장음표시 사용
91쪽
ad altare sine mitra , illud osculatur primum, et deinde librum Euangeliorum, quem subdiaconus asinistra parte offert imponit ince sum in turibuelo Diacono Euangelii offerente na uicula, incelat altare more solito,de accepta mitra in cornu altaris stans a Diacono ince satur et no recipit Dias conus tunc ad osculum, ut alias, sed ascendit ad Cathedram eminentem. et sedens recipit ad reuerentiam Car. dinales 3c praelatos omnes parat . Cardinales ad ostolum pedis,manus, et oris alios paratos, ad osculum pes dis et manus, finita reuerentia surgit
Papa sine mitra et legit introitum et Kyrieeleison sustinente librum Car. dinali Episcopo cum aliis assistentiabus. Deinde in uoce dicit. Gloria in
excelsis deo. Pax vobis , et orationes
opportunas,uidelicet de die,et de Spiritu Sancto , et ultimo dicit secrete
Orationem pro se, quae habetur incos secratione Episcoporum. Delvilibusfaciendu Ponti ante Episolam.
Dictis orationibus sedet Ponti .
sex, et prior Dimonorum eum ferula descendit ad confessionem beati Petri cum subdiaconis,auditoribus scriniariis id est secretariis et aduo catis. quibus in duas acies distributis, ita ut in qualibet acie sint eκ omni. um ordine faciunt laudes Pontificis antes capitibus detectis, Papa et omnibus aliis sedentibus in loci, suis Prior Diaconorum incipit solus abra uoce quasi legendo. Exaudi Chri ste, subdiaconi,auditores, scriniarii, et aduocati respondent: Domino nos stro Innocentio a Deo decreto suminmo Pontificii et uniuersali Papae uirta. Et sic tertio dicitur per priorem, et totiens per illos respondetur. Subsequenter idem prior Diacono rum dicet. Saluator mundi. Et illi re/spondebunt. Tu illum adiuva, et sic
ter dicetur, et ter respondebitur. De
inde idem prior dicit. Sancta Maria, et illi respondebunt..Tu illum adis uua, et bis dicetur et bis respondebitur. Inde prior idem subiunget. Sans cte Michael, et illi respondebunt: Tu illum adiuua Et nune deinceps semel dicetur, et semel respondebitur. se quitur prior. Sancte Michael. Sancte Gabriel.
sancte Raphael. Tu illum adlatim
Sancte Ioannes Baptista. Sancte Petre. Sancte Paule. Sancte Andrea Sancte Stephanes li in Sancte Leo. Sancte Gregors.
Sancte Benedicter Sincte Basili. Tu illum adiuva. Sancte Sabba. Sancta Agnes. Sancta Cecilia. Sancta Lucia.
Ia latine,et deinde Graece,et procediatur in missa, ut alias,uis ad finem Datur benedictio. sed non publicantur tune indulgentis.
SAcrii missaru solemniis rite pera
ctia procedit ad coronatione, Pontifex reassemptis chirothecis, et an ulli cu omnibus parametis suis; i quibus celebrauerat, et cu Cardinalibus.
92쪽
praelatis,& ossicialibus omnibus, ut in missa paratis,procedit ad sugestum supra gradus basilicae Apostolorum
principis ex materia construetum,
8c ornatum ; ibis in sede eminenti sibi parata sedet,dc cum omnes prae lati conuenerint,& populus ex ba silica in plateam exierit: Diaconus a sinistris deponit mitram consue tam e capite Pontificis, & Diaconus adestris Tiaram, quod Regnum aps pellant, de triplici corona ornatum Pontificis capiti imponit populo acclamante Kyrieeleison. Et Diaco/nus a dextris latine, a sinistris uero uulgariter publicant plenarias indula gentias, tum paratur processio ad
. Sed quoniam plerunj antequam
haec completa sint hora est satis tarinda & longa ad Lateranum restat uia,
multa, ibi adhuc sunt peragenda,
consueuerunt aliquando Pontifices,& patres sustentationis gratiar ali. quantulum cibi sumere, paratur res
femo in atrio domus Archipresby/teri basilicae pro Pontifice, de Cardianalibus, pro aliis praelatis in uicinis
Pontifice ueniunt ad refectionem, 8c interim parantur, quae ad proces sionem sunt opportuna. ordo proce simis ad lateranum.
omnes descendunt ad equitandum& hoc ordine proceditur ad Latera num. Priimi incedent ualisarii Cardi. nalium suo ordine, de deinde eorum familiae & omnes laici mixtim, ut eis placuerit. Tum per ordinem isti sequentur barbitonsor , & sartor P pae cum ualisiis rubeis, in quibus sunt
uestes,quae pertinent ad santissimum dominum nostrum , familiares , dc
scutiteri Papae nobiles curiae minoin res,& nepotes affines s dominorum Cardinalium, scala Papae panno rus beo cooperta, quam portat equus albus ductus per unum ex para De nariis purpurea ueste indutum. Qui, postquam Papa ascendit equum eum ista scala, uadit in ordine suo, Dextra equi habenas, sinistra rubrum ferens baculum, hunc sequuntur Duodecim cursores Papae etiam rubris uestibus
induti equestres portantes duodes cim uexilla rubra bini,& bini, Inde tredecim uexilliferi capitum regios num urbis cum suis uexillis deinde duo cursores cum uexillis cherubin aliquantulum maioribus aliis uexil/lis,etiam uestibus rubeis,& equestres omnes uexilliferi .Tum uexillifer populi Romani cum uexillo, dc insigni/is populi Romani. Deinde uexillum album cum cruce nigra quod portat
procuratoria ordinis beatae Mariae Theutonicorum, uexillum cum ar
mis Papae quod aliquis magnus no bilis portat, vexillum Ecclesiae etiaam magnus alius nobilis portat, demum uexillum ordinis Hierosoli/mitani rubeum cum alba cruce, quod procurator eius ordinis portat. Isti quin s uexilliseri habebunt equos cataphractos, siue bardatos, & coorpertos tela sericea uis ad talos equorum cum insignibus suis, ipsi autem erunt armati ac si praelium essent ingressuri dempta galea cum lacernis ex tela etiam sericea cum diuisa, Mquin, Vexillifer habebit quatuor
pedites cum lacernis boca sinis cu insignibus dominor u hunc ordine uexiluloru inueni seruatu . Sed mihi no plascet, nes uides debitus ordo, na non
93쪽
honoramus signum , nec signi figurram sed signati dignitatem, unde posnimus uexillum ciuitatis, in qua est Pontifex inpriocipio, ut minus diagnum, deinde uexillum ordinis mi/litaris beatae Mariae Theutonico/rum in quo est Crux nigra in albo eampo Tum uexillum Papae,inde uesxillum Eccletiae, Sc bene hactenus. demum in loco honorabiliori uexillum ordinis militaris Hierosolimi/tanicum alba cruce in rubeo campo,
quod mihi uidetur praeter omnem
conuenientiam, nam signum crucis
albae in campo rubeo non est signum uniuersitatis Christianorum, sed ilγlius tantum ordinis militaris , sicut& nigra Cruce in albo alterius orindinis e ignum.Vniuersitatis autem christianae signum est crux rubea in albo, ergo uexillum ordinis Hieroγsolimitani non est praeferendum gno Papae, aut signo Ecclesiae, locus igitur suus esset post vexillum ordiγnis Theutonicorum,& non post omnes. Si autem adesset uexillum crucia/tae crux rubea in albo campo, quia est uniuersale omnium christianorum,
illud iure optimo ponendum esset in loco digniori. Post uexilla proce dunt duodecim equi albi sine sessori. bus phaleris aureis copertiis de Cremosino ornat , quos duodecim para frenarii ducunt rubea ueste indu ti, debaculum rubeum in sinistra portan/tes. hos sub sequuntur quatuor no biles , pilea quatuor De eremosino supra baculos quosdam deferentes, qui scutiferi honor ris uocantur Cu bicularii den inde sequuntur equitanstes in suo habitu, oratores laici, &non prelati simul cum barronibus 8c maioribus nobilibus. Tum subdia/conus apostolicus cum cruce Papali,& suis collegis parati, ut in missa Mapud crucem duo magistri ostiarii cum suis uirgis , post hos duodecim familiares Papae rubea ueste induti
portantes duodecim intorticia accensa ante sacramentum corporis Chri/sti pedites, inde duo familiares sacri/stae equestres etiam rubeo induti portantes laternas argenteas eum lumine
ante sacramentum .Et post eos ducis
tur per familiarem sacristae rubeo etiam indutum, de baculum in sini/stra habentem equus albus mansue tus, ornatus, ut illi duodecim, poratans sacramentum habens ad colatum tintinabulum bene sonantem. Et supra portatur baldachinum cum Armis Papae εἰ sacramento , per ciues Romanos qui inter se mutantur ter decies, ut una quaes regio habeat suam partem. post sacramentum equitat immediate sacrista, qui ut caeteri praelati, habet equum totum coo
pertum de bocasino, dc ipse , de omnes alii parati sunt, ut in missa cum
paramentis,et mitris. Sacrista in marnu gestat album baculum. Sequunσtur deinde duo praefecti nauales, et in eorum absentia duo nobiles industi, ut aduocati et secretarii praeter
Almuciam. Et post eos ipsi secrestarit,et aduocati eum Almucili. Canutores deinde equitant cum super peliciis. Tum acolithi, clerici camerrae, et auditores cum superpellatis supra rochetum. Subdiaconus Graedicus, et latinus,eti Diaconus Graecus: ut in missa.
Sequuntur de hine praelati eum
aequis coopertis et ipsi cum mitra,
et pluuiali. Abbates foreses, Episcorpi,Archiepiscopi, Abbates urbis, Episcopi assistentes Papae, Patriarchae, Diaconi cu dalmaticis,presbyteri cu
94쪽
planetis, Episcopi Cardinales cum pluuialibus. Procedunt Deinde duo Diaconi assistentes Papae , 8e inter eos medius Prior Diaconorum,si spinse dixit Euangelium, Prior Diaco/norum ferulam in manu portare desbet,& totam processionem ordinare,
de illa ordinata equitare in loco suo. Procedit eandem Summus Pontifex super equum Album faleratum coo, pertum a parte posteriori stragula purpurei coloris, qui uulgo dicitur Cremusino, sub Baldachino, quod octo Magni Nobiles , siue oratores Principum portant. Cum Papa per scalam, quam superius diximus, asseendit equum Maior princeps, qui praesens adest, etiam si Rex esset, aut Imperator ,stapham equi Papalis tesnet ,& deinde ducit equum per fres num aliquantulum. Si Imperator,
. aut Rex soli essent, id est quod non adesset alius Rex, soli equum duce/rent cum dextra manu. Sin uero eo
set alius Rex, dignior a dextra, alius asinistra frenum tenerent. Si vero sint Reges duo, Dignio res plures duacant equum. Et postquam Imperartor, Rex, siue alius Magnus Prino ceps aliquantulum equum duxerit, substituantur alii duo Magni Nos biles eorum loco,& mutentur. Si uero Pontifex non equo , sed sella
ueheretur, quatuor maiores Prin,
cipes, etiam si inter eos Imperator; Rex, aut quiuis Maximus Princeps adesset in honorem Saluatoris D sit nostri Iesu Christi, sellam ipsam cum Pontifice humeris suis portare alia quantulum debent. Sed aderunt etiaquatuor ualidi Pontificis familia=res,qui pondus sustinent, Ita ut Prin
cipes in sgnum piae Religionis, ac O M v S. II
reuerentiae magis, quam ad onus suabeundum manus apposuisse uidean/tur, qui etiam mutabuntur pro ho
minum , & itineris dispositione. Si/militer εἰ octo Nobiles. qui Balda/chinum super eaput Pontificis ferunt, mutabuntur post aliquod spa/cium, εἰ equos suos ascendentes in ordine suo equitabunt, eorum loco nobiles Ciues Romani usi ad Latein ranum Baldachinum portabunt, mustabunturi per uices, sicut de Balda, chino Sacramenti diximus. Ante Pontificem Conseruatores, Capita
Regionum, & alii Magistratus, ae Nobiles Urbis pedites praeibunt, εἰ
praetoriani Milites cum eis accinctiensibus circiter centum, & Baculum in manibus portantes ad custodiam de defensionem corporis Pontifi/eis. Circa Pontificem, aliquando an
te,aliquando post, equitabit Marein scallus , siue soldanus Curiae , cum duobus iaculis pecuniarum ante sellam,& ipsas pecunias proiiciet super populum ad praessuram dimouen dam, ut infra dicemus.
P Rimum iactum pecuniarum sa/ciet, cum Summus Pontifeκ incipiet se mouere , alium apud Pontem Hadriani, tum in Platea apud Montem Iordanum. Inde in Platea parionis, deinde alium apud san/ctum Marcum , postea apud San/ctum Hadrianum,&demum ubicun/ψ magnam praessuram apud Ponti/ficem uiderit , & ut facilius possit
95쪽
pertra sire, ad partem transuersam iaciat pecunias. Post pontificem ima mediate sequuntur duo cubicularii secreti, medium tenentes Audito/rem rotae decanum qui seruit de mirtra. Et deinde duo medici cum Se/cretario principali in medio , si ille non est praelatus. Subsequitur de ininde umbella rubet crocei, coloris,
quam unus seruiens armorum , praester galeam totus armatus eques por tat. Postremo equitant Vice camera
rius, si non est paratus,& omnes praerlati non parati, protonotarii auditor contradictarum, si non sit paratus, similiter corrector literarum , qui si fini parati equitant in loco suae pro motionis, & omnes togati, Viceca murarius baculum in mane portat, εἰ pertinet ad eum curare, ut ordo a priore Diaconorum datus seruetur in processione. Et secundum anti quas consuetudines. Camerarius Parpae non portat serulam, si est Cardinalis sed eius vicarius id est viceca merrarius . Quia non ad Cardinalem, sed ad Camerarium id pertinet. Hoc igiatur ordine ad Lateranum procedui. De Iuliis , lege.
CVm Pontifex peruenerit ad mo/tem Iordanum. Iudaei illi obuiam uentut, εἰ genu flexi legem Pontifici
offerunt, lingua hebraica legem lau/dantes. & hortantes Pontificem, ut illam ueneretur, Ponti sex uero illis auditis, in hanc sententiam respon/det. Sanctam legem uiti Hebraei,&laudamus, de ueneramur, utpote quae ab omnipotenti Deo per manus Moyss patribus uestris tradita est, obseruantiam uero uestram, & uanam legis interpretationem damnamus,
atq; improbamus, quia Saluatorem quem adhue frustra expectatis Apό- stolica fides iam pridem aduenisse docet, & praedicat Dominum nostrum Iesum Christum, qui cum patre, ocSpiritu Sancto uiuit, & regnat Dous, per omnia saecula saeculorum. Sed quoniam nonnunquam accidit . ut Iusdaei, populi multitudine oppriman tur, solent aliquando impetrare pro eorum securitate , ut hoc faciant susperante murali arcis sancti Angeli in angulo ad uiam, qua itur ad palatium respicienti. Quaesiit apud Ecclesum Lateraiasem γprimo de Sedesereorum ante Portam Ee lese.
CVm pontifex ad Ecclesiam Late
ranensem peruenerit, descendit in porticu Ecclesiae, & a Canonicis illius Ecelesiae honorifice paratis,eMcipitur cum cruce. Descendit Poninti lex ex equo,& prior canonicorum Lateranensium offert crucem os standam Pontifici , quam Diaconus Cardinalis accipit,& ad os Pontificis,
cui primo Tiaram extraxit, ponit, osculata Cruce Pontifici ponitur mistra, dc regnum datur in manibus auinditoris, ipse uero Pontifex a prio re,& canonicis praedictis ducitur ad marmoream sedem,ante portam principalem a sinistra stantem, quae Ster coraria appellatur, & ibi eum sedere faciunt, qui sta tamen sedet ut iacere potius uideatur,ad quem mox accedetes Cardinales eleuant eum honori fice dicentes. Suscitat de puluere egenu,& de stercore erigit pauperem, ut sedeat cu principibus,& solium glo/riae teneat. Surgens Ponti sex . acci
pit de gremio Camerarii sibi assistentis, quantum pugno potest complecti
96쪽
pecuniarum. Vbi tamen nihil prorssus sit argenti, aut auri, de spargit inter populum dicens. Argentum Scaurum non est mihi, illa od autembeo hoe tibi do, pons ligneus recta linea a porta Ecclesiae principali ad altate maius excitatur cum pluteis hincinde pectoribus tenus altitudo circiter quin, pedum, latitudo sex, aut septem, qui altero ponti coniun/gitur simili modo constructo a porsta, qua ascenditur per Ecclesiam ad Sancta Sanctorum uenienti, quod fit ut Potifex a populi multitudine non
opprimatur, circa altare a gradibus,& supra omnia circumcirca tabulis clausa esse debent, ut per pontem tantum ad cappellam intretur. Praecein dentibus igitur eanonicis dc cantati/bus. Te Deum laudamus. Pontifex cum Cardinalibus intrat Ecclesiam, dc ante altare maius supra sal distorisum procumbens sine mitra aliquantulum orat. Deinde surgens benedicit populo dicens sit nomen Domini benedictum &c. Inde cum mitra ascen dens ad sedem eminentem sedens rescipit ad osculum pedis Canonicos
Lateranenses. De laudibus quaesunt Pontim in Aula Cencilii.
DEinde Pontifex, per ipsum pon
tem ascendit ad palatium Lateranum per portam, quae est in Ecclesia. Et cum peruentum fuerit in prima Aula,quae aula concilii appellatur, sedet Pontifex in sede sibi parata apud tabulam lapideam in capite Aulae, quae dicitur mensura Christi. Et hinc inde apud eum stant Domini Cardiγnales Prior uero praesbyteroru Carindinaltu stans ante Papam conuenien
ii interuallo cum Subdiaconis, audi:
toribus, Advocatis,& SeriniarIis iacit laudes Domino nostro, ut fecerat prior Diaconorum in Sancto Petro, Incipiens Exaudi Christe 8 c. prior praesbyterorum praedictus, Sc alii qui faciunt laudes. stant detecto capite. Potifex uero sedet cum mitra, & alii Cardinales stant cum mitra. Hoc ta men fieri solebat introitu iplius porriae in primo plano antequam ad Au tam praedictam ueniatur, commode tamen in hune locum transatus est hic actus propter illius loci angustia. De LabusJedibus perforatis apud taps pellum facti Siludiri.
FInitis laudibus, Papa procedit ad cappellam Sancti Siluestri, ibi ante portam cappellae sunt duae sedes porphyreae perforatae, dc nude sedet Pontifex super primam, ad quem prior Ecclesiae Lateranensis accedit, dc genuflexus dat Pontifici serulam in manu in signum correctionis, εἰ regiminis, dc claues ipsius basilicae, ac palatii Lateranensis, in signum pote statis claudendi et apperi edi, ligandiati soluendi. Surgit deinde Papa cuserula de elauibus, dc sedet in altera sede porphyrea ad aliam partem dc ibi restituit eidem priori ferulam, de claues,3c ab eodem praecingitur super
planetam sedens cum cingulo quosdam sericeo rubeo, cum buria etiam sericea 8c rubea, in qua sunt duodes cim lapides preciosi cum musco. Tu Pontifex praecinctus, Ac sedens egremio Camerarii capit denarios argen te os omnifariam quotquot potest manu continere, dc super populum
spargens dicit. Dispersit dedit pauperibus, iustitia eius manet in saeculum saeculi. Et hoc tertio facit. In illis duabus sedibus Pontifex sedet, ut
97쪽
in prima stercoraria. Ducitur deinde Pontifex ad san, cta sanctorum. ubi superni distorium
sine mitra genu flexus orat. Inde suringens cum mura reuertitur ad cappetolam Sancti Siluestri,in quam intrans sedet super sedem ibi paratam, tum deponit mitram, chirothecas . Palli. um . planetam.& assumit pluuiale, dc mitram simplicem.& sedes dat praesbyterium hoc modo , Cardinalibus duos aurς os,& duos grossos argentes . veniunt Cardinales, de profun/de caput inclinant ante Pontificem, porrigunt j & mitram apertam, in qua Pontifex immittit pecuniam, i Dii accepta pecunia manum Pontificis osculantur, pecunias capit Pontifex e gremio Camerarii. Alii praelati gesnuflectunt ante Pontificem & acci. piunt in mitra unum aureum, de unugrossum, de osculintur dextrum P. nu Papae,alii uero praelati dc officias Ies non parati accipiunt in manu tans tundem,& osculantur pedem. Dato praesbyterio Potifex cum Cardina γlibus ascendit ad palatium Latera/nense,& si non facit solemne conui/uium deponit paramenta sua, intrat cameram,quiescit,& prandet, seu caesnat. Cardinales ducuntur ad cameras sibi ordinatas, quiescunt,recreantur,& expectant Pontificem,si uult rediγre ad Sanctum Petrum eode die. Sin
autem reuertuntur domum. De continuo solemni Pontisicis cum Cara Malitiis, r praelatis.
Ed quoniam maiores nostri consueuerunt in die coronationis, & seria quinta in caena Domini solemne conuiuium celebrare iisdem ferme cerimoniis , aliquid etiam de solemni papali conuiuio hoe loco ducemus. Maxime cum etiam nostra,
aetate factum sit a Pio secundo, dc Paulo item secundo summis ponti/ficibus. De praeparatione Aulae, sectum,
P Arabitur igitur Aula eouiuii, au
laeis, dc pannis striceis . aurei pro temporis,& loci conditione. In capite Aulae erit suggestum ad quod triplici gradu ascendetur longum pro latitudine Aulae, in medio surget quadratus thalamus palmi altitudine, suin per quo mensa paratur Pontificis, apud parietem erit sedes Papalis, ad quam paruo,& deinde magno scabelato ascidetur, ornabitur, sedes cum
panno aureo pendente supra caput, mensa erit alta ad iuxtam proportio nem sedentis a sinistra super sugge/stum, parabitur alia mensa pro cre dentia Papae cum vasis aureis,&ar genteis, uino,&aqua,&aliis consuestis. Credentiam appellant mensam, supra quam uasa argentea , siue aurea& instrumenta ad conuiuium op portuna praeparantur. Et similiter in diuinis, supra quam ad sacrificandum necessaria continentur . Dicitur de credentia, actus ipse praegustationis cibariorum , 8e aliarum rerum. Haec exponere uoluimus,quoniam crebro in hoe opere de credentia mentio/nem facturi sumus. Antiqui ceri moeniarum codices dressatorium dixe/runt. A dextra parte aulae, infra sugingestum parabuntur mensae pro E
piscopis.& praesbyteris Cardinalisbur,& paulo inferius, pro aliis prae
98쪽
litis sed pro Cardinalibus erunt alio
quanto altiores, dc sedilia habebunt gradum unum, super quem tenebunt pedes Cardinales. a sinistrae regione mensae Cardinalium parabitur menssa pro Diaconis Cardinalibus eius ciem altitudinis Sc cum gradu. Et insserius aliae mensae pro oratoribus, nobilibus,& officialibus, in fine aulae, uel in aula praecedente, si erit com moda, parabitur magna credentia cum pluribus gradibus ad magnifi/centiam, de alia super longam menssam cum uasis, quibus in conuiuio
SI huic conuiuio interesset Impe
rator,paratur pro eo sedes ad dextram Pontificis & mensa super pla no suggestis super quam solus com medet Imperator. Sedes habebit scar bellum paruum uiride& erit ornata panno aureo non tamen habebit pendentem supra caput, similiter para bitur pro eo credentia iuxta creden tiam Papae a sinistris,& ibi erunt se, miliares Imperatoris pro suo seruistio. Si uero adesset Rex aliquis parratur etiam credentia pro eo paulo remotior ab ea. Sedes uero nulla pa
ratur, quia sedet in mensa post prismum Episcopum Cardinalem. Impe rator siue Reκ habebunt tot seruito res. quot eis opportunum uidebitur Cardinalibus uero quatuor cuilibet sum ciunt, quorum unus seruiat de Vino, alius de cultello, alius portet
fercula , alius stet ad credentiam qui Vinum 3c aquam de alia subministret Pontifici seruire solent nobiliores, qui sunt in curia laici, etiam si sint fratres , aut filii Regum praesertim
De babitu Pontificu er praelatorum
pontifex igitur eum paramentis Pontificalibus si eelebrauit illa die u i ad Dalmaticam inelusiue, dc eum sandaliis indutus, supra Dalmaticam manto rubro aperto a parte
auteriori,& mitram habens in capi/te supra fanonem medius inter Diaoconos ducitur ad mensam. Cardina les &praelati omnes habent superspelliceum super roche tum siue supra
uestes sui ordinis, si sint religiosi, de mitram albam in capite, supra superspelliceum, Cardinales de praelati sesculares habent mantellum sne cau/da apertum a parte ante , 8c coloris
uiolacei siue obscuri. Religiosi ue Focoloris sui ordinis sed eodem modo apertos.Caeteri omnes in suo liabi/tu quotidiano. Aderunt familiares Pontificis 6c alii servitores In copia.
Aderunt etiam seruientes armorum bene ornati cum suis baculis argen/teis,qui praeire debent ante portan/tes sercula, dc remouere multitudi/
Magister sacri hospitii, εἰ Magi
ster domus prouideant in tempore de modo 3c ordine ferculorum, De seruitoribus,qui prius, qui posterius, de quod quaelibet mensa habeat prae sectos suos. Quae vina primo,quae deinceps, de per quos serenda/sie de
aliis rebus opportunis. De inta lotione mainium ponti itis erordine sedendi in menta.
Pontifex remota prius mensa, sua ad partem,sedeat in sede cum mitra, mantum post collum ap/tetur, ut nihil ante pectus dependeat, Cardinales , Principes, & P rae
99쪽
Iali 3c alii conuiuae sient ante men fas paratas. Nobilior laicus etiam Imperator,aut Rex aquam ad lauanγdas Potificis manus, primo ferat hoc
ordine. Magister sacri hospitii cucle
rico cerimoniaru,que ad ee oportet
inordinandis his rebus omnibus cum seruietibus armoruEt si imperator, aut Rex aqua fere debet cu aliquibus etia principibus sociatus. Imperatoin re aut Regem ad credentiam ducit. Si
est nobilis inferior, solus erit, & in credentia aquam prius a ministris probatam accipit in pelvibus seri, con/suetis cerimoniis ad Pontificem, praeeunte uno ex auditoribus cum man
tile ad tergendum manus. Prior Episcoporum Cardinaltu,&duo Diacos ni assistetes,depositis in manibus seruuitorum mantellis,&mitris sic in rochetto seruiunt Papae dum lauat, Episcopus aquam cum portante infundedo,& Diaconi mantile, quod ab au.
ditore acceperant hinc inde tenendo
Dum Papa lauat manus non praelati sed laici omnes genuste elunt, Cardi/nales praelati stant capite detecto. Cum Papa lauerit reaptetur mensa ante eum, de tres Cardinales qui illi seruierant,capiunt suos matellos, &mitras,& uadunt ad loca sua,& Imperator apud sedem suam pumo stans lauetur suis cerimoniis,deinde Do, mini Cardinales laventur stantes anste mensas cum mitris in capite, post eos laventur praelati stantes sine mν tris, de saeculares siqui sunt detectis capitibus stabunt.ante mensas lauantes eo ordine, quo sedere debent inmensa, Prior Episcoporum in capite ad Dextram,si aderit Rex aliquis erit in secundo Ioco, si plures Reges, mixti erui cum primis Cardinalibus primo Cardinalis,deinde rex succes sue. Si erunt Maximi Principes, aut Filii, uel fratres regum. Si non serruiunt Papae debent sedere inter Diaconos Cardinales, uel post eos pro
eorum dignitate,& eonditione, pri/mogenitus au tem regis, quia Rex suaturus putatur, post primum praesby/terum Cardinale erit. Sed nullo mo,
do inter Episcopos. Et hoe tam in conuiuiis,quam aliis publicis actibus,
quam uis nostro tempore aliquorum siue ambitione, siue ignorantia albquando sit seruatum contrarium. De statuor Patriarebis.
Consueuerunt antiqui ponere Patriarchas quatuor Ecclesiaru principalium inter Episcopos Cardinales
mixtim, nostro tempore credo pro pter declinationem, siue potius ex
tinctionem illarum, cu sint quodams modo titulares ponuntur immediate post Cardinales, Deinde assisteres Papae, tum oratores praelati, inde Archiepiscopi, Episcopi, Protonotarii Abbates, Subdiaconi ,Auditores, Clerici Camerae,& acolithi. Ad sinistram uero erunt Diaconi Cardinales, eccum eis Principes, quos prius dixi
mus si aderunt post eos aute si prae sentes erunt alii principes inferiores illi tamen qu I solent praecedere ora tores Regum. Deinde erunt orato res laici,&no praelati,& cum eis se
nator,& tres coseruatores urbis. De
aliis autem laicis quia sunt extraordinarii, nihil ponimus nam admitti solent ad uoluntatem Pontificis,& non
Advertat tamen Magister domus, ut prius simul cum clerico cerimoniarum ponat in scriptis nomina, & ora dinem inuitatorum ad conuiuium, de maxime laicoru,& si quae sunt con
100쪽
tentiones de praesidentia, componans tur prius quod si ibi orirentur, si noriunt componi, ambo contendentes honeste iubeantur exire. Si tamen essset colorata contentionis causa, Mnon temeraria,quia tunc solus temeγrarius eliciendus est.
Quod autem de Imperatore diciamus, intelligimus de Imperatore Ro
manorum non autem Graecoru, nam
ille ut Reκ traetatur. Poterunt lauas
ri post primos plures eodem tepCre.
Postquam omnes laverint, Pontis
sex benedicit mensam stans sine mitra,& tunc Diaconi assistunt.fini ta benediistione sedet, Imponitur mistra,& Diaconi vadunt ad loca sua,&sedentibus omnibus ordine, quo ite
terant portantur fercula. De oriine tr moti partani sera. b.
P Rimum ferculum portabit nobistior princeps,sive Imperator, siue Rex sit. Secundum alius dignior post eum, dc sic successive, & si erunt ex illi, qui debeant sedere in mensa, porstato ferculo sedeant in loco suo. Et notandum quod Imperator,Rex, seu Maximus Princeps capit serculum quod portare debet ad Pontificem eκtra portam aulae conuiuii ab aliquo familiari Pontificis illue apportatum alii inferiores pro ferculo ad coqui. nam uadunt ,magister sacri hospitii, & magister domus baculos in mani, bus tenentes & in habitu sibi conde/centi deducunt portates sercula, quae quidem fercula ad Pontificem, & Imperatorem tantum cooperta portari
debent,aliis autem. etiam regibus dein tecta, dc similiter uinum, possunt ta men portari cooperta fercula te ma
uiuii, 8c deinde antequam appareant in conspectu Papae detegi.
Tem in praesentia Pontificis nulli omnino fit publice praegustatio nisi
ipsi Pontifici,& Imperatori tantum, pro Rege autem, aut maXimo principe poterit fieri a suis, si uoluerint incredentia, uel ubi capiut fercula. Propontifice & Imperatore fiet ibi unde capiuntur a dantibus, & in mensa a portante,& de omnibus rebus. Cum primum conuiuium incipietur in lo/co conuenienti ponatur pulpitum, de Subdiaconus siue capellanus Papae aliquid de sacra scriptura legat ussin finem conuiuii. Interim cum silen/tio, & sine strepitu omnia admini/strentur quam diligentissime. Cum Pontifex bibit consueuerunt omnes astantes praeter Episcopos, & superrioris dignitatis uiros genufleetere, quod seruari nostris temporibus ui dimus quamuis In nullo cerimonia/rum libro id legerimus.
De secunda lotione .er gratiarum allione,
FPulis abunde subministratis fit se
cunda lotio manuum, tunc se cundus nobilis laicus portat aquam consuetis cerimoniis. prior Episco porum Cardinalium,& duo Diaconi dimissis mantellis, mitris, ut supra seruiunt,deinde reuertuntur ad loca sua, lauantur&alii ordine suo, quo supra, sedetes tame, 8c dum Cardina/les lauant unus seruit alteri de mantili illud explicando,& tenendo,dum aliaus lauat & sie successive . Ponuntur deinde uinum & cὁfectiones, sue species ut habent antiqui codices,Wdein mum finito conuiuio lector dicit. Tu