장음표시 사용
121쪽
dere consentaneum siti quandoquidem consiimmata iam in Crystallino visione, non amplius ulteriori lucis progressione opus erat, nisi sortasse cum Opticae rei scriptoribus statuamus, luce quae iam Crystallinum permeaverit, ulterius landi: & nerui optici qui in oculi tuni- Athlet En lib. Cas expenditur & desinit, concauum petere,ibiq; demum visonem P - siue adspectum perfici; sed hoc supra reiectum est, propterea Obscuru viren hi, a 'adhuc nobis est,cuius rei gratia lucem per vitreum transire oporteat, prop. ao. posteaquam fieri non potest,ut quatenus diaphanus lucem non admittat, ac per ipsum eam quoq; transire non permittat. Id autem mea sententia facile assequemur, si primo vitreum , aut eius diaphanum
non adesse imaginemur; Qubd si diaphanum post Crystallinum noesset positum, necessarib opacum collocari corpus oporteret et nim necessaria omninb haec enunciatio est, neq; medium ullum inter haec duo intercedit igitur retinam,&Choroidem, Crystallinum attingere necessarium esset: indeq; lux Crystallinum transgressa, &has tunicas, quasi coloratum parietem pertingens, pertundensque ac tunicarum coloribus, ob contactum affecta , foedataque , deniq; retro ad Crystalloidem reflexa Crystallinum potius tunicarum nati Dis coloribus afficeret,quam extrinsecus assiimptis, sine ulla sensus videndi utilitate. extrinseca enim visita, nequaquam intrinseca , &tunicarum colores, erant ab oculo sentienda, si sensus tutelae, &s Iutis gratia traditi sunt animalibus. Homini verb plures debent ad nuciare disserentias , quibus tam intelligibilium quam quae sub sensum ,
cadere possimi notitia comparetur, uti praeclare ab Aristotele tradi- stase. i. rum est . Propter hoc natura diaphanum corpus nimirum vitreum
post Crystalloidem locauit, ne inquam lux Crystallinum transuecta statim ab opacis coloratisq; corporibus foedata , ad Crystallinum reuertatur, & intrinsecos colores, tanquam facultati dignoscenti, idest posteriori aranee propinquiores, pr sentesq; sentiat. At si quis pernitius rem ipsam scrutetur, vitrei quidem diaphanum modice huic rei conserre deprehendet, utcumq; eius ope colorata corpora a Crystallino quam maxime distare nata s nt, cum ijdem coloresesdemq; tunicae, etiam post vitreum consistant: quas quidem nihil minus lucem attingere, cum omnia permeet diaphana, necessarium erit, neq; ex vitrei constructione in proposita dissicultate, erimus aliud consecuti lucratiq; , quam longiorem ipsius lucis progressionem ac proinde debilitationem quandam, eamq; in exiguo spatio omni-nb exiguam, posteaquam omnis facultatis traductio ad continua fit semper imbecillis . Neq; hoc loco illud est astruendum in Crystalli- De deerra no , Iucem dispergi. & evanestere, & ita reflexum prohiberi, quoniam lux per longissimum spatium sibi tamen proportionatu, Omnia diaphana permeat. Quod sane proportionatum spatium , Crystallini magnitudo esse non potest; quod facile periclitaberis, si eandem lucem, ut puta candelaedlaphanis corporibus, ut puta duabus aquae
122쪽
phialis admoveas mutuo iunctis, quae centuplo superent, &CrystaIlini corpus, & omnino omnia oculorum corpora diaphana; nihil minus tamen lux ipsa pertransibit; ergb facilius multbdiaphanaomnia oculorum corpora pertransire lucem necessarium erit. Satius autem erit in ip met oculo periculum facere, qui ex posterioribus partibus ablatis tunicis, vitreum humorem nudatum habeat. aperte cnim lucem per Corneam,& reliqua oculoru diaphana corpora transii cistam per vitreum similiter procedere intueberis . Igitur cum neq;
in Crystallino propter eius profunditatem lux obscurari, obumbra-riq; possit, quin ultra, extraq; ipsum quoq; procedat: neq; cum vitreo ; multoq; minus sine vitreo lucis a posterioribus partibus res xus impediri valeat; quae nam erit Opificis prouidentia, qub lucis regrelsus ad Crystallinum impediatur At me dius fidius naturς quae cuncta prospicit, ac praeuidet, non deerunt praesidia, praecipue in re
admodum urgenti, maxime opportuna. Septem aut octo video comperta praecipua auxilia, quibus lucis regressus a posterioribus corporibus ad Crystallinum prohibetur. Primum est vitrei diaphanu, quatenus corpus est, cuius beneficio lux progrediens quadamtenus, uti dictum est, in ipso itinere hebetatui Dicebat enim Democritus quod si medium vacuum esset formicam in coelo videremus. Quae sententia licet ab Aristo t. repraehendatur; non tamen repraehendi potest nisi eo, Mod vacuum non datur; sed si daretur, utiq; formicam in coelo videremus, quia non adesset corpus, quod lucem hebetaret. Secadum cst,diuersum vitrei& Crystallini diaphanum , ex quo contingienouam in vitreo fieri lucis refractionem , & per consequens,aliquam
eius debilitationem: id quod comprobauit Alliaren propos 3 8. lib. 7- cum dixit. Refractio debilitat lucem , & colorem visitis r quod ex aspectu recto seu perpendicu ari, & obliquo cuiusdam visitis in aqua
exsistentis comprobatur. Neq; hoc ei repugnat quod supra diximus. Nam quamuis supra dictum sit, per refractionem lucem uniri angustari roborari & clariorem reddi, id tamen intelligendum est de luce quae superstes est , neq; obscuratur: at in omni refractione patet o
scurari bonam lucis partem, quae ante refractionem aderat ἱVt patet ex luce per aquae aut vini cyathum pertranseunte. Caeterum neces.saria omnino est post Crystallinum noua lucis refractio, quoniam si nulla fieret, tunc eadem incommoda sequerentur , quae de lucis reflexione ad Crystallinum supra rellata sunt; si quidem contingeret idisum eandem habere per totum suum corpus diaphani naturam, si nulla fieret post Crystallinum refractio, id quod vel lucis trans tum praesui crassitie, si profundior quam nunc esset, impedivisset, & ita κει-xio proposita obtigiiset, quemadmodum fieri conspicuum est in phiala vino nigro plena, ex qua partim quidem pertransire partim reflecti lucem per imaginem faciei, quae in ipsa contingit, apparet; vel si Crystallinus profundius corpus non haberet, reflexio similiter a tunicis
123쪽
nicis sucta obtigisset. Quocirca omnino fieri nouam lucis refractionem post Crystallinum neccssarium erat: quae merito in vitreo corpore efficitur, quatenus diaphanum a Crystallino diuersum adeptus cst. Sed cum refractio aut a perpendiculari , aut ad perpendiculare fiati proculdubio a perpendiculari refractio in vitreo celebratur , in qua omnino lucem disgregari supra probatum est, & facile etiam in
vini, aut aquae cyatho luci opposito apparet ,& id quide merito, cum . naturae scopus sit, lucis reflexionem a posterioribus partibus anterius omnino prohibere: id quod facilius fieri non potcrat, quam per refractionem a perpendiculari lucem ipsam in vitreo disgregando dispergendo, & obumbrando. Sed neq; etiam talis refractio a perpendiculari omnis erat expers difficultatis . Cum iam probatum sit in eiusnodi refractione duo apparere, unum aliquousq; prius lucis unionem , & robur contingere, ita ut ignis quoq; , uti hipra dictum est accendatur: alterum verbpostea dispergi & evanescere uti videtis se
habere post phialam aqua plenam luci oppositam: in qua lux primuvnitur&clarior redditur, postea dispergitur, Setia nescit. Sed neque etiam in hoc connivere, aut inops consili j esse natura visa est, caprouiderit, lucis hac unionem prope Crystallinum in vitreo fieri non . longius ab ipso cotingere, ne dum posteriores attingere partes: quod factum puto,per posticam Crystallini rotunditatem , seu extuberantiam, id quod & Alliaren innuit, & Omnino ita esse compertum ha Lib. 1. prop. bemus, si Crystallinum, & vitrum inquam ex altera parte anterio ο- rem Crystallini rotunditatem aemulans, ex altera planum factum, luci Opponas. liquido enim apparebit, lucis unionem prope Crystallitinum accidere, in vitro vero longius contingere, & quod maximum est, cofestim unitam lucem obumbrari neq; ulterius in itreo progredi, quae omnia multo exactius apparent in lucij piscis Crystallino,&vitreo luci opposito,ob eiusdem exactam rotunditatem,atq; haec quarta causa est, ob quam reflexio lucis ad Crystallinum prohibetur. Prosecundo autem praesidio vitrei quantitas substituitur,etenim refractio
quae perpendiculari iuncta est, prim b quidem lucem unit & roborat, deinde dispergit,& evanescere facit: quod secundum vitrei quantitas praestat. vitreus enim quadruplo,& amplius Crystallino est copiosior, quae res omninb Crystalinum a tunicis quam maxime distare facit, ut scilicet omnino lux in tanta vitrei amplitudine prius evanescat,&obumbretur, quam ad tunicas pertingere, atq; ab ipsis reflecti possit: atq; hoc ita euenire, si Crystallinum & vitreum, aduersae luci opponas facith conspicies. Qimniam verb perpendicularis quae axis pyramidis est perpetuo recta, & irrefracta omnia permeat diaph, na; neq; huius appulsum ad posteriores tunicas ac reflexum natura effugere poterat; ad id etiam quoddam veluti remedium excogitauit. Nam huiusinodi axis, uti Vitellio ιν monstrat non alio pertingit,qua vi hi ubi neruus in tunicas dissoluitur, ubi cauitas quaedam exigua Estose propos. q.
124쪽
M IERONYMI FABRICIIniatur, quae inaequalem octili internam supersciem ossicit: quam ob causam etiamsi axis retrb reflectatur, non tamen ad Crystallinum reflecti potest, sed necessario obliqua, ut puta ad retinae latera, reflexio contingit: unde neq; alteratio, neq; dignotio subsequitur. Quam sane impensius roborat & adiuuat sexta & septima huc accedens multi momenti causa, quae etiam si perpendicularis reflecteret, ad Cry stallinum reflexus non pertingeret; vcl si pertingeret, asscere & mouere Crystallinum non posset. Etenim mollities, inaequalitas, &humiditas tunicae retinae, reflexum habetat & prohibet: siquidem a densis,&perpolitis, ac siccis, facilius; a mollibus, raris, & humidis,aegrius lux reflectitur. At araneae tunicae in posteriori Crystallino raritas, laxi tasq; , ob quassensum&dignotionem, eo loci retundi, & hebetari rationabile est: facit, ut si sorth perpendicularis reflexio contingeret, aegre omnino dignosci lux intus affecta posset. Sed his omnibus causis, atq; presidi js optime exploratis, ac propositis , si ultimae natura suisset oblita, parum omnino propositae lucis reflexioni prouidisset. quia si quaecunq; ut puta lux Solis prima in oculum ingressa esset, tuc ob sui immensitatem nihil obstitisset,quin omnia diaphan a penetras
set, & retro per eadem reflexa suisset. Quo circa praeter alias causas Ob hanc certe unam summus Opi sex noluit omnem lucem,pricipueq; Solis primam, esse oculorum congruum,& proportionatum obiectu; sed secundam, tertiam, & alias debiliores, ut nullo unquam tempore huiusmodi lucis reditus ad Crystallinum contingat: quando si foris ccidat lucem Solis primam aut a speculo reflexam aut aliam valentis. imam refectiquet subito valeat in oculum irrumpere: continub labefactari Crystallinum percipimus, &vt ei subueniatur,tum palpebras claudimus, tum manus a luce opponimus. Haec igitur septem aut 3 octo sunt proposita praesidia, ad noxiam & utcumq; incommodam reflexionem vitandiam comparata; Primum, diaphauum vitrei,quo lux
in corpus longius progrediens debilitatur: Secundum diaphanum a Crystallino diuersum, quo tum smiliter hebetetur lux, tum reflecti prohibeatur ue Tertium, diaphanum vitrei rarius, quo lux in vitreo
dispergatur, etianescat, & tandem obumbretur . Quartum, tinae
mollities, & raritas &in squalitas, qui dissicile reflexum permittit. Qii intum, Crystallini postica extuberantia, quae lucis unionem in vitreo prope Crystallinum finiri cogit. Sextum,vitrei magnitudo,qus tanta est, ut lucem omnino Obumbret & ad tunicas regredi, ac peruenire prohibeat. Septimum, laxitas raritasq; aranes in postica Crystallini pane, quae etiam si lux regrederetur ac pertingeret, aegre sentiri posset. Octauum, nerui concauitas, quq perpenὸicularem, seu axem pyramidis alio reflecti facit. Ultimo, temperata lux in ocu- Ium ingrediens , quae ultra quam est operspretium, progredi non
valet . Quibus omnibus de causis fit, ut Crystallinus solas s cies exterius a luce depromptes cosnoscat, & sentiat, qui erat
125쪽
praeeipuas naturae scopus , in huiusnodi parte ad meliorem eff-ciendam visionem.
PE κ A c τ A de toto oculi globo contemplatione: consentanesi est eas quoq; partes, quae extra globum consistunt percurr re, sumpto initio a nemo optico . o ,σια hoc est vi xius, seu visiuus nemus dictus: qubd a cerebro ad ocuIos eam dignoscendi deserat facultatem, quae post modum in oculis ad visilia tantum limitatur, ac contrahitur ue id quod facit non ut nemus, sed vediaphanus redditus,atq; in tunicas oculi pellucidus expansus . Et nim nerui omnes non certe aliam quam sentientem, seu dignoscentem in genere facultatem deserunt. At quod in oculis lucem, in a Tibus sonum, in alijs aliud nemus dignoscat ; id vel ex nerui,vel ex instrumenti constitutione, seu alteratione prouenit. Nemus igitur Opticus siue potius nerui optici duo enim sunt primo molles facti sunt, ut sacile patiantur. Etenim senBrij sunt nerui, hoc est sentiendi facultate donati: Sensus autem suscipiendo ac perpetiendo perficitur . Neq; solum molles; sed caeteris a cerebro spinatique medulla dinis Irodeuntibus neruis, molliores optici, sunt ob eam rationem quod mi a luce tantum assiciantur, quam nequaquam vehementem, sed valde affectam, & castigatam recipiunt. Talis verb sentientem sa- cultatem leuiter admodum mouet. Iure igitur caeteris moli lares Ptici exstiter quod enim molle est, prompse tecipit, & patitur, requo mollius, eb promptius. Notat Galenus exteriorem neruorum de derere. Opticorum partem duriorem , interiorem molliorem esse, quo per duritiem tuti in transeundo redderentur, & per mollitiem, quat nus possent in cerebri natura conseruarentur, & uti dicebamus assici promptissimEpossent. Ram ob causam omnium , qui ad scias tria distribuuntur, di maximi & crassissimi optici facti sunt, ut copiosissima virtus seu facultas sentiendi, quae in maiori quanto maior exsistit, ad oculos deseratur: qua non solum nerui indigebant, Vt promptius lucem sentirent; verum etiam quod multipliciter eos affici comparatum sit. Etenim, eis in genere lux tantum in oculos ingreditur; eam tamen in specie, si Opticis credimus, amplius vigesies assici comparatum est. Siquidem viginti duo numerantur visu propos sue. comprehensibilia, quibus lux assicitur, ac permutatur Color, Dista Alinaen lib. tia, Situs, Corporeitas, Figura, Magnitudo, Continuatio, D scretio vel Separatio, Numerus, Motus, Quies, Asperitas , Laeuitas , Diaphanum, Spissitudo, Vmbra, obscuritas, Pulchritudo,
Turpitudo, Similitudo, di Diuersias. Hae quidem principales in
126쪽
Vitel. Peripect. e5munis lib. I.
cap.3. . de dem . P. . . de decret. cap. q. De oeusis cap. 7. de decreta cap. q.
hentiones sunt. Secundariae autem, & quae sub his continentur ; ut Ordinatio sub situ collocata; Scriptura, Pictura,& Sculptura, sub Oidine, & sub Figura: Rectitudo, &Curuitas, Concauitas,& Couexum, sub Figura: Multitudo & Paucitas, sub Numero: AEqualitas,& Augumentum, sub Similitudine ac diuersitate. Alacritas, risus, tristitia fletus , & alia id genus, sub figura faciei comprehenduntur. Pari ratione, de alijs multis dicendum est; tametsi principaliter visu lux moueat, & color suis spectris in oculum impressis atq; ut isti dicunt sigillatis; inde autem alijs dictis intentionibus visui reprs sentatis, quorum omnium tractatio ab Opticis Auctori biis petenda est. Ad propolitiae' igitur cum unica genere luce; specie viginti duabus rerum imaginibus, particularibus autem pene innumeris nerui optici assiciantur, quas videndi sensus, ad supremam illam facultatem tanquam ad regiam principis sui exornandam ditandamq; deserat; meritb crassissimos prae caeteris fieri opticos oportuit: quae omnia sorid perpendens Hero pilus, sibi persuasit opticos esse perforatos. Imb &Galenus eadem de caussa hos neruos n. - hoc est meatus appes-lauit, quod scilicet per hos , non sola nudaque facultas sentiens, sed cum ea quoque spiritus animalis in quo ea fundatur tranaret equo & copiosior, & vegetior in sentiendo exsisteret. Dicebat enim Galenus per omnes alios neruos solam virtutem vehi; per opticos Verb & virtutis substantiam , hoc est spiritus essentiae quantit tem, seu multam spiritalem substantiam deserri. Quanquam autem ego de spiritu animali , & de meatu opticorum valde supra dubitaui; cum praecipue Galenus asserat, meatum videri non posse, nisi& magnum animal sit, nuperq; mactatum, & in claro aere conspiciatur rattamen ne antiquorum dogma multis seculis confirmatum infirmetur : in re dubia, nil lcmere novandum est. Illud autem pro comperto habere oportet, horum neruorum mollitiem crassitiem, ac meatum, nequaquam ex eo prouenire, quod ipsi aut breuissimi sint, aue ex anteriore cerebri parte, vel etiam ex eiusdem ventriculis oriantur. Nam sectionis ratio luculenter commonstrat,opticos neruos, & longissimos esse, neque sorte a ventriculis oriri, sed 4 posteriosi cerebri parte, & quod maius adhuc est a spinalis medullae principio ferh e pullulare , etiamsi tota antiquitas, una cum Galeno secus credidebrit. Vt autem haec omnia in neruis Opticis facta virtutis praestantia praeseserunt: ita ultimum illud non minus praeclarum, quam visu iucundum est; quod nerui optici, cum duo sint uti oculi, & ex diuerasis principijs prosecti, ubi multum intra caput processerunt, & dex' ter dextram, sinister sinistram regionem commensus est, antequam extra caluariam ad oculos perueniant, alter ad alterum accedens mutub uniuntur,&coeunt: ita ut x. Gricae literae figuram imitentur, quam ob causam sorte quispia alternare eos,&sese mutuo conscedere
opinabitur: sed non est ita,c9m tantu modo mutuo vniaq*r, S simul atq;
127쪽
atq; uniti sunt, postea digrediatur,ac separanti Ir, ac dexter dextro, sinister sinistru iter prosequatur,unusqui in ad propriu oculii delatus; de qua rς Anatome interdu luculetissima lidem praestitit, cum aliqua do separati, non vincti reperti sint optici neruit sed huius coniunctionis utilitas pervestiganda est. Eam quidem Galenus censet esse, ut illa 2.ἡ..ci με.
coniunctione meatus communes fiant. Tu verb,qui de meatibus du c. xx. II. I A.
bitas, ut facultas communis viriq; fiat dicere poteris. Cuius senuc munionis utilitas multiplex adfertur. Etenim alij communionem factam esse dicunt,ut si unus laedatur alius subueniat suosq; affectus in- De oeulis ter se communicen malumq; alterius, in utrosq; dividatur: alij quian omnis sensus ab uno sundamento procedit,&sensuum Omnium prin ea i ycipi ad umim reduci principium oportet; Sed utraq; sententia faciale redarguitur; quod natura manca esset in Auditus senserio, quod similem nemorum coniunctionem expostularet . Nonnulli propterea dicunt coniungi, ut unus ab alio roboretur. S i enim separati es.sent propter itineris longitudinem mollissimi cum sint, facile rumperentur: id quod probabile esse Galeno visum est,quamuis longos fuisse hiuiusmodi neruos negare videtur. Mihi autem qui longissimos huiusmodi neruos esse ex Anatome proposui; probabilior adhuc proposta opinio redditur. Sed cum neq; hac potissimum ratione mutuum opticorum unionem factam esse credam, cum posset natura per longissimum etiam ductum neruos membraneis nexibus suffiilcire, stip req; , quemadmodum ijs euenire credibile est,quibus separati comperti sunt. Quare ut a Galeni sententia minime recedatur disedum ae 4. .seris est, coniunctionis opticorum causam duplicem esse , primam ac ma- cap. I xime necessariam ne quod extra intuemur duplex appareat: secunda ut visoria facultate peream communionem in uno oculo aliquando duplicata acutior visus reddatur. Primam comprobat unius oculi sursum compressio,quae in plano visiones ad oculos neccessarias esse manifestat: neruorum autem coniunctione, planam squalemq; reddi superficiem, per quam species deseruntur;planum est. Quocirca scuti oculos parallelos esse decet, alioqui omnia dupla appafferent: sic
neruos, quo S ςdm propter oculorum motum eumq; praecipud, in quo dum unus duntaxat musculus maximὸ inserior aut superior mouetur,& oculus ad unam tantum partem voluitur; a plano exturbari declinareq; poterant , praesertim qubd musculi in orbem neruos opticos cingant, illi'; adhaerescant nectunturq; meritb natura ipsos inuicem coniunxit. .am sanὸ coniunctionem si quis aspexerit: non alia r tione coniunctos esse dicet, quam propter praedictam r tionem. Et nim paralleli inuicem exactε unionis beneficio esse conspiciuntur. Secundam causam hoc comprobat. Quod, si asserculum, aut tuam ipsius manum,aut aliud,quod prohibere possit, inter oculos in naso secundum longitudinem extendas,quominus ab ambobus oculis unu quod ii eorum, quae extrinsecus sunt obiecta cernatur; utroq; oculo,
128쪽
obscurὶ videbis; si tamen alterum clauseris, multb clarius intueberis, ut pol , facultate quae in utrosq; antea diuidebatur , in alterum iam
PO s et haec de oculorum musculis agendu est, sed prius de momtus oculi utilitatibus inquirendum, quas Calenus breuiter pereuli, di . hii strinxit. Non enim inquit, ex quavis positione visilia omniamς par. Allia Cemere possunt oculi, quemadmodum neq; aures ex omni situ audi-τ tib P v bilia possint audire; cum neq; ex obliquis ac lateribus, neq; ρο-
ρο ' sterioribus, neq; ex superioribus, vel in serioribus neq; ut summatim dicam aliud quidpiam queant oculi cernere, nisi quod pupillae, . - rectis lineis opponitur . Cernitur enim per directum,dicebat Arist. sim. eap x. Optici verb ex eo quM visus rei visae oppositus ipsem videt, S cum
Athazen lib. ab oppositione remouetur, cessaevii libr. & iterum ad opposi-
propos a. uonem redit, reuertitur sensius rtestantur, caiisam quae facit contingere rem illam in visu, non esse aliam quam rem visam quando visui opponitur quia uti dictum est cum opponitur videtur , cum non p.is ρε , opponitur latet.Galenus praetereali i. propos. lineis rectis per pyramidem ductis idem comprobare videtur. Si
il' ' nim granu aliquod exiguum, autari, aut alteri cuiuis lineae pyramidis appendas obiectum, qui bass est pyramidis, ea parte,qua rectae illae Iineae pertingunt occuli bitur , quemadmodum exactὸ tibi proposita commonstrat figura. Sed prs ter l, sc omnia exactius adhuc Solis radii, qui per foramen aliquod angustum exeunt, recta perpetuo ad oculos ferri lucem, neque usqua inflecti, tibi persuadet. Α Solis autem radijs qui sensiles
p. sp. eεis sunt liceat tibi ad species& secundarias luces accedere. Etenim exli a prop. I Opticorum sententia omne corris visite radios habet: Radius autem
129쪽
nil aliud est quam lux affecta: quae siue primaria sit,utputa a corpore
luminoso radiose procedens, siue secundaria & accidentalis, qliae a Lib. t. prep. latere extra radiorum incidentiam ac obliqvh in Omnem partem me M.
dij se diffundit; omnino semper recti sertur. Quod si etiam accidat ipsam propter refractionem incuruari tamen nihilominus riirsiis perpetub recta procedit. Alioqui inuicem species confunderentur, Lib I. prop.& Oculo rem confuse repraesentarent. In summa rectitudo cognata ,
est & propria processui lucis, & natura in omni operatione expetit 1. rectitudinem, quia agit secundum lineas breuissimas . Igitur causa ob quam oculi cernunt per directum,& viso per directum fit, est lux. Nam cum oculi luccm solam videant haec autem per directum semper progrediatur, ergo oculi per directum similiter semper videbui. Si igitur immobiles penitus oculi exstitissent,quid sibi directe oppo- situm esset, duntaxat videntes; paucissima prorsus cernercnt. Erat autem rationi consentaneum, & prouidentiae illius, qui optimὶ nouit quod in quasi: re opticum factum sit; prouidere ut illa omnia cer nerentur quae aspectabilia sunt. Ea vero aspectabilia seu vi silia censentur, quae Solis luce circumfundi possunt, hoc est, integrum Hemisphaerium seu dimidia sphaerae mundi pars usq; ad terminos Hori- izontis qui Ciceroni est circulus nostrum aspectum definiens. Nam
cum oculi sine luce omnino non videant: aliam vero nullam nancisci valeant quam quae oculos serit, rectaq; & ad perpendiculum se tur ; non possunt autem versus eandem partem , plures lineae ad perpendiculum serri r itaq; huius unius lucis beneficio , in oculos quae aspectabilia sunt, incurrunt, quae scilicet exiguo pupillae foramiani directe opposta sunt. Interea vero exiguum quoddam per refractionem, contingit utrinq; ad latera conspici. Vtrumq; autem , Omnino minimum est, siue de exacta & distincta, siue de indistincta visione loquamur. Motus autem beneficio , contingit, oculos luci omni sese opponere, atque ita omne spatium a luce contactum non solum videre, sed certa, & distincta visione cernere. Quod sane spatium, ut in quacunq; positione adhuc latius pateat; duos in- mp. 3. super Oculos natura construxit, eosq; satis insigni interuallo distantes. Nam quamuis alias diximus geminorum omnium instrumentoriam eum generalem usum esse s ut uno pereunte ab altero modia saltim ex parte , actio obeatur i tamen in oculis aliuS non contemnendus usus elucet; ut scilicet cum duo sint oculi, latius in unoquoq; situ videant quam si unus esset, quod in ijs qui altero priuati
sunt oculo, vel etiam qui minime coclites sue unoculi sunt, alterutamen oculum claudunt vel obuellant; obseruare licet. Etenim isti quae ad oculum obuellatum spectantilliq; directe sunt opposita, distincta visione prorsus non vident: indistincta autem visio, valde angustatur. Itaq; per motum contingit, oculos ad rectam lucem suscipiendam sese conuertere, & ita maximum omnium visite, hoc est,meΡ x dietatem
130쪽
dietatem orbis conspicere. Cuius quidem maximi visitis conspectis,
nec una, nec vulgarem adsert huiusmodi utilitate . Neq, enim homo coelorum motus, neq, Planetarum & astrornm muria asinter se distantias, neq; Solis &Lunae ortus, atq; occasus cognouisset; neq; ventoruturbinum,procellarum pluuiarum aerisq; mutationum, meteororuque
omnium notitiam habuisset: neq; deniq; nauigationum, regionuq; peritiam sibi comparasset: nisi maximum visite conspiceret, quod est orbis medietas. Nam maximo obiecto viso & percepto multo magis videbit huius maximi obiecti partes utpotὶ campos urbes,plateas cubicula & alias maximi obiecti portiones quae ad artificia omnia cori paranda & peragenda , atq; ad totius corporis tutelam & ad alia plurima eiusmodi conserunt. Cum autem hoc maximum , obiectum sit
totum spatium quod a luce perpetub illuminatur, hoc est dimidia sphtra, in qua omnes positiones oculi notare debeat: propterea opus fuit oculos ad omnes moueri locis positiones, quae sunt sex: sursum,deo sum; ante, retro; ad dextram S ad sinistram , quibus tanquam ex omnibus mixta, adiungenda est septima, videlicet, in gyrum. Cum
itur oculos septem motibus agitari oporteat, ut ad lucem rectam suscipiendam, & orbis terrarum mcdietatem conspiciendam aptentur ; fit ut duobus reiectis, hoc est, anteriore & posteriore, quattuor tantummodo oculorum dinumerentur motus, sursum, deorsum; dex' trorsum, sinistrorsum ; & in gyrum. Sed si exactius eosdem considerabis; non completos, & exactos, versim diminutos, & impers ctos ita notabis, ut tantum abest quin totius orbis medietatem,ut ne quartam quidem medietatis partem possint intueri. Etenim si primum de motu sursum, & deorsum loquamur; neutrum sibi oppositam sphtrae portionem ad se attingere, ad eamq; persecte verti posse comperiemus . Similiter eueniet in dextro, sinistroq; motu . At verbmotus in gyrum, & ipse magnopere truncatus apparet, cum non quidem ex omnibus, sed duntaxat, ex quattuor propositis motibus mistus appareat, omisso similiter motu in anteriorem & posteriorem partem, cuius nulla ratione motus hic orbicularis est particeps; ut propterea, natura manca admodum csse vidcatur in re apprime secessaria, quod ineptum Oculum redderet, ad maximum conspiciendum obiectum; ob paucitatem, S imperfectionem motuum . Erat quippe necessarium ad maximum omnium visite videndum, hoc est orbis
medietatem primo aptissimum reddi: sic enim postea facilius , exacti iisq; minora visilia ab eo conspici par erat. A natura quae cuncta perspicit, & videt, & quae nec in superfluit unquam abundat, nec in necessarijs deficit; opus imperfectum , & mancum, in tam praeclaro utiliq; in imento nequaquam factura r omnia qus factu erant pc sibilia molita est ; quae vero postibilia non erant modo quodam admirando correxit, suppleuitove. Ac primum quidem motum, ante,&retro parum ut non necessarium, partim ceu non factu possibilem, re Diqiliaco by C arale