Lexicon topographicum siculum in quo Siciliae urbes, opida, cum vetusta tum extantia montes, flumina, portus adiacentes insula ac singula loca describuntur, illustrantur. Studio et labore Viti M. Amico et Statella ... Tomus primus tertius. Pars prima

291쪽

ctans Demanium , ita appellata, vel quod linguae mguram situ exprimat, ex Maurolyco; vel ob sermonis, quo cives utuntur, duritiem juxta alios, Faralla teste. Rus extat mentio in Rogerii Comitis dipi male de anno mcxLv. at vero in Diqcesis Messanensis, ad quam spectat,Censu Apostolicis Iunocentii III. Iit

ris Μcxcvm. luito, ejus non occurrit nomen, nolInulla

licet habeantur in eo opidorum vocabula ignota. Se det ad 2Et nae montis montanas radices aestivum Ortum versus, di planum ferme occupat so Ium,' leuiter admodum in austrum declive . Princeps templum uni- Cum parochiale, Deiparae sacrum, Archipresbyter commissum, medio fere opido assurgit non in laxans, in quo Dominicae Coronis Sacra Spina religiose coliis

tur , ejusque honori iii. Maii, sestum ingenti pompa ab incolis celebratur. Divinis ibi praeterea ossiciis Sacerdotum communis c us intendit. Carmeli Montis Asteri amplo gaudent Monasterio, circa xv r. saecuIum

pingui dote, & dificiis spectatu dignrs, Ioco Dequenti

constituto; Paulanses ab an: MDLxxxiv. circa meridiem ad opida aditum deeenter degunt - Minores Capuccini in AEtnaeorum lapidum tumulo ad occasum elapsi. eculiant xxvii. conspicuo Mnobio, sed institutis coa-sermi pometrium elaudunt ;Extra Sia Catharinae Bene dictini. ordinis Abbatia videtur, cum E lasia Ietustissima, ac rumosis Monachorum Nibus ', sed dii jam a saeculo xvi. recessere; Abbatia hinc dynastis opidi primum, ex Regio subinde beneplacito, uti de jure patronatus, conferenta relinquitur; hodieque

Franciscus Busetti illius existit Rector, Arai. in publico Regni consesso locum habens. Minores Ecclesig rx. in upido vigent , quas inter S. AEgidii Abbatis, Deip1sa Annunciatae, & S. Antonii, sedaIitiis laicorum instructae

292쪽

structae , effulgent, ac etdificiorum mole insignes com

Putantur .

Via una perpetua ab austro ad aquilonem opiis dum describit cum area , ante majoris Ecelesiae Do tem , & venali foro haud procul, civilique basilica , in quam aliae minores semitae incurrunt. Dynaitarum etdes dudum extabant, sed ex ruinis hodie cognost uatur. Extra Avellanetum statim occurrit,seu potius densum nucum Avellanarum nemus; ita scilices consertet arbores illae sui t; solumque gramine, & violis conve- situm non levis est oblectamenti iter habentibus. Agri reliquum aEtnaeis alicubi lapidibus obsitum, oleis

moros, fruges, a i bovesque fructiferas, ac pinguia deismum pascua nutrit. Ejusdem agri finibus, ra vulgi vocabulo , Eremitarum domus clauditur, S. Mariae de Lavina titulo, quam pii Sacerdotes incolunt. Dei paret autem imago multis prodigiis clara, a fidelibus cum circumpositae regionis, tum etiam longe dissitis deuoto cultu frequenti is me invisitur. Regi, uti indicatum, subditur hodie civitas immediate, ab anno unc xxx. Conscriptis Patribus I v. Qu stori Criminum, ac Syndico illius regimen demandatur; Titulum Integrae resera , ac volantem Aquilam pro tessera erigit; in Regni denique publico Consilio votum xviii. pronunciat . Tauromenitanus Instructor ejus indigenam militiam , equites nempe rati pedites xia moderatur; i pia Comarchiae Caput, proxima sub se opida habet. Laribus constabatur in Caroli Regis Censu s 4.

quibus animae 2 o6. concludebantur. Anno M cI. II. focos Ioso. incolas numeravit 4 Io . sed decremenetum hinc passa, anno unccxiii. focos bo . incolas 22s T

exhibuit. Jus gladii Linguetrusa non habet.

293쪽

Barberius dynastas recenset veteres, quibus d dum in clientelam dabatur Linguagrossa , ac Nicolaum de Lauria primum iii catalogum refert. Auas fi a Filingeria in Friderici II. Regesto adnotatur Mcccxx. Hinc sub Martino Nicolaus Cri phius Magister Notarius officii Rationum perficitur, ex Regiis

literis Leontinis Mcccxcii. Hunc excepit Joannes filius a Regiis Rationibus Magister v cccc via. cui N eo sius successi uccccxL. Conseantia ex eo genita, laq-xes effecta , Antonio de Maldo nupsit uccccLxxIx. qui jure uxoris Lingua grose dominus evasit, ac prole destitutus e vivis abiit; unde ex Antoniae donatione Neolaus II. Cryophi obtinuit Mccccxcvi. Hujus filius

Nomas , Siculis Masullus, Joanni fratri pr positus a patre suit, & anno MDxv. Regio diplomate confirmatus. Masulli stia I bella Stephano CotIovi MDLX viri. Hic vero genti de Pactis vendidit. Partholomaeus de Panis idcirco, & Silvia ejus filia sub si culi xvi. exi

tum Linguamgrossam in clientelam habuere. Bonannis postrnodum Mocvi. cessit ex venditione, Orat turenim Ravanusiae, Belu ederis, & Carancini Baro a Paetis emit, ac Principatus insuper titulo decoratum voluit MDcXX v. Verum cives, aureis quinque millibus, ac ducentis in Regium aerarium illatis, unde Oratius accepit, de Demanio fieri postularunt Μnc xxx. Titu- Ium Principatus nihilominus Bonanni retinuerunt, est inque hodiernus Vincentius Bonaum jugali vinculo cum Victoria Uanni adstrictus. Sub Linguaegrossae ditione Nemus est ad Minae radices, Pinos enormis altitudinis nutriens, ex quibus pix educitur. Faetellus: God quia jacet inter AE neos SI Bar, picearum arborum luco nobisitatur. Conintra Castrum Leonis quum statuatur, longitudinis gra-

- dum Duili od by Corale

294쪽

dum penE Xaam, aequat , latitudinis vero xxxv D. L. contingit. Memorant cives illustrem virum Francisis cum LaguΣΣa ex ordine Carmelitano , qui doctrina eximius, sed sanctis moribus praecipue ornatus effulsit. Rexit pluries provinciam, quo in munere egregie se commendavit . Pirrus Notet 3. libe 3. Dominicia Lingua Ossa meminit ex Praedicatoribus, qui Verbi Dei zelantissimus Praeco, ad animarum lucra semper Intentus, asperitate vitae, & persectissimis moribus innotuit, ac miraculis etiam coruscavit. In S. Stephano de Bivona mortale corpus deposuit , quoaiumma veneratione servatur . LlNSU A PHARI --.-os uin em orte num. seu verius littus instar Linguae excurren , contra Ita-tiae partem , Calabriam scilicet ; unde celebre Fretum ab aquiIonari plaga initium siuinit, eui & Phari turris

imponitur. Dicitur etiam tractus ille omnis terrarum ab australi portus ora ad Rays Iinum caput circae

litus Siciliae septentrionale, Lingua Phari , & antiquis Delarias . Consule Pbarus, & Pelorus. LIPARIS Insula Meliet ranis elim vereri bus Mori eis dicta, inter 2 Iias major , unde aliis hodie nomen est factum , contra Siciliam in aquilonem jam cet . Uins, Epistopali tutono illastris i n ea sedet pcujus summa est antiquitas, ut quae ante Trojanum hellum condita fertur o Ad 2Eolum quippe, qui Liapaxo Italo urbis conditori successu , ejissique filiam Telepoxam uxorem duxit, Ulysses a Trojax excidio

errabuudus, pervenisse traditur. Cnidiorum postea

colonia auctam Risse Limram produnt Diodorus, Thucydides, atque Pausanras : Liparenses, inquit hic in Phosicis , Cnidiorum eo nia fuerunt, e ius d se in hominem Cnidumae Pentathisin nomine JVisse, Am

295쪽

dior , ex ea urbe, quam ad Pacbnum Siciliae promomιοrium coudiderant, ab Lymis , ct Phaeniethus bello pulses,insulat vacuar teπuisse, eiectit prioribus colonis, quae ex Homericis carmiuibus ad hone nostram seque aetatim Aeolii nuπcupamur. Harum unam nomine LAparam , eondita inibi urbe inhabita τι '. Hieram vero, Strongγlem , OP Didymar navibus eo trabicientes cstaut . Thucydides lib: 3. Insulas inoia tenem Lip raei Cnidiora, eo ni; sed ex iis uvam tantum inha bitant, ex hac is reliquas ira mittentes, coIuπt ear, Didymam scilicet, Siron PD- , ct Hieram. Diodorus denique libet v. ubi sex filios enu rie eat de Aityo cho h chabet: hoebus ορι ae Gistreium obtinuit. Mox postea : Multos post σπηor, quum a cultoribus tuis fulae destituerentur, accidit, ut C idiorum, Rbodiorumque quidam coloniae deducendae eonsilia inireael. Creato

igitur ad hoe duce Penta θ id O,sub Obmpiadem L. in Siciliam tranfecti, ad Ioca circa Libbςum a pulerunt . ingesiani tune sorte, ae Selinuntii bellum inter se gerebant ; si societatem igitur Seianutiorum pellecti, mustos in prelis, O irier hos 'fum Penta-ιhiam amiserunt . Victis belia Selinunt iii, supersiterrimum reverti cogitaban ; Dueis que e Peniathii propinquit Gorgo, ae Theliore, ct Dis herside delectit,per

Tyrrhenum mare eursum insiluebant. Ad Liparam ergo delati, quum perbenigne exciperentur, scite. ut habitandi eum incolis, quorum vix D. ab AGA siperis sites erant, societatem inirent, persuasi fuerunt. Hqca Pausiania , & Antiocho , quamquam in aliquibus dissentiant, colligere tamen datur: Olympiade L. ante natum Dominum DLxxx. Cnidios e Lilybeo per Tyrrhenum ad Liparaeas insulas cursum initituisse, ubi ab

Eoli

296쪽

a oli posteris in civitatis communionem recepti lunt.

Coetero haec de illis etiam subdit Historicus: Postea cum Etrusci latroeiniis mare in Iam re rent, eorum vexati incursionibus, elassem paraperunt, se partes distribuit alii in eoininumm usum agros ιπροω-rum colebant, alii in praesidio, σ starione eram contra

piratas. Dehine Lipara, in qua O urbi erat, 'T

divisa, exteras in commune opere rustico exercebant, postremo eunms insulat ad xx. annos Hispertita circumam tempore, per fortitionem Hvidunt-άψus thinc navasibus pugnis Etruscos vicerunt, biles e Doliit Decimas apud De bos consecrarunt.

Idem Historiciis Liparaeorum civitatem non m

do ad felicitatem, veruin esiam Σa gloe mira trama secisse incremeata, subinde tradit; Haec enim pulchrisa natura portubu' , thermisque celebribtas a naturan etiam exornata est ; balneae nam ne iitae, non modΔ ad bonam ua Ietudinem aegrotantibus multum conterunt, sed pro singulari aquarum genio , non medi erem voluptati 1 fructum praestant. Idcirco multa in Sicilia peculiaribus vexati morbis in hanc intulam, transmittunt, callesque lavacri uis, opinione citius, pristinum sanitatis vigorem recuperant. Haec eadem,nsula famigeratum aluminis metallum habet; unde magnum Liparaeis ae Romanis vectigal. Quum enim nulli bi terrarum alumen proveniat, quod magnum tamen usium, habet; merito Lipa mei monopolium eius habentes, auctis pro arbitrio pretiis, incredibiles inde quaestus iaciunt. Ccrero haec Liparaeorum 1nsula hauamaonum equissem complectitur spatium; frugum tamen mediocriter ferax est , S rebus ast nutrimentae , hominum id neis abundat; nam piscium vari rum, eosque arborum fructus , qui jucundissimam C uenti-

297쪽

bus oblectationem afferant, subministrat. Hucusque Diodorus,ex quo Liparet deseriptio fatis distincta elucet, uti nil aliud addere opus sit. De Alumine nihilominus quod nulli bi terrarum proveniat, subdit Cluu

rius, Id verum omnino non esse; nam ex Dioscoridis lib: s. qui cum Diodoro eadem aetate vivebat, co

stare videtur, tunc temporis gigni in Melo, Macedonia , Sardinia , Phrygia, Africa , Armenia, de com pluribus aliis in locis; quod etiam & Plinius affirmat. In nostra autem Sicilia proveniebat quoque juxta Flumen Dionysii, circa quod, opidulum Rocca Alumera dicitur, uti inserius reddam, utique ab Alumine. Ignis porro exspirationes quoque in ea quondam fuisse Plinius, Strabo, Aristoteles, Siliusque testantur, cuius vestigia adhuc peritant,& si hodie. eruptio nulla; a multis immo ab hinc saeculis nil tale visum sciamus. Coetero Syracusanis is deratos Liparenses ta

bello ab Atheniensibus gesto prodit Thucydides, in

lympiade xcia Annis vero xix. elapsis a Carthaginia ensibus occupatam insulam, ac talentis xxx. mulctatam laudatus Diodorus est author. Apud eumdem Tumasitheus Dux Liparensium commendatur , quod RO-manos Legatos Delphos cum donariis transmisibs, ab suis piratis Liparam deductos, liberaliter exceperit, ac cum suorum praesidio in Graeciam primum , mox in patriam remiserit. Post annos hinc cxxxvii. quum Liparam Carthagin ensibus Romani eriperent, Timasithei posteros a tributis immunes, liberosque omnino voluere. Romanorum denique coloniam Liparam

accepisse Plinius lib: q. cap: 8. innuit. Primis Christianae Religionis saeculis, quae de Liparae Ecclesia circumferuntur,& de Agathone illius Epistopo,incerta duxerim. Quod autem S. Bartholomaei Corpus tunc

298쪽

temporis eo appulerit, traditio docet. Augustus ejusdem Ecclesiet Ponti sex in Synodo Romana sub Symmacho subscribit; post quem sex alios Pirrus enumerat, ac sub postrerno Beneventum S. Apostoli exuvias

transsatas refert, medio circiter xx. saeculo. In celebri

illa Romani Imperii divisione, de qua Historici, L

para cum Sicilia Byzantini Imperatoris fasces agnovit. Sed a Sarracenis mox occupata, sub illorum tyrannide ad xia saeculum oppressa ingemuit. Ejus libertatis author Rogerius Christianis sacris restitutam . Benedicti no Monasterio S. Bartholomaei titulo con decoravit, Ambrosio primo ejusdem Abbate constituto, qui Pactensi etiam. nobi ' ν--epali cathedra subinde crevit,& Messanensis Archiepiscopi, uti Metropolitae, jura subiit; Ejus hinc Pontifex Pactarum simul, ac Lipara ad duo circiter *cula Ecclesias rexit. Andegavensibus quum adhaesisset, etiam postquam Sicilia ab eis desecie, pace demum firmata Siculis Aragonensibus Mcccxxm. resignatur; hinc Friderici III. voluntate P boni de Prooda in studum cessit, a quo non diu revocata, rursus Friderieo de Curomoviein clientelam datur ; cujus sertasse opera in Ioanna Neapolis Reginae potestatem venit, ac sub ejus su cessoribus perduravit ; quo sane tempore Bonifacili X. Rome Pont: decreto ab Ecclesia Pactensi nostra sejungitur. Ubi porro Alphon sus Siculo Regno Neain politanum M ccccx Liti. adjecit, ut Neapolitaui Lipara deinceps pars esset ,& Ferdinando filio fidem servaret sanxit. Anno Mnxia v. Ariade nus Barbarubra Turincicae classis praesectus, seu potius Pirata, magna vi expugnavit, direptamque, incolis in captivitatem secum advectis, vacuam penitus reliquit. Qui effuge

rant Diuitigod by Corale

299쪽

rant postliminio reversi, rursus frequentem reddidere, aliisque ex locis complures in coloniam deducti, notabiliter auxerunt; hinc sub Philippo III. unci x. ad vetus Siciliae regimen revocatur, ac Tribuno Militari custodienda committitur. Jam urbis situs olim a primo illius conditore Liparo in rupe undique praerupta , quam mare alluit , delectus , sirequens, adhuc est hodie, Arce, &majori Cathedrali templo, sub veteri S. Bartholomaei Apostoli, opidanorum Patroni nomenclatura, Episcopi palatio, praecipuisque civium aedificiis nobilitatur, quamqnibus undique munitus, unica non nisi adiri potest porta, propugnaculo inaed i ficata, praesidia i io militi die, noctuque commissa. Circa, ad portum usque, passim cives seti diffundentes, locum non mediocriter dilatarunt, qui Suburbii idcirco immine venit,ac S. Josephi Sacramentalem Ecclesiam elegantem ostentat, ab Episcopo Josepho Candido elapsio feculo institutam. ibi quoque extra portam duo Minoritarum C nobi a tumulus littori impendens substinet, alterum observantium, uti appellant, ad Calabriae spectans

provinciam, adeoque hiscentum circiter ab hinc annis, aedificatum ; Capuccinorum aIlud MDLrv. consti tutum cum Messanensi coalescens. Canonico porro insigni Collario Cathedratis decus augetur, quod Dignitatibus iv. Alumnis primariis xii. ac totidem secundariis conflatur. Episcopus autem db anno Mcccc.

uti supputat Pirrus, Collationis Aposolicae est, ct in Romana Diςcesi ab Ughellio computatur. Quo quidem sacro munere decoratus Uineentius de Franci Reis ordinis Praedicatorum fulget hodie , singularique Eelo , ae prudentia praeest . Ad eius curiam civiles causae, & Balixatus ex antiquo jure, AppeIlationis via

300쪽

devolvuntur, cui de dos ex cu usque rei decimis conis stituitur ; quibus tantum exsolvendis opidani tenenis tur, ab omnibus aliis vectigalibus immunes. Ex vetustis monumentis Inscriptio prae faribus Ecclesiae principis perdurat a Gualterio relata: Orneoo Mι sario Proeurat. D. Caes. Aug. Et Iuliae

Auguφ. G. D. D. P. P. Alia ad gradus arae ina; ris: Ponis Max. 77. Caesaris. Numisimata reseri P ruta, qrea I v. in quibus Tridens, Acrostolium, seu navis rostrum , & Pilae exprimuntur, Civesque m 4 ritimis intentos innuunt, ac senile caput Liparum , aut Eolum, sive denique Timositheum, de quo dixi, de

vas praeserente , di ad Thermales nymphas alludere, nec non aquas, putaverim , quae pass. M. vi. ab opido in occasum aestivum e rupis 'ramine manantes, v teribus ,& recentioribus commendantur scriptoribus.

Sunt in loco hypocausta, in quibus ad aquarum usum aegri conveniunt, sedesque singulis morbis appositas illa dudum habuisse opinantur, quae hodiae ignotae . Aquis hujusmodi coteroqui calidissimis, nullum per inde terris generatur incommodum, quin *cunditate praecipuae habentur; Vites, ficusque ingenti copia nutriunt; pasi s uvas illae celebratissimas, vinum que generosum, S divitum mensis appositum progignunt; ex ficis vero ingentem quaestum simul extra insulam coloni faciunt. Nec frugibus, nec oleis, nec legumi nibus ingratae audiunt, & gossypina demum messo omnia pene necessaria incolis sufficiunt. Vide quae paullo ante ex Diodoro notavi. Est totius insulet ambitus passi Avili. M. circumscriptus; gradus latitudinis xxxv Iu. XL. longitudinis xxxv m. XLV. Plena in

Liparii , ac insularum illi adjacentium Historiam Petrus Diuitigeo by GOrale