Lexicon topographicum siculum in quo Siciliae urbes, opida, cum vetusta tum extantia montes, flumina, portus adiacentes insula ac singula loca describuntur, illustrantur. Studio et labore Viti M. Amico et Statella ... Tomus primus tertius. Pars prima

201쪽

Sulgus appellatur. Bonalbergi hinc agros, ubi Turris c usdem no .ninis, abluens, vetus Trappetum ad Nissorie studum spectans, &Serionis subiti de petram, de Sarno vulgo, circumper fundit. Sub Agyrio mox in aquilonem decurrit, & aquas a Ceramis fluvio delatas, &a Galeano, aliisque locis labentes excipit; unde & Sal- sed inem deponit. Foecundat ad eamdem plagam Rahalbuti fines, &ab eo nomen accipit; hinc ad orienistem Centuri pinas perlambit terras. Tandemque prope trajectum, & scapham Adranensem in Symaethi dexteram illabitur , nomenque amittit.

202쪽

hodie excisum , ac solo vocabulo cognitum, a quo denominatam Sa

racenorum aevo nostram hanc val

lem dixi . Memoratur in s. Lucae Carbonensis Abbatis vita apud Caietanum , qui in eo ortum habuisse traditur. In Rogerii Comitis diaplomate, fines Messanensis Parochiae describentis ane Nac lego: Radit inque ad Milarium, O respondet a Demennam. Et paullo post: Dedi quoque apu. D Oennam Case IIuis Avariae eum renimentii suis ; ex quibus non longε ab Alcaria stetisse Demensam ervo. Hugo Messanae Pontifex in suis literis de anno M

Exxx. Ecclesias enumerans Archimandritet concessariS. Barsarum de Demenna illis accensete cujus etiam .

meminit Rogerius Rex in Charta, qua Archimandritatus jura, di bona cum in Sicilia , tum in Calabria illi attributa , anno ucxxxiv. confirmat: In Marces: Messa eU eum periisentia uir S.Mephanus.... S. Par barus de Demenna. Mox de Monasteriis agens Α chimandritae eidem subjectis inter ea S. Philippum de Demenna ix. loco ponit. Hinc Alexander Hi. m. Pont. Honuphrii Archimandritae, & Guillelmi Regis precibus, sub Apostolica protectione Monasterium Α chimandri tale SS. Salvatoris de Messana, ejusque Passissiones, Obdientias, O Abbatias suscipiens, S. Sambari de Demenna Ecclesiam recenset, Anagniae XII. Ral: Novembris Ind. ix. Anno Incar. Domini uci. xxv.

Terminatio, ait laudatus Rogerius Rex S. Barbari de Deaeenna est, siem ascendit risui ipsius Ecclesi dat supra monem Ardeam, cte. Coetero S. Barbari Ecclesiae rudera ea creduntur, quae in Alcariae agro Prope

203쪽

prope S. Georgium spectantur. Ibi sons S. Barbari adhuc nomine insignitur , & circumpositae terrae a S. Barbaro etiam dicuntur. S. Philippi dei num de De--nna hodie de Fragal, appellatum affirmant. DIANAE FASCELLINAE Templum, & opidalum. Consule Artemissum . DIDYME Insula ex 2Eoliis una, veteribus omni-hus celebrata , quae nunc Salinis appellatur, sejuncta millibus iv. in aestivi solis occasuiri a Lipara jacet, habetque in circuitu pass. M. xii. Strabo lib. vi. βusna

est quippe in duas rupes, seu colles distincta. Ince diorum porro monumenta in ea exhibent quoque fauces , sive craterae , quae adhuc extant . Coeterum vitiinum , coeterarumque domesticarum arborum, ac frugum est seracissima , uti Cluverius describit. Vinum hinc prscipuum, ac divitum mensis adhibitum progignit; pastas uvas dulciores, majoresque, necnon Sc minimas, quarum incolis est ingens quaestus, per varias Europῖ regiones navibus comportatas, producit; aluinen denique rupeum seri probatissimum. Nec solum aquis est indigum , quamvis sint illae parum salubres. Humiles casae colonis frequentes, autumnali praesertimis tempore sparsim occurrunt cum rurali Ecclesia, Deiparae sacra de Terziso appellata. Refert Pirrus ex vetustis monumentis salutis anno Dcc. N. Episcopum Liparensem, patria Leontinum die in. post natalem Domini templum id consecrasse, Virginis vero imaginem tunc temporis ibi Divino assi ante Numine filisse repertam.

DINNAMARIS Mons supra Messanam in austrum. Vide Fimaris. DIONYSIUS Flumen. Vide Husias Dionysii.

204쪽

mum promontorium, & Mylas circa aquilonem. Prope sub collibus Peloritanis, vectigalibus exigendis deputati custodes milites habitant, ad fraudes cohibendas & Iocus etiam Didie iam appellatur . Dimrabam vetus opidum memorat Ptolemaeus, cujus esse vestigium Diveii Turrim Aretius affirmat. Cluverius vero apud Geographum irrepsisse errorem scribit, ac pro Dimetho reponendum putat Θ thum. Hophinannis Turris Diuti veteribus Naalochus dicebatur; eodem nempe loco, ubi Turris, Nouue,um stetisse ille putat. Sed enim navium commodam stationem ad Didie Iam esse nullam constat; Naulochus enim Latine Nasium

Maiio. Alibi idcirco ad Malpuriti ostium locandus. S. DOMINICA Phari Opidi vicus est a littore haud procul cum Parochia cognomine. Uide Marur. S. DOMINICA in Agro Randatii vicus cum Ecclesia eidem Divet sacra, Roccellet Parochi et sustra

ganea.

DROMUS Via Regia suburbanis Messanensium domibus, & municipiis in austrum vergentibus instrvicta. Horum sunt nomina S. Clemens, GaΣrs, Comitissa, Pistunera , Trimosterium ; de quibus singillatim propriis locis fit mentio, habentque singula parochia

les Ecclesias, aerisque campani turres conspicuas.

205쪽

Stephano , Plutarcho ,& aliis , Laistinό Enguium, uti Cluverius adve tit. Diodoro, Ciceroni, Plinio, Ptolemaeo, & Silio etiam memoratum. Si tum indicat Cluverius laudatus: Ad initium Maronis montir, qua

gitur iugis. Faetellus enim perperam scribit: A TOris fluvio ποπ longe aberat Enraum urbs vetus ina, qua De maritima , Pri eo in ioco, qui prius Ovia nunς LMουixa , in o Hieribus Portui UIi s duLsur , HI eo qui Igni uni vocatur , Leontino hodie , frumenti Emporio,ut O autΘoruare Plutarchi conjicia uni plerique; He Mediterraπea , centum ab Arara sariis dis ans, ut Itb. v. Diodorui reserre videor,fueris , a Cretensibus fuit condita. Erravit & Maurolycus

dum urbes ejusdem nominis afferens, medi terraneam unam, alteram maritimam . Una enim extitit ab Emgio novo, seu Gavio, de quo infra , pass. Mn. circiter sejuncta, ubi hodie S. Mariae Casimensis Congregationis Monasterium surgit, ab Evrao vetere appellatum. Sed Plutarchi, & Diodori verba expendam, ex quibus, an Faetelli confecturae verae sint, judicium feratur.Di dorus ita ue non v. sed lib. I v. Cretenses inducens, cum Minoe eorum Rege, indalum insectante, in Siciliam delatos, occiso per dolum Minoe , quum imuicem dissiderent, alios Heracleam Minoam in littore Agrigentino exaedificasse assirmat. Pars , subdit, moditerraneis peragratis , municum nam Iocum, Opidum

eondiderunt , eui a scaturunte in eo sηte Engrum nomen impo erant. Ea quam di serte Ludium in

206쪽

EN 2o Imediterraneis conditum suisse ait. Prosequitur inde: Sub notae excidium M' iovem in Siciliam eum Cretensibus reppulsum, quod gentior esseyt , Engyini, D ciditatis commuuioπem susceperunt. auum vero evurbe munitu eruptiones facerent, se quaedam finitire rum loca subigerent, satis amplam sibi terrae ditionem compararunt; ac Duixiae metis magisque a Isreti opibar, templum Matribus aedificarunt, exquisitoque is venerationis cuisu iridonariis Dear hasce prose 'uti

sunt. Eas vero ex Creta Iranrutas hae perhibem. Ubianam in hoc textu , Agaram urbem stadiis e. dissitam historicus memoret, non dispicio, quave Latina Diodori Pectione Faetellus sit usus optime miratur Cluve rius; nisi forte Ocbran polin Graeca vocabula, idest, si latine legas, munitam μrbem, imperitus interpres proprio nomine Oeoram urbem intellexerit, uti idem Cluverius advertit; Faetellus vero Araram induxerit.

Jam Plutarchus in Marcello haec habet: dum est Siciliae Graium non soπὸ amplum, sed 'νου

sum , ct Deorum, quas Matres vocans, praesentia vo. biu ; Temptam hoc a Cretensibus aedificatum Artur , MIendebanturque bosae quaedam , galeae aeneae curaca

inferi senibus partim Merionis, parsim di sit, qui

eas Deabus consecraveram. Quae hic porro Matres Deae Diodoro, & Plutarcho appellantur; Maxna --ier dicitur Ciceroni in Uerr: rii. Mugnae Masriι, minquit, fanum apud Enguinor es. In hoe fano Aries gais que aeneas, celatas opere Corinthio, B driasque grander simili genere , atque σrte perfictas idem tile P. Scipio posuerui, edi suum uomeo inser frat . Et Verr. v. Mater Idea vocatur: Te sancti sima, ait, Mater Iris, quam spud Enguiuos august. Oi rei et fimo in templa ,sic spoliatam reliquit Herres , utrim. III. B b nune

207쪽

ΣoE E Nnuve nomeu mod3 Auericani v fygia niolatae retiagionis maneaut, mγNumenis Pictaria, fanique orn menta non exteus. Ubi ad P. Scipionis Afric ni victoriam bello Punico D. Carthaginiensibus debellitis, alludit Orator. Scipio enim bello confecto, Carthagineque capta, Siculis omnibus, quae Pqni olim extulerant, restituenda curavit. De Grai porro fortu na Diodorus lib: I6. tradit: Timoleon GDum urbem Leptinae orannide pressam aggressui, continuis eantis oppugnationibur fatigabat; omues tu id nervos intendens , uti expulso IIrun vo Enratris iuertarem redderet . Leptinem Daque terrore ad deditionem pereuia

sum, data incolumitatis fide, in Peloponnesum misit; Et quia Leptisae dominatum Apollonienses etiam taurant, Apollonium simul iη sirim recepis; ct cum his, quam Diηis jus suum, oe leges reddi D. Ecce Apolloniam Envio veluti proximam afficinat. Apollonia autem ad oram aquilonarem, ubi & Dum. Quid quod Tullius Verr: Iti. Euguinam civitatem cum finitimis conjungit: Tyndaro, Cephalaedio, Haluntio, Apollonia , Capitio Θ Silius. denique lib. I 4. GDum Romanis , Syracusas obsidentibus foederibus junctum canit:

Extant coetero sub laudato Benedicti no Monasterio S. Mariae complura vetustatis monumenta; Occurrunt ibi numisnata, lucerne, lateres; nec inde procul sepulchra. .Extat fons in ipsis Monasterii septis, unde caput unum egerit Meridionalis Himera, a quo G Dum denominatum Diodorus voluit. Quod vero attinet ad GDi veteris Monasterium , illud medio circiter secuto xiv. originem habuit, prope An- nunciatae Ecclesiam , quae Grai veteris, post Sarra

208쪽

cenos Parochia erat, ac ruinis opidi supererat. Ex quo Monachi aeris insalubritatem caussantes annom MLiii. recessere , & Catiellum Bonum migrantes, novum ibi sub ejusdem Dei parae Annunciatae auspiciis coenobium condiderunt,ubi hodie Abbas degit,loeum in Comitiis habens cum aliis Casinensibus . Perstit stenim Eηvum eo in loco ad Friderici I l. aetatem, qui funditus opidum anno uccxclx. excisum voluit, quod cum Francisco Hieracii Comite contra illum rebellasset, uti synchronus Nicolaus Specialis enarrat;quamvis Surita ac Marra eversum Graum dicant ab Hei rico Francisci genῖtore, quod ejus incolae adversus Fridericum, ct hic micum ipsum conjura sient. Cives hinc in proximum collem migrantes novum opidum condidere , de quo dicendum .ENGYUM, Novum Opidum , Principatus hodie titulo clarum, di Valguarneris dynastis, Assori Comitibus addictum. In editi collis declivi ad meridiem ει ortum sese spectandum praebet circa Nebrodis, seu

Maronis montis australia latera; arce insigni, vertici insidente , veluti coronatum, ac tribus turribus ad radices instructum. Integra perseverat illa , aulisque dc conelavibus decens praestat Principibus domicilium; ex turribus subrigitur una indeminuta, altera ruinosa; tertia sere disjecta . Tradunt autem circumstetisse & alias, quarum vestigia , subii ructionesque videntur. Princeps Ecclesia S. Nicolao Episcopo dicata, eo spicua , & ampla assurgit, in qua ad internum ornatum nihil desideratur. Carmelitae a si culo xiv. constituti, decens coenobium circa centrum occupant, & a Dei para ordinis tutelari auspicia habent. Capuccinis anno MDExxii. locus ad ima opidi, ubi integra turris, destinatus, qui congruis. dificiis concinnatur. Cla

209쪽

stru in Benedictinis Monialibus est elegans; Ecclesia S. Petro Apostolo sacra illi adnexa splendida . Gyneisceum denique S S. Cosinae, & Dainiani nomine nuncupatum , honeitas mulieres , ac virgines fovet, quae rein ligiosae vitae studiis inhaerent. Curam gerit animarum Archipresbyter, qui in Sacerdotum csitu divinis ossiciis apud principem Ecclesiam intendentium primas habet , & minoribus sacris aedibus vii. praeest. Clero Messanensis Archiepiscopi Uicarius jura dat. Opidanis est singularis Patronus Divinus Spiritus, cujus, nocra Pentecostes die, festum summo apparatu celebratur . Eisdem regendis Criminum Quaestor, & Juraticum Syndico ab opidi domino deputantur, qui in Comitiis votum profert xxxii.& gladii potestate gaudet. Computatur GDum in Camarchia Nicosiensi, ct S. Philadelphi Militarem Praesecturam sequebatur cum equitibus iv. ac peditibus iari. Ejus sub Carolo U. census suit larium ρ T. S paullo post incolarum 32o

Sub annum unc ii. lares 9o4. cives 3399. computati, Moccxiv. soci II 8 o. incolae 4oo8. descripti sunt. Cum Villa Aurea, quae ad Engyum pertinebat, novissime, 49 4. opidanos exhibuit. Tessera ad Gangem fluvium alludens, eumdem exprimit, Coronam ac Regiam viringam innatantes deserentem. Si tus ad gradus longitudinis xxxvii. Lv. ac latitudinis xxxv II. XLv. respoudet. Ager amplissimus , ac inter regionis Demanensisse races, frugum cujusque generis longe foecundus; venatoribus gratissimus . arbore, frutice , pascuis dives, armentis idcirco ,& gregibus abunde resertus. Celeis bratur ex ejus civibus Gajetanus Salernus pingendi iste sua aetate paucis secundus, uti innumera per uni-υ etiam Siciliam ejusdem opera clarissime testa. tur.

Dicebatur autem ob pedis letsionem Ev Di Claudus. In , Sicula

210쪽

sicula Bibliotheca Mongitorius Phidippum Kers bellum

ordinis Carmelitarum commendat, selectissima doctrina apprime cumulatum, Philosophum, ac Theologum egregium, ab ingenita morum comitate omuibus graintum . Sci ipsit A Lmmaculata Deiparae ciπceptio e Tractatum , dum adhuc esset in ephebis; statis nempe xl x. anno; & alia ingenii monumenta reliquit; la daturque ab Allatio, Marracio , Morerio, Possevino, Gesnero, Ricciolio , Hota anno, de aliis . Horum nonnulli a Philippus Gaadavensis Belga dicituri, sed Siculum dc Gangensem , seu Engytanum probat Monsitore.

Dynastarum series a mi intiminitI repetendae a. His enim EnDum vetus paruit, eorumque praecessOribus Hieracii Comitibus, de quibus suo loco suse dicain . Ricardus enim primus Hieracii Comes δώ-duniae dominus fiuit, sive Nebrodis; Constat autem ad Nebrodis radices spectare Enraum, uti ex Cluvetis innui. Coetero Henrieus Vigintimilitur primus, vi

dominus apparet, ejusque aut illius, aut Nepos Fram ciscus, sub quo deletum, ac nox o situ ςdificatum opidum recensui. Francisas I . primi filius supra Em Ii veteris ruinas S. Maris Benedicti num coe nobi via iussit , uti perhibent; ejus certe iundaetores egregi juvit, Ad 4nnum Moxxvii. quo Sancella scribebat, Vigintimillios Grai dominos iuvenio . Per haec tempora Engyi partem ηd Melitenses Equites, devet,isse puto, quorum extat memoria in porta Ad orientem, qui de Melita dicitur; sed unde habueri ut, me nescire fateor. Iam ad Grasseοι cum Rahalcloannis . castello saeculo xvii. subinde devenit. Franeisius hinc Grafas Rahaldoannis Marchio , Engyi P incepi, Philippi IV. rescripto evasit, qui cum Hiςronyma nutu

suscepta