Georgii Flori Mediolanensis I.C. De bello Italico, et rebus Gallor. praeclare' gestis libri sex. Ex bibliotheca Hug. Picardeti, sacri regij consistor. consiliar. & in supremo Burgundionum senatu procuratoris generalis. ..

121쪽

DE BELLO GENNENS I, LIB. 11. 1

casionem videretur. Populares interim, qui de urbe dedenda tractabant, ancipiti malo per culsi, hinc ne armata multitudo rabido tumultu in se praeceps arma conuerteret hinc ne jam delinitum iacatum animum Regis tam re pentina insolentia exacerbaret rebus suis quoquomodo, ut conditio temporum patiebatur, cauentes, intra domesticos parietes quisque rerum euentum trepidi expectabant. At illi per urbem armati sine ordine cursitare, Lobuium quemque, qui arma non caperet objurgare: alios caedere, Gallos opprobrio habere. Postero itaque die cum jam lucesceret, instructa acie, belsi fortunam, quae in eo plurimum valet, iterum tentaturi, nemine repugnante, per abditos quosdam Maccliuos, tortuosos tramites montem taciti conscenderunt. Nam pauci admodum pro munitionibus illic relicti erant. Quo ubi peruentum est, confestim sublatis undique

clamoribus, infestis signis concurrentes propugnacula inuadere festinanes; si , antequam a nostris subueniri posset, reciperentur ver imqui in munitioniDus erant, intrepide resistebant vi cum paulo ante in castris ad arma concursum esset; quod Genuenses in quosdam equi- propulsaturi erupissent stabat tunc omnes acies instructae, siue quod ita exploratores retulissent,

Genuenses cum omnibus copiis montem repe

122쪽

tere, ad excipiendu hostem quaque versus erumpere. Rex ipse interim armis insignis castra circuire, omnem exercitum lustrare ex quo statim accurrentibus nostris in conspectu Regis, illico recuperato monte, ita hostis premitur, ut iterurn amisso vertice ad devexa atque ima in fugam conuerteretur. Hos nostri cedentes

ad urbis moenia insecuti, quod ab his qui intus

erant exclusi tenebantur magnam stragem ediderunt. Et profecto vix a caede temperari potuisset nisi per angusta Talebrosia locorum

elapsi manus nostrorum aufugientes ad portam, quae ad orientem vergit, alii alia viai cipiti fuga se recepissent. Ad quam partem nostris dissicilis aditus erat,4 a castris nimis distubat Proxima ipitur nocte, re conclamata, egres. so non parua tuorum manu cum impedimentis, liberis, Muxoribus, his quae ferri poterane, Paulo orio, quem ducem creatum fuisse docuimus, Pisas, Malia mari finitima loca proficisti summa celeritate contendunt pars nauibus impositi maritimum, pars terrestre iter ingrediuntur. Caetera plebes, quae vel dissicultate itineris deterrebatur, vel amore patriae, quaeque domi perpeti malebat, quam extorris aliena adminicula supplex mendicare; assiictis enim rebus soli plerunque destituuntur, quibus maxi In antea auxilia pollicebantur depositis sta tim armis popularibus reconciliatur. Postridie

123쪽

ergo, cum omnis in urbe tumultus edatus fui Lset, iterum missi crebri ad Raegem oratores, qui

cum cum in castris extra tentorium exercitum lustrantem in armis conspicuum conuenissent,

se ad equi pcdc proiecerunt pauca verba suppliciter locuti, flentes misericordiam, leniam postulabant. Nam si quid praeter opinionem quam promissum fuisset, superiore die gestum fuissct aut accidisset, indomitae plebis proteruum furorem, quae nulla vi, aut bonorum suasione reprimi potuisset, aperte excusabant. Exponebant praeterea intempesta nocte non si ne eorum duce plebeios ad oras orientales cum liberis profugisse caeteros qui remanserant arma deposuisse. Urbem tunc omni interno metu vacuam oblatas conditiones accepturam quos peteret obsides vltro daturam: ingrederetur cum omni exercitu, vel mitteret quem vellet jam patere urbis portas aperta esse omnia omnes ad unum expectare quid in eos statuat Delere, an seruare Regii iuris esse orare tamen obtestari, ut calamitosam tantae urbis coditionem mi seretur. His cognitis statuit tandem clemetissimus Rex in eos miseros ac supplices quanquam grauitas delicti nullo supplicio copensari posse

videbatur clementia&mansuetudine uti. Ac ceptis itaque obsidibus Carolum cum maxima parte copiarum primum urbem ingredi iubet. Ipse cum praetorianis militibus xpeditaturi re-

124쪽

liquo exercitu in castris esse, donec omni praesidio eam spoliatam cognosceret Ingressus igitur Carolus arma omnia in locum unum comportari iubet, ciues omnes ut superna tabulata sunt enim altissimae domus ad quintam&sextam fere contignationem inhabitent inferna& media coenacula militibus libera relinquant, edicit communitis praetorio caeteris' opportunis locis valido prinidio, singulas domos qui diligentius perscrutentur, praeter hospites, praemittit, excubias disponit, portas omnes munitionibus firmati qui urbem discurrant interdiu noctuq constituit. His omnibus ita breui dis positis , postridie , quae erat Mercurii xxv

dies Aprilis, Rex cum splendidissimo Regio apparatu urbem triumphantium more ingressus. Nam praecedebant omnes miro ordine instructi praetoriant catafracti milites quadrato agmine incedentes si pars lanceas, alii bipennes secures manibus gestabant Signiferos ungularum cohortum antecedebant tympanistae, buccinatores, tibicines, liticines, cornicines, diuersi soni bellici instrumenta Hos singuli singularum turmarum tribuni e centuriones uelique subsequebantur. Dein ccccc equites sagittarii custodes corporis arcu, pharetra leuici armatura pro

prisu Regem hastin bip non turbata cie

, dispositi procellibant. Inter Trosque nonnulla tormenta ad euomendas, si ignis admoueretur,

125쪽

DE BELLO GENUENSI, LIB. II. 16

las ferreas non parui ponderis praeparata a quibusdam sic lectis peditum matri pulis ducebantur. Reliquus peditatus in suburbiis subsistere iussus. Item Rex ipse generoso ac fremet equo insignis exserico paludamento albi coloris apibus aurcis&flammis intertextis ad ima pedum instrato, invquo aureis item majusculis litteris inscriptum visebatur; NON TITu A CN LEOM EX VIP A ME M v s. Dictum profecto tam clementi

Principe' augusto dignum Maxime conspicuus ante omnes proceresin antistites religio

soninaque primores vehebatur. Anteibat alius equus, quo insidebat Galeacius Sanseuerinas, pallio caesi aut cyane coloris coopertus, aurei Sinter lilia sideribus insertis coelum suis stellis rea fulgentibus dixisses in quo crassioribus litteris deductum legebatur NisCIs V, ID VESPERvENAT. Quod humanarum rerum inceitans vicissitudinem demostrabat Legionarii ad quin que millia equites, quos Carolus ductitabat, ex pansis signis in compitisin toto viarum tractu, qua transeundum crat. Hinc inde dispositi, tanquam in praesidiis collocati, loco non cessere, donec Rex cum omni apparatu in praetorium ubi sedem sibi delegerat, peruenit. Omnes, pr te duces&proccres nam hi quis vehebantur)aut stare, aut anteire armati . Genucnses puljati omnes passim prostrati veniam & miserico amorantes visebantur quasi nondum certi essent

126쪽

quid in eos Rex statuere decreuisset. Ita enim eius arbitrio victi se commiserant. Verum ubi compertum est Regem omnibus pro sua innata mansuetudine ignouisse, concessisseq; adeo ut nullus ad poenam requirereriir praeter auctores defectionis recreati ciuium animi, exhilarari

primo, metumque tum omnem abjicere coeperunt. Nam unus interim Demetrius Iustinianus, quod plebem ad arma concitasset, delatus supplicio aftectus est. Caeteriq; aufugissent non requisiti, praeter Paulum orium, qui a Pisa nis, ad quos confugerat , aliquot diebus post

Genuam missus stantii desperatis rebus aduersa fortuna reluctatur assectata tyrannidis Poenas dedit. Nam homo nouus ex infima in De tanta ambitione ductus dominandiq; libidine, non veritus fuit eum summum magistra tum petere in ea urbo, quae alienae Regiae potestati subesset i qui non opem ferre miseris, non potentiam improborum arcere, non ciuitatem defendere non Reipub consulere sed maxime bonos desere, omnes circumscribere, pro arbitrio animi motu res miscere, alia

alio transferre posset. His enim plerunque viris imperia tribuuntur leuioris multitudinis suffragio, qui curiosius priuata commoda, quam totius Reipi salutem, persequuntur. Ita incerto iudicio vulgarium animi agitantur, ut profecturis anxeponant nocitura existimantes nihil supra

127쪽

DAE BELLO GEN VENSI, LIB. II. 17

pra quod sentiunt euenturum. nuocatis interim primoribus urbis ramesque senatu, Rex dicta lege quam eos in posterum seruaturos vellet, omnia antiqua diplomata ad se afferri iubet, eaq; statim comburi, ut eius qui seruasset, xvelut nouae urbis conditor esset, adatis, scitis, placitisque ac priuilegiis, non aliorum uterentur parerentque Eam in hunc modum constriptam fuisse comperimus; Rinam 4 Francorum dedititius perpetuo Genuensis esto. Eorum majestatem reuerenter ωreligiose colito. Summa vi atque ope defendito. u'scunque hi hostes judicauerint, insectator bello Marmis defatigatori donec deuicti, aut in amicitiam deuenerint. Iniurias, rapinas, damna , caedes tum quicquid detrimenti ex fuga exilio hactenus sustuleris, tibi inuicem sub abolitione uterque condonato. Bona fide sine fraude in concordiam, gratiam rediisse existimato Arcem munitissimam

ad Pharum publica impensa , ut delecti ad id

architecti censuerint, construito. Quae perti,nent ad aerarium Tocietatem sancti Georgii, Ut erant, perpetuo libera sunto. Ex publicis

Vectigalibus, praetorianis militibus, inui in praesidiis deinceps erunt, stipendia quotannis statutis temporibus persolvito. Quatuor longa naues, 'totidem onerarias in armis, si

maritimum bellum cum quovis hoste gerere P

128쪽

contigerit, pasetas habeto. Magistratus hi perpetuo annui ius dicunt , quos praefecti legerint . His nihil inconsultis, qui pro Rege eruiar,

neque domi neque militiae unquam attentato. Hi, si discordiae contentiones inciderint, inter litigantes disceptanto Carolo, qui odiolanenssibus, Genuensibus ac Astensibus , Galliars Cisalpinae praeest, pareto. Quem , si quae illic controuersia disceptari non poterit, ob vicinitatem singulares eximias' eius Virtutes appellato, penes quem arbitrium decidendae litis, pacisque componendae sit. Distat autem Mediolano itinere fere die

rum trium Genua vetus diues, ut diximus. Liguriae emporium, perpetua magna mericatura celebres ad quam sarcinariis iumentis merces vltro citroque ex mediterraneis locis pro compendio viarum terra comportantur mari capacissimis onerariis nauibus . Nam etsi quatuor fluuii ex illius iugis montis erumpunt ita tamen tenues sunt, licet iperennes, ut nauigia non .Ppiant. Per confragros a. recuruas valle Burinida Casinos perluit Vrba Apennini iugaldit criminans ad ima perlabitur ae morus Gabium praeterfluit ocriuia, quam nonnulli Iriam appellare maluerunt, magno hiatu montes diuidit, 'ia in plana erumpit, in vertice montis, seu faucium , custos Serra ualla ex recognomen babet. Vnde ad mille fere passus

129쪽

DE BELLO GENvENs I, LIB. II. 38

supra Antiri olim vetusta ciuitasin opulenta, cuius vestigia ciuinae visuntur, intercidit. Ita dicta fortassis quod in monte cdito posita c9nsuentem ex aduerso fluuium inflexu Apennini, velut in cubito, prospiceret. Sed Lemorum Vrba, Vrbam Burdida Burmidam per Geni enses sinuosi tractu discurrens Tanarus, eorum aquas

di famam auferens, excipi: qui ad Augustam

Bartianorum, quam nunc mutatis litteris Bassignanam vocant , lemborum ac paruarum navium capax Padum ingreditur Mons quem ferratum appet ano, Hrtilis,& vicatim. habita bilis, diei fere spatio ab Alpibus supra Taurinum initisses atq; discretus, per patentes ad dextram campos, culle magis ovaim iuga ad sinistram inter utros' fluuios attollitur. Nam ab ea parte Tanarus, ab hac Padus urgent. Non igitur, etsi radicta Gmillium scutorum mulcta capta Genua sed a ciuilibus discordiis, quibus maxime agitabatur, ab humanissimo Rege illaria serua-xa; non euersa ut deleta sed aucta, de diuinatam Principis clementia perpetuo his legibus firmiata fuit . dacten jamjam illi, sim Eo pla-

roeteres rerum spripueres suo Marcos Marcello , qui captarum a s. op jissimarum urbium asistam fortunam calamitosam eversionem defleant, dia direptione abstinuisse compererint. Extollant Senatus Romani clementissima

acti, quὀd Syphacem ditillimum Numidiat Re-

130쪽

DE BELLO GENUENSI, LIB. II.

gem captiuum Tiburi in custodia mortuum, publico funere censuerit efferendum , si eum prius sui iuris esse permiserit. In Persen qua clementia usius est idem Senatus ut silentio praetereamus pleraque huiuscemodi illius humanitatis commemorata exempla si ita functo eos honores ei tribui mandauit, quos viventi non sine iniuria abstulisset rat haec, non ut antiquitati detrahamus, recenseo , quae sua gloria nusquam fraudanda est sedit rerum collatione dijudicet posteritas non umbratiles quasdam virtutum estigies inuictissimum Lu Do v ICvM Regem assecutum fuisses; sed veras virtutes ita perpetuo in omni negotio comites habuisse, ut nihil unquam sine virtute gesserit. Quippe qui ea subiectis clementia parcere , de ea superbos non debellatos humanitate frenare didicerita. ut pluris semper secerit post victoriam ignouisse, quam confligendo hostem profligasse. Quos enim delere iure potuisset, seruare quam perbmere in vivos quam fato funetos muneribus prosequi maluit Arce interim ad Pharum erigi coepta, impositoque nouo praesidi, cui pmfecit vibi, necnon omni Genuensi ditioni presectum constitui, magistratus imposuit. Caeteras item alias arces communiri curauit.