장음표시 사용
21쪽
O PAR Is MINERALI s. 23 tum Ignis Solem , puta, Lunam cum reliquis stellis invisibiles suas vires igneosque radios in terrae Centrum demittere, ubi congregantur &imm visum calorem causant , neque quiescere permissi resiliunt, per universimu globum diasperguntur , variis eum mirabilibusque Crescentibus , quae Philosophis Mineralia dicuntur impraegnant, fovent multifariisque formis perficiunt : Cujus rationem modumque hic paucisi aperiam.
Omnis res spiritualis, ex quocunque demum, corpore orta, invisibilis & impalpabilis, nec quicquam ex ea sola fieri potest, sed spiritus manere cogitur donec ipsi subjectum occurrat, ubii haereat, u0iatur, ejusque beneficio in corpoream. naturam re Vertatur, pro subjecti, spiritusque puritate puram. Spiritus est loco seminis, sub-. jectum vero terrae sive matrici respondet, in quai ille in sensibile corpus suae naturae congruum
Sciendum vero longe diversam esse metallicae conceptionis generationisq; rationem, quam Vegetabilium Animaliumque.In plerisque enim vegetabilibus suam perfectionem adeptis, ulteriori propagationi Natura Semen elaborat, praestantissimam herbae partem, quod ineunte vere idoneaei terrae mandatum , novam plantam priori unde ortum per omnia similem producit; qua actio ne nova semper ejusdem plantae semina conser Vantur. Quamvis vero nonnullae plantae non semine, sed radice sua propagentur, perpaucae
tamen illae sunt, sed in quibus ipsa radix seminis B q. vicem
22쪽
αι ΡARs SECuNDA vicem praestat. Quod sicubi plantae ex terra omni semine vel radice destituta nascuntur, Elementorum fit beneficio, quibus eadem inanem ter
ram impraegnandi plantasque producendi .is inest, qua illa4 in mundi primordio generarunt de
protulerunt. Itidem &Animalibus duplex sui ortus obtigit:primus cst proprium semen,quo propagantur ; alter quorundam est animalculorum etiam absque spermate , sola putrefactione mu- ituaqueElementorum actione &passione in mundanam scenam prodeuntium.
Hi duo modi in Mineralibus quoque locum
habent: alter universalis impriegnatio in mundi natalibus per Astra sedi ar alter vero quotidianus est. Et quemadmodum prima Vegetabilium, Animaliumque generatio longe est praestantior habenda atque haec Accidentalis "idiana: ita & Mineralium. Sicut etiam Vegetabilium aliud alto citius perfectionem assequitur, & interitum ; ita & Metalla atque Mineralia e quoque crescunt celerius, hoc & citius in- . tereunt, & contra . Utque rationale & mobile animal nobilitate & fixitate Vegetabile millies superat: ita & minerale suum ob fixitatem animal si immortali anima careat, longe antecellit, Cumque Vegetabilia, Animalia & Mineralia fatali periodo finita corrumpuntur & in nihilum redeunt, singula Elementa suum sibi capiunt , A stra spiritum , terra corpus servat quod ante dederat , & principia rei ad sua quae que remeant principia , ex quibus in principio orta et atque hoe pacto perpetua rerum
23쪽
ΟΡΕRIS MINERALIS. 23 mors & regeneratio experientia teste existit. . De naturali loquor Philosophia , cum qua immortalem hominis divinitus inspiratam animam confusam nolo 3 quam tanquam divinum quid de aeterna Dei immortalitate partici
pare totus largior, eoque a caeterarum creaturarum ortu& interitu merito distinguendam. Usque omnia de & ex Elementis procedunt, ita &post sui interitum& principiorum distatutionem eodem festinantia tandem cum iisdem peribunt, sola hominis anima, quia a Deo profecta, ab eo - .dem tracta aeterna esse potest : alioquin ob suam praestantiam fixitatemque reliquos cunctos ex Elementis prolatos fructus metalla praecellunt. Quicquid enim cito fit, cito etiam petit, eoque minus est permanens, Vegetabilia cum Anim libus cito fiunt & cito pereunt, , Metalla vero tarde nascuntur & denascuntur , unde haec sola ex tribus Regnis , Vegetabili, Animali & Minerali fixissima & eminentissima censenda.
Dicat nonnemo, immensum tu metalla extollis, ego vero istis Animalia multis nominibus praefero sese moventia, proximeque ad hominem accedentia. Causa est, quod quid Vegeta bilia sint, quid Animalia & Mineralia non intelligis Intelliges autem si Terrenum GlobumMagnum aliquod Animal esse, & ab antiquioribus atque novissimis Philosophis appellatum perpenderis : inter quem, Macrocosmum etiam dictum, & Microcosmum , hominem, maxima harmonia & similitudo per omnia deprehendi-xur di intercedit. Quicquid enim in Microcos. - B s mo
24쪽
multis pridem Philosophis est ostensum , nec hic
eum taedio repetendum. Hoc solummodo quod ad scopum facit praeterire non debui: videlicet: Si Terra magnum est Animal, & cum Homine comparabilis, Viva etiam sit, mobilis, proprietatibus animali similis sit oportet. In Homine septem principalia membra sese primo offerunt, Cor, Cerebrum,Epar, Pulmo &c. Mox Sanguis, Nervi, mollia duraque ossa, varii musculi& ligamenta, quae Anatomia oculis exhibet: foris
pilis est vestitus, in quibus animalcula pediculi , pulicesque degunt. Eadem in Orbe, si magnum sit animal, inveniri debent, quod ab aliis
jam factitatum silentio praetermittitur, hic tantummodo Vegetabilia & Animalia cum Metallis comparari posse probatur.
Qui concedit, laudatissimum sanguinem qui
in venis hominis hospitatur , in eo vero vita, crinibus & in eos agentibus insectis esse longe praeferendum, is nec metalla negabit arboribus, silvis, saltibusque cum toto Vegetabilium genere, quos animalia incolunt, longe priestantiora esse, tanquam pretiosissima orbis partem ex vivente Centralis ignis Corde originem trahentia. Centralis enim a superioribus astris , causatus & accensus Ignis Cordi animantis respondet, semper itidem calenti , calidisque ac vivificis
spiritibus totum corpus conservanti. Et, quemadmodum sanguis venalis per totum animantis
corpus ejus conservandi causa sese diffunditi se& Metalla in terra. Si enim Centralis Cordis
25쪽
ΟpERIs MINERALI s. 27 terreni ignis spiritus tam potenter calentes de se non funderet, terram foturos , cuncta mortua essent & sterilia , nec quicquam germinaret, nunc vero faecunda est terra, arborum, fruticum, herbarum ad animantium conservationem feracissima. Suntque Vegetabilia cum Animalibus ex istis sese sustentantibus extima ac vilissima magni animalis pars, Metalla vero optimum sanguinem reserunt. Sicut enim Venae in compere disseminantur , inferne crassum habentes truncum ex quo rami majores prodeunt, mox exiliores , ad extremum in ramusculos, frondes que & venulas desinenteS per Omnia veram arborem reserentes. Sic & metalla in Terrae ventre: Sidereae enim Vires per totum terrae orbem superne invisibiliter in Centrum delatae, obque stupendum ejus aestum pedem figere non Valentes , resili ant , ex vacuo inquietudinis loco r meant circumferentiam versus ubi ex idonea humiditate solidum & compactum corpus metallicum constituunt, ex quo innumeri radii, venarum arborumve instar undique erumpunt, augescunt& per totum orbem sparguntur , &summa metallicarum arborum' cacumina & fastigia nonnunquam in supremam terrae superficiem sese extendunt, hominique manifestant, cumprimis siquando in montibus insignis fit exundatio , aggerem abluens , solidique metalli nudatas venas generis humani bono oculis expo
Sed sunt & aliae multae viae quibus metalla in lucem eduntur, nimirum, immensa incendia,
26쪽
18 PAR s SECuNDA si casu sylva pastorum incuria ignem concipit, ob intolerabilem aestum hiscit terra & liquatum
metallum effluit & detegitur. Vehementes et-jam Terrae motus non raro illud produnt. Reperiuntur adhaec metallorum venae cum profundae cellae & putei effodiuntur, vel aratro in agris eruuntur , & venae indicantur: validi fluvii abrepta terra & arena aperiunt venas, quarum fructus in ripis inventi venae investigandae ansam prae buere. Animantium opera illa etiam produntur . vel enim equus pedum plausu submota terra venam nudat, quod apud Gossariam in Ram. meisbergo accidit;vel porci glandes vestigantes fodinas effoderunt. Vel metallum purum instar calami in aerem se extollit, qua ratione praedives argenti fodina Κuttenbergae in Bohemia per monachum mundo innotuit, qui in sylva deambulans, calamo argenteo e terra prominenti cuculla imposita in caenobio rem indicavit. Vehementissimae etiam procellae praegrandibus arboribus radicitus evulsis venas pandunt.
Saepissime Coruscatio die QBituriitig venarum indubitatam indicinam facit, cum , calente aere accensa aliquo-usque instar caeruleae flammae procurrit.Neq; dissicilis est indago processus
venarum non adeo profunde latentium si advertas,jugiter enim calidum sulfureum vaporem exhalant ex quo non solum innascens gramen solito , tenuius est, sed & arbores super eis crescentes pumilae sunt, pallidiora habent & tenuiora folia, quam aliae alibi sitae. Item, ubi ros, pruina vel nix celerius liquescit & evanescit , metallum
27쪽
CDERIs MINERAt I S. subesse indicio est, cu)us calidi ex venis ascenis dentes vapores causa sunt. Fallax vero & incertum enim indicium quod plerique ex corylea virga petere satagunt, quod ego multoties sum expertus. Hoc sit artis opus, siquis sub certa Constellatione metalla in igne conjungens in Electrum conflet,ex eo globulum fundat medio perforatum , cui surculus de corylo hujus anni ramusculis carens inseratur, quem redi, extensum ante te circumferas ubi metalla esse conjectas, eum virga inflexa globus humum versus declinat, metalla subesse , nec laborem
cassum suscipi indubitatum est. Hoc indicium ex naturali & infallibili Philosophiae fundamento proiectum aliis omnibus de metallorum inventione artibus merito est praeferendum. Nec est quod mireris : plurima enim sunt quae nos fugiunt. . Quis certo explicabit, cur Magnes serrum attrahat, & calefactum succinum stramina , gramina, fila aliaque vegetabilia λ tota terra imperscrutabilium miraculorum & arcano iarum Dei plena est , quae nobis diligenter sunt observanda. Causas vero, quare tot Metallorum species, inter se tam dissimiles generentur alii alias sibi fingunt. Plerique septem tantum metalla a septem Planetis produci statuunt, Plumbum nimirum a Saturno, Stannum a Iove, a Marte Fer rum , a Sole Aurum, Cuprum a Venere , Hydra
gyrum a Mercurio, & a Luna Argentum , sed mihi verisimile non videtur. Quo enim pacto Sol, Luna, aliusve Planeta suum sibi peculia
28쪽
rem locum in terrae profundo quaereret quo semen suum seminaret, sibi conforme metallum procrearet Cum videamus nullum metallum solum e terra erui , sed semper cum aliis mistum. Nunquam enim Plumbum invenias cui plus minus argenti non insit: nullum stannum fodi tur vel eluitur quin Aurum Argentumque habeat. Omne Cuprum & Ferrum Argentum continet, interdum & multum Auri, quod a metallariis nec deprehenditur nec creditur: Neque unquam aurum absque argento vel cupro, argentum raro auri aliorumve metallorum expers reperitur. Quod si suum quisque Planeta metallum generat , qua via alterum accedit Hoc de istis tantum dicitur metallis, qui vel sola in venis suis continentur, vel granulatim per terram vel arenam , pura vel lapidi mista inveniuntur & eluuntur. Ista excludo quae nonnunquam bina vel terna in sua quaeque vena juxta se procedunt, & sibi invicem oneri sunt & im pedimento , ut metallici loquuntur, decussatim saepe feruntur, non raro coincidunt unam venam facientes, mox separata in venulas varias dirimuntur. Sed si suum quisque Planeta Metallum crearet, utique suum etiam locum eligeret, aliumque suum nidum occupare, & opus interturbare non passurus. Largiamur suum cuique metallum , quam Uero stellam Bismutho, quam Cobolio, Antimonio & Linco genitorem assignabimus, immerito ex metallorum censii ejectis, sed magis quam Mercurius metallicis, ut quae cum aliis metallis
29쪽
ΟPER Is MINERALIS.' 3Ifunduntur & artificis manu usui elaborantur, quod Mercurio non competit. Nonnulla quidem sola in venis inveniuntur, puta Plumbum& Argentum : Aurum vero passim suum & ab
omni minera repurgatum ex arena eluitur, sed nunquam argento cuproque carens. Stannum& Fcrrum similiter ex arena &humo granulatim petitur nunquam suum, sed lapidi mistum grana haec prςstantissimum Stannum praebent Ecifcn-Bin Germ: dictum ut plurimum plus auri continens quam aliud ex fodina erutum quia dum
eluuntur granulati isti lupilli vel Ziii-
tritupen multi immiscent se aurum continentes granati, & una cum stanno excoquuntur & liquantur. Sic & granula ferri subtilissimum serrum fundunt. Mercurium vel currentem yel rubeo lapidi inclusum , sed arte excoquendum& vivificandum fosseres inveniunt. Aliquando& Cuprum exiguis lapillis Araupletia) instar angulati pyritis sibi reperitur. Alias cuncta metalla in suis mineris & venis montium crescunt, ex quibus maximo cum labore,sumtu vitaeq; discrimine eruta a minera tundendo , lavando &conflando sunt repurganda. Sed qua ratione singula agnoscenda,exploranda, dienda, contun deda. lavanda,sundenda, ab heterogeneis separa
da celeberrimi & antiqui metallarii GeorgiusAgricola&Lazarus Erker plenissime demostrarunt. Concludo igitur, quod metalla &semi-metalla si ve mineralia ex uno communi semine or tum habeant, sed per accidens in varias species& formas discriminentur. Astrorum enim virtu-
30쪽
manent , sed invicem mistae in montium cavernas pedem referunt, quietis quaerentes locum
ubi corpus sibi fabricent qui si purus est, pu
rum quoque metallum cuditur, sin impurus impurum ; Estque talis locus Matrici simillimus a masculo semen concipiendi quod in corpus cfformet, foueat, & ad maturitatem excoctum perficiat, astrales vero spiritus virilis seminis vicem subeunt, quod accedente humida terra in
cavernis, Ut matrice exceptum, nutritur, &in
diversas formas metallicas & corpora palpabilia pro loci puritate effigiatur. Ex uno ergo seminc accidentaliter varias metallorum species generari ex hoc etiam palam fit , quod Metalla dum adhuc sunt in fieri, sensim maturiora evadunt ; magisque & magis meliorantur , & quo
tidiana experientia teste non tantum sub terra , sed & supra eam nobilitantur. Hinc est. , quod fossores immaturam mineram , puta Bisimu-.thum , Coboltum vel Zincam effodientes , argenti more examinantes & nil invenientes , sese aequo maturius venisse dictitent , quam aeri expositam post aliquot annos exploranteS, multum argenti continere reperiunt. Quocirca evinco, s commune metallorum semen semper matricem mundam & aptam nancisceretur, nec accidentaria impedimenta inter
Venirent , nihil aliud quam Aurum, summa Metallorum perfectio ex eo generaretur. Quodque haec sit Naturae intentio , quod inchoavit semper ad perfectionem evehere , solum vero