Josephi Antonii Weissenbach ... De arte critica ac maxime illa, quæ doctrinam, traditionem, disciplinam, historiam Ecclesiæ retractat, liber unus. In usum ecclesiasticorum, qui in foro suo nolint obiter versari. Cum tabulis duabus

1쪽

Aia critim habet varium usum a quem quidem primo in moderatum dividas, et immoderatum. Hic vero an petulantibus ingeniis plus damni, an ille doeilibus plus commodiserat, incertum habeo. Ex gallico Auctoris ignotri

2쪽

qui accedunt Τheologiam et Historiam Ecclesiae, nec subactos judicio esse, nec cognitione antiqui

Quod etsi incommodum habet, est ejrismodi, ut paulatim lectione ipsa tollatur. Minus serem dum , quod nil audiunt de legibus, quas CRITICA certissimas statuit, et tam Catholici quam Protinstantes, licet ipsi non servent, tamen admittunt consensu magno, exiguntque ab omnibus aliis. '

Paueas exeipio, quae spectant Traditionem. Quamquam et hic a suis abeunt eordatiores Protestantium: maluntque Scripturae sensum, qui Dogmata spectat, petere a Patribns Primorum saeculorum, quam Hebraeam, Graecam e Gram- matteam ponere fundamentum Fidei, ae statuere judicem contrOVersiarum.

3쪽

His ducibus destitutos necessium est aberrare, serrique in devia. Quo enim sciendi avidiores

sunt, hoc saepius impingent, conflantes sibi laborem, ac negotium facessientes, ex duplici capite poenitendum; quia tempus terunt inutiliter, et inter decursum implicantur variis opinionibus, quas, cum anni accedunt, fovent ac Per omnem vitam non deponunt. x Non minus constat, Candidatos eosdem petimperitiam irruere in quemvis veterem librum; sive Patris ille, sive concilii, sive Historici siti Auctorem norunt; sed in ceteris, quae hunc spectant, ae maxime in editionibus ejus, tam sunt peregrini, ut sincera et spuria, integra et co . rupta nulla discrimine habeant; imo res magni momenti, hinc pendentes, Vel Pr in ant siU

vel minime assequantur.

Malo afferri remedium haud potest, ni sit ad

manus lucubratio quam brevis, tam curata, cujus illi ductum sequantur. Brevem dico; quia, etsi in tot subsidiis parandis possient sumptum tolerare,

Et quin possint per luxus immanitatem Z ad

legem

4쪽

PRAEFATII. legendum nec otium habent, nec inerunt Patiemtiam negotio parem.

Constitui ergo apud animum meum, Artis regulas, quas usibus privatis destinabam, juris publici facere; spe fretus, beneficio brevitatis, dispositionis, perspicuitatis tenendas facite: sed et cetera, quae hinc sequuntur, suo marte a pluribus emenda. En totam rationem Instituti hujus; quo cognito absque ambagibus rem ipsam inua.do, contentus Praemittere Capita, quae tractanda sumpsi. Sunt autem oppido Pauca.

5쪽

OPERIS

DISPOSITIO kr UE CONSPECTUS.

CAPUT L

cognitio indolis et natisrae Artis Criticae.' C A P Ucognitio necessitatis et uti iistis Artis Criticae.

CAPUT III.

Cognitio cauitionum, quas Ars Critica sessioni praemittit. I8. CAPUT IV. Cognitio methodi et ordinis, quem jubet in segendoserVare. .

CAPUT RCognitio auctiorum, quibus ordine tegendis sacem praefert. Ir C A P u T VI cognitio aliorum auctorum, qui segendi molestiam lavent, partemque opem in se suscipiant.

CAPUT VII.

Cognitio Grammatices, sive de peritia linguae, qua utuntur dicti auctores Iaa. CAPUT VIII Cognitio legum in Historica Fide aestimanda. I 8 CAPUT IX. Cognitio operum Veterihus suppositorum.

' CAPUT X. Cognitio operum Verorum quidem, sed corruptorum. I93C ν UT XI. Cognitio Glassematum, quae, sublata e margine, auctorum Verbis miscentur. 2o C Apuae

6쪽

O ris Dispostis atque Consper . vu

Cognitio votum, litterarum, signorum, quae spectant vel

rum emendationem.

cognitio dexteritatis in resiluendo jententiam, locosve . assectos sanando. - , ari

Cognitio Milionum. CAPUT XU. Cognitio codicum manuscriptorum. 271 CAPuT XVI. Cognitio Bibliothecarum, quibus codices Manuscripti

servantur. a93. CAPUT XVII. . Cognitio Nummophylaciorum celebriorum.

CAPUT XVIII.

Cognitio vetustissimarion discriptionum hodieque extan- . tium. IoCΑiu T XIX. Cognitio ciuisorum ipsorum, qui his de rebus praecLPiunt. 3 9 Finem tractationi impono subjectis periculis,

sive exercitationibus criticis, quarum est Prima. Epistola de iaciendo DELECTU in monumentis veterum cognoscendis. ' 33xseunda, Examen canonum SARDI ENSIUM , quos serunt a Sede Romana pro Nicaenis obtrusos.

Iuta

7쪽

APPROBATIO.

Cum praelans opusculum de arte Critica nihil contineatholicam Fidem, bonosve Mores contineat, et Prim cipia hujus Artis erudite exponat, illud imprimendum esse censeo. Augustae Vindelicorum, die a8. Februarii,

: Imprimaturi

generalis.

SS. Theol. Doctor, Eminentirae Serenissi Elect. Archiep. Trevir. Episeopi Augustavi Consil. Eecles Major. Poeni tent. Consistorii Assessor, Visitator generalis, ad Insim Colleg. S. Mauritii canonicus et librorum censor.

Ciuitiasti

8쪽

ARTE CRITICA,

MAXIME ILLA

QUAE

DISCULINAM, HISTORIAM ECCLESIE

RETRACTAT,

LIBER UNUS.

CAPUT L

Coinitio indolis et naturae Artis eritis

Seholastici, qui malo suo Critieen eontemptirn

habebant, putabantque esse infra dignitatem' suam de illa cognoscere, persuaserant sibi ac aliis. hominem Criticum distineri totum advertendo , et recordando. Quo mihi videntur ne nomen quidem ejus artis tenuisse. Cum enim Graeci a disternendo hoc petissent, subjecta notio non memoriae

res est, sed judicii ex ipsa institutione majorum. A Non

9쪽

Caput L

ouiso pro- Non autem nunc loquor de Critica universe,

totamque discernendi, ac judicandi saeuitatem complectitur; sed accipio illam, ut ipsi Critiei

strictiore multo, ac proprio sensu. Sic conside. rata definitur facultas recte judicandi de veterum Ar/ptis. Non autem de argumento, ipsoque Operis pretio, nisi casu , qui inter docendum alia ex aliis nectit; verum de lingua, sententia verborum, stilo, . aetate, integritate, fide, auctore ipso solet aestimare. Promiscue ergo et contra legem Critici vocantur, qui libros novos, praesertim Vernaculos, recensent,

deque illis judicium suum interponunt. Non ad Criticen ipsam , sed scientias alias, pula Logicam, Metaphysicam, Physicam , Mathelin, Jurispria dentiam , Theologiam hoc pertinet; quibus qui est intime imbutus , potest si velit non solum ex aequo

Sed ideo non exercebit nostram artem , neque Criticum aget, Verum Censorem. Ex i sta cognitione pendent omnes sive externae, sive interiores Criticae leges. Inde et dotes discas , quas debent plu-' ximas afferre, qui animum ad hoc genus studii appulerunt. Cum enim s ut omnis humana selentia) vel in rebus Versetur , Vel in Verbis, quae dam ponit in antecessum, quae curam utrisque debitam planiorem reddant, ac explicatam. Ergo summi viri hune honorem illi habent, ut dicant affirmate , illam , sicut multis opibus instruit vim memoriae , sic alteram judicii longe acrius fre-

10쪽

Cognitio insitis et natum Artis eritisae. a

quentiusque exercere. Nam praeter operosissimas 'φ u inquilmones, quibus naturam linguae vocat ad piarim examen, quantum est acumen primum in notitia spuriorum operum, quae sive ignoratio, sive fraus,

et diligentia perversa scriptoribus plurimis velut

ova aliena supposuit; tum Vero lacunarum, lac rumve vel corruptorum, vel assutorum: item aris '

tium conjectandi, ceterisque adminiculis, quibus tituli, numeri, Voces, Versus, imo quaevis obscura, dubia, depravata lectio restitui debet, ac persan xi Τ Mitto editiones fideles vel infidelesa curatas vel negligentes: bellas vel deformes: plenas vesmaneas e recusas, vel ex scriptas e prioribus: mitto notiones stili, virtutesque, ac vitia scribentium . mitto ceteram suppellectilem, quibus ars ista jam ad instrumentum, jam ornatum utitur ; quantum quaeso desudare debet in rationibus scribendi nomsolum cuilibet sectar, sed etiam aetati familiaribus 2Istue etsi solum esset, tam Historiae litterariae, quam Chronologiae partem magnam praemitteret: imoe

juberet, quando pleraque res gestas continent ipsius Historicae fidei universas leges penitissime, ac quod unt ad unguem cognovisse cum ergo tam multa pertineant ad hoe instit tum, suscipitur a nobis, ut diserte smus prosesii, A a non

Multi . qui artem Criticam tradiderunt, ne verbulum qui dem faciunt de his legibus Historicae sidet Admonent quidem magnopere sine curata notitia veterum scriptorum nil promoveri in hoc negotio Quid autem magis ad istam Pertinet. quam seire . quae habilitas sit cujusque ad testimonium dicendum, si, uti saepissime fit, aliquod fastu dehat de scripto transigere