Sacrarum cerimoniarum, siue Rituum ecclesiasticorum Sanctae Romanae Ecclesiae libri tres

21쪽

LIBER P

dodo nisi illis, quibus ex psteti neces

state duo permittuntur, sint conteis seruientibus clericis, uel laicis,prout elegerint,unum conclaue nullo inter medio pariete, uel alio uelamine ha/bitent in communi. Et quod diebus certis non facta prouisione de pasto/re decursis:panis. uinum & aequa tantummodo eisdem Cardinalibus do nec subsequatur prouisio administre/tum Quia tamen sicut frequenti mul/torum assertione, de in cardinatatueonstituti percepimus, nonulli ex cardinalibus Ipsis in obseruatione consstitutionis ipsius grauati nimium ex titerunt,multi, exipsis duos indicto conclaui habuerunt servitores non ab si scrupulo conscientiae propter ι ambiguitatem dictorum uerborum, uidelicet ex patenti necessitate duo permittantur, indicta constitutione ut premittitur contetorum: Nos prouidere super his cupientes: ex his de aliis certis causis rationabilibus, quae ad id nostrum animum induxerunt, rigorem constitutionis ipsius,*ad fratrum nostrorum supplicationem in hoc prouidimus temperandum. Statuetes quod cardinales postquam conclaue huiusmodi, seu clausuram pro dicta electione celebranda intraγuerint, singuli duos seruientes tan/tum clericos uel laicos prout duxerrint eligendos, ae insuper singulis diebus praeter panem uinum,& acquam in prandio,& in cena unu dumtaxat serculum carnium unius speciei tan/tummodo,aut piscium, seu ouorum cum uno potagio de carnibus, uel plascibus princIpaliter non confecto,& decensis salsamentis habere ualeat ultra carnes salitas,& herbas crudas, ae caseum, fructus, siue electuaria.

Ex quibus tamen nullum specialiter IMVS. 6 ferculum eonficiatur , nisi ad condi/men tu fieret uel saporem, nullus ue ro eoru de alterius serculo uesci possit, liceat etiam eis ex decentia hone

statis habere in clausura huiusmodi, cum in lectis quiescendi causa, uel dormiedi esse uoluerint, intermedia seu uelamin a simplicium tantummodo eortinarum. & se.me. Clemetis papae quinti praedecessoris nostri, de aliis constitutionibus apostolicis contra riis, quibus propter hoc in aliis de/rogari nolumus non obstatibus qui/buscunt. Nulli ergo &ci Datu Aulnioni. vi II idus Decebris, anno. X.

Exhortatio ut revideantur miorum deeerela super electione.

HAEc pauca ex decretis sancto

rum patrum libauimus pro In genii nostri imbecillitate. Sed horta mur Reuerendissimos. D. Cardinales ut cum electisnis negocium inmine/bit seeundum Hostiensi, in sua lectusta consiliv,diligenter re uideant pon/tificum 8c conciliorum statuta de elesctione Romani Potificis edita,& do

ctorum super ea re interpretatIones. Et quoniam res est maxime ardua,insdigeis magna discussione, fiet fortase sis super hac respecialis tractatus. De milia Spiritis sancti ἐν ser c

vaxequiis igitur defuncti pontis/

.Ccis per nouem dies completis, &conclaus opportuno praeparato, decima die patres conueniunt in basilica Sancti petri, uel alibi pro temporis,& loci opportunitate, ubi per unum ex eis missa de spiritu sancto celebra/tur;& Infine per aliquem praelatum, seu alium doctum uir u habeatur se

22쪽

sACRARUM CERIMONIAR v M.

mo, in quo moneantur patres, ut se politis omnibus priuatis a flectibus, deum tantum prae oculis hebentes, Sanctae Romanae & uniuersali ecclosiae de pastore idoneo prouidere cui rent. Est s admodum conueniens, ut decreta summorum pontificum pro

electione huiusmodi statuta ab ipso

oratore summatim repetantur,& re,

ducantur ad memoria Dominorum eardinalium.

De introitu in conclaui.

RE diuina per cla, si placet palm

bus tunc intrare conclaue, cleri/cus cerimoniarum capiat crucem pa.

palem, procedat, quem Cardinales sequatur, Episcopi, Praesbyteri, Diaconi, Crucem praecedunt familiares cardinalium laici.& immediate cato, res cantantes hymnum veni creator spiritus, Et in conclaui apud altare prior cardinalium dicit orationem. Deus qui corda fidelium. post eardisnales sequuntur prelati.& alii euri Mies clerici. Cardinales erui cum suis cappis obscuris.

Qiae agentia donunis em Inali ante luim ad conclaue prossicipantur.

SI uero uolunt disterre introitum

ad uesperam .eonueniant de hora de uadant domum ad prandium, ubi hora congrua fuerit antequam disce/dant. si prius hoc non fecerint: quod facere eonuenit, si post missam sunt ingressuri conclave, conuocent fami/liam suam, unusquis 3 moneant hor

tentur omnes primum ad orandum

clementissimu deum, ut patribus in spiret ea circa electionem situri pontificia agere : quae suae placIta sunt uoluntatati& saluti sanctae Roma/nae ecclesiae,ais uniuersae republicae christianae profutura. Tum ut domu die noctus bene custodiant, magistro domus obediat:pacifice,& quiete in

ter se uiuant,de per urbem non mulat tum uagentur. Noctu autem domi se omnino contineant: Deinde hora

praescripta in nomine domini vadant ad basilicam sancti Petri, si Romae in palatio apostolico fit coelaue. Sin alibi ad ecclesiam eonclaui proxima;& ualde honestum immo necessaria

uidetur, ut antequam conclaue ingrediantur, patres omnes deo se reconci lient, confiteantur peccata sua.& qui non sunt celebraturi communicent, ut sint capaces gratiae spiritus sancti in tanta re peragenda aὸmodu nece sesaria Postquam uero omnes conuenerim, ascendant simul ad conelauti

ET quum ad altare eonelauli eo

uenerint prior episcoporum eardinalium omnibus aliis astantibus, ae praesente acaogato aliquo notario, exigat corporale iuramentum tactis sacris euangeliis a custodibus concla/uis, & a secundis, ac tertiis custodis bus, quod fideles εἰ diligentes erunt ad custodiendum palatium 8e eonclarue Reuere n. D. Cardinaltu,nes perrmittent Reuerendissimos D. Cardonales ullo modo grauari ultra constis tutiones sanctorum Patrum de elε ctione Romani pontificis statuentes& maxime Clementis papae sexti, quas quantum ad eos pertinet, omni studio Ac integritate seruabunt, de ab aliis pro uiribus facient obseruari. Quarti

23쪽

, LIBER PRIMVS. s

Quarti uero custodes idest portae ulti Declaudenti re laui , his pi inmae introitus conclauis praeter haec eo remanent.

Iurabunt, quod non permittent ali quem appropinquare ad portam co/ T T Is peractis Reuerendissimi. q. clauis, aut loqui,siue literas dare ali/ LI Cardinales ad cellulas quis' quomodo illis, qui sunt intus, nisi de suas diuertunt camerarius, alii j

exprest. consensu totius collegii, & officiales camerae apostolicae omnes scripta, quae ad collegium pertine: extra conclaue abire iubent, praeterrent. Item quod perscrutabuntur cis eos quos remanere oportet ut infra baria & uasa, quae intromittentur dicemus. Tu omnibus praedictis exsomni solertia & fide introspiciendo pulsis porta conclauis cum suo porti epulas, fercula, ne sorsan laterent culo omnibus clausuris claudatur insaliquae literae, uinum & acquam in ua tus 3c extra,assigneturs claues cleriss vitreis portari facient,& constitu cis cerimoniaru abinius, & tres prae tiones praefatas integre obseruabul. latis custodibus ab extra. Deinde ac,

censis funalibus aliqui iussu patrum

De exortationem priorum epycoros ad hoc deputati latebras anguloss. rum Caritialium ad omnes conclauis diligenter scrutan. co Sum. tur,ne quis extra ordinem inter clausos remanere possit, in conclaui au/TVm exclusis omnibus aliis pri/ tem ordinarie hi remanent omnesor episcoporum cardinaltu iri Reuerendissimi D. Cardinate, , Asos cardinales uerbis conuenientibus unusquiri illorum pro suo seruitio

hori bitur,ut velint cogitare magni retinent duo seruientes tantum, siquis tudinem rei,de qua sunt tractaturi, autem aduersa ualitudine premere qua nihil in terris excellentius esse tur,conceditur, sibi tertius minister potest.Electuri enim sunt Iesu Chri/ ex consuetudine non ex constitutio

sti uicarium, Petri successorem, par ne. Praeterea sacrista sacri palatii so/storem dominici gregis, aulae caelo lus,& duo clerici cerimoniarum. 'r stis clavigerum, & omnium christia/ ultores Dominorum Cardinalium norum principem ais patrem, debe/ qui hero suo famulatur. te illos memoria repetere formam, ais regulas a sanctis patribus tradiγtas in electione seruanda, quas sine grauissima dei offensa & propriae sa/lutis discrimine praeterire non Pose sunt. Proinde dimissis omnibus anis Q Aerista diuina celebrat in eoi mi assectibus, solum honorem dei, o muni coram patribus, de uestes, salutem rei publicae christianae, & ac paramenta futuri pontificis ser/Romanae ecclesiae commodum ante uat, praeparat, Clerici cerimoni oculos habeant,& talem eligere cu/ rum celebranti subministrant. subrent,qui ecclesiae dei praeesse, de proin sellia pro dominis cardinalibus, ubi, desse ualeat,d sciat. & quomodo illis placet prepa /rant δἰ in comuni omnibus patris De Saerisa sit relebrat

in comini coram

patribus.

24쪽

SACRARUM CERIMONIAR UM.

bus seruiunt , consueuits ab his aliis superioribus temporibus instrumenatum de electione pontificis confici.

Quomodo intromituntur cibaria

CVm prandii, seu cenae tempore

cibaria afferuntur, similiae cars dinalium cornutas ita enim cossi nos

appellant, quibus illa portantur unad secundam custodiam deducul. Tu praefectus familiae illius eardinalis

cum duobus, qui cornutam portant, usu ad ultimam custodiam acedunt: praelati custodes cornutam aperiunt, fercula de omnia quae intus sunt dili genter P scrutantur, ne quid literarulateat. Tu aperto ab extra porticulo ab intus aperiri per clericum cerimo niarum, uocaris seruietes illius caradinalis,cuius cornuta est aduecta, tu,

bet: illis cornuta cum cibis assignat, Ze uinum, quod est in vitreis phialis

allatum. Servitores qui eXtra astant ad portam conclauis non accedui,

qui intus sunt a praelatis custodibus cornutas recipiunt, & qui primum

uenerint, primum expediuntur. ante portam intus aliquantulum remore

suspenditur cortina quaedam, ne per porticulum cum aperitur,uideri possint,qui sint intus. Et hoc semper seruatur cum cibaria portantur. Qui tibi mmisrentur et sita inus de alie/rhusercusso non vescatur.

P Rimis tribus diebus m Inistratur

patribus cibi libere pro eorum uolutate. illis elapsis, panis, uinum, aequa cum uno ferculo tantu carniurpiscium uel ouorum unius speciei cufalsamentis sapore:c seo, herbis crus

dis,& fructibus Nes secundum con stitutionem Clementis vi licet alicus ex patribus de ferculo alterius uesci.

De cortinis tr habitu Catamatam.

DVm patres comedut,aut aliquid

aliud in cellulia agunt, eortinae anteriores & collaterales apertae semper esse debent, nisi eum in lecto interdiu siue noctu quiescunt.Cum autem

colle aliter a patribus est aliquid

agendum,ututur cr eis obscuris, &subtus paruo caputio supra r het tu. Est autem crocea genus chlamidis longae ad terram us p a parte anteriori aperta a summo aὸ imum circa collare rugosa,in formam cappam prae latorum, si demas cucullum . quando autem sunt in cellis, aut per aulas do ambulant, possunt esse in roebellis,

siue cum paruis mantellis desuperuemagis placet. De Modesta seruanti in eo data. 'Aueant diligenter patres, ne cum horas eanonicas soli: uel eum alio legui, seu quippia aliud in cella agunmoles iam aut impedimentum aliis inserant.Et in primis ne conuenticus Ia noctu agitent, neue ambiendo pereellulas, siue per aulas immoderate discurrant. Id, multo magis curent seruietes;maxime niau patres quies eunt, sursum 8c deorsum discurrendo strepitum ficiant. Noctu locis opor tunis ardeant lampades, de assiduo in locis tenebrosis apud latrinas. Desaturis per futurum pontifcem peruadii.

Consueueret nostris tems 'ribus

patres antequam ad electione doueniant, statuere quaedam communi

25쪽

consensu a suturoo pontifice constra manda,quae postea singuli subscributiuramentos astringunt se obseruatu/tos si ad Pontificatu assumantur. haec ubi persecerut de electione agere imcipiunt. Quae seminia ne electio pabi ι rapiari.

Sta aduerteant Reuerendissimi. D.

Cardinales, ut in electione seruent sanctorum patrum canonIcas consti

tutiones, Nicolai secundi, Alexandri tertii, Gregorii decimi. Clementis quinti, sexti dc alioru siquae sunt, ne impugnari possit electio. Scianista episcopos,quam praesbyteros, seu diacones cardinales aequale in eligen/do potestatem habere; nes fieri rela tionem meriti ad meritum mes zeli ad relum: sed numeri ad numerum. Ita ut ille, qui a duabus partibus cardinalium cuiuscuns ordinis sit rite electus pro uero dc indubitato pontifiee habeatur, dc cardinales nouos,ut pri mum creati,dc publicati fuerint,ean, dem habere potestatem in electione nisi os fuerit eis clausum a Pontifice

3c non apertum ante mortem , quia tunc non haberent potestatem,sinaustem no fuisset eis os clausum integra remanent potestas. Post mortem In

nocentii vi .in electione successoris, in qua fuit electus Urbanus quintus extra collegium ; tunc abbas Sancti Germani Altisiodorensis , de absens. D. Andronicus de Rocha abbas Cluniacensis assumptus in Cardinale per Innocentium primo uenit ad curiam

in die obitus dicti Innocentii, de quis

instat latus non esset in consistorio, nec haberet titulia, fuit admissus per alios cardinales ad conclaue electio, nis,ut alii Cardinales antiqui, de ita duo ex cardinalibus antiquis ex com

missione eollegii causa cognita indocarunt esse faciendu quia sola assum. ptio ad cardinatatum Datius eligen. di.& alia eardinalibus conuenietia, dc propterea Papa in tepore clausit os nouis, quod prius erat apertum. In φιο casu elictuin ἐν ei adherentes sunt

comunicati.

ET qu nuti Romanus pontifex

ea nonice institutus nullo huma/no iudicio iudicari possit. nisi fiat hae/reticus, si tamen contra formam ista rum constitu tionum papatu sibi usurpaverit, tam ipse quam ei adhaerentes sunt excommunicati,dc similiter ele, ctus per seditionem, impressionem,

uel quodlibet aliud ingenium uideli,cet per calliditatem,& fraudem.

De missis in conclaui celebrandis.

Consuetudo fuit apud superiore , ut duae missae singulis diebus in

conclaui dicerentur,una de die curreti altera propria que sede uacante diγcitur,dc seripta erit in fine huius uo. luminis,una per sacristam, altera per aliquem ex cappellanis cardinalium, nisi ipsi cardinales personaliter uelint

celebrare. De primo Tractatu ele bonis per uiam

stiritus; anili. CVm igitur de electione agere uos lunt,audita missa domini cardinales soli in eapella illa remanet, sedet 3 super scabella. siue scana illis parata:

super altare restat calix vacuus iapatena, ante altare mensa parua ruin o pano cooperta ponitur, di super

eam pugillares,& papir': Inter quam

26쪽

sACRARUM CERIMONIAR UM.

& altare ponuntur scabella tria. In quorum medio Episcoporum a deae tris praesbyterorum,dc a sinistris dia. conorum cardinalium priores sedet. Sacrista uero, familiares eardinalium 8c omnes alii qui in conclaui reperititur, in cappella maiori ubi cellulae sunt,clauduntur, soli clerici cerimo γniarum solent extra portam cappel. lae paruae ubi patres clausi de ellectione tractat, eYpectare,praesto futuri si

a patribus pro aliqua reuocarentur. Cum omnes ordine suo consederint

prior Epis scoporum in loco praedDcto sedens commodis uerbis hortatur patres ad prouidendu sanctae Ro manae Eeclesiae de uiro idoneo,& sufficienti,& qui tantum onus utiliter ferre queat, Deinde proponit eis perquam uiam ad electionem procedere placeat, per uiam compromissi , siue per uiam scrutin tu quod si forte alis quis patrum diceret in hane senteγciam Reuerendissimi domini perspecta lingulari uirtute, probitati dcc. Reuerendissimi. D. N.ego iudicarem s/ne alio processu ipsum eligendum ad summum Pontificatum , & ex nunc

ego eligo ipsum in summum Pontis ficem sanctae Romanae Ecclesiae,si alii uel saltim duae partes istius sententi/am sequerentur, εἰ uiua uoce simili modo illum talem eligerent,ille esset canonice electus, & uerus papa; Ee uocatur per uiam spiritus sancti talia electio sine cedulis aut compromisso Saepes apud maiores nostros fuit ceslebrata haec uia. De electione per viam compro QF.

SI dominis cardinalibus placuerIt

procedere per uiam eompromises, oportet quod omnes concordent ad compromittendun aliter non te/net, nili forte duae partes tandiu in sententia permanerent, quoad com promissarii electum nominarent, il/lums compromitentes comproba rent, tuns ut electus a duabus partiabus esset canonice electus; Forma autem talis copromissi est huiusmodi.

IN NOMINE DOMINI AMEN

anno eiusdem Ne . die&e. Nos Epiγscopi, presbyteri, de diaconi sanctae

Romanae ecclesiae cardinales omnes& singuli in consistorio existentes uidelicet. T. Ostiensis. D. portu ensis. Achilatim omnes alii nominentur cardinales de electione tractantes summi Pontiueis elegimus , Sc eligimus per uiam procedere copromissi, & una/nimiter, dc cocorditer nemine discrepante elegimus compromissarios Reuerendissimos patres Dominos.T.

episcopum &c. A. tit. sancti. N. praeabyterum &. L. sancti Hadriani di conum cardinales, quibus damus plenariam facultatem, &potestate prosuidendi sanctae Romanae ecclesiae depastore sub hac forma uidelicet,quod duo ex Ipsis possint eligere tertium

de seipsis,& omnes tres concorditer

de collegio,vel de extra possint Rosmanae,& uniuersali Ecclesiae prouidere. Et uolumus quod dicta potestas duretusi ad contumptionem cande Iae inibi ex consensu singulorum a censae,& promittimus nos illum pro Romano pontifice habituros, quem

dicti compromissarii in forma praedicta duxerint eligendum &e. compromissarii uero ad partem in aliquo lorco se parato sere trahant, de primum inter se pro testentur, quod per qua cun, prolationem uerborum non intelligunt dare consensum suum, nisi inscriptis illud expresse ponant, ut

27쪽

LIBER PRIMUS.

Inter se possint uti uerbis humanis &reuerentialibus sine praei dicio. Lius modus est ,.3c magis tritus procededi per uiam scrutinis,qui si magis placet, primo deliberandum est, an post scrutinium eadem die sit

attentanda uia per accessum. Dein ide omnibus in locis suis incappetita consedentibus prior Episcoporrum cum cedula sua in manu, accedit ad altare, & genuflexus aliquantu lum orat, tum surgit,& cedulam praedictam,quam primo osculatur, inca lice reponit, Priore Diacouorum a sinistra parte altaris, ubi epistola legitur stante,& patenam manu sua eleua

te,has autem cedulas, quae uota eoru

continent, scribere solent Reueredis

simi Domini ad partem quado eis plaeet in hanc format Ego N. Episcopus

ostieli &c. Cardinalis 3 e. eligo in summum Pontificem. Reuerendissimum Dominum meum. D. S. titu. Sancti Marci Presbyterum Cardinalem, dc eodem modo quisl nominare potest duos, aut plures de collegio In eadem cedula Valiquem extra collegium a

tergo ipsius cedulae. Cedulam ipsam bene plicatam sigillo sto annulari siγgnat,& ut diximus facta prIus oratione illam deosculatam quis, in calice ponit . ut autem prior Episcoporucaedula incalice posuit,accedit ad dextrum cornu altaris & ibi cum priore diaconorum patenam eleuat,dum pa tres uotorum cedulas calici immiti ut

Qui ordine suo omnes sigillatim Epissi opi Presbyteri dc Diaconi, eodem modo, ut de priore Episcoporum dis

ximus cedulas in calicem mittunt. Cedulis in calice depositis sedent patres, γεἰ qui is ante se scabellum habet eum papyro de pugillaribus , in papyroscripta sunt per ordinem patrum Omnium praesentiu nomina cum aliqua distantia, ita ut unum tantum nomen in quolibet uersia contineatur,m huc

formae modum.

Reuerendi T. Dsis Nicenus habet. Reuerendissimus Dominus Rotho/magen habet. Et sie de singulis. Et scribuntur nomina, quibus communiter

appellantur propter breuitatem dc non nomina titulorum. Tum prior Episcoporum calicem de altari simul cum Diaconorum Priore sumens il/lud super mensam praedictam impo/nit, deinde de ipse & Diaconus sedet adaextris Priore Presbiterorum seγdente ut praediximus, Prior deinde Episcoporum sedens calicem manu dextra capsens ac sinistra patenam fir/mam retinens calicem ipsum super patenam in uertit. Ita tamen ut nihil e se fundat,& iterum calicem erigens su per mensam, ut prius erat, illum con stituit, tum sinistra aliquantulum pa tenam elevans dextra cedulam unam,

quae sorte ad manus uenit palam digitis duobus extrahit, illams primo priori presbyterorum ostendens, tessendam porrigit Diaconorum priorri , qui eam mox aperit uoce qua ab omnibus exaudiri possit distincte legit. Ego. N. Cardinalis Papiensis eli/go in summum Pontificem Reueren/dissimum Dominum meum D.B. is tu. sanctae Sabinae presby terum cardinalem dce. ut ibi scriptum inuenit. Cardinales omnes tam ipsi tres prio res quam alii super nomina in cedula

nominatorum eligentium nomina

seribunt in papyris suis uel signum aliquod faciut, omnibus cedulis perlectis de uotis eligetiu descriptis. I res

28쪽

sACRARUM CERIMONIAR VII.

priores uota computant,& alta uoce habentes plures uoces Diaconus n

minat dicedo. Reveredissimus D. A. habet uoces dece: & Reueredissimus, V. habet uoces octo. Et Reueredissi. D. habet uoces septem. Deinde si non potest attemptari uia per accessum, Muoces no sufficiunt, re insecta patres discend ut nes per totum diem aliud agi potest eirca adhu electionis, quia non fit bis in die scrutinium. Sequensti die iteru summo mane in cappellaconueniunt,& Re diuina peracta, scrutinium, ut die praeterita, faciunt cedulas in calicem mittut,quae a prioribus

extrahuntur,leguntur,& computan tur, ut supra.

De accesse, tr sis Isai:

DEinde si duae partes in laedulli

non conueniunt, procedui ad electionem per uiam accessus. Nam hoe pacto celerius ad finem electionis perinuenitur ad illos accedendo, quos in cedula non nominauerit,& potest fieri accessus ad unum, uel plures, sicut denominatio in cedulis. sed ex honestate& decore iuniores debet aliquatulum expectare,quod antiquiores accessum incipiat. Illis uero diutius super sedetibus, quilibet potest incipere, surgit qui uult accedere de dicit: Ego accedo ad Reuerendissimum Dominum meu talem,& statim omnes signant super nomen electi nomen accedentis, de sis mili modo de alii, qui uolunt,accedue, dc signantur. si no cocurrunt duae partes, nihil factum est.& sequenti die ad

scrutinium reuertuntur. Si autem uoces sufficiunt, qui ultimo ex necessa/riis uocibus accedit, solet dicere. Et ego accedo ad Reuerendissimum Dominum meum talem, facio eum Papam. Et notadum, quod si accessu, seret ad plures imperceptibilitet &in confuse, ita ut duo haberent duas partes, nemini ius aequiritur,& pro in sese cto habetur. Legimus superioribus teporibus cum duae partes in electione

concordabant, priorem diaconorum consueuisse induere electum mantum

Papale dicedo. Ego inuestio te de Pa/patu, ut praesis urbi, de orbi. Sed ho,

die non seruatur. De coclus e elisionis,et nominis

Conueuientibus duabus partibus

in unum quempiam, ille uerus, Mindubitatus est Pontifex, tamen con sueuerunt 8c alii accedere, & rursus prior Episcoporum omnibus sedentibus nomine totius collegii illum tale eligit in Romanu Pontificem, de eius assensu requirit. Quo habito omnes surgunt primo ad congrantulandum. deinde eum exuut crocea,& capulso paruo,& sic cum suo rochetto faciunt illum sedere super ornata sede, quam Iocant ante mensam, ubi priores sedebant. Imponunt illi an nullum piscatoris, de exquirunt, quo nomine uelit nuncupari: de tune solet subscribere costititiones ante electione firmatas,8c iuratas,& signare aliquas Supplicastiones. Pubriatio noui Pontificis.

aperta sacrarii fenestrella, qua po/pulus expectans uideri potest,cruce ἀγfert alia uoce clamitans. Annucio uobis gaudium magnu . Papam habemus. Reuerendissimus Dominus Cardinariis N. electus est in summum Pontiῆ cem,& elegit sibi nomen N.

29쪽

LIBER PI

De iugumentis electi , prima uenera time a Carinalibus

Hii peractis ducitur electus in se

crarium,& a Diaconis Cardina. exuis uestimentis communibus, quae exantiqua cosuetudine cedui clericiscerimoniarum induituri Papali habitu toga scilicet lanea albi coloris, caligis rubeis, Sandaliis rubeis aurea

cruce ornatis, cingulo rubeo cum ausreis fibulis, birreto etiam rubeo,& demum mundo, nitidos rocheto, dein σde imponunt ei amictum , albam lonsgam,cingulum,&stolam ornata cum pertis pendentem a collo, si est pres byter,aut Episcopus. Si autem esset diaconus ,stola sit super humerum si nistrum in sormam diaconi, si sit sub diaconus, uel infra non ponatur elasiola,& ita indutum educunt,ae super praedictam sedem rursus sedere iubet

ibis supplicationes coplures signat. Demum domini Cardinales depositis

croceis,& paruis caputiis cappas suas reassumui, Imponunt nouo Pontifici pluuiale rubeu preciosum, mitram auro,& gemmis ornatam, illums se/dere faciunt super altare cui Cardina/les omnes reueretiam exhibent per ordine pedes manus,& os deosculites. Descensus Nimi electi ad ecclesiasanai inriDVm haec aguntur, portae conclauis omnes aperiuntur,repagula,

muri, ostio ru, de fenestratu deiiciuntur, pulsantur capane. de signa letitiae omnis generis eduntur. Pontifex no uus precedete cruce, 8c Cardinalibus ad Ecclesiam Sancti Petri descendit,& prostratus ante altare sine mitra aliquandiu orat, agiis gratias Deo,

de beatis Apostolis. Tum surgens a

Cardinalibus super altare ad sedenduconstituitur cum mitra, prior Epi/scoporum genuflexus incipit. Te deγum laudamus, quem hymnum canto res prosequntur. Interim Cardinales iterum pedes electi, manus,& os deo γsculantur seruato ordine,quod de alii qui adsunt, prelati Jc nobiles faciut. finito hymno idem prior. Episcoporustans a cornu sinistro altaris ubi Epiastola legitur, dicit super electum. Paster noster deinde dc ne nos dcc. Sed ii bera ice. Saluu fac DEe seruum tuum electum nostrum.ν deus meus spertatem in te vers. mitte ei domine auxiγlium de sancto .ν. de de Syon tuere euVers. Dite exaudi orationem meam. v. dc clamor meus d c. vers. Dias uo biscum. 31. 8c cu spirito tuo. Oremus Ominipotens sempiterne deus miseγrere famulo tuo. N. eleelo in summu Pontifice, 8c dirige eum secundu tua elementia in uiam salutis aeternae, ut

te donante tibi placita cupiat, εἰ tota uirtute perficiat per Christum domiγnum nostrum Amen, His finitis dest. dit electus de altari, dc uersus ad populum solenniter benedicit dicens . Sit

nomen 'domini benedictum. Tu meo/dem ordine reuertitur ad camera Paγpalem dc ibi quiescit,& domini Cardinales reuertuntur ad propria, De electo extra caegovinuod si electus esset aliquis extra collegiu 3c tamen in urbe,

eo uicino, antequam patres exeat e couel loelaui uoces nomine collegii ab aliquib'prelatis, 3c introductus in eo elaui, a priore Episcoporum intime tur ei electio,ic requiratur eius co sensus, quo habito omnia fiant, quae de electo praesente superius dicta sunt.

30쪽

sACRARUM CERIMONIAR V M.

Si autem non consentiret iterum ad nouam electionem faciendam proce dant Si aute ea nonice electus esset absens ita ui per aliquos dies eius praesetia haberi no posset patres publicata eius electione,&destinata ad electum idonea legatione,conclaui exeant, te; gati cum mandatis,& autenticis documentis nominato electione insinuent 8e consensum eXquirant acceptatem summum Pontificem salutent, εἰ habitu Pontificali exornent, referant patribus. deinde reliqua peraguntur, ut nouo electo,& collegio uidebitur. Si autem acceptare noluerit,iteru domini Cardinales in conclaue reuertantur ad nouam electionem peragenda.

Quid agendum arae coronationem a Nouo electo.

ANte coronationem sua electus

Romanus Pont. cosistoria tenereno cosueuit, nej prouisones aliquas Ecclesiarum facere, Si tame aliquo impedimeto coronationem diutius di Dferre oporteret,& urgeret necessitas,

Ecclesiis recte posset prouidere,&omnia quae esset pro utilitate Reipublicae necessaria peragere,& hoc tempore Bulla plumbea literarum suaruab una tantum parte imprimetur, ubi sunt capita Apostolorum,ab alia au/tem ubi literae sui nominis imprimi solent, nihil erit. In principio si prius

erat Episcopus consecratus, scribere tur in nocetius Fpiscopus seruus&c. ut alias. Si autem non esset consecra tus Fpiscopus,scriberetur In nocetius electus seruus seruorum dei. In fine autem literarum ante datam adduturhaec uerba. Nec mireris quod bulla exprimens nomen nostrum non est ap/peia presentibus. Nam hii qui sueruehactenus electi in Romanos Pontifi/ces ante suae consecrationis , εἰ bene/

dictionis solemnia in suis bullandi, ii

teris modum huiusmodi obseruare cosueuerunt. In data autem dicitur loco. Pontificatus nostri, suscepti a nobis Apostolatus officii anno primo.

De ordinatione, tr consecratiorae noui Ponti sprimo de promotione et u ai sacras ordines si illis careret ἐν primo ad ,

sudiaconatum.

AE terum si electus in

Romanum Pontificem non esset in sacris ordi nibus constitutus, ut de Petro Mo roneo anachoreta,& de quibusdam aliis patrum nostrorum me moria accidit, statuta per eum die an te diem coronationis per alique Episcopum Cardinalem uel altu, si magis placet ordinetur,&ad omnes ordines etiam presbiteratum poterit in eadem die simul, uel interpellatis diebus

promoueri,ut placuerit. In promo tione autem haec servabuntur. Con/uenient in loco, ubi ordinatio fieri debet,electus Pontifex cum duobus diaconis,& aliquibus presbyteris Cardinalibus , subdiacono Ac accolythis

apoistolicis,& omnes conuenientibus sibi,& tempori paramentis ornentur. Deinde Episcopus consecrator cum suis ministris paretur,paretur etia ante altare, credencia pro consecratore, de credencia pro Pontifice electo curebus opportunis ad ordinatione, ele/ctus ordinandus ad subdiaconatum in sede sua in loco conuenienti conrituta, primo lauet manus, tum supra ro cheiularetur amictu, ita tame ut possit imponi supra caput cu tepus erit,

alba, Sc cingulo deinde pluuiale, quod post