장음표시 사용
11쪽
niuersa iuris,ae legum dispositioimicilis vidererur necesse est,eum actus humani, ut iam dictum est, legibus dirigatitur. Ideo ipsi ad iis actionibus, ac uidiciis circurn scribuntur, de quibus quatm loco agendum sitit. Atq; haec quidem sunt, quae Ieges pro nobis, ac bonorum nostrorum conseruatione praecipi utat. Praterea cum in legibus vitae hominum , reiq; similiaris patrocinia c5sistant, itaue sontes iuris societatisq; humanae violatores pinis debitis afficiatur; propterea quinto loco de delictis pertractatur. 4ae iuris partitio, mea quidem sententia, caeteris cum melior, tum lucidior habenda est. Rursus , ut saepius repetitum est, omnium legum is finis esse debet, ut actus nostros dirigat. Unde non imprudenter dixit, qui legum conditores medicis compar uit. Quicquid enim ad valetudinem conducit, magno studio mediet apparant; ita legum condiatores communi utilitati , ac saluti omni diligentia consulunt. Quae diuisio ita demum actionummostrarum finem commode complectitur, si vel in personis tuendis, vel in bonis conservandis versetur. Atq; haec deprima huiusce ordinis parte. Altera verb, quae de modo discendi erit dispos tiua, alia ratione diuidi debet, ut sicut Iegum Codices tria potissimum eontinent, idest rubricas,
Ieges, & materias, ita tripIex discendi modi constituatur partitio. Primum de terminis, qui sub titulis eontinentur, tum de legum dispositione, deniq; de materiariam sedibus erit dicedulii. Atq; hoe pacto cumulatὰ iuris profitentes seientiae adeo necessariae perfectam adipisci postent cogntiationem; qui alterum dimittit imperfecta, diminutam,& quodammodo dimidiatam habebit scientiam: quoniam unum, eum altero ita coniunctuin est, ut veritatis cognoscendae alia via non relinquatur ; cum ex ipsis legibus, ac terminis dubitationes, & qtiaestiones soluantur. Attamen sicut illa seiuncta sunt, & se palata, ita in unaquaq; parte tempus erit spectandis. Ρrimum termini, qui res conseqnentes illustrant, dilucidandi erunt s deinde leges, tum materiae ipsae,quae cum pluribus comprehendantur voluminibus, nec possint unico copulari Codice: propterea cuilibet parti filii Codex tribuendus. Haec de iuris ciuilis partitionibus dicta voluimus, quo facilius uniuersa, qua In hoe dilue idationum nostratum libello, Lectores amantissimi, tradidimus, percipere valeatis. qui enim via ignota sine duce graditur, facilὰ est, ut erret. Habetis hie eandem iuris partitionem iuxta ordinem praemissum, quo causaru capita distinguntur. ac singulorum titulorum termini' exsibiecta materia dilucidanturi dissinitiu8, diuisive, atque exemplariter tantum, ut ipsum thema postillabat, processimus. Et cum ipsarum legum auctoritate veritas elucescat,eaq; ob multas i terpretum varietates inobscurari possit, placuit omnes interpretum opiniones, cx historias, quae ad ornatum potius pertinere videbantur missas facere, ne tyrones, quibus praesertim consulere studemus, multitudine,& crebritate auctoritatum grauaremur; sed unx legum auctoritate,& grauitate eontenti fuimus. Nam eorum praesertim causa adducti sumus , ut hasce lucubrationes nostras ederemus,quibus legum studiosis adiumeto limus, si quid tamen, ut speramus, prodesse poterimus. De reIiquis vero partibus , idest de Iegum interpretatione, ac materijs; alibi diuino favente numine, atq; auxilio, pertractabimiis.
Quibus rebus adnotatis, unum superest licὰtenim veritatis inuestigandae gratia de una quam re pluribus loqui ut an de facultate legali aliqua scientia esse queat. Id quod iuris prudentii profitentibus magno usui, atq; eniolumento erit; nempe recte docendi, atq; id, quod elaboratum eiu cartis mandandi: Nam qui sapienter stit instar Solis eius intellectus exoritur, ut ait Seneca, cidit, vadit, & redit, nunquam moritur, nec suis viribus eulatur,liedii temporis apud nostra tes Iuris consultos dubitari facile possit: quae iuris sunt, eorum scientiam non esse I. cum scientia sit certissi na'veritatis notitia 1 de Iuris prudentiam profitentes aliorum opiniones libentius soctentur, quam ut sui, etiam veti auctores malint ι esse. Iccirco quemadmodum verum ab optinione dissere , ita scientia a lege Videtur differre; quare veritatem quidem perfectam quaeri in . aliorum vero opinionem pro veritate imbibimus . Attamen si huiusce seientiae spectetur veritas ruris prudentiae inter scientias numerari poterit; propterea quod scire idem est, ae quod verum est, tenere; verum autem ex rationibus intelligimus. Hane igitur scientiam duobus modis eo sequi possimus, vel per rationes, causasque demonstrativas atque hoe ad Philosophum, ae M thematicum spectat vel per ea, qua sunt facti, tune vero scire dicimur, eum periensem movi muri id quod multis modis potest contingere, aut cum vehementer credimust, non tamen pro ceristo, Se proprid, & sunt praesumptiones violentae iuris; ut repertus cum gladio cruento,pro eum qui oecisus est, fugien , aut eum proprie sensibus veritatem percipitatis. eainii: mente retinemus. Orites autem ista ex rati6nibus, vi vocantur directis, & obliquis; directam appellamus eam,qua Posi, a, necessario apparet veritas per id, quod subauditur. Dum enim legis ratio iem ponimus decisionis veritas elucescit: obliqua vero legum eontiner interpretationem; quae ii siris deducitis
p rincipus. atq; id inultis fieti imi est modis , ri pluribus alibiexplioabitur. .re interimi
12쪽
ri q; scientiam plurimum interest; Ius enim est tota lex, quae in seipsa eonsistit; seientia habitum
hominis signat; qiii legum cognitione praeditus sit, & ad intellectum refertur. Quisquis lianc scientiam profiteri eupit, ex eius principiis inuestiget , ac disquirat veritatem, quam ex causis nullo hegotio nosse poterimus. Quatuor autem esse causas inter omnes manifesto constat. duae sunt d finiendi, ut efficiens, & finalis anam finis est omnium causarum prima, ac potissima in mente, &seientiae speculativae, finis nil aliud est, quam veritatis cognitio; eius autem, quae ad praxim redigitur, est ipsum opus.r unde constat sinalem legis causam esse, ut mores resormentur, delicta pu-oiantur, lites deniq; , de controuersiae omnes componantur. mciens est, quam primo loco ex quimur; quae duplex est, uniuersalis immediata, ut Deus, ac mediata, ut a Deo. 8e praecipua est Summus Pontifex, & Imperator, Instrumentalis, Princeps inferior, atque Doctor. oliae duae e
stituunt rem ipsam, idest larma, de materiar forma est publicum bonum, pax, concordia, de ordo a principio ad finem seruandus r Nam ordo est forma, ex qua rei coseruatio pendet, quemadm dum ordinis inversio actibus vitium affert. Etenim specierum cognitionem, generis e nitio antecedere debet; nemoq; rerum eognitione adipisci potest, nisi ordinem adhibeat, qui rebus ipsis lumen afferat. Forma autem duplex est tractandi, ae tractatus. Forma tractidi est agendi methodus, quZ narramus , exempla ponimus, decidimus, ae declaramus; Ze iste est modus in seientia legali praecipuus, probativus, dissolutivus, ac limitatiuus. Forma tractatus est idem, ac librorum in suas partes diuisio, quemadmodum demostrabimus. l' De materia in varias admodum sententias eunt Interpretes ; sed dubium non est, mun morali subalternetur philolaphiae; atq; ubi Ethica desinit, inde scientia legalis oriatur. In Ethica subi ctum est boni uti humanum, ita in iure erit bonum modificatum, idest i lege ordinatum. Itaq; triplici materia ius videtur constare, uniuersali, communi, de propria. Vniuersalis materia triplex est, intrinseca rationalis, extrinseca rationalis, & indisserens; intrinseca irrationalis est ius,& mitia, extrinseca irrationalis, do s, dc culpa, indifferens hominum negocia. Non quod bonia vel mala, sed quod ita disposita, ut contractus, de testamentum. Sic materia generalis triplex, approbata, ut bonum, reprobata , ut malums neutra, ut voluntas; Ideo requiruntur ius, & iustitia, ut materia disponens, ex quibus iuris praecepta oriuntur, ut est imperare, & bonum dicitur ius,quia omnibus honestum propter causarum decisiones utile, propter lumen, quod intellectui assere, deis lectabile. Hine fit, ut vitia materiae sint contraria; quia ius mores eomponitin delicta castigat, negocia sunt materia, quia ad virtutem legis permissi , seu, ut vocant, potestatiuὀ, illa pertinet
Communis materia non versatur in factis naturae, sed in iactis hominum in bono ,& aequo, &quicquid de materia communi dicitur, etiam de generali affirmatur, sed non e eontrario. In omni arte duo praecipua sunt, natura, & voluntas. Natura quidem regula, ac vi coelesti regitur; v Iunias libera est, eamq; temperat, ne ad malum deflectat; sed bonum, & aequum sequatur, & quia vero fine recedit, punitur. Ius nostrum innititur accidentibus, atque emergentibus; ex quibus inuestigatur bonum sequenta; at pie ex eo ius scriptum est. Nam iura ex factis orra sunt, ex quibus elicitur propria iuris materia, quae est ius, en eleamm, ut materia digesta. Nam cum ius approbatur, ars nostra bona existet, ae persecta; 8e materi dieitari lieti approbatio vide tar forma. Itaq; diuersis rationibus ius approbatum emisma,&materia, quae
cum eirea hominum iacta verseturaia propria materia erit legum diaspositio, Maecirca nostras actiones insatur. Atq; Medi i uitet de eausis , atq; Auctoris consilio.
13쪽
PRAE LUCIDATIO AD UNIVERSVM OP Us l
I e vr ego firmiter credo; ac plane confiteor, unu esse solum vera Deum, aeternu, immensium, incommutabilem, incomprehensbilc, oipotentem,
ineffabile, Patrem Filiu,& Spiritu sanctu tres qui lem hyposta sies, sed
unam substantia,atq; eande natura omnino simplice ps inas vero consub' alatiales, coaequales, cosini pol culos,& coaetcruas; Ita si quis cuipia scieatiae navare opera cupiit,ab eadem potissimum c sa, talesl asiunma Trinitate, x fide Catholica exordiri cito debet. Cum religio Christiana sit cultus Deo debitus, eiusq; mutuis sit hominem ad Dei amore perducere. Ita iustituest portar pars religi nis, cuius munus est, ius seu Ulauiq; reddere, quae quide sine fido habere nequimus; qu doquide fides Catholica est diuini cultus sendamentu propterea Greg.X. Sum. Pon .in πω her. Coc. Lugdunen. primo p'silit confessione sua de Sum.Trinit.& fid. Cathbl. antequa liq- reticorsi errores danaret. Hoc ipsum in sacris Canonibus, ubiq; legitur a Sumis Pontificiutius ante Canonum Costitutioncs,dc Sactiones suis Iu obseruatu constat; Cuius rei Iustiti ianus Catholicus Imper. haud immemor in suo legum Imperialiu Codice eandem fide pro, filius est, apertis verbis, dum cieturis proposuit rubricam de Sum. Trinit. & fid. Cathόl. qm sicut fides Clitissimaestitandamentu Religionis verae ; quR a Deo est; ita Icgc quibus
inores coponuntur, ac ressirmatur ; quae a Sumo Deo robur, & auctoritate omni ex parte habent, rationi consentaneucst, ut in eadem Sum. Trinit. dinde Cathol. fundamenta iaciatur , cum ut subsistant,tum ut profitentib. utilitate asseranK Quamobre, ut quisquis aliquod opus bono omine aggrediatur,& meliore cocludat exi , ab eade fide Catholica initium facere debet. Merito lai tui caeteris Dilucidationibus nostris hoc lucidissimum Bnd mentu anteposui; non ut imitator solu, dc obseruator nsuetudinis eorum; qui scribunt,
qui ab eadem conscisone sunt exorditi ; sed quia fidesiter mihi faciendum est e persuadeo,
necnon, ut caetera,quae sequunt; lumen,& gratiam ab ipso Suino Deo, cuius numine,atq; auxilio potis imu scripta sunt, obtinere,dicandu4lla. profitente consequi valeant. . Fuit aut ista rubrica apposita ab Innoc. III. in Conc. generali anno salutis Iais. ad conlatan du cuiusdst Abbatis erfore Ioachim doe Flore in Calabria ocabatur, qui scripserat co-tra Magis . Petrum Lohabardu, Magist. nuncupatum stntentiarii, a quo lib. I .sentent. d. . in g. iuxta Catholica veritatem firmatur, in diuinis tres esse perssinas inuice distinctas. Pa tre, Filium,& Spiritu sancis,& naturam diuina eis coem,& caetera, ut ibi. Hanc veritate insectatus est Ioachim,& edidit libium anno salutis I tu I . ut legitur in c. danamus.cod. licin Decretalib. ubi declarado Trynitate, legitiir his verbis; In diuina esseniia, gara quada-
de his tractandu non sit. Appellatur summa, vel quia suma res est, aut quia diuina Trinitas arce quandam inter pluri mas Trinitates ab ea deri'Mas, obtinet; propterea Abb. ibi dicit, appositu est verbum, sumim, quasi plures essent olestates, quae corporibus natura lib. constent, ut in candela accen Mnest te Gignoi sata. D ne huiusmodi Trinitates
intelligerentur, quae considerandae non sunt; cum sae propricrates naturaliter a Deo illis inditae sint, additum est, de fiamma.i.de suprema, & Uiuina, existente in Deo, qua ex sanetae Matris Eccles. praesicriptione fide credere, ac tueri debemus; caetera, quq ad Iurisconsultos non pertinent Theologis relinquimus. Hoc enim nobis conuenit later ea, quae de
Deo fide profitemur, hoc est singulare fidei Christianae ut hypostasium Trinitatem in diuinae essentiae unitate fateamur. Additum fuit post liaec de fide Catholica ; quia fides Catholica hoc credendum statuit. Fidei nomen pluribus modis sumitur, ut ex glos in d. tit.
i stando pro Baptismi sacramemto. dist. 47. de Iudeis. Interdum pro castitate com
14쪽
s and , T7. q. I. coniuges. q. t. cauta Aliquando pr securi ate. 8t pacita seritan',
. 23. q. t. noli . Aliquando pro conscidiatia, de restita spoliatre. literas. s. nos auto. in principio. Inte sum pso credulitate, de Feng. di' q. c. 'domo. Interdum pro promissone, Instit. de rerum alui s. S. vendita . Item orcscollectione articulorum , et q.q. I. liaec est ii des. Item pro aequitate seritanda in actionibus , Instit. de actioo. g. actionum. Tandem in
hanc scientiam fides, ex vcrbis Apostoli, es sebstantia rerum sperandarum argumentum non apparcntium ι dicitur substantia, idest sui amentu, ct firma subsistentia sperandarum rerum, escit enim,ut dum vivimus in nobis vigeat spes rerum, quas in fiitura vitaex erimus ; cum sperare debeamus, quod suit per sanctos Prophetas,& ab ipso Saluatore nostro promissam. Et licet ea verba tantum ad res suturas videantur spectare,& pertinere ι itavi de praesentibus, ac UZteritis fides habenda tion sit i xamen adytrunq; tempus reseruntur, ad praeteritum , quia credimus Christum natum . as praesens, ut in Eucharistiae Sacramento crediimus Deum esse . ad suturam,quod sit Saluator nostpr venturus ad iudicandum vinos, & mortuos . pro erea ista speramus, quia ita credimus Hare eκ ijs, qui in L tinscripserimi, ita credimus, ut argutuntum non apparentium habeamus; nam cum vol
mui aliquid probare, saciarum paginarum testimonium Christi Saluatoris 'ostri verba adducimus. quibus suminius argumentum, idest probationem, non apparentium ἔsic fides est de non visis. At vero fidei species duae stitit formata, & insormis. Illa habetur hona, quia viva, haec Hala, quia mortua; prima virtus est,4 qua veniunt fideles, di est qualitas, qua quis credit, quod diligit, & caritas istam comitatur, I. q. I. cum Paulus de poenit. dist. a. c charitam itam Dominus. dcetalis duplex est actus ς*rde credere; ore profitc. ri . Apostolicis ad Roma. io. Interior s si dei exigit firmitatem absque dubitatione. quae pr6uenit ex insellibilitate aeternx veritatis, cui fides innititur. Iacob. i. Confessio debet esse simplex, absque simulatione 'i . 'rhimot.,& ab e erroris permixtione, I .ad Thessal. a .& absque variatione, a .Corinth. t. Ideo plures inuituti sint Articuli fidei, quos Iaici saltem implicite Christiani; explicite Praelati nimarum scire tenentur. IhOTheologi fidem donum Dei instruentis, ac mo entis hominem ad ea, quae non videmus crede-da. v ah gignunt fidem appellant, quae secundu D, Tho. vi attin a r. q. 6. causatum a Deo interies mouente mctem per gratiam, quantum ad essentiam, qui estpraecipuus fidei achis. Additur Catholica, hoe est uniuersali, α quae in omnia loca ;& in omnes terrarum angulo 4 penetrauit, Vt congrmant etiam Gesset. de Cumano AZZo. in tita ad Cod. vel uni uet Lalis Ecclesia,&eius Ges dicitur propter uniuersalium praecepta regularum. De his
plura alibi diximus. Quamobrem Gratiani, Valentiniani, & Theodosj edicto idem fuit
ancitum,& Populo Constantinopolitano mandatum anno i 8 r. vi in Cad Theodosi, lib. s. tit. r. c. a. & refert etiam Caesariem Iib. ς. ea . iusta tripartita historia, ad refellendos nonnullos haereticorum errores, ut in primo Q legitur; De Summa Trinitate, & fide C tholica.. Hec itaque corde credenda, ore profitenda,opere statuenda, ut Deus, qui, ben nus, demisericors est, sensuvi, atq; intellectum nostrum illuminet, ut quae a nobis postulat, atque exigit, digne exequi possimus; cui laus, & gloria tu sit in omtiet et itatem, atque illitas numine .ac praesidio
totum hoc nostrum incipiat, & perficiatur h
15쪽
Titicidatio prima, aliter procedatur in opera, . 'Dilucidatiosecunda, De origine Iuris.
. Diluviatis pris . De Lintivi, Dilucidam quarta. De iure Gentium Diluridati Munda. De fine Diluridatio quinta. De iure CiaikDilucida linia.Deni eniturali. DilucidatioJexta. De iure inivscripta. i
Dilucidatio tertia. De diuers rerum a 'Dilucidatis II. De Donationibus. quisit. . - - - DilucidaIiod I.De Successabistes. Dilucidatio quarta. De flamentis. Dilucidatio De Fonorum posses. Dilucidatio quinta. De Haeredibus . .. . viridatis . De fossationibus. Dilucidatissexta. De . artis. Dilucidatio I . De Obligationibus. Dilucidatio sitima. De Solemnitatibus. Dilucidatio IZ. De obligation. ex tan- Masis delaua. De incli fit. testam. ιradi. vii Duiligeo by Coosl
16쪽
EX LIB. QUARTO. DE ACTIONIBUS.
.i, diuisione actionum. i Dilucidatioquarm. Iis exstipulatu. Dilucidatisprima. min ereali. . Dilucidatio quinta. Fomesides. Dilucidatissimiaa. De Actione, ersmalla ' Dilucidatiostexta. e sitisperpetua,m tem Dilueidatiotertia. Reipersecu-De. i. toralis. . ,
EX EOD. LIB. QUARTO. DE INTERDICTIS.
m quidaetate, Nausim. Dilucidarisecunda. De interdotis restiam lucidatio prima. De interdicto Irohibia raris. torio. Diluci tertia. De inrerdicto exhibitaris.
LX EOD. LIB. QUARTO. RE IUDICII ORDINE.
. ni uatio rima. De Iudicist. Nilucidariotertia. Deprimapaneiadbes Diluridatiose da. De Personiscissum. Dilucia quarta. De sic L parte iudicis. iudici . Nilucidatios inta. De tertia pane iudic,
17쪽
Titulorum omnium'corpore H C. Auth. Inst. desumptorum, quorum
termini inCpere dilucidantur. I
B ιι eorum, qui ante sentent. g.
18쪽
Decurionabur C. 29 Exequutorius, est exadoribus c. Exequutoribus Aut b.
Exequut ιone rei iudicat. . eod.
Dote praelegat. f. Is Fideicommissi Hereditat. petitione fa 31 Dotis promisse. IssFidei instramentorum c.
19쪽
Mis, qui ut indignis c. I 33 Dore deliberan. J..13 anis, qui pro rescripti feod. Iure aureorum annularumg. c. 3 ex
Is Hir, quae sub modo legamur c. 133 Iniusto, irrit. testam. g. 341His, qui 2 prioribus credit. c. 18o Iudaeis, O caelicotas c. IosHis, qui in fraudem ereditorum c. Σ38 Iuris, O facti ignorant. fer c.
Libertis, est eorum libertinis c. ,
In quibus casibus euavaens. c.
20쪽
Manumissiones Manumissa vindicta f. Manumisso testa sento fMancipia liberorum c. Mandati Inst.foe c. f. Is s.ct Maledicis, σ Mubematim c. Magistratibus, re municip. c. Maiam c. Metropolis, Beryt. . Mendicantibus validis c. Mensoribus c. Meatis epissim. c. Meatibus c. Metallariis C. Minoribus a s. amisso' cI. 8s.s Militari veste C. Militari testamenta Iose ' c. Migrando fModo mustarum c. Monopoli s C. Mortuo inferendo fMunicip. in origi n. c. Muli re, σ in quo lato c. Murilegulis c. Mutatione nominis c. NAt iiibμε restituendis f Naturalibus liberis c. Naviculariis c. Naviis tiberinis c. Vecessu's baremus inllitum. c.
Negociatores ne militent C. Neq; virum, quod ex dot. . G.
quid in flumine pis. f. quid in loco pG. g. quid is via pis. F.
Vs quis insua causa iudicet c. Ne quis eum, qui in ius vocab. f. Ne liceat una causa α
Nemni Istere signa Saluatoris c. Ne statu defunctorum C. RI imouan ineratis em pendent. F.