장음표시 사용
51쪽
i lalli sed pro Cardinalibus erunt alis quanto altiores, & sedilia habebunt' gradum unum, super quem tenebunt pedes Cardinales. a sinistra e regione mensae Cnirdinalium parabitur mens sa pro Diaeonis Cardinalibus eius ciem altitudinis 3c cum gradu. Et insserius aliae mensae pro oratoribus, nobilibus, officialibus,in fine aulae, uel in aula praecedente, si erit com moda, parabiturimagna credentiai cum pluribus gradibus ad magnifi/s centiam, & alia super longam mensi sim cum uasis, quibus in conuiuioi utentur.
I hute conuIuio interesset Impe i Irator, paratur pro eo sedes ad dex, tram Pontificis mensa super, no suggestia super quam solus com/medet Imperatori Sedes habebit scas bellum paruum uiride Sc erit ornata panno aureo non tamen habebit pendentem supra caput, similiter para. ' bitur pro eo credentia iuxta creden
' tiam Papae a sinistris,& ibi erunt L. miliares Imperatoris pro suo seruia tio. Si uero adesset Rex aliquis p
ratur etiam credentia pro eo paulo remotior ab ea. Sedes uero nulla pa/
ratur quia sedet in mensa post pria mum Episeopum Cardinalem. Impe. rator siue Rex habebunt tot servitos
in res quot eis Opportunum uidebituri Cardinalibus uero quatuor cuilibet sufficiunt, quorum unus seruiat de Vino, alius de cultello, alius portet
sercula, alius stet ad credentiam qui ν Vinum x aquam N alia subministret Pontifici seruire solent nobiliores,, qui sunt in curia Iaici, etiam si sinti fratres , aut filii Regum praesertim RIMVS. Is in illorum praesentis. in habitu Pontificis praelitorum Pontifex igitur cum paramentis Pontificalibus si celebrauit illa die us p ad Dalmaticam inclusue, εἰ eum sandaliis indutus,supra Dalmaticam manici rubro aperto a parte
anteriori, mitram habens in capi/te supra fanonem medius inter Diaγconos ducitur ad mensam. Cardina
les 8c praelati omnes habent superspelliceum super rochetum, siue supra uestes sui ordinis, si sint religiosi, Scmitram albam in capite, supra superspelliceum, Cardinales & praelati sesculares habent mantellum sine cau/da apertum a parte ante, Sc coloris
uiolacei siue obscuri. Religiosi uero coloris sui ordinis sed eodem modo apertos.Caeteri omnes in suo habiγtu quotidiano. Aderunt familiares Pontificis Sc alii servitores in copia.
Aderunt etiam seruientes armorum bene ornati cum suis baculis argen/teis,qui praeire debent ante portan tes fercula, & remouere multitudi/
Magister sacri hospitii, & Magi
ster domus prouideant in tempore de modo de ordine serculorum, De seruitoribus, qui prius,& qui posterius, di quod quaelibet mensa habeat prae sectos suos. ae vina primo, quae deinceps,& per quos serenda, & sede
aliis rebus opportunis. De pristia latione matruum ponti cis ordine 'lent in mensi.
Ponti sex remota prius mensa, sua ad partem sedeat in sede cum mitra, mantum post collum ap/tetur, ut nihil ante pectus dependeat, Cardinales, Principes, Sc Prae/
52쪽
Iati de alii conuiuae stent ante men fas paratas. Nobilior laicus etiam Imperator aut Rex aquam ad lauanγdas Potificis manus primo ferat hoc
ordine. Magister sacri hospitii cu ese
rico cerimoniaru, que ad ce oportet
inordinandis his rebus omnibus eum seruietibus armoru Et si imperator, aut Rex aqua fere debet cu aliquibus etia principibus sociatus. Imperato re aut Regem ad credentiam ducit. Si est nobilis inferior, solus erit. 8c incredentia aquam prius a ministris probatam accipit in pelvibus seris con suetis cerimoniis ad Pontificem, praeeunte uno ex auditoribus cum man
tile ad tergendum manus. Prior Episcoporum Cardinaltu, dc duo Diacos ni assistetes,depositis in manibus serauitorum mantellis,&mitris se in rochetto seruiunt Papae dum Iavat, Episcopus aquam cum portante infundedo,& Diaconi mantile, quod ab au.
ditore acceperant hinc inde tenendo Dum Papa lauat manus non praelati
Glaici omnes genuflectunt. Car3i nates N praelati stant capite detecto. Cum Papa lauerit reaptetur mensa ante eum, de tres Cardinales qui illi seruierant,capiunt suos matellos, Ac mitras,& uadunt ad loca sua,& Imperator apud sedem suam primo stans lauetur suis cerimoniis,deinde Do mini Cardinales laventur stantes anate mensas cum mitris in capite, post eos laventur praelati stantes sine miγtris, de saeculares si qui sunt de te fili capitibus stabunt ante mensas lauantes eo ordine, quo sedere debent inmensa, Prior Episcoporum in capi,
te ad Dextram, si aderit Rex aliquis erit in secundo loco si plures Reges, mixti erui cum primis Cardinalibus primo Cardinalis,deinde rex succes sue. Si erunt Maximi Principes , aue Filii, uel fratres regum. Si non ser uiunt Papae,debent sedere inter Diaconos Cardinales, uel post eos pro eorum dignitate,& conditione, pri/mogenitus autem regis, quia Rex surturus putatur, post primum praesbyterum Cardinale erit Sed nullo mo/do inter Episcopos. Et hoc tam in conuiuiis quam aliis publicis actibus,
quamuis nostro tempore aliquorum siue ambItione, siue ignorantia alia quando sit seruatum contrarium.
Consueuerunt antiqui ponere Patriarchas quatuor Ecclesiaru principalium inter Episcopos Cardinales
mixtim, nostro tempore credo propter declinationem, siue potius extinctionem illarum, cu sint quodamamodo titulares) ponuntur immediate post Cardinales, Deinde assissetes
Papae, tum oratores praelati, inde Archiepiscopi, Episcopi, Protonotarii Abbates, Subdiaconi, Auditores, Clerici Camerae,& acolithi. Ad sinistram uero erunt Diaconi Cardinales, &cum eis Principes, quos prius dixtimus si aderunt post eos au te si prae sentes erunt alii principes inferiores illi tamen, qui solent praecedere ora
tores Regum. De Inde erunt orato
res laici,& no praelati,& cum eis se
nator,& tres coseruatores urbis. De
aliis autem laicis quia sunt extraordinarii, nihil ponimus, nam admitti solent aduoluntatem Pontiscis,& non
Advertat tamen Magister domus, ut prhas simul cum cleris o cerimoniarum ponat in scriptis nomina, 8c ora dinem inuitatorum ad conuiuium, de maxime laicotu,& si quae sunt con
53쪽
tentiones de praesidentia, componans
tur prius quod si ibi orirentur, si nor
Iunt componi, ambo contendentes honeste iubeantur exire. Si tamen essset colorata contentionis causa, de non temeraria,quia tunc solus temorarius eliciendus est.
Quod autem de Imperatore diciamus, intelligimus de Imperatore Ro
manorum non autem Graecoru, nam
ille ut Rex tractatur. Poterunt lauasti post primos plures eodem tepCre.
Postquam omnes laverint, Pontis sex benedicit mensam stans sine mitra,& tunc Diaconi assistunt. fini ta benedictione sedet, Imponitur mistra,& Diaconi uadunt ad loca sua,&sedentibus omnibus ordine, quo ste
terant portantur sercula. De orime , moti portandi semili
P Rimum ferculum portabit nobistior princeps,siue imperator, siue Rex sit. Secundum alius dignior post eum,& sic suceessive, de si erunt ex illis qui debeant sedere in mensa, poratato ferculo sedeant in loco suo. Et notandum quod Imperator,Rex, seu Maximus Princeps capit ferculum quod portare debet ad Pontificem extra portam aulae conuiuii ab aliquo familiari Pontifitis illue apportatum alii inferiores pro ferculo ad coqui nam uadunt , magister sacri hospitii, 8c magister domus baculos in maniγbus tenentes,& in habitu sibi conde/eenti deducunt portates sercula quae quidem fercula ad Pontificem. 8c Imperatorem tantum cooperta portari
debent,aliis autem etiam regibus de/tecta, de similiter uinum , possunt ta men portari cooperta fercula &nia
xime principibus uss ad aulam con uiuii, dc deinde antequam appareant in conspectu Papae detegi.
ΙTem in praesentia Pontificis nullIomnino fit publice praegustatio nisi
ipsi Pontisci,& Imperatori tantum, pro Rege autem, aut maximo principe poterit fieri a suis. si uoluerint incredentia, uel ubi capi ut fercula. Pro Pontifice & Imperatore fiet ibi linde capiuntur a dantibus, & in mensa a portante,&de omnibus rebus. Cum primum conuiuium incipietur in lo/co conuenienti ponatur pulpitum, de Subdiaconus,sue capellanus Papae aliquid de sacra scriptura legat ussin finem conuiuii anterim cum silen tio, sine strepitu omnia admini strentur quam diligentissime. Cum Pontifex bibit consueuerunt omnes astantes praeter Episcopos, & supestioris dignitatis uiros genuflectere, quod seruari nostris temporibus uDdimus, quamuis in nullo cerimoni
De secunia lotione,er gratiarum allione,
si Pulis abunde subministratis fit se
cunda lotio manuum, & tune se/cundus nobilis laicus portat aquam consuetis cerimoniis. prior Episco porum Cardinalium,& duo Diaconi dimissis mantellis, & mitris,ut supra seruiunt, deinde reuertuntur ad loca sua, lauantur&alii ordine suo, quo supra, sedetes tame,& dum Cardina, les lauant unus struit alteri de mantili illud explicando,& tenendo dum alisus lauat de se successive . Ponuntur deinde uinum & cdfectiones, siue species ut habent antiqui codices, & de mum finito conuiuio lector dicit. Tu
54쪽
autem Domine miserere nobis , nisi sit in caelis Domini, quia tunc non profertur. Tu autem. Surgit Pontiγfex sine mitra assistunt ei Diaconi& redduntur gratiae, ut in ordinario. Omnibus completis reducitur Ponrtifex ad eameram suam,& alii ad propria diuertuntur. Quando sis conuiuium fine paramentis.
SI autem solemne conuiuium lius iusmodi fiet in die, quo Ponti/sex sacra publice non celebrauerit. Omnia,ut praedicta sunt, seruabunatur nisi de sacris uestibus. Papa induintus amictu, alba longa, cingulo, stola
preciosa,& manto rubro cum paruo caputio subtus, siue si calores erunt,sne manto cum caputio tantum duγeetur ad mensam. Cardinales de praestati erunt cum mantellis consuetis siγne superpelliciis, εἰ sine mitris. alia
omnia ut supra. Aduertendum tamequod nunquam in conuiuio Pontifi/cis admittuntur mulieres, etiam si Imperatrix, Regina, uel Pontificis consanguinea esset.
Quae mutantur si coronatio Ponsufat extra urbem.
consecratione, benediactione, de coronatione Romani Pontificis om/nia seruabuntur,etiam si extra urbem Romanam sent praeter infra scripta. Cum papa ad ecclesiam uenerit, ubi
ea fieri debent,canonici & Qppellani illiu , Ecclesiae illi obuiam exibunt
processionaliter. Sed non recipien/tur ad osculu pedis, ut Canonici San/cti Petriant rabit Pontifex in ecclissam, & in medio genuflexus orsistuersus altare maius, Deinde ibit ad cappellam ubi paramenta capere deinbet conuenienti spaeio ab altari m iore distante, ut commode processio possit inde explicari, alia omnia ussad actum coronationis fient, ut diictum est, sed ipsa coronatio fiet uel supra gradus uel loco commodiori,
& magis in eo spectu populi, nam ibi
parandum erit suggestum, ubi maius erit spacium ad eapiendam multitus dinem. Pontifex coronatus poterit equitare eum solemni processione, ut ad Lateranum consueuit, ad alis
quam aliam Ecclesiam, & in usa fient lactus pecuniarum, & iudei obuia bunt eum lege, & respondebitur, α
fiet ut in uia ad Lateranum, Et cum peruenerit ad dictum locum descen
det, & super sedem in loco honesto sibi in introitu Ecclesiae praeparatam sedebit, & tune extrahetur sbi re/gnu,& imponetur sibi mitra, & astantibus sibi hinc inde Diaconis, & de inde in ordine aliis Cardinalibus a priore presbyterorum Cardinalium eum subdiaconis N alii, officialibus
consuetis fient laudes. Exaudi Clitiaste ut dictum est superius, tum Ponstifex ascendit ad altare maius praece dente clero illius Ecclesiae & cantans te. Te deum laudamus, procubet se per nidistorio ante altare maius adorationem sine mitra, & finito TOdeum,factas oratione,ascendet ad alatare,& benedicet populo, deinde asinsumpta mitra ascendet ad sedem eminetem,& dat praesbyterum Cardinalibus,& praelatis, & finitis omnibus uadit ad locum, ubi ordinatu est conauiuium, uel ad Cameram suam, si prisuatim prandet, Et omnia seruantur,
ut in Urbe, quae seruari possunt. De
55쪽
De alienti, ἐπ eormatione electi in Impesratorem Romanorum, tr primo te astrolatione electimis .er perso me
Lectus Rex laturus Romanoru Imperator pri/mum consueuit electio nem suam per suos so/emnes Oratores Summo Pontifici intimare,et decretum electionis ostendere,deuotionem ac filialem reuerens
tiam exhibere , fauorem de gratiam Apostolicae sedis implorare, oster re se ad quaecuns fidelitatis iuramenta Romanae Ecclesiae praestanda, dc
demum unctionem, consecrationem,
de Imperii Diadema humiliter po/stulare. Pontifices uero consueuerunt uiso decreto,& examinata electione
in sacro Senatu, habitas sufficienti informatione tam super sorma ele/ctionis,quam super idoneitate,& has bilitate personae electi per commissarios a se constitutos ad instantiam di cti electi ipsum electu in spiritualem filium seu,& Ecclesiae Romanae suscipere sibi suos fauorem & gratia concedere, de ipsius regis electi persona
Idonea reputata, eum nominare, de nunciare, assumere, de declarare Rogem Romanorum ae etiam habilem,
ec suffieientem declarare ad suscipi/endam Imperialis celsitudinis digniλtatem, decernere consecrationem, de coronationem per manus suas esse
impendendas,& seplere omnes deseγctus &e. hoc seruatu legimus in perssonam taroli quarti a Clemente serato,& antea in personam Henrici septimi a Clemente quinto , εἰ in eius
person iberti eius praedecetaris, RIMUS. 23 Rodulphi eius patrIs a Bonifacio octavo, dc a pluribus aliis 3c demum in Venelmo Karoli quarti filio, que
pater adhuc uiuens in Romanorum regem ab electoribus desgnari pro/curauerat, cuius rei approbationem eum Gregorius undecimus, ad quem delata erat, morte praeuentus decerinnere non posset. Urbanus sextus eius successor legitime confecit. Quia ueniente Imperatore mittantur ligati Apillotici.
FLectus igitur Romanorum Im/perator cum statuerit urbem pe/tere,ad Imperiale Diadema de manu summi Pontificis suscipiendum, pri/mum conuenit per nuncios suos cum Romano antistite de modo et tempore intrandi, ut Pontifex rebus ops portunis colatere possit,deinde cum Pontifex nouerit Caesarem iam Italiam intrasse mittit illi obuiam duos legatos de latere,qui illum conuentinant antequam terras Romanae Eccleγsiae ingrediatur. Et post gratulatiornes, salutationem, et benedictionem nomine P 5tifcIs, honesto modo exDgunt a sua Maiestate Iuramentum sostitum praestari ab electis Imperatoriabus antequam intrent agrum Roma nae Ecclesiae in forma, qua in decretis cauetur uidelicet. De iuramenta prolanda per
s Anetissimo Domino nostro. Domino. N.diuina prouidentia papae Ego B. Rex Romanorum promitto et iuro per Patrem et Filium et Splaritum Sanctum, et per lignum uiuifi/eae Crucis,et per hax reliquias sanctorum , quod si permittente Domino Romam uenero,Sanctam Romanam
56쪽
Ecclesiam& sanctitatem suam, rectorrem ipsius exaltabo secundum meum posse,& uitam, aut membrum nun quam, nes ipsum honorem quem habet,mea uoluntate aut meo consilio, aut meo consensu, aut mea exhorta
tione perdet,& in Roma nullum placitum, aut ordinationem facia de omnibus,quae ad sanctitatem sua, aut ad Romanos pertinent sine sanctitatis suae cosilio. Et quicquid de terra sanocti Petri ad nostram potestatem per uenerit suae sanctitati reddam,& cus. cuns Italicum regimen commis ero, iurare faciam illum , ut adiutor suae sanctitatis sit ad defendendam terram sancti Petri secundum suum posse. Sic me Deus adiuuet, δἰ haee Sancta Dei Euangelia. Aliquando oratores electi quandou eniunt ad intimandam electionem,& ad petendum approba tionem nomine electi Regis solent praestare supra dictum iuramentum si habent ad hoc speciale mandatu . Hoc iuramentum Federicus tertius Imperator, qui adhuc regnat, dum Senis esset in manibus legatorum Apostoli/corum Anno salutis quinquagesimo primo supra mille, quadringentos praestitit, dc ante euplures alii praestiterunt. Dehine, ut primum Ecclesiae territorium ingressus est Caesar, conssueuit cum sua familia expensis Ponstificis ali, quamdiu 3c Romae, & in agro Romano fuerit, Nicolaus quinrtus quamuis Federico praedicto cum
familiaribus quingentis tantum ex pensas promiserit, longe tamen pluin res ae re suo aluit. Ut Sutrium uenit Caesar uel locum urbis uicinum, ita
ut postridie applicare ad urbem po sest, legati Apostolici illum cum aliquibus praelatis a Pontifice missis, qui necessaria curent, dimittunt, ut Ro/mam perueniant.b ressis Caesaris m Vrbem, ἐν ordos nil, er iactatione
CEqueti die electus Imperator Ro/omam uersus capit iter, cui honoris gratia obuiam mittuntur a Pontifice praelati,barones, & curiales hoc ordine ut in Federici aduentu seruatum est. Primi ad sextum lapidem Columonenses proceres cum suis amicis, Melientulis,dc mox Ursini ais alii barrones urbis, tum Pontificis copiae, quae adunt cum illarum praefecto, Inde Vicecamerarius cum praefecto urbis. Senatore, conseruatoribus, ossi
cialibus,& aliis nobilibus ciuibus Romanis, deinde ordines curiae cum re
gete Cancellariae sine aliquo alio praelato, Demum alii praelati domestici Pontificis cum omni eius familia, tandem Sacrum Cardinalium collogium ad radices motis iuxta domum leprosorum Caesarem expectabunt. Hi omnes distinctis interuallis Imperatori electo obviabunt. Oratores uero principum si qui in urbe erui pro suo libito obuiam procedent. Cardisnales,ut Caesarem conuenient, consgratulationibus , dc oblationibus sociis nomine Pontificis 3c collegii. illum habentes medium inter duos primos Episcopos Cardinales dedueentuss ad tentorium siue alium t um sibi depu tatum extra urbem, nam Cae sar non consueuit ea die, qua appulit, urbem Intrare, sed pernoctate saltem una nocte extra maenia in capis.Car/dinales et alii omnes postquam Caestir ad locum deputatum peruenerit, in urbem reuertuntur. Iuramentum pia Caesar prolat
57쪽
COnsueueriint eti/m electi Impe/ratores hae die antequam pontieulum,qui primus ante ingressum urbis post descensum montem occursrit, pertraseant, praestare iurametum Romanis in hanc formam. Ego La/rolus Rex Romanorum fiaturus Imrperator iuro me seruaturum Roma onis bonas consuetudines suas, Sic Deus me adiuuet. ordo intratia in urbem.
per portam, quae est sub arce Sancti Angeli hoc ordine quasi triuptias ingreditur primi duo equites uexitila duo Caesaris portant, alterum Sancti Georgii. quod ad Sueuorum per
tinet custodiam Aquilae alterum,hos sequuntur Caesaris cohortes armatae
tum nobiles proceres, de togati eius. Inde oratores regum , 8c Principum qui adsunt. Tu si quis adest Reκ, aut maximus princeps, ut fuit cum Federico Rex ungariae,& Bohemiae La dissaus. Et tunc sequitur praefectus urbis, & Senator. Et ad praesectum quidem pertinebat nudum ensem an te Caesarem ferre. Federico tamen marescallus suus non praefectus gla/dium pertulit. Inter istos autem, MCaesarem nemo equitare debet, nisi marescallus, si praefectus non praesertensem, incedit deinde Caesar solus equitans,& post eum praelati consi/liarii proceres inermes, & alii togati sui. Deinde modico interuallo Imperatricis familia, si uxor uirum sequis tur succedere debet,ante illam nobi/les εἰ praelati,& post Matronae,Viragines,& pedisequae, circa illam uero solam equitantem pedites multi, ultimo incedut Ecclesiasticae copiae po/pam claudentes. Portam ipsam qua RIMvS. 22 sub arce ingrediuntur nostri codices falso Collinam appellant.Collina auditem porta non est in nouis Leonia Papae suburbiis, sed in antiqua Ro ma Quirinalis primum dicta, deinde Collina cut scripsit varro a pluri/bus montibus qui in Quirinali monte continebantur, hodie Salaria nucupatur, quia inde uia salaria itur. In porta igitur, quae sub arce est non Collina clerus urbis sacris uestibus ornatus cum crucibus, & sanctorum reliquiis, praesidente vicario urbis, Maliis Ecelesiarum praelatis insulatis
Caesarem expectant,aduenieti cruces deosculandas offerunt,& eum incens sint,ae catales. Ecce mitto Angelum
meum 8 c. procedunt usi ad gradus basilicae principis Apostolo tu. Cives autem digniores baldathinum supra
Caesaris caput portant, Conseruato res freno equum ducunt. Cum uero est in magna platea ante gradus, praesectus 8e Senator id muneris gerunt. Et descendente ex equo Caesare praefectus stapham tenet, deinde ante eum praecedit. Inter equitandum aut e Caesaris Camerarius pecuniam spargere consueuit,ut diximus in coronatio ne Pontificis de soldano.Qmmoti papi excipit Imperatorem adustulum pedes supra Gradus.
IN plano supra gradus basilicae an
te primum porticum ad dextram ascendentibus erigitur suggestus ornatus cum throno pontifical I, 8c sedilibus Cardinalium praelatorum,& aliorum ossicialium, ut supra descripsi/mus in coronatione pontificis, supra quem suggestum Pontifeκ pluuiali, de mitra preciosis indutus ascendit cu ordinibus euriae paulo antea, qua Caesar appareat. Electus Imperator
58쪽
cum suis omnibus seruato ordine, ut e tuum descendit per gradus scindit suggestum. Et ut primum Pontificem uidet, detecto capite illum genu ter
ram tangens ueneratur. Et iterum
cum appropinquat ad gradus sedis genuflectit,demum, cum ad Pontificis pedes peruenit illos in reueretia Saluatoris deuote osculatur, Pontifex hilari uultu Caesarem aspiciens ad osculu manus,& oris recipit. Tum Caesar iterum genuflexus auri massam
ad pedes Pontificis offert, dicit, ali,
qua uerba rengratiatoria pro honos re sulcepto ac reuerentialia, prout
ei uidebitur, Pontifex benigne illi respondens illum subleuat, Sc summae earitatis suae declaratione amplectitur. Et stante ibi ad dextram Pontificis Caesare, Pontifex recipit Imperatri cem ad osculum pedis, & manus. Re gem uero siquis,adest ad osculum pe dis, manus,& oris,alios autem praelatos proceres A nobiles Caesari, ad osculum pedis tantum. His finitis surgit Pontifex de manu sinistra Caesar rem capiens e suggestu descendit, dc pariter adsecudum usis Ecclesiae porticum cum eo progreditur. Deinde Pontifex paJatium ascendit ad came, ram suam reuersurus, & Caesar duoebus aut quatuor Cardinalibus socia, tus templum ingreditur Apostolo/rum sacras reliquias ueneraturus cu
suis omnibus. Inde ad loca cuis conssignata diuertuntur. Caesar ipse in pardatio Apostolico recipi eo sueuit. Augusta uero in aliquo loco uicino. εω Mite coronationem curari debeant. Alasar postera die, opportuno tempore ad Pontificem accedet. Et cum sua Sanctitate de incunbenti, bus ad solemnitate pertractabit. Stas tuent de die coronationis. Et squaerunt prius peragenda deliberabunt, ut Federici tempore faelum est, qui ante die Imperialis coronationis inster missarum solemnia benedictione Nuptialem cum sponsa sua Heleon ora aegis portugalliae filia suscepit.
Et Corona regni Langobardici, siue Italici, quam superiores Imperatores Modaetiae suscipere consueuerui. Csi Federicus pestis timore illuc accedes re non potuisset, Pomtificis Nicolai
manibus coronatus est in basilica Pe. tri apud altare maius,quae corona feret rea quamuis aurea sit) nuncupatur. Cerimonias in coronandis Regi
bus seruadas in libro Pontificali que nuper emendauimus plene conscripsimus Proinde de his in hoc loco alis quid ponere supersedebimus.. Et notadum quod Caesar antequacoronetur Imperiali Diademate seγdet post primum Episcopum Cardilanalem. Et siquis Rex adest, sedet tuepost primum praesbyterum Cardina γlem. Cum uero Caesar erit coronatus
tune sedebit in sede sibi parata inter Papam,& primum Episcopum Cardinalem et tune Rex erit post primum Episcopum Cardinalem.
De cerimoniis in te earmatimis fervenis.
Α Dueniente die statuta Imperialis
T A coronationis, quae conuenientissima est in Dominica Laetare in me dio quadragesimae ut Durantes in rationali diuinorum scripsit Et ita
a Nicolao Quinto in coronatione Federici seruatum est. Ecclesia Sanincti Petri.& cappella maior erunt deincenter ornatae, ut in maximis solemnitatibus cum Pontifex est celebra/turus diuina solent ornari.& praetercolaeta erigantur duo suggesta hinc
59쪽
dc inde extra eaneellos eappellae , essterum pro Imperatore electo ad sin bstram uenientibus, alterum a dextra pro Imperatrice, de ornetur tapetis,
aulaeis, sedibus, scabellis, &aliis op/portunis Ecclesia tota , dc maxime cappella S. Gregorii S. Mauritii, dc quae S. Mariae In turribus appellata extra Ecclesia in prima porticu sub
turri campanaria est, bene munden
tur ornentur p. Imperatrix uero, an
tequam Ponti sex descendat ad Ecclesiam, cum suis ornata praeuenies sug/gestum sibi paratum conscendit. Summo igitur mane Pontifex eum Cars dinalibus praelatis, Maliis officiali. bus paramentis colore tepori &missae congru is paratis processionaliter, 8c sub baldachino descendat ad EeγHesiam,& praemittat duos Diaconos Cardinales cum suis cappis laneis ad
Caesarem, qui eum congruo tempore ad ecclesiam deducant. Pontifex fi/cta reueretia ante altare accedet ad sede, ubi cosueuit accipere paramenta,& ibi recipiet ad reuerentiam omnes praelatos paratos. Incipiet tertiam,&accipiet sandalia, ut alias,& dicta oratione induitur omnibus paramentis Pontificalibus. Interim Cardinales qui sunt cum Caesare,ut primum eo gnoverint Pontificem intrasse Ee etesiim,& ipsi cum Caesare, dc omni sua committiua ad Ecclesiam descenadunt,&egressi primam palatii porriam, per primas Ecclesiae portas, quae super gradus basilicae patent, ingre diuntur porticum ad cappellam,quae
uocatur beatae Mariae inter turres,
ibi a canonicis, εἰ capitulo ecclesiae processionaliter recipietur Caesar,&ductus ad altare dictae cappellae in manibus primi Cardinalis praesentis,&nomine Pontificis recipientis beato
Petro .summo Potifici,& sui, sucees soribus solitum iuramentu praestabit informa subscripta uidelicet. Iuramentum Ρο.l Caesar praesut
FEgo. N. Rex Romanorum, adiu/uante Domino futurus Impera/tor promitto, spondeo,& polliceor, ais iuro Deo,& beato Petro me de
caetero protectorem, procuratorem
ais defensorem fore summi Ponti. ficis,& Sanctae Romanae Ecclesiae in omnibus necessitatibus, & utilitati/bus suis custodiendo,& conseruando possessiones, honores,& iura, ac ius, quantum diuino fultus adiutorio silero secundum scire,& posse meum recta,&pura fide, Sic me Deus adiuuet&haee Sancta Dei Euangelia. Tum indutus superpellicio & almuccia rescipitur a canonicis Sancti Petri in ea
nonicum,& in fratrem, quos omnes stans ante altare dictae capellae recipit ad osculum pacis. Inde praecedente clero, et eantante responsum, Petreamas me, tu scis Domine quia amo te. Pasce oves meas. Versus. Simon Ioannis amas me plus his, tu scis do mine,quia amo te. Pasce e te. Alii Caesaris proceres suo ordine deueniunt
ad portam Principalem ipsius basili/
cae,quae argentea nominatur, et eX
quinj media est. Interim duo Epistopi Cardinales post priore aliquiores
facta reueretia Potifici cu suis mitris et pluuialibus uentut ad praedicta portam,dum Caesar adhuc est in dicta cappella inter turres. Et ante eum iunisor Episcopus Cardinalis stans sine mitra supra Caesarem genu flexum
orantem dicit hanc orationem. Oremus. Deus in cuius manu corda sunt
regum, inclina ad preces humilitatis
60쪽
nostrae aures misericordiae tuae, de huic famulo tuo regi ueram apponesipientiam, ut haustis de tuo fonte conii liis,& tibi placeat, de super omnia praecellat,per Christum Domiγnum nostrum amen. finita prima oratione intrant Ecclesiam Coelare incerdente semper inter duos Diaconos Cardinales praedictos, Et immediate praecedetibus duobus Episcopis Cardinalibus praefatis , de flectentes ad sinistram perueniunt ad cappella Sancti Gregorii ubi imperator sedes de polita Almucia primo induit sandalia deinde stans tunicellam. 8c demu Im periale paludamentum . de mox inde procedens ad medium Ecclesiae, ubi rota est porphyrea, uenit,& ibi ab
alio Episcopo Cardinali sibi assisten.
te dicitur super eum alia oratio uide licet. Oremus Deus inenarrabilis auctor mundi, conditor generis huma/ni, gubernator Imperii, confirmator regni, qui ex utero fidelis amici tui Patriarchae nostri Abrahae praeelegi sti regem saeculis praelaturu, tu praesentem regem huc cum exercitu suo per intercessionem Sanctorum ubesti bene sedictione aeternitatis circun da ut semper maneant tripudiantes in pace uictores,per Christum Dominum nostrum. Amen. Procedunt de
inde ad confessionem beati Petri sub altare, ubi procumbit super Aldistoγriu Imperator,& duo Episcopi Car/dinales ascend ut cappellam, & uadut ad sedes suas, prior autem Diacono/rum, ac prior praesbyterorum parasti descendunt ad eum, ais hinc inde genuflectunt,& Diaconus ipse facit litaniam procumbens ad sinistra , omnibus alta uoce replicantibus,& flerxis genibus permanentibus. finitalitania surgit prior praesbyterorum, 8c super Coeli rem adhuc procumbo
tem dicit. Pater noster,&c. de ne nos. etc.Salvu fac seruutuu .R. Deus meus
sperantem in te. Ver. Esto sibi Domine turris fortitudinis. ν. A faeie in Lmici. Ver. Nihil proficiat inimicus in eo.R.et filius iniquitatis non apponat nocere ei. Uer. Domine exaudi
orationem meam.R. et clamor meus
ad te ueniat. Ver. Dominus vobiscuhr.et cum spiritu tuo. oremus. Praetede quae sumus Domine famulo tuo dextram coelestis auxilii, ut te toto
corde pquirat,et quae digne postulat
assequatur. Actiones nostras quae su/mus Domine aspirando praeueni, et adiuuando prosequere,ut cuncta nos stra oratio, et operatio a te semperincipiat, et per te caepta finiatur. per
Christum Dominum nostrum Ame. Et cum Diacono his finitis reuerti tur ad locum suum inter alios Cardianales. Dum ultimae orationes dicunditur per praesbyter u Cardinaldi prior Episcoporum Cardinalium,cum suo pluuiali, stola, et mitra descendit ad Imperatorem , et simul cum duobus Diaconis finitis orationibus ducit it Ium ad altare Sacti Mauricii, ubi stas cum mitra inungit brachium dextruCoesaris, et scapulas cum oleo exorincietato in modum crucis, et deposita mitra dicit. Oremus. Domine Deus omnipotes,cuius est omnis potestas,
et dignitas,te supplici deuotione ais ψ humili ma prece deposcimus, ut
huic famulo tuo. N. prosperum Imsperatoriae maiestatis concedas e fiectu ut in tua protectione constituto, ad regendum Ecclesiam tuam sanctam, nihil ei praesentia ossiciant, futura
nihil obsistant, sed inspirante Sancti Spiritus dono. populum sibi subditu