장음표시 사용
21쪽
emendare se non potes. Non annorum canities est ι danda, sed morum. Nullus pudor es ad meliora tran- . Et S. AususTINUS 'sola I 66. Mim 28. ad Meroenymum et Ad distandum, quod opua es, Ria is misit artas sera videri potes; quia αμ senes magis
aeret dorere, quam discere, magis tamen decet discere,
quam quid doceant ignorare. Quod si quid addere licet etiam externae, profanaeque litteraturae. Romanorum sapientissimus MARCUS CATO , qui ctonsorias est dictus, Graecas litteras senex didicit; quae res, ut legitur sepe apud Ciceronem, ne que ipsi infra dignitatem est visa, et apud alios existimationem Viri , quam . putabant augeri vix posse, amplificavit majorem in modum. Neque mihi quis oggerat, Metaphysica D maticam carere haud posse. De hoc dubitavia unquam. Sed cum ejus in pluribus est comperita Necessitas, Non debet longius , et ad ea, quae non sunt dogmatis , extendi dam apud Patres subtilitatis multum fuit; sed solum ubi res, i
cusque poscebant; videlicet ab ortu haereseos Ari nae. Quamquam Vel ipsi hanc aegre admitterent, dolerentque vehementer, per occasionem illam in sacros sermones, conVentus, tractatus de Fide coepisse introduci strepitum, ae . dicacitatem Graeca nicae Philosophiae Quam in rem gravissimis, ut solet verbis, Theologorum Orientis praecipuus, et per Antonomasiam sic dictus Nazianae norum Amtistes GREGOR 1 Us Oeatrona de ιaudibus Athanasiι co queritur . Ait quondam tempus, cum res nostrae βω-
22쪽
Genisse meessitatis, es utilitatis Arru criticae. Is
rerent, ae praeclare se haberent; in nimirum sum sua hae et verborum lepore ' atque arte fucata ira Effanda TheoIogis ratio ad divinas causas ne aditum quidem habebat; verum idem reat caseulis Iudere, inoversonis celeritate aspectum fallentibus, aut omnigenis
at lascivia eorporis flexibus spectatores sad ιari, quos novi quidquam et eurios de Deo uri dicere via audire es lex contra amenuaque oratio, atque doctrina pi tas exstinabatur. At posquam Sexti et Pyrrhones, et contraditandi sibidine incitam Iingua velut grauis quidam ae malignus morbus in Melesias nostras infelia citer obrepsit, q ιod Ammum liber de Atheniens res nauerat , ad nihil abud vacamas, quam ad novi aliquid dicendum vel audiendum. O quis Hieremias comus nem nostrom. eas inemque GyIorabit, qui solus I mentationes calamitatibus exapq re novit 3 Quod si vir sanctus ac prudens sic perstringit acumen ma
gistrorum, quid putas facturum , si sata scientia
sacrae ad nos usque prospexisset animo i fata in. quam , quae propter multorum curiosas quaestio. nes subire debuit, eum sibi viderentur ad summam dignitatem hanc evexisse, et mysteria eaptu superiora retegere , si aliis atque aliis subtilitati. bus naturae conditionem isti accomodarent, sylvamque dogmatum accessione tot argutarum revirum sine modo cumularent 2 Sic enim effectum
est, ut, cum nihil inaccessum sibi Vellent, per in- fidunt
Theologi nempe Graeei eontra unam fit a pnd SeholasticoaLatinos , elegantias, ac munditias haud sacua ac Philoso 2bi gentilea naviter retinebant.
23쪽
nathra ipsa, eom plexuque Theologia.
fidum ae inanem laborem res summi moment ex oculis amitterent. Ne quid minuar ne quid nimis I Et hie quidem ne divina quae neque de- hent , neque possunt cognosci) pro cognitis habeamus, nimiumque studium, multamque operam necessariis ac utilibus detractam in abstrusas, dissiciles, spinosa s res conferamus. Sic siet, ut in ceteris, quae cognitione digniora sunt, atque usum maximum habent, imo assiduum, tanto plus curae , industriaeque ponamus. Fit enim na- . tura, ut quando quaestioni praecipuae incidunt no vae quaestiones, intentio animi tantopere distrahatur ,3 ut vix possit redire eo, de quo maxime, ne dicam unice, fuisset quaerendum. Quod ipse Au-GuSTINUS, qui acumine tantum valuita et cujus ingenium ex mente Erasmi quaestionibus velut alebatur , Libro IV. δε marina chripiana num.
Velim autem 1n nostro instituto prae omnibus expendi, quod cognitio Scriptorum Ecclesiasticorum, studiumque Antiquitatis & Historiae Eeel siasticae, ad quam ratio Disciplinae pariter spectat, eum Theologia intime juncta, imo conserta sit. Haec enim non est de genere artium, in quibus noVa reteguntur, partusque humani ingenii ve ditari solent. Nihil minus. De divinis istuc docet, quod Christi Eeelesia per decursum saeculo-xum velut depositum quoddam custodivit semper, suisque credendum vel agendum certissime prae
scripsit. Nec solam Dogmata, atque Praecepta, sed
24쪽
Cognitio nata sitatis, F utilitatis Artis eritisae. 17.
sed etiam Evangelii natales, ineunabula, progres sus, incrementa, sedium praecipuarum origo, cer tamina Martyrum , poenitentium labor, Ascet xum sanctitas, pastorum curae, & solertia r rura
sum osseia , mysteriaque templorum , Haereses. Concilia, postremo sata, & mutationes quaecunque Ecclesiarum revocantur ad sacram scientianti 'auam in omnibus his cum opera providentiae elu Cent , tum recluduntur uberrimi fontes institutionis Christianae. Hic habes, quid obtinuerit a Prima aetate: quid inductum proeessu temporis iquid more, usuque inolitum vel abolitum: qua-'que ratione explicatio ipsa doctrinae, quae est propria Theologia, adoleverit paulatim, & ad illam, quam Videmus, perfectionem deducta sit. sed dicam duobus verbis, sine notitia Anti
quitatis capita Scripturae multa intelligi minime possunt ; tanta sonnexio est, tamque perpetuus re
spectus sive veteris ad novum, sive no'; ad vetussi Testamentum. Quid quod praeeipua pars divin . rum litterarum in Historiis est; ubi ipsa profana
ad leges prudentiae, rationem regendi, exempla civilium virtutum diriguntur 3 De ceteris Theologiae causis nil dico, quando palam est, ac habetur ex ipsis verbis, quodcunque traditum, pro e tum, deliberatum, decretum, laudatum , correptum, emendatum, inculiatum sit ab Ecclesiis , monumentis majorum contineri. Quod magis ostendent, qua sequuntur. Nec enim possum omnia initio eumuistin re. Vide FRiDERICI SPANHEMII IUNIORIs Orationem
25쪽
da saerarum Antiquitatum par stantia Tomo II. Libro Io.
MikeIIaneorum sacra Antiquitatis ' Nempe sine hac notitia nec veteres intelligi possunt, nec contro-
versiae decidi. Utrinque enim ad instituta veterum solet proVocari. Ante, quam Venitur ad periculum capiendum, necesse est, praemittere quaedam, quae doceant generatim , quid oporteat praestari ab hoc, qui sit studiosus germanae Theologiae: Velitque arma ca-
pere adVersum eos, qui ad evertendam rem christianam coitionem fecerunt.
Cognitio cavitionum, quas Ars critica lectioni praemittit.
ne ista cognitione eum praecipio, non aliam volo, quam quae hue, ad sacram antiquitatem , studiumque Theologiae refertur. Debet aurem hae, eum sit aliquoties dictum, non diei semper, sed impressum semel memoriae, semper ob-
. Da industria hune allego; quia Putat rem omnem Romanam interpretatione sinistra vetustatis niti; ideo suos ineitat ad hane impensius scrutandam. Ejusdem instituti sint IOAN- , NIS CLERTCI , IOANNIS A .PΗONSI TURI:ErINI . Ac IOANNI1 MARTINI CHLADEN II Orationea
26쪽
Cognitio emtionam, quoU Ara critica etc. Is
I. Probe spectandus finis . eujus causa ad vetustatem quis accedit. . Homo Theologus ilia non qua-rit , quibus res tarisiana neque nititur, neque eguit aliquando; verum perpetuum flum traditionis, et Me dogmatum, sive legum smvlicitatem, con stantiamqva attendit ae demiratur.
Hoc praeceptum Video a plurimis negligi. Nam Arserima tuniores, quasi in Classisum Graecum, Latinumve ἀ- βε a ncidissent, rationeni elegantis habent, ae subli-2τ' λιmes sensus , metaphoras , oratoria schemata, ar φρος ε' ε' gutias , pigmenta requirunt. In ipso stilo, quem infra dicam adverti debere, potius numeros, et Clausulas morantur, quam faciem, et lineamenta scribentis, quae oblata oecasione, ortove dubio Post recognoscant. Itaque identidem his inculces, sic mentem avoeari potius a sensa Scripturae, testimonio Traditionis, probatione Dogmatum , Legulis morum, severitate Disciplinae. Idipsum dicas de ratione docendi Gentiles , vincendi Haereti cos, frenandi flagitiosos, ceteros justitia, vitaeque interioris puritate imbuendos. Nam horum omnium haberi ratio debet; quia plurimum conducunt ad finem, quem candidatis scientiae sacrae praestitutum oportet. Quod si concionibus destinatus vult seligere, Suuat e risquae dicat ad frequentem populum, non ille TheO
logum, sed oratorem agit in legendo. Ubi non est opus, ut multos evolvat. ' Habet enim disse tissimos, sive Graecorum, sive Latinorum ἰ a qui'
27쪽
ao caput Iubus si abit ad celeros, operam, ac tempus Pem dat. Qui vero sint illi, quibus utatur, dixi in
opere de Eloquentia Patrum. Quin ausim adjicere, cui non licet per occupationes in eloquentihus Patribus versari, illi satis esse, si legat hoe ipsum opus, ibique notata argumenta, cum pO-Ωet usus, in fontibus requirat. Pnecipue lauda- vi inter Latinos Tertullianum, Minutium, Cypri num , Lactantium, Pacianum, Ambrosium , Se- . verum, Hieronymum, Augustinum, Paulinum, . Eucherium, Salvianum , Uincentium , Leonem , Bernardum. Apud Graecos Clementem, Origenem, Athanasium, Basilium, Nazianzenum, Nyssenum, Asterium, Chrysostomum Synesium , Isidorum, Nilum, Theodoretum, Damascenum. Quibus liceat Nemesium, AEneam Gazaeum, Georgium
Nicomediensem jungere; quia propter Scriptorum brevitatem spatio tridui absolvuntur. Et quidem
TERTULLIANUM Laconem dixi abruptum, qui aeumine temperet austeritatem; sed adversarios, quos sit nactus, pondere sententiarum velut elidat. MINUTIUM Ingeniosum, eruditum , ae magis quam sint ceteri, cultum, sententiosum, elegantem.
In LA ANTIOOstendi sumen, sonitumque Tullianum, et strim gentes numeros, quibus in confutando ad stupo.
28쪽
ognitio e flamin , euas ars critica ete. 23
Mei,itatem, brevitatem, puritatem, Venustatem,. aequabilitatem. In HIERONYΜo 'Varietatem, libertatem , ornatum, eruditi e i aerimoniam , impetum , lacertos. In AUGUSTINO; Ingenium, argumentationem, effata grandia, im
us In PAULINO, Mitissimam et ianitissimam mentem, quae arte dia, cendi ac litteris non minus, quam Vixtutibus, .L set subacta. - ,
In EucHERIO Pigmenta, blanditias, flores, et fragrantiam pi i tatis: tum vero exquisitas sententias, quas imbu- , i tus meditatione coelestium ob Lecunditatem ingenii, dicendique peritiam dexteritate mira, ac sermone mollissimo flectit, versatque in omnem partem. In SALvIANo
commendavi severitatem, aestum orationis, iacutitatem amplificandi, hucusque non Visam, ac exm . ternis quoque oratoribus superiorem. In VINCENTIO
29쪽
Dignitatem, prudentiam, tornatas periodos, et eomprehensionem , tam rerum, qu*m Verborum singularem. In BERNARDO Ubertatem, festivitatem, eastas delicias, usum exei- iandi, calorem, aculeos, emblemata,phrasin divinam. Haec de Latinis . A quibus ad Graecos iacto transitu, dixi CLEΜENTEM, et ORIGE NEM Docendo maxime accommodato
ATHANASIUM Tam perspicuum, et gravem; ut neque dominam, ner um, nitorem desideres. BASILIUM
Pressum, suavem, dilucidum, eatentem, lim tum, planeque Atticum.
Velocem, splendidum, argutum, sublimζm, na,
NYssENUM' Ornatum , illustrem, diffusum. In AsTERIO Miratus sum vigorem, munditias, flores, motus, descriptiones luculentas. In cullusOSTOMO Haerentem litterae interpretationem; deinde e Piam, leporem, ornatum, puritatem, Vim Ver satilem; popularitatem Vero tam jucundam, ut mihi rideretur plebis omnia sensa, mores, asse-
30쪽
cognitio cautionum, quar Ars crRica ete. 23
spleadorem, ingenium, incisam brevitatem: ne- que raro vim, ac graVitatem. In IsiDORO Admonui inesse eandorem, perspicuitat , eon fidentiam, robur, Laconi.mum.
Fere eadem cum negligentia, quae deceat illum, aeper se sola plMere possit: item ubertatem mirandam sive similium, sive sententiarum, quam minime assectat, sed adhibet dexterrime. k In DAΜAscENO Ornatum. Virilem, dispositionem facilem, copiam doctrinae, perspicuitatem: cumque usus fert, V,
, gorem quoque ac celeres motus.
IL Debet lector e usque Scriptoris retatem. sed et praecipua ibi gesta sciret ac ipsum praecipue, quem verbat, velut de facie novisse.
Cujus rei est idonea causa; quando haec no Raais ore titia mores , controversias, mutationes , studia,
ac qui hinc pendent, fines , sensusquq verborum*zz
velut ob oculos statuit: et rebus de se obseurissimis , certe suspectis , lucem, plurimam inserti Plerique mentem veterum ideo non assequuntur, lquia quae hanc debent explicare, lectioni junge da putant, non praemittenda, Quo quidem vehementer falluntur, seque ipsi impediunt majorem in modum. Nam quod alios minime laedi B ossen-