Andreae Maximiliani Fredro Gestorum Populi Poloni sub Henrico Valesio, Polonorum postea vero Galliae Rege

31쪽

eto Mndreae EMaximi Fredro filia Archiepiseopalis devenerit, is Primas , primus Princeps, aut Interrexa appellatur: . Ad tanti tituli Majestatem addita insignia, CruX, quς publice antefertur & Marsichalcibaculus , regiae authoritatis insigne Senat ue antefertur manu , per plateas & cmriam Venienti. . Crucem tamen erectam in Senatu, Sc ubique . Sceptrum Marschalci in conclavi Regis stibmisse haberi cogitur, i paris authoritatis signum. Rex primum assiventantem stans recipit, & aliquot passibus. Obviat, imo ut abseluta constet tanto Prim ti majestas, non gladium tum nudum printrahere , sed minus decens Verbum coram proloqui, poenis Statutorum vetitum ; Huic authoritati non impar subnexa potestas. Rege mortuo Comitia dicit ordinibus, & regis . vicem implet ; imo vivente, si contra jura Rex delinquat, convocat ad consilium ordines. Credo vero majores nostros ad Sacrorum Principes tantae Majestatis jura detulisse, quod si quibus Divina curae fiant, pro melioribus habeantur, vel in quos affectati imperii suspicio minus cadit ue qui sacris ordinibus in, .

tiati.

32쪽

tiare Nulli vero parem dedere potestatem, quia electoris populi disparia studia, facilius

ab uno conciliari posse credidero. Cum ergo parum haec potestas , partim diutini imterregni pericula commonerent Archiepiscopum ossicii, convocavit e vicinioribus terris praecipuos Senatorum, ac eos praesertim, quos amore & plausu in populum valenti res credidit, petiit sententias, tum senatus- consilitum latum. Ut Anna seror Regis d mortui , antequam ulterius de ejus statu respiblica decerneret, tuendo dignitatem Regin, lem, Lenciciq aut Augustavii commoraretur, Dati duo e senatu qui cum Majestate eam haberent, alter Epistopus, alter E seculari Senatu, Dictum de legatis externorum Principum,qui ante obitum Regis res γnsa accepissent, intra octavum diem Polonia abessent, multa clam destina consilia disseminari per eos, in populo , non tutum Senatus intellexit, Caeteri qui ad Electionem suturi Regis studia Principum conferebant, intra Poloniam manere jussi, discretim tamen & remotius ab Elee ionis i co, ne factiois quosque convenire aut conU

33쪽

niri possient, singulis dati praecipui e nobilitate

custodes, tum locus manendi in diversis urbi bus. Dies insuper dicta Provincialium Comventuum; generalia Comitia in diem v11 Januarii anni sequentis convocata . De iis C

mitiis per literas cum Palatinatibus actum, cum Ducatu Prussiet, & magno Ducatu Lith-Vaniς , per senatores agere visum ad majorem edicti authoritatem. Cum enim Prussa, pro- pe duo iacula ab ordine Teuthonico, qui&Cruciferorum vocitatus repetita, & postea mutuis pactorum discensibus agitata, ideoque haud firmiter reipublicς esset annexa: Vereb tur Senatus ne illo interregno, ac dis luto rerum statu , in partes secedendi occasionem captaret, praesertim cum ab iis partibus diversia Polonis mores, lingua, quod m imum, habitus, desuper haec religio, infirmum cum diverse populo unionis glutinum, starentia. Lithvani vero licet diutino linguae & morum Polonorum Commercio, serE in Polonos degenerarent, & populi adtaipti essent legibus, quia tamen magis reverentia Iagellonicae r gnatricis domus, estis haeredibus sanguinem.

34쪽

Heuri, Primus Polonorum . 23& Successionem Ducatus trahentis, quam sua sponte unionem serre videbantur, justasiispicionis causa oriebatur, ne post decessum

Sigismundi Augusti, alios spiritus & Principes caperentia. Ad utrumque populum missi delegati, tam Senatorii, quam Equestris omdinis , praesentia, Sc authoritate totum acturi.

Ultimum consistorum ejus conVentuS erat, ut nobilitas parata cum armis, reipublicae casibus adforet. Ratio horum armorum ea semper fuit, ac nunc est: Cum antiquis saeculis

majores nostri, regum aerario contribuere ducerent haud ingenuum, aequius illud cum d Coro retinuere, ut periculosis reipublicae te poribus , pro facultatibus privatis, ternos laxenosve Equites armatos, in casta singuli ducerent, 'oprio aere militarent; quare ingens conflabatur exercitus.Hoc militiς genere Primitivi Poloni in orbem eundo, Bohemos sepius vicerunt, Germanorum exercituS fmgarunt, ordinem Teuthonicum vel Crucis rorum, seu deleverunt, seu ad paucissimas reliquias redegerunt, cum Lithvanis antea inimicis pros ro Marte certarunt, Roxolanos

35쪽

pacarunt, Turcarum Orientis Principi terro rem incusserunt, Moselios debellarunt ; Tarataros domuerunt a. Cum his gentibus ter cem tum id aliquot praelia commissere,vix decem sensere adversa,antiqua memorando,cum universς gentes velut e condicto populum Polonum oppressiam eundo, per se dudum pugna- . cem, armis in melius eXercuissent . Neque mirum praeterea, quod ab antiquis notatum scriptoribus nusquam pari numero, necdum medio Polonos cum hoste in arenam descen- . disse, aut si vincere contigit, millena illinc periisse capita, hinc ne centena, aliis enim p pulis eminus ferire ars est, huic genti combnus certare natura, quo ictu rari , aut numquam aberratur ; Grave postea videbatur P lonis, ad veram libertatem aspirantibus, nusquam quietam domi vitam vivere, jam E f miliaribus penatibus regum mandatis ad bella evocari, jam caram conjugem jam liberos deserere, quorum amore capiuntur ingenui,

aeque atque ignavi , Adhaec magis pro libidine Imperantium, quesn pro republica arma gerisiispicatum, bella e bellis gratuito quaeritari, quod

36쪽

Demricis Primus Pylonorum. 'as

quod nullo regalis aeris dissendio parati habe

rentur exercitus, tum illud quoque non leviter obstitit, Sat nempe magnam e parva rempublicam crevisse, a septemtrione sinu Balimco,ab Oriente Ponto Euxinina Meridie momte Carpato, pro limitibus terminari, invigilari potius, qua ratione servarentur non qua par rentur imperia, rapere, ea facile; tueri, ultra qu1m esse dissicillimum; non magnitudine, recto consilio SI concordia stare universa: Romanum olim imperium facile cecidisse, cum magnitudinem sui sustinere non posset, utrumque esse penes vitium, immensum imperium, atque minimum. Quocirca consensum ordinum in eo Rex desiderat, quod absblutae potestatis dudum Rera . Asserunt nonnulli, CCCXXXX, vel ultra millia equitum poste ni merares cum mota sedibus suis sab signis stet rit nobilitas; Ego quo magis vero cohaeream, millia ducenta, aut parum ultra, dixerim, non gravia tamen castris onera, sed manus bello aptas. Nam Polonae Nobilitati ea vitae constat

ratio, more dc usia antiquata,ut cum umbraticis Scholatum stadiis excesserit, militaribus D . ' se

37쪽

26 Mndrela e Maximit Helose accingat , signa sequatur.' Turpe aut derisba rium hic maritum agere, qui nulla stipendia numerarit, nec facile creditur posie togatum rempublicam administrare, qui in sago minimum profueris . Universa juventus bellis interest , quo quisque imaginibus majorum clarior, suae ad naturam domus, promptius a domesco otio in castra migrat , neque post emerita stipendia Martis deliciorum oblitus, arma abjicit, Vertim prope ut recepturus staponit, equum militarem in deliciis habet, acta

pericula cum gustu ad secum memorat, Vocari, aut iterum currere in Castra, in aequo habet.

Hoc vitae genere dc Plebejorum Nobilitas, ScNobilium fama, paratur, nec majores suoS,

verum se ipsum rempublicam defendisse, in

laude reputatur. Illud est, quare Polonia hostium nominis sui viribusque ire contra potest aut si verum dixerim ante potuit, nam quantum histe annis ab antiquis moribus recessimus carae parentum libertatis & bellicae vita

tutis prodigales filii, in nostros posteros in- distreti) benignioribus satis, hujuste gentis ordinantibus , ut ea sela restaret, cui Cluisti

38쪽

Henricis Trimm I x Polon in . 27niis: occidens libertatem deberetis. Magni certE momenti est haec evocatio generalium armorum, praesertim si ad numerum, & otidinem redigatur, si pro ratione temporis aut singulos in annos, hoc anno militent Palatin, tus tres, altero totidem, & sic deincFs; Commodissime sine impensa aerarii defenderetur respublica, mutuam inter aemulationem Pr vincialium virtutis, & sertium; ac colon rum quietem a tributo. De Generali Evoc

tione armorum locutus sima, lustrum seu censim non intermittam. Priscis legibus lustrum Provinciale generalem Expeditionem ante, condebatur: Prodibant in campum Nobiles pro posse sertunarum, arma, equOS, comit tui , quaeque futuro bello opportuna visenda daturi, SI nomina praesentes inlaturi in tabitas, absentiam, poena publica infamiae vindicante , sic rempublicam se ipsam nosse oportuit, quantum civium ad bella caperet . Nec

injuria si ulli praetextus obstitere absentiae 3 providuis nobilibus aere conducti armati, pro d crepitis parentibus robusti stetate filii: infir morum tamen reseectus habitus, eaque Icgb

39쪽

ag reae Fred, severitate, ut transacto bello veri infirmit, tis idque non sine iuratorio teste sacramentum exigeretur. Inoleverat tandem mos in annos singulos lustrum provinciale condere ; quia utile videbatur commonefacere nobiles ossicii, quatenus arma non negligentius curarent, & parati lustro non imparati repentinis adessent casibus,cunei antius kcus prodituri in

aciem, si tum arma quaererent, dum pugnandum. Quis non fateatur pulchrum fuisse ea vexatione incolas assuescere militaribus, nec otio segnescere, imo utilius reipublicae civium arma parari, quam aurum colligi, hoc saepe incitari avaritiam hostium, illis contundi potentiam. Ulla tum erat senatoris aula, armis Vacua, aut non loquax, qualiter bella gerantur 3 quomodo vibretur ferrum equus fren tur , ascendatur, flectatur 3 ulla nobilium domus, ulla viduarum. Annotavit curiosa rerumma narum memoria, in appararet primi lustri, multa millia armorum, aere privatorum empta

fuisse,partim ex iis, quae domi parabantur, partim ex extemis & aduehicus. Mirabantur viciuae gentes ad quas rei fama delata, cum tanto

40쪽

Henricus Primus Tolonorum . 29

strepitu a Polonis ad arma concurri, hostes ibmebant , imo amici verebantur ; hi ne quid inmerati ab amica gente in se strueretur i. illi neruas injurias populus Polonus ultum iret : D mum Polonia pacata, universis terrori fuerat quq tanto auro ferrum & arma qu reret: idque rectum capiebatur militaris apparatus; Sed utngula hujuste rei percurram 3 Latum erat; In universe regno, lustrum convocari una die per Provincias, partim ne armati nobiles divisis

tempore, commoditatem haberent coeundi in audaciam, partim ne mutuatis armis, aut equis

uterentur, quibus omnibus singuli simul opus haberent; quia vero inter armatos rationem iniri reipubsic periculosum,unde *cunda me tuum materies; de negotiis publicis tunc loqui vetitum, nomina singulorum inscribi oportere, reliquorum neminem teneri. Placuit 1lle apparatus primum omnibus, verum obstitere pinstearecte facto, qui magis cum aure Principis, quam cum libertate amant loqui, passim insibrurrantes. Quare pateretur armari populum, cui inermi facilius imperitaretur precarium esse in armatos,nisi armato imperium,a; ine