장음표시 사용
141쪽
ade par an. cap. ι 3. x devia Par.
mento serent, cum in squam mos,&duri cotii animali; non nisi d rae, squammosaeq; fieri debuissent palpebri, nisi sorte hominum mollissimam cutem velis piscibus ridicule inducerer durs autem palpebrae citissimo piscium motui res γndere haud quaquam valerent,
oculorumq; exteriorem tunicam, ea crassitie, ac duritie obtinueriin,
quae aquarum agitationi &incursui sustinendo satis esset. Pennat tum verb animantium oculos , pro palpebris, quaedam pellicula albae telae similis, eaque mollis contegit; neque in ea ut in res, qua cute pennae infiguntur ne oculis aliquid molestiae exhibeant, praecipue in palpebrarum motu, qui omninb offenderet , si in patipebra pennet innecterentur, infigerenturq; , si quidem cus do intemnam palpebrae superficiem, quae cum oculis iversatur, attingerent, asperioremque ac molestum contactum efficerent. Vt igitur ad id quod institui, me reseram ; Palpebri ad oculorum tutelam vario modb moueri debuerunt. Caeterum a palpebris ad hos explendos usus, oculos tegi necesse fuit, quod fieri non poterat, nisi aursus
rior deorsum, aut inferior sursum, aut ambae ad mutuam occursationem, & contactum venirent. Galenus quanquam existimauit palpebras nullius esse utilitatis, nisi motu voluntario essest praedia
tae: id tamen de palpebris superioribus se dixisse paulo post signi sic
uit cum inferiorem prorsus immobilem esse prodiderit. Cui opini ni non ego, sed sensus,&dissectio, & ratio , & Aristot. auctoritas refragantur, cum & musculum semicircularem in in feriori palpebra, uti in superioti, & praeterea ipsam manifestb moueri,in vivo animali videamus r quinimmo in cane sorte in serioris palpebri motus sup fore est euidentior quemadmodum S in testudine: at in auibus m niseste apparet inferiorem palpebram tantum moueri ut prodidit Aristot. quibus Stratio quoque astipulatur, cum celeritas, frequentiaq; motus cum longo spatio peragendo Valdὶ pugnet . Neque enim ita celer, creberque motus a superiori palpebra fieri posset, si
tantummodo superior palpebra oculo tegendo substitueretur. Et nim motus deorsum longius spatium perageret, quam tantae velocitati esset consentaneum: similiter de motu sursum inferioris palpebridicendum est . facilius enim ad mutuum contactuin venient, si ali ra, ab altera iuuetur. Neque vero Galeni rationem, quae immobilem in seriorem palpebram constituit, hoc loco recensere operspretium est, quod scilicet multb minor inferior palpebra superiore sit effecta, propterea quod si maior quam nunc est , extitisset, non fuisset similiter constans, sed in seipsam decidens corrugaretur laxaq; fieret, & ab oculo discederet, quodq; adhuc est molestius; colligeretur in ea lippitudo, & lacryma, &eiusdem generis omnia quae in exercendo dissicultatem haberent. Ex quo intelligitur satius fuisse paruam ipsam fieri . talis enim oculo semper astricta, atq; appressa, atq; ad unguem circumplectens, excrementa omnia facile exprimit. Quae
142쪽
QtUr sanE Galeni rationes, optimae sunt, Si palpebrae inferioris striicturae maxime idoneae. At quod statim ex his insere; propterea oportere palpobram in seriorem sine motu esse, non videtur consentaneu; verum si minorem illi conuenire motum dixisset; probabiliorem sententiam attulisset, uti mox patebit. Avicennas & ipse causam non est assecutus, cum dixit, Melius fuisse superiorem palpebram moueri ut instrumenta suis principijs propinquarentur . Superiorem enim palpebram neruorum origini propinquiorem exsistere: neq; similiter cum dixit, Superiorcni palpebram posse tum motum sursimitum deorsium explere, quibus omnibus palpebrarum actio comple tur in oculo tum aperiendo, tum claudendo . his enim palpebram omnem indigere: melius vero fuisse, superiorem tantum palpebram moueti, nequaqnam in seriorem; quia oculi acies inutiliter inserius dirigitur. non enim nisi propinqua speculiaretur; est autem melior speculator, qui melius videt, ut contra nocumenta parari praesidia possint, quod aptius fit motu superioris palpebrae. Quae fine ratio ut mihi quidem videtur, non m agis superiorem quam inferiorem palpebram moueri docet. Sed dimittendae rationes sunt, ubi sensus ijs repugnat . Cum igitur utraque palpebra ut sensit patet , hoc est superior deorsum , inferior deorsum, ut ad mutuam occursitionem veniant, moueatur: iustissima sane cuipiam natura videri pos. sit, si parem utrique motum concessisset, ita ut quantum superior deorsum, tantumdem in serior sursum moueri nata esset . At, qui iustis limam naturam, non quq aequaliter omnia distribuit, sed quae cuiusque meritum , & dignitatem expendit , & pro meritis tribuit cuique quod est opera pretium 3 cum viderit inseriorem palpebram primium quidem mulid minorem superiore esse , deinde exi uum, obscurumque; superiorem vero magnum, & euidentem obire motum: iure inquam admirabitur , & optimo consilio id foctum esse cognoscet z propterea quod cum celeri S crebro motu pus esset ; in hoc praerogatiuam merito superiori musculo , palpebrae natura tribuit , quod una cum mouente facultate corporis propensionem , & grauitatem non modice adiuuantem, quo facilius deorsi uri serretur, obtineret; contra vero inferiori palpebrae corporis grauitatem tribuit, Sc ad motum in stibii me dissicultatem rpropter quod fere quadruplo videtur superari inserior a superiori palpebra in motu obeundo . Hoc igitur modo videli coe per motum sursum in serioris , ac superioris deorsum, utraq; p. alpebra ad oculum tegendum pro aeris Occursu, ac frigiditate vitanda , cete rimξ, ac frequentillime mutuo contactui applicatur. Caeterum alius quoque palpebrarum motus , quo similiter oculi conteguntura natura, palpebris adiunctus est , qui palpcbras utrasque tam varitide adstringit , ut complicari, di introrsum Oculum trudere videa
143쪽
tur i qui proinde maiori completur robore quam praedicti, propter
quod a praedictis, maioris ac minoris ratione tantummodo dissere , unde utrum habet in oculis tegendis, cum δlicuius rei incursum m
tuunt . His igitur duplicis generis motibus , quibus tum sursum
deorsumque mouentur, tum undique complicantur, & contrahuntur , palpebrae oculos conuestiunt . Quibus nisi accederet alius, quo caedem aperiantur; visio omnis Ieriret, qui propterea & n cessarius est , citissime , creberrimeq; fieri debebat, alioqui via sci impersecta admodum, mancaq; euaderet: atq; huiusmodi m tus , motu sursim superioris , de inferioris deorsum absoluitiir rmotu inquam sursum superioris, euidenti, maiore, ac valido; ins rioris verb minore. His propositis motibus, quibus palpebrae agurantur proprii motores musculi substituuntur, qui tres sunt, unus rectus in superna oculi concauitate positus, Galeno, & antiquis i-l notus, duo verb orbiculares, aut potius semicirculares, utputa,inlisperiori, inferioriq; palpebra collocati, quorum uterque separatim quasi semicirculum , ambo autem simul iuncti perfectum circulum complent, & reserunt I iii quibus recensendis a Galeno dissentire veritas me cogit, qui cum musculum palpebram superiorem attollentem non agnosceret ; interea autem cum orbiculari omnes palpebr rum motus adimpleri vellet; in opinionem quandam mirabilem deductus est, voluitq; ut partito orbiculari superiori in duas portiones tametsi diuidi non possit,cum continui eius per totam palpebra sine fibra harum altera ad angulum maiorem versus nasum tarsum trahat, altera ad minorem; priorque dum trahit, palpebram deprimat, posterior attollat. Cui opinioni, neque Galenum ipsum plane assentiri, utrumque caput subsequens, ab eo conscriptum declarat: cum etiam maioris anguli musculum se nunquam vidisse fateatur; & in fistularum incisione aut ustione huiusmodi musculos labefactari necessarium esset, quod tamen non contingit. Adest igitur musculus euidentissimus, qui superiorem attollit palpebram in superna oculoriam cauitate positus prope illum, qui oculum attollit, cui etiam in figuras milis est, nisi quod minor illo est, qui a neruo optico, & ipse cum alijs oculorum musculis posterius enatus, recta in superiorem palpebram ad tarsum finitur; nec si velis ei aliam utilitatem, quam motiOnem palpebrae ad superiora tribuere poteris. Praedicto musculo, mustulus saltim unus , qui seperiorem palpebram deorsum moueret sibi ungendus esset, quo palpebra superior oculum tegerrer sed nullus, praeterquam orbicularis, adesse apparet.In inseriori autem pallebra adhuc maior oboritur difficultas: quam cum sursum & deorum moueri, explicatum sit: nullus tamen musculiis, qui huiusmodi rectos ob t motus, sed tantum orbicularis visitur . Num igitur
ab orbicularibus musculis rectos fieri motus pronunciabimus, S in
144쪽
eundem scopulum, in quem & Galenus incidamus incidemus pre culdubio quousq; alius Anatomes Prosetar accesserit, qui huiusmodi musculos inueniat. Interea verb liceat nobis inuestigare quomodo ab orbichilaribus musculis recti absoluantur motus. ctenim quod circulares illi musculi, tum infra, tum supra in utraq; palpebra positi , ad astringendas palpebras maxime sint opportuni, ii contrahi e tum fibras imagineris; facile concedes: at quomodo iidem rectis Gliam obeundis motibus substituatur; in hoc certe consistit dissicultas, cum id nusquam factum n Mura reperias, tamet sit orbicularis motus ex rectis commistus videatur. Non est dubitandum verissimum esse Galeni dictum, quod natura, quae neq; in superfluis abundat, neque in necessarijs deficit;plerunq; perpauciora instrumenta plures acti nes absoluat; neque laboret, ut singulis actionibus singulas faciat, ac proprias particulas . Itaque ut primum de inferno motu super-rioris palpebrae dicamus: Semicircularis musculus in superiori palpebra positus, in aperta, ac sursum elata palpebra laxus apparet, quo
tempore non incuruatae solum fibrae eius sunt, & quadantenus somte in sese conglobatae, vertam etiam tractum musculi attollentis consequentes in elatissima oculi parte consistunt: quod si hoc tempore,
taliq; musculi habitu exsistet e musculi huius orbicularis terminos, in utroque uti angulo consideres; profect0 multo inferius huiusmodi terminos esse prospicies , quam medietas , seu venter musculi sit; ubdsidium musculi tenduntur, & in seipsos contrahuntur , dirigi eorum fibras necessarium est, atque ad rectam lineam accedere; proculdubio haec fibrarum rectitudo fieri in proposito musculo non poterit; nisi plebra deorsum moueatur, ac descendae. Quod si id non probe assequeris, sumas stamen , in eaque figura ponas, qua: elatae, ac sursum tractae palpebrae reqvindeat, quae sanό figura corniculatam lunam non inepte reseri; mox ab utrisque staminis temminis . ceu oculorum angulis respondentibus ipsum trahas ; cla
conspicies deorsum ferri flamina, dum adrectitudinem diriguntur, Itidem in palpebra superiori euenit, etiam si stamina distendantur ,
musculorum vero fibrae intendantur . Etenim directio tam in staminibus distentis quam in fibris musculorum intentis &contractis su
cedit, cuius beneficio deorsium serri palpebram necesse est. Quodverb ad inferiorem palpebram attinet, quε & sursum fertur, & deo sum, idq; solius ut oculata fides testari videtur orbicularis musculi beneficio. Si primum de motu sursum loquamur, eadem est ratio, nisi quM magis sursum trahi ad internum angulum tanquam ad seu principium apparet, uti unusquisq; potest in semetipse experiri. Quae causa esst, ut si quis orbicularem mustillum, quem duplicem hucus ite constituimiis, in ambabus palpebris unum & continuum constituat, atque principium habere ad internum angulum .inferioris
145쪽
palpebrae, finem verb ad angulum itidem internum superioris, ita ut orsus ab inferiori, & interno angulo, &per infernam palpebram progressus, indeque ad angulum externum supra conuolutus, & pcrsuperiorem palpebram ibidem progressus, cesset tandem in angulum
internum, superioremq; , ita ut exactum circulum musculus reserat, atque versus suum principium attractus Uno tempore superiorem
palpebram deorsum, & inferiorem surstim moueat; siquis, inquam ista assirmet, sortasse a vero non aberrabit, id quod tum huius musculi fibrarum in circuitu continuitas , praeterquam in interno angulo , tum euidentior eius motus, qui in interno, & in seriori angulo conspicitur, persuadet. Quae omnia ita esse ostendit attractio v-triusque palpebrae dum ad mutuum contactum veniunt: in quo casu omnino superiorem deprimi, in seriorem attolli necessirium est. P stremb natura motus id ita esse persuadet, qui cum non quidem circularis sit vicεli motus, sed adstrictorius motus undiq; in orbe factus hic ex rectis omnino motibus constat. Neque enim constringi quid- .piam in seipsum potest, nisi aliquae eius partes sursum aliquae vero
deorsum ducantur. Sic enim ad mutuum contactum venire, compertum est . Atque haec de motu sursium inferioris palpebrae. Si verb de motu deorsum loquamur; hic facile fibris musculi laxatis sumpte pondere succedit. Et quidem in inseriori, non etiam in superiosi palpebra. Non enim uti laxato toto mustulo inferior palpebra de scendit , ita superior ascendere visitur ; quod euenit propter viriusque corporis naturam . palpebra enim inserior sua grauitate laxata descendit, superior vero propter eandem causem minime ascendere potest: atque hac potissimum ratione euenit, ut superior palpebra peculiari mustulo, quo attollatur indigeat; in serior vero, quo deprimatur nullum habuit. Et ut paucis rem complectar, motus palpebrarum tres sunt, sursum, deorsumque, quibus utraque palpebra motatur, &utriusque orbicularis, quo undique ambae palpebrae adstringutur: motores vero musculi tres sunt, unus rectus in superiori palpebra ad ipsam attollendam constitutus, & duo semicirculares, in singulis palpebris unus: at superior palpebram deorsum, inferior sursum mouet, & deorsum. Sursum quidem per se, deorsum
autem per accidens. aut si mauis unum orbicularem , qui exactum circulum reserat enumerare I hic tensus inferiorem palpebram sursu, superiorem verb deorsum eodem tempore trahit. Inter quos sane orbicularium musculorum motus qui recti sunt, contentionis &vehementiet minus habent; qui autem palpebras adstringunt, validiores sunt, ac simul facti: in quibus peragendis ubi maiori adhuc opus est, adstrictione, & robore, suppetias seri mustulus orbicularis, qui superciliorum a me censetur, annuli sormam reserens , qui a
palpebrarum circulari mustulo differt, quod supercilij mustulus,
146쪽
nE ocu Lovis VS ORGANO. iii fibras crassiores, &carnosiores habeat, &totus musculus maior sit,
qui proinde supercilium maxime deorsum ad oculum ducit, & cum annulum reserat, itidem sursum palpebram in sernam valide trahit. Sicuti autem prsdietus supercilij musculus palpebrarum occlusionem adiuuat: pari modo apertioni musculus frontis opitulatur, quo fit
ut totam cutem oculis circumsundi etiam ad oculorum custodiam venire compertum sit, ita ut aduersus exigua corpora, cilia primum,
deinde si maiora incurrant, palpebrae, inde aduersus vastiora, supercilia , ossis, Si cutis denique omnis circumposita constituatur. Sub finem huius postremi capitis, considerare libet, cur in testudine inserioris palpebrae motus sit euidentior, & cur pennata inseri rem sermξ tantum palpebram moueant. Eicnim illa animalia quae prona incedunt, qusq; a terra alimoniam capiunt, ut sunt testudines, canes Sc pleraq; alia ; palpebram inferiorem mobilionem superiori habent: ut oculus magis tegatur aperiaturq; ea parte qua oculorum usus docustodia postulat hoc olfi, qua magis sunt offensionibus expositi, aut qua magis venire offensiones periculum est, aut qua magis oculum offendi ab extrinsecus occursantibus certissimum
est, ut X spinis, festucis, puluere, de alijs id genus offendiculis quae
magis a terra Ac cx inferiori parte accidere poterant. Aues autems ne Pennata animalia, ita palpebram inferiorem habent mobilem, ut superior parum omnino moueri videatur; quod hic, magis adhuc siue in terra degant siue in aere; oculos ad terram inclinatos obtineat, a qua parte owensiones ad oculum venire,periculum est. Quomodo vero horum palpebra inferior sursum moueatur: patet ex superioribbus . Nam eadem ratione di ab ijsdem musculis orbicularibus mo-iletur, quemadmodum supra explicatum est . Atque haec de differentiis motus palpebrarum, earumq; utilitatibus, Si de motoribus musculis dicta sint, totaque de oculo visus instrumento tractatio, hic suum finem habeat.
147쪽
Ex ossicina Laurentis Paliquati, Almae Iuristarum Vniuersitatis Typographi
148쪽
GYMNAs II PATAVINI MODERATORI.
XCELLENTES ingenio inque eruditi
ne viri, eum litterarum monumentis manda
re aliquid aggrediuntur ι id facere consum runt, Senarar e plissime, ut certam viam ac rationem sibi proponant, quam sequantur; quo videlicer eum res ipsa , quaι animo sunt remplexi, dictis itur tradita, perspicuitatem habeant, tum ordo in toto opere seruatin memoriam adiuure: quod quide re mihi in his rebus vinatomicis , quas pertracto, e,' probatum ea mehe menter,stplacuit imitari. Diu igitur multumque in hae cogitatione defixur, quam potissimum in hoc negotio methodums qui oporteros; tandem istam Batui esse optimam conuenientiammamque a 3 ut uniuaecuiusque organi primo prosequamur diis monem seu hictoriam , deinde actionem ι poRN- utilitates: mi ita notitiam organorum totam , hisee tribus veluti membris comprehensam exhibeamus. WAIque hane viam eo secutus sum Iibentius, quod mihi eam Principes illi viri, virinoteles c lenus , aperuerunt , of in ipsa quasi facem pratulerunt, . Alod enim ad primam partem attinu , quam Dissectionem, seu Hissoriam esse volumus , en ea apud ris telem in decem hirti de Historia animalium: apud Galenum in nouem de ad
mininrationibus e snatomicis : item de dissectione neruorum, venarum, arteriarum , vulva a praeterea de vocalium i- γ mentorum
149쪽
mentorum dissectioneia. Fuit er in Ho opere, quoF ext flaru, de di sectione secundum Hippo criathse. Secohon leia',
sua organi Iraei, amonem ; in t ristotele quidem nobis exhibent libri tres de et, nima, quinque de Generatione vinim lium : in Galeno autem tres de Facultatibus senimalibus , septem de placitis Hippocratis oe Platonis litemdsto de MonaMusculorum . Eras hac N in alijs libru , qui iniuria temporum, interciderunt ut de Visione , de rice, de motu Thoracis N Pulmonis, de Res irationei . Tertia porro , qua organi utilitates cum Iolim, tum etiam partium perseqwtur , in oristotele restondent libri quatuor de partibus Animalium : in Galeno magnum istud opus de ussu partium, decem es septem libris comprehensum ι item de usu pulsuum , de usu ref irari nis. si uod si ex tribus hisce partibus prima diuidatur; ut auctoiam earum numero fant quatuor , T issectio , Hinoria, --ctio , Usu: nihil reprehendo . Video enim e oneres quosdam id scijse,isfieri non incommodeposse; cum re vera , exactes distinguas, ahud sit fi Dissectio , aliud Hictoria Difectio primum rationem disecandi organi tradit, quotque modis ea feri possit, debeas , ostendit . est autem ad hunc finem comparata , ut reliqua tria, videlices hictoriam , actionem, oe uti-titatem patefacias . Hictoria autem ea exponit, qua organo insunt, nimirum, temperamenta qua consequuntur, quaque accidunt ue qua omnia aperiuntur dissectione , qua eadem inho-iescit etiam Mctio, ut oe Valenus tenatur , re nos in vinatomica methodo demonstrauimus . En autem sectio mni cuiusque organi munus seu functio . Utilitas mero nihil aliud, quam id, cuiμου gratia tributa cum ipsa actio , tum ea, qua 1Π-
sunt, . vitque bas quatuor tamus d in s rei a mirimm esse partes; tamen ita interse apta sunt εν cohaerent, separari omninὸ mi non queant . Nomen autem ab eo trahunt, a quoplarimum petunt . Eo nimirum factum, ut opus de Historia animalium ita ristoteles inscripserit , quod potissimum ea , qua partibus f organis insunt, pertractarit. Sic Calenus iliud de administrationibus; hoc nomine appellauit, quod in eo dissectionem maxime, hoc est modum dissecandi, est persecutus . Sic titulus de usu partium eo factus, quod etiamsi ilic Hitioria, hoeen, ea, qua inseunt, cum usibus inde prodeuntibus copulatur,
150쪽
propositum tamen fuit onsiderarepraecipue usius cum ita
sint, cum quatuor, ut iam apparet, conItitui partes non incommode possint nos tamen optimum ducem Valenumsecuti tres tantum ponere maluiunus , Historiam , Actionem , P m ueeum Dissectio in Hinoata includatur . Nam Gatinus trium tantum mentionem facit , dum is ad Glauc. sic ait. Peritia
cuiusque naIura membrorum, di ectione ut 9 exquisitas ientia operationum atque usuum comparatur. Porro nequis forte has partes aut imprudenter ne ligar, aut imprudenter magni esse momenti neges e affirmare hoc uere possum, tantum in θs esse positum, ut exacte eas qui didicerit, is totum Analom, cum negotium quod measententia nihil aliud est, quam et erumae solidum totius Medicina fundamentum , naturalis phialosophia absoluta perfectis , es consummatio P iam didic isse ac tenere se haud dubitanter profiteri possit . Vuam meam in hoc vere diuitaendo rationem ac methodum itili aperiendam putaui quod non modo ad Senatorem Nobilissimum ,sed etiam ad Philosophum do simum scribere me intelligam . Hoc igitur tam frugiferum opus,ego cumpublica militatis studio incensis emist re cogitarem , s quadraginta annorum latores ac vigilias in Invidorum hominum, quorum feracissima haec nostra tempestas eII, aliena scripta facile carpentium calumnias incurrere, graue mihi esse ducerem: faciendum mihi putaui, quoscuritari consuleretur, ut ad tuam amplitudinem confu erem, recentem adhuc ingeni, furtum Clariissimi nominis tu auctor tate, qua 'si vasidissimis vibin, firmissimos praesidio munirem. Video sentioque idem, quod omnes in florentissima Repub. te e se unum, in quo summa sint omnia, clarissima patria splendor , nobilis
ma familia dum, in maximis honoribus maxima fortuna, M'nitates, amicitiae, clienteliapenesupra priuatum modum te eundem esse, cuius ingenium ae singularem dicendi vim arque copiam admirentur ciues, praedicent exteri, ament boni, metuant improbi . ut mihi quidem verissime iudicare videantur ii , qui te alterum esse Periclem a firmant . Vt enim iste fulgurare , tonare, omnem dicendo permiscere vitas est Graciam , ita tu Italiam. Ille in riuitate tibera latum opibus atque auctoritate valebat , pene ut regnaret; tu consilio ου eloquentia item in hbera.