장음표시 사용
1쪽
3쪽
D Soni iniustate, et cupiditatibus. Phy,ieae , et intelleetuales saeuitates quibus
homo praeditus est, non tam eum a ceteris animantibus distinguunt, quam studii materiem philosopho admodum Decessariam simul, et utilissimanti praebent. Est studium istud quod omne inter homines, et ruta discrimen decernit, quod nostram expromit excellentiam, quod nostram nobis detegit infirmitatem, quodqao, dieam cum Horatio, F, qu Pauperibus prodest, oesyletibus aequa disrua neglectum ueris, senibusquo nocebit. Verum cum homo duplici constet natura, corpore videlicet, et anima, atque proinde dupliei facultatum ordine praeditus sit, materialium scilia et Et spiritualium, hae vero quamvis inter sdiscrepent, nihilominus simul colligatae, hominis seientiam implicatam maxime , omniumqus dissi eissimam metunt, praesertim si quis de nobilioribus acultatibus disputare, earumque origi
4쪽
nem investigare cupiat, essectusque cognoficerct. Quapropter mirum Vobis, Praeceptores sapientissimi, idori potest, me a scholis non adhue dimissum de hae re sermonem in praesens coram o his hahere, et in cursum me eommittere tam a duum atque praeruptum. Cum vero clari tolli sua Ratione medendi Part. VI p. a. scripserit desideramus historiam morborum ab animi euris moenientium, et argumentum ejus ponderis
mihi visum sit, quod mihi ipsi summopere utile foret, si pro academica disputatione seligerem, in illud totis viribus incubui, ut si non Persectum opus quod neque ab me, neque in tanta discem datum rerum varietate posset quispiam expectare Vobis offerrem, Ilud tamen esset, quod ho-nam Vobis ipsis, Visi Clarissimi, voluntatem si-goificaret. D. Sensibilitate, quatenus est origo Cupiditatum.
Sensibilitas ab antiquissimis philosophis in animantibus perpensa, ut corporis cum anima conjunctio intelligeretur, diversis quidem nominibus nuncupata suit. Ex quo nunc me dicitur, Nun Impetus veteris Academiae, Impetum faeiens Hippocratis Anima sentient, is abdita aliorum motus tonicus, motus fibrillaris, spasmus, quae in Vet-
seri Baglivii, Sthat, aliorumque solidistarum operibus inveniuntur. Ex essectibus tandem prima riis, quos ipsa ostendit, eadem proprietas sensibilitatis Maxi generali nomine sui insignita.
5쪽
1l ommunis est facultas corporibus animali bus omnibus Horatilms, a quibus ne polypos quidem excipias qui sane ipsius facultatis vim sane ostenciunt. Sed nec plantae carent eadem faculiate, quae praeter quam quod in mimosis non
tali . 11 4 1 illi et iii Dionaea manifestissima
est, o phae non ena plurima observantur in platitis, quae earum sensibilitatem dubio procii testaniatur. Et sicut in ceteris facultatibus generalibus Progressus quidam Observatur, qui a simpliciori statu ad complicatiorem Persectumve ducit, sen
sibilitatem pecti simplicissimis Phaenomenis in
plantis, et in intima animantium classe conspici mus, dum in superioribus lassibus major ae in homine auctiores, mirabilesque producit esse Lus, ita ut cum in iis sensibilitas, ut ita dieam, ibi finiatur, ubi stimulus applicatus sui sive inter nus, sive externus, in homine et persectioribus animantibus essectus a quibusdam partibus ad alias protendιt, et in actiOtio major organorum D I merus concurrit, atque Phaenomen longe ampliora, nec nota frequentiora nascantur. Qua ex re juxta vecontiores Physiologos ritu distinctio, qui velut ejusdem sensibilitatis modificationes ha-huer . I. iniam ciam perceptio minime Conse quitur, et quae organica nuncupatur. II. Illam quam animalis percipit, adeoque perceptiva dicitur. Distinetio ejusmodi uobis necessati summopere fit.
Quomodo autem unica haec proprietas enunciatas modificationes subeat difficile dicta est, nisi
6쪽
dispositioni, et formae organorum I tribuere ma lumus, quae acultati illi sedem Praebent Orga -υ ixtiusmodi Nervi sunt, qui Peculiare systema constituunt, nervosum idcirco appellatum. In tiatii malibus imperfectis moleculae nerveae hue illuc diffisae in oculos incurrunt in aliis moleculae ipsa ita falamenta seu nervos compinguntur; alia sucit, quae praeter nervos ganglia nobis exhibent in aliis tandem iisque perfectioiihus nervi adsunt cum gangliis et cerebro. Quoad sensibilitatem vero ejus sedem nobis osserunt di centra tam in homine, quam in persectioribus animantibus, idest magnus irae , sive centrum pigastricum, medulla minalis, et cerebrum, quod
Not modo ceterorum est maximum, verum est
illud, ad quod alia duo centra secundaria Pertinent, et ab ipso pendent. In maximo igitur eentro impressiones a nervis et centris Perceptae comparantur eum impressionibus vel primitus agentibus, vel cons quentibus; ex qua comparatione orita perceptio, seu intel- lactio. Proindo consequitur, ut quo magis ne vosum systema evolutum ac dili usum fuerit, puta gangliis exornatum aut cerebro connexum, eo
magis intellectio, et pereeptio distin uis fiet; dum contrarium prorsus exspectare debemus in an mantibus illis, quorum nerve substantia vix aut ne vix quidem detegi potest. Quamobrem definitionem sensibilitatis generalis a Metapbysicis exhibitam ad perceptivam tantummodo Sensibilitatem referri judicamus, etsi ab i-
7쪽
psis facultas dicatur, qua quispiam impressionesi proprio corpore discernero queat a stimu- is excitatas tum internis, eum externis. Hujus perceptionis causa adhuc mysterium variae autem perceptae impressiones per nervos ad cere brum delatae, mutationum causae videntur, quascum senserit anima, sensus sive sensatio ii notis fit. Ab his modiu cationibus, quas quidem a nima peecepit, sive ab hisce sensationibus deae derivantur, quae hac de causa a solo sensa it ginem ducunt, cum ut jam octi demonstravit ideae innatae minime esse possint vis enim animae inoperosa desidet, dum sensuum organa re- et non devolvuntur, et dum per exercitationem impressionum non assuefiat. Externi igitur sensus unicam nostrarum idearum originem constituunt insans enim matem adhuc alvo circumdatus motus dat tantummodo, cumque vix prodierit, atmospherae novo stimulo, et nutrimenti necessitate torquetur, mammis maternis applieatur os eius, et deinceps quoties samem persentit, sumpti jam alimenti Maria eo renovatur, adeoque eiulatu, et motibus materni laetis sontes perquirit, non inficias ergo ibimus eI ris: Cabanis, qui autumavit nostras ideas ex duo hus distinctis fontibus, externis scilicet sensibus, vitemisque organis, provenire. Omnes animalis corporis partes adeo inter saeonjunguntur, ut anima da omnibus mutationibus quae in variis corporis partibus eve luat e n-
ei fiat, is iisque majori minoris evidentia, et
8쪽
perspicacia sentiat. Iudiciam vero magis vel mi nus obscurum est pro diversa forma animantium, atque structura, ut antea diximus. Qua ex re . quo magis nervosum systema volutum est, eo magis sensus in impersectis animantibus obseurus augetur ea de ratione, ut sensationes plane distinctas, et longe clariores pariat effectus Haesensationes, atque effectus internam incitationem evidenter ostendunt ab exterioribus impressioni
hus derivatam. Sic omnibus patet sensibilitatis Phaenomen omnia, quae ad vitam resem possunt, in duas classes esse distinguenda. Prioris phaenomena sunt proprie intellectualia dilata, quibus maximae rationalis animae facultates procedunt, unde anima ipsa impressiones omnes, vel
acta pereeptas, aut per memoriam revocatas con-
ngit, inter essectus et causas relationem comstituit, judicia conelusionesque incit, nova que, ut sic dicam, rationes mereat. In altera classe phaenomenorum sunt sensus, et assectiones, quaeque animae sentientis ideam nobis tribuunt. Stolei sensitivam hanc animam ignea natura
praeditam putarunt, leui in Democriti, pleuri, Lucretii, Hippocratis Galeni operibus videre,
his licet. Inter recentiores anhelmontius, et Villis opinat sunt ipsam non esse proprie vitam, verum ejusdem vitae proprietatem, eo modo quo lux , et Splendor Proprietates sunt flammae . Ipsi hanc animam in nostrarum partium intima uia stantia inesse fereque rationalis anima corticem
emeere putant Phaenomea illa etsi distincta vis
9쪽
deantur inter se, ita tamen simul colligantur, ut si aetas, sextas, indoles, salus, morbi, lima, consuetudo prioris classis Phaenomen Iabesactant, necesse est ut et alterius classis phaeno- metia scilicet physicae sensibilitatis infirmentur, et contra. Etenim admodum verum est is o is pus quod eorrumpita aggravat animum, et te is rena habitatio deprimit sensum multa cogi is tantem . Sap. X. 15. Haec anima igitur regit sensus, atque phaenomena, quae ex ea profluunt, constanter hominem ad omne bonum inquirendum ducunt, et ab iis quae aliena sunt a legibus propria naburae avertunt Esse eius autem sensus illius quo anima Pollet, vel gaudium est vel dolor, quae duo a varis internorum atque externorum objectorum impression derivata, eontraria omnino ratione animamn Teiimi, et ad oppositas actiones compellunt. Cujusque aetatis philosophi earundem assectionum naturam intelligere conati sunt. Cicero do Ioris desinitionem praebet, in infestu . niocis qui in corpor sit, atque a sensibus longe alienus est Boethuam in nervosarum brarum a cere bro profluentium distentione dolorem ponit. Sou- vages dolorem incommodam eonfusamquo Perceptionem a quavis fibrarum nervosarum laesione provenientem definit Gauhius dolorem vocat perceptionem, qua animus mimis assici mallet. Ita Wolfius in perlaetionis sensu gaudium Ponit -Μaupertuis sensum esse dieit, quo repleri, quam spoliari mallemus, et qui nos, ut majolis faciamuR
10쪽
in statu quem cupimus esse quam non esse duiseit. Quibus in definitionibus saepe cum causa effectus confunditur. Ex quo colligere est quam di melle sit jure optimo harum asscctionum naturam explicare, adeoque de Phaenomenis potius quae gaudium doloremve comitantur, disserere Possumus, quam assectiones ipsa definire. Haud inepte sane veteres gaudium appellabant jucu dum animi sensum, natum excide boni praesentis quo ruimur, quod grati cujusdam anguoris
sensationem in nobis excitat, ad cordis sedem praecipue ita ut hujus visceris motus prae voluptate sere interrumpi videatur. ristem vero sensationem dicimus dolorem, quam niens percipit aut ab externa laesione illatam, aut a Praesenti vel a praeterito aliquo infortunio. Ex eo quod onmes hae assectiones a nervis
derivant ur, idcirco in nervis inferioris conditionis origo, et aedes eorum phaenomenorum est, quae praecipue organicam sensibilitatem assiciunt dum in riervis aethrali hua animalis sistit sensibilitas. Et sicuti gaudia, doloresque morales ex actione crebralium nervorum orti, in ex ebro ipso motus excitant, qui ubi a centro ad peripheriam sodis undunt, sensuum et motus organa illico adactionem compellunt ita quoque gaudia, Oloresque physici ab interna Corporis contraction geniti in cerebrum discurrunt. Hoc quidem modo gaudii, dolorisve eum physici, cum moralis essectus extremi per organicae animalis vitae et quoque intellectualis actiones patent, qui ideo