De animi commotionum in corpus efficacia ...

21쪽

commodis et desideriis poSthabitis, ipsis actionibus suis

roboratus in con Suetudinem abeat, animumque Semper in eundem finem intentum teneat. - In quibuS COI1ditionibus sacili negotio intelligitur contineri omnia animι perturbationum germina, quae et a Graecis et a nobi S aptiore Domine nuncupantur animi pathemata, quippe quibuS, non quidem ut alii volunt demon Straro, cogitandi et iudicandi omnis vis hebetetur tollaturque, quae aucta etiam appareat neceSSe eSt) Sed quibus, quidquid mente agitur ad removenda Vel perpetranda appetitu S regnantis desideria dirigatur. Harum autem animi perturbationum duo genera a philosophis reseruntur, quorum alterum cernitur in sofectibus , qui eo potissimum ab ipsis pathematibus disserunt, quod neque iam diu perdurent atque Semper a iudicio proficiscantur neceSSe Sit. In quo caVendum cSt, ne alia iudicia poSSe assectuS ciere arbitreriS, quam illa, quae ad propria commoda no Stra et utilitate S pertinent, ideoque cum animo no Stro arctiSSimo vinculo coniunguntur. Omnino autem assectuum duae claSSeSSunt, quae OX VaritS nominandi principiis varie distribuuntur in activas ct yassivaS, fortes et mites, iucundus et iniucunda3. 'Uberi Ore , eorum enumeratione SuperSedere no SpoSSe arbitramur, quum de rebuS in vulguS notiS SermocSSet in Stituendu S. Neque, opinor, accuratior ut suSior pathematum tractatio a nobis de Siderabitur; sed Sufficiet illud adnotaSSe, eorum numerum re Spondere appetitibuSn0Stris naturalibuS: quamviS hac re tantum abeSt, ut reiiciamus Kanlii diviSionem, ut eam quam maXimo

Sed iam necoSSo e Si progrediamur ad eam commentationiS noStrae partem, qua, quidquid hucusquoc St prolatum, quuSi DXemplo illuStremus, et demonstrumUS, quant0pero necoSSQ βit, unumquomque qui Volit cum SuccuSSu medicinam factituro, imbutum cSSO

22쪽

animi pathematum, eorumque in corpuS ossicaciae cognitione accuratiore.

In qua re diligentiuS tractanda non poSSumus quin inde exordium petamuS, ut Verbo quidem tangamus Sententias illaS, quibuS qu0m0do et quam vim animus in c0rseus exserere p0SSit, dilucidare SuStinuerunt

Si vero demonstrare veliS, quomodo animus cum cor-yore ita coniunctuS Sit, ut mutata alterius conditione altor immutatus permanere nequeat, dubiuS certe haesitabis. Sunt enim qui omnem tam rationiS mentiSque quam animi vim pendere putent e corpore et potiSSimum eXnerVorum S Stemate, quam Opinionem his fere rationibus

sulcire conantur. Vis ad materiam ita est quasi adligata, ut ab ea Sejuncta cogitari non possit; quoniam a vi ipsa actio millo pacto dissolvi queat, actio autem a vi perfici non possit nisi materia adiuvante. Ex quo

facile intelligitur δυναμιν ipsam magiS minuSUe u materia eSSe deducendam. Transseramus igitur hanc abiPS a rerum natura comprobatam Veritatem ad vim organi Sani no Stri vitalem. Quae corporis vis vitalis Si

agit aliquid atque molitur cid qu0d ipsi, Siquidem est

ViS, laciendum eSt), perficere consilia non valet nisi Per materiam, h. e. per corpori S humani organa. Quam Varia autem haec organa, tam varia laborans illa vitaliS ViS. Iam vero quo melior et perfectior eSt Sub Straminis materia, in qua et Per quam ViS agit, eo persectiorem et maiorem vim agentem apparere necUSSOeSt. Itaque, quo persectiuS et abSoluiiu S QSi corporis organum, in quo et per quod Vi S VitaliS agit, eo perfectior et absolutior ipsa deprchendetur. Quum autem corpori S n0Stri perfectiSSimum organum Sit cerebrum, neceSSe cSt, in ciuSilem actionibuS eluceat viS perscctiSSima, quaD oSt Sentiendi, cogitandi, Volendi. Alii vero, qui obServassent eae diverSiS animi perturbationibuS SuaS quamque mutationeS in corpore DXcituro, memoreS pristinae illius animi facultatum divi-

23쪽

Sionis, in eam inducti Sunt opinionem, Singulas animi sucultates Singula organa ut domicilia Sua et instrumenta occupare. TreS illaS principeS sacultates, in quibuS anima cernitur, tribu S corpori S cavitatibus re- Spondere opinabantur et harum tribu S Systematibus illarum evolutionis graduS treS. Itaque vim cupiendi in abdomine, Sentiendi facultatem in pectore et Coguo scendi vim in capite inSitam eSSe perhibuerunt. Alii p0rro, qui huic Sententiae, eX qua Vis quaedam immediate in certam materiam agat, adStipulari nollent, Sed eandem omnino negare non ΡOSSent, ex his dubitationis laqueis ita Se OXpedire conati Sunt, ut tertium quid, intermedium inter materiam et inter vim esse fingerent. Quod c. gr. a Lenh0SSckio βιωτικον vocatur, i. c. imponderabile quid, quod continuato cerebri vegetatio utS proceSSu continuo procreatur et re-Stauratur, per quod anima aptior fiat quae in corpus vel corobri materiam) agat. Omne S has Sententias nihil esse nisi conatus id coniectura declarandi, quod penitius intelligere nobis hucu Sque non licuit, qui S e Si paullo intelligentior quin

videat Etiamsi enim concedam, cerebrum e SSO Orgu- non omnium animi actionum, cogimur tamen confiteri, purca et eXilia cSSe, quae de ratio no et neXu Virium, qua S cerebrum e Xhibet, cum Structura eiuS et mixtura novimuS. Ex hac Uero omneS Sentiendi, cupiendi et cogit audi diversitate S deducendae et eXplicandae eSSent. In hac autem quae Stione ab Solvenda non felicioreS hucus-

quo secimii S progreSSus, quum in generandi proceSSu

Utrum igitur anima ab initio diversimode instructa

genUS et temperamentum corporiS, ejuS niSu formativo procreati, con Stituat, uri contra corpuS Originem Suam debeat principio cuidam vitali, ab anima ipSa Sogregando, qu0d organorum et SyStomatum divorSitato animae Vuriciato S pro Vocet - hanc quidem quae Stioncm mi S Sum faciamuS nccoSSO cst. Quamquam cnim in 1i-

24쪽

tiandum non cSt ab huiuS Sententiae parte Stare plurimaS observationeS hucuSque faciaS, Cavendum tamen hac in re, ne temere et cum levitate diiudicemus. Nostrum tantum e St mutationum in corpore ob Servatarum, quaS ab animi perturbationibus prosectas habere debemuS, OXempla proponere. Νotandum autem me eam partem, ubi de Siguloriam organorum neXuCum unimo agitur, Cori Sullo omiSSurum. Etenim qui

cognoverit, quam Sit difficile in his rebus discerucro quae Sit cauSSa, qui essectus, prosecto id mihi vitio

non vertet, quod tam anguStiS finibu S me continuerim. Qui autem uberiuS hanc rem eXpoSilam Cugi OSCere

Studet, iS, praeter Lenh0SSikii librum celebratissimum uber das mon Schlicho Gemuth etc.) conferat Starkii: fragmenta pathologica, ubi de ratione Singulorum as-fectuum ad certa organa diSSeritur, hepatis, lieniS ci vcntriculi ad iram; cordi S ct pulmonum ad sortitudinem - aut timorem; oculorum ad Superbiam aut pudorem .

Ex magno animi perturbationum numero cur P0-tissimum iram et fortitudinem exponenda S mihi Sum Serim, Vel me non monente unuS qui Sque intelliget.

Sutius igitur duco, omiSSis praestandi ambagibuS, ad

Ira est ea animi commotio celeriter eXcitata, quae animi vel corporis nostri integritatem defendere S ludet contra eoS, qui nobiS detrahere aliquid tontant, quod nobis quaSi ius peculiare depoScimuS. Neque tamen, in ipsam iniuriam Sacvrit iratus, Sed in purSonam ciuS, a quo nobiS infertur, aut qui cana conSulto insorro opinatur. Si iniuria tanta crat, ut ira exacerbati Simus, tum ira Osrrenata in furorem tranSire potoSt, qui cupiditatum excitat irae ita SatiSfaciendi, ut ossonS0rum rurSus iniuriiS affligere StudeamuS.

25쪽

Considerantes autem irae Signa, quae in Ocolos incurrunt, non poSSumVS Senecae verba de Ira I. 1

ira possidet, ipsum illorum habitum in lucro. Nam ut surentium certa indicia Sunt, audaX et minaX Vultus, tristis frons, torVa facie S, citatu S graduS, inquietao

piria: ita irascentibuS eadem Signa Sunt. Flagrant cimicant oculi, multu S Ore toto H'ubor, eXaeStuanto tibi mis praecordiis Sanguine; labia quatiuntur, dentcSComprimuntur, horrent ac Subriguntur capilli, Spiritus

coactuS ac StriduluS, articulorum se ipSOS torquentium SonUS, gemitu S mugit USque, et parum eXplanatis VocibuS sermo praeruptu S, et Complo Sae SaepiUS manu S, et pulsata humii S pedibu S, et totum concitum COPPUS, InagnaSque mina S agen S, foeda visu et horrenda lacies depra Vantium Se atque in iumeScentium ' - Ex quibuS,

licet male ordinatis, Signis iam intelligitur, excitationem a Dei ViS abdominalibus, ac primulin quidem hepaticis profici Sconium, propagari in nerVOS OXtremitatum, imprimis inferiorum forganico neXu cum hiS cohaerentes J et in nervos thoracis ot capitis. Hinc circuitum Sanguini S in peripheriam accelerat, Sanguinem in caputet in ocul0S propellit, et SecretioneS glandularum cupitis, inprimiS glandularum salivalium et Iacrimalium adauget. Quae mutationes Si nimiae fiunt, tunc noxiae irac

Larga Secretio bilis perversae cardialgiam, enter- algiam, vomitum biliosum et Diarrhocam eX cadem cauSSa prosici Scentem efficere potest. PotuSt etiam accidere, ut hac nimia hepatis irritatione bilis eXcrctio Supprimatur, et ductuum biliarium coarctatione SpaSmatica retentio bilis cum ictero oriatur. Saepuetiam in sueminis lac adeo perverti videmus, ut in infantibuS colica, Diarrhoeae biliosae, SpaSmi atque Su

26쪽

Vasorum P0rro actione nimis aucta c0ngeStiones activao ad ventriculum Vel ad caput atque ita haemor

Veniunt.. Nimis magna eXsitatio organ0rum materierum convulsiones et inSultu S epileptic0S ossicere pote St. Fortitudo est ea animi conditio, qua aptum Sia tum virium V0luntatiS I 0Sirae Ut motioni S Sentimus, quo quamquQ iniuriam aut c0rp0ri S aut aut mi nostri securitati imminentum dosondere parati Sumus.. Cum sit ex DXcitantibus Osfectibus, neceSSo osthunc essectum eXhibeat in nervi Sympathici plexus thoracic0S, in DerVOS rQSpirat0ris S et in nervi vagi partem thoracisam, ita ut per haec Se DXpandendo vaSapulmonum capilluria et ganglia etiam periphorica abdominis impellat. Animosus sortitudino igitur aIto Spiritum ducit, quae

fortior et vehementi0r organ0rum reSpiratori0rum incitatio organa VociS ita Stimulat, Ut hunc impulsum voci surando, clamando cauend0que SubleUando augeant. Respiratione liberi 0ro Sanguificatio indeque vegetationis omnDS pr0ceSSUS Persecti0r S redduntur, id quod in levitato acti0num illa et liberiore roboris conscientia proditur, quae Vel in m0tus involuntarios abire

27쪽

vIT A. Adolphus Iulius Gruber natus sum die ΙΙ m. Septembris anni MDCCCXX patro Joanne Godofredo et matre Sophia e gente Richteria. Primas litteras quum a domeSticis praeceptoribuS edoctus eSSem, ad Νiemeyerum, V. Cl. , deductus sum ut in Daedagogii Regii Halensis discipulos reciperer. Ibi per septem fero annoS Optimorum magiStrorum diSciplina eruditus, anno MDCCCXXXIXteStimonio maturitatis instructus consilium cepi diScendarum litterarum medicarum. Quare nomen apud Fried Iaonderum, V. CI., ordinis medici Halensis, et apud Ei- Selenium, V. Cl. , Ordinis philosophici t. t. Decanos Pro

feSSUS Sum. A quibus quum impetraSSem Veniam, quam optaVeram, viros doctiSsimos de rebuS tam medicis quam philosophicis disserentes audivi hos: Hiedlaenderum de Encyclopaedia a. med., de Pharmacologia et historia a. med. D'Allonium de omnibus Anatomiae partibus, qui etiam artem dissecandorum cadaVerum me docuit, atque physiologiam. Blas M audivi de chirurgia, arte fascias applicandi, de fracturiS et

luxationibus, de aliturgia; Eruckenbergium de patho logia et therapia tam generali quam speciali; mhlimndo arte obstetricia. , Rosenbuumium de path0l0gia

speciale.

Hae philosophis audivi de Sehleehiendalium de bo-ianice; Germarum de mineralogia; Euemfetium de physice; Burmelaterum de Zoologia; Schweiggerum et D0eberetnerium de chemia bis; Volytelium de historia;

28쪽

Gerluchium do psych0logia ; Putrem de Encycl0paudia universali, do logico, do hist0ria philo Sophiae, de anthropologia, de aeSthetice. Seminaria et inStituta clinica frequentavi haec: uestenberyli medicum bis; ulusii chirurgicum ter; HGlii obstetricium Semel; Roseubaumii exercitationes de rebuS medicis Scribendi et disputandi bis; Migielii

Anno MDCCCXLIII Berotinum me contuli, ubi clinica instituta frequentavi, Schoenteinii medicum; Iuenqkenii ophthalmiatricum ut chirurgicum; Idelerii

pSychiatricum. Praeterea audivi Aluyrum de arte Obstetricia disserentem. QuibuS Viris omnibus maximas gratiaS habere numquam deSinam. Iam vero tentamine tam Phil0S0phico quam medico et examine rig0r0So rite Superato, in eo eSt ut ad Summos iu medicina et chirurgia h0n0reS aSSequend0S hanc commentati0nem cum theSibuS defensuruS Sim.

29쪽

I. Aesthetice plurimum Galet ad animi morbos tam praevertend03 quam curandoS. 2. Mores hominis partim e ventriculo pendent. 3. Probanda est fiantiana animi pathematum divisio. 4. Nulli 'ulmonum morbo ex auscultatisne signum puthognomonicum existit.