim procedebant: &qui praemissiis erat leuis armaturae equitatus jam exteriores munitiones circuire, & ab tergo hostem adoriri, inde ex vallo atque omnibus munitionibus clamor excipitur propugnantes Genuenses deturbat. Ita nostri ascendentes superato monte hostem infestis signis occurrentem,
quasi praesium redintegrantem vehementius inuadunt. Illi haud intrepide resistere gladiis,&frameis, bipennatisq; securibus res gerebatur.
Interim caeterae cohortes,quae ctim tormetis subsequebantur, appropinquabant, in medios hostes inducta eos perturbatos, atque alios alibi repugnantes obiraticant. Et jam tormentis mirabile dictu tam praecipitato agmine sublu. me tractis montem tenebat. Hostes igia
116쪽
tu cum undique se aggredi acritis viderent,ri
tormenta in se conuerti, ut aequo marte nostris
resistere nullo modo possent, qui maiorem partem iugi viri mis suis rejectis occupauerant; in proximum collem alii, alii in propugnacula confestim se recipere contendunt. At nostri insequentes Jam hostibus permixti, ita ingenti strage occisione disturbant, ut eos praecipites relictis propugnaculis colle, partem ad urbis moenia, partem ad Castelletum confugere compellant. Primus superato vallo, & trucidatis qui in munitionibus erant, insentis spiritus,& maximarum virium iuuenis Iuonis de Alegia filius, qui inter primos aliquot vasconum millia, ductitabat, propugnacula recipit, signa Regia imposito nouo ex suis praesidio statim erigit Nam plerique duces, inter quos Iacobus Chabannus non paruae auctoritatis roboris, qui tum cccc equitibus praeerat, cum aliquot militibus, remotis equis, quo peditibus exaequato periculo animus amplior esset, suffectis qui eorum ordines in planicie ducerent, peditibus mixti montem leuiter armati constenderunt: qui, etsi diu anceps certamen fuit, quia Genuenses, qui in eminentiori loco, ut supra demost rauimus, quὁ nostris peruadendum erat constiterant, aliquandiu summa vi se defendebant xuebantur tanto impetu&animi costantia cae-xeros milites sita pr*ssentia in hostem impuleis
117쪽
DE BELLO GENUENSI, LIB. II. 12
runt, ut xi millia peditum, qui illic in praesidiis
pro Genuensibus acerrime decertabant, nostris terga dare coegerint. Tantum viri auctorita te leuerentia militum animos concitari posse
compertum est. Ad tria fere milliavi quingentos in eo praelio ex Genuensibus cecideres ex nostris pauci desiderati; nonnulli saucii inuenti sunt: Mipse Iacobus Chabannus secundum ut-tur sagitta grauiter vulneratus non minus ad sextum in altera parte vallis prospere pugnatum. Eo conflictu ita statim consternati popularium animi, ut caeteris aliis munitionibus omni praesidio destitutis in urbem se receperint, legatos' qui ad Regiam maiestatem de urbe se dedendis supplices tractarent, exoratis a Carolo induciis decreuerint. Huius legationis Stephanus Iustinianus, viri prudentiae, non paruae apud suos auctoritatis, principatum obtinebant. Hi primὀa Rege non admissi, Georgium de Ambasa, si1mmae religionis&i Tanctimoniae Cardinalem suam&suorum miseram conditionem collachrimantes adeunt, in eius tabernaculo prostrati genua amplexantes, multa semotis aroitris, quae is ad Regem referret, ut miseris&calamitosis misereretur, collocuti sunt. Nam populum asseuerabant posthac, quas leges Rex imponeret, sponte suscepturum;
qui his eius maiestatem furiosa plebis insolentia e domesticis armis, cuius potentiae, quum inerm
118쪽
me essent , resistere non potuerant, hactenus committere, si quid commisissent coacti fuissent. Nam eam urbem in tres partes diuisam; quarum una nobilium, altera plebeiorum, tertia eorum qui populares appellantur. Hos magis nobilibus accedere, armis hellis insuetos, mercimoniis amplissimis terra marique negotiationibus inletos, quum diuitiis plurimum abundent, frequentes cum nobilibus contrahere assinitates, administrationibus publicis multiam, cum res tranquillae sunt, praefici plebeios vero, quorum maximus esset numerus, etsi tenuis mercaturae alii, alii ordidi artificii quaestu vitam degunt, armis tamen, ob continuas inter potentiores&factiosos contentiones, magis vacare; ex quo, cum irritati ad arma decurrunt,
nobilibus&popularibus formidolosos esse. Sed nobiles in munitionibus, castellis suis extra Vrbem tutos esse posses populares autem , quo rum omne peculium in negotiatione conusteret, nisi plebi assentirentur nequaquam de tendam esse eam urbem , quae in maximas res gerendas siue terra, siue mari opportuna videretur. Quae si militi pr dar&direptioni relinqueretur, si more militari ad irvernecionem deleretur, nullam unquam Regiae maiestati utilitatem allaturam. Nihil praeterea magis decere optimum Principem Regei quam clemeniatiam. Nam caeteras alias virtutes in quemque
119쪽
D E BELLO GENUENSI, DI B. II. 3
priuatum assatim posse incidere hanc eius Principis peculiarem,ste; in cuius manu vit ad mors, communisque multorum fortuna consisteret, qui ulcisci punire ex arbitrio possit Clementiam eam esse, qua animus in odium alicuius ex iniuria, aut maleficio concitatus, comitate qua dam, ne ulciscatur, aut plectat continetur nec ea opus esse non delinquentibus, quemadmodum nec medico bene valentibus. Plus laudis&gloriae in ignolcendo coseruandoque, quam exanimaduersione consecuturum. Illud generosi magniq; animi & prope diuini hoc setilentis&efferati eos atrocius plectendos esse, qui perti nactus mansuetudine & misericordia destriores fierent, aut propensiore clementia corrigi non possent. Requirendos esse auctores desectionis, in eos' seuerissime animaduertendum, qui plebem ad arma praeter bonorum voluntatem tam impie prouocassent caeteri mulctarentur, ut ita solentia tenuitate compesceretur. Orare insuper flentes Mobtestari tam grauem calamitatem nefandum tantae urbis excidium misse retur. Adeste virgines, infantes, sacra cloca religiosa, quae in tanta .ruina, licet innoxia, sero, uari non possent. Vteretur Regia maiestas in miseros iupplices benignitate, ut semper solet, ac Pietate; non irata, aut perturbatione aliqua affecta , sed clara serena mente, Ut per
120쪽
Haec ita perorata cum Georgius apud Regem retulisset, multis in utramque partem adductis, optima tandem spe dimissi in urbem a Ricardo deducuntur. Ad moenia enim usque nostri, das facientes discurrebant. Sed interim plebes, quasi non victa, sed a nostris tantum rejecta,
adduci non potuit ut arma deponeret existimans si superato monte cum nostris iterum m num consereret, se facile obtinere posse, nec tantum esse exercitum nostrorum quantus dicebatur, nec eum esse qui Neapolitanum regnum& Mediolanum deuiceries perexiguam parternillius superes: magnam partem deperiisse ; quod
accidere tot praesiis fuit necesse . Multos Nova riae Mapud Lyrim inedia tabe consumptos; multos domum discessisse multos per valitudinem remansisse eas copias, quas Viderent, ex delectis illius anni ex Helvetiis ,Vocontiis, Vinconibus, Insubribus in citeriore Gallia esse re in sectas tirones fere omnes esse catafractos milites montem vix posse conscendere , sibi expeditum, multum esse peditatum mus superiore praelio loco cessissent, non virtute nostrorum militum, sed tumultuaria quatamite apidatione id accidissie. Itaque pristina omnium confirmatur opinio, ut iterum molem instructi repetant , praelium committant. Et iam spes victoriae augebatur adeo ut quicquid interceis deret tempori id morari rei pene gerendae oc-