장음표시 사용
31쪽
lib. . 'e'Mi CG is stib' .i Ist turionum lib. a 'decensib.lib.s: resposoririn.lib. 2. sing lares, desponi alibias de om Praeie 'i Vrbis,de off. Praefecti Vigilam, de off. Curatoris Reipube de olfi Praetoris tute latis, de Off. Qiaustoris de o consularium, de excissation ibus tutelarum . Regularum si rius. qui ius Ilaulus multa alia conscripsit volumina, veluti ad edieturii lib.83 pia monil lib. 26: responsorum lib. 43. Breuitim lib. Io. ad Plautium lib. I 8. Id Ν h lim lib. r6: ad leges lib. 1 o. Regulatum lib. . sententiarum, vel factorum lib. 6.1entei V arusia rursus lib. s. ad Vitellium Sabinum lib. . ad Neratium lib. fideiconimi Lsorum lib. 3. decrootaim lib. 3. & de multis aliis, ut in d. l. a. ff. de orig. Iuris. - Cl audius Titsbnitis scripsit disputationuna lib. 23. Calistratus de cogititionibus lib. 6. Aedierimonitorii lib.6. de Iure fisci lib. . institutorum lil . y . quaesitionisin lib.3. Arrius Menander de re militari lib. 4: Iulius Aquila respousbrutii lib. uni fit, Aelius Martianus institutiomim lib. 6-regularum lib. 3. de appella ri ambiis lib. . . de publicis Iudicijs lib. a. libri singulares de delatoribus ad Turpillianum, ad Hyppotecariain Qrmam. Sicinius Ruffnus regula uni lib. 12. Heremittis Modestinus rei'imbrii in lib. is. regularum lib. 1 ci. disserentiarii lib. s. ex-ci sationit: at lib. 6. de poenis lim: l singulares is
Tarcntinus Paternus de re militari lib. . de publicis Iudiciis lib. a.deias Praesidis lib. a. de appellarionibus Itb. . assi. visesiniam haereditatum lib. a. Aiir. Archadius Charisius scripsi res Nares de testibus, M. praesecti Praetorio de muneribus ciuilibus Maximh od ii nicidia lio. vhumi PI, --finus Antimus scripsi partes aedicti lib. q. Herii ogiarius ij, 6. Aelius Gallus lib. vfisim de verb. signi f. aec de Iutis peritis antiquis ex ouoru sentent ijs, & libris extracts sunt leges ideo in eorum capite nomina illoru notata leguimur. De Codicibus vero at iter dicundum erit, nam cum ant I mperatorum constillationes, Ut dictum est,sic eorum nomina in legum capite leguntur,qui in prima codicis pagina descri
Constantius, ct Maximianus Garet . Horum nomina apud ipsas leges Codi-
32쪽
C. Caesar, vel νεσι--. CC. Caseres, via Ciari L 'Caesi Caesari
.: Haec origine Iuris, ac antiquorum V n ι scostitutioniblis breuisermone
33쪽
Rivo loco in his nostris dilucidationibus, post Iuris originem , de tussilia , & lure dicendum erit. Tum quia primo ita Rubricatur, Mum etiam, quia Mater turis est. ex Rub. Inst. de Iust. & Iurellioe verum,dum Iustitui est inactu, ibi in addit. & sic totam legifin seriem ordinat doeilucidat; Nam ab exordiendum erit,a quibus, qnae sequuntur inlucidatio. nem accipiant. cum praeposterus ordo non molestas tantum repetitiones, sed & negocij perplexitates, pc verborum, & lensiaum obscuritates inducat, at illa diluci. da nostro intellectui intrepresentanda, quae debita serie sant aedenda. Quocirca a iustitia exordiemur, quae cum non ab Oinnibus in eodemsenlii legatur. Ideo varias eius significationesvnteonini adicemi E: - .
Theologi eo in sensu uistitiam sumunt, ama iustificatio re M tudinem qu dam ordinis, in ipsa interioΗdupositione hominis ἰ prout suprei iii hominis subditur Din; di inferiores vires animae 'Mufitur supereae rationi. D. rho. in p. a. q. 13 3. a princ. in corpore L q. t ό6.4 a. ad p. &M' .sintentiarum d. yj. q. r. a I. q. q. ad 3.& ea tollitur macula cuiuslibet peccati : orbitreis si aliae diuim8 reparatur, & tunc impiuν per gratia sit iustus,& ex Inimico amicus 'ut ex crinc. Trid. n. 6.cap.3.& . de hac alibi. Aliquando, ut generale nomen ad omnes virilites sumitur. secvydum quod actus earum ordinantur ad bonum colinum ,& Iustitia iubet, sic est causa legis, & imperat omnibus aliis virtutibus, veluti dum lex mandat non adulterari, tunc videt a Iustitia imperare temperantiae, & illam ad leg dipigere, ex ex consequenti ad commune bonum i idcirco omnium virtutum actus ad Itala in possum pertinere, secundiim quod homo ordinatur ad commune bonum, & talis appellatur Institia legalis, quia homo per eam cocordat legi,ordinatq; adhis omnium virtutum ad commune bonum. 3 Tertio sumitur, prout est virtus specialis aequalitatem constituens in commutationibus, di distributionibus communicabilium bonorum, quae sint necessaria in vita, & ista dicitur una de virtutibus Cardinalibus, & praecellit omnes alias virtutes, tum quia est in nobili Q ta ri parte
34쪽
6 V Η ca dicimus a gener sem Iustitia pertinops ere bonum deuitum inordine ad commuttitavem, HI ad N vitare malum oppininam coni munit hi, .um, prout est virtus specialis, de ruspicis honum sub ratione debiti, in comparationea roximum, di secundum hanc Iustitiam ςclina-s, a malo, & facimus bonum, di sic iustitiae est ponerea qualitatem in his, qvie sunt ad 3irum, quia nihil sibimet est aequale, &hoe venitqx ligniq
ificatione ipsius nominis ustitiae, cum Iustificari sit adiuuari. D . t I ii. . .i I l .
o Iustitia habet qui lar principium, originale,&ei nati pii.0r inalaestinus, a PQ initium sumpstomota lex c Nntiua iustitiae, &ista lectabes: Iustitiam distribu a,qui Deus unamquamq; rem in digniori gradu constituit, & ista lex in homine existens a Deo
data, proprie dicitur lex naturaliS. . . I . . .
7 Emanatiua , seu de luauq uenu a principio Imperativo, ut ab Imperatoreumana tua a Princ. susceptiuo, quod talas , qui leges Iustitiae suscipiunt sint ad tuam silinuendam
8 Secundum vero linum dententias duplici consideratur, vel prout est yirtus separata,v
s in abstracto,vel prout ea executiuum virtutis, quatenus abus virtutis ex Ti. AI in prO- .posita Rubrica cie ea, tamq; de executiuo virtutis,tractatur, circa particularia, & priuatas personas, quae contra mura cc munitatem, tam am pars ad totum. Ne talis ordo du-I o pliciter scruatur, vel unius partis ad aliam, & hunc ordinem dirigit Iustitia commutativa,
II in qua considerantyr commutatione faciendae inter singulares persenas, sitati in GmrΡctibus, & titulis onerosis, Al otii, dirigitur sicut intotius ad partes, velini Plio ps, qui yjuem P res uniu tati suadsing lares persenas respicix,quae distributau Iustitia nun ar cupatur, qua bospres, praemi iuxta cubi scunq; msinum distribuuntur. Pi atterea sicuti varie simitur, ita diuerti mode de scribit . Ηhiloisphus in a . Ethi. Praeciarum' inquit est vir tum,& actus latii dabit. Areui diaconus incap.decet, de sum. Trinit.jil 5. est; est 13 rcissitudo visuntatis; ex Seneca. de copi vςxborumn inlib de quatuor virtutibu=. iustifi1 ia est ta*itat naturae conuentio in a. utorium multo tum inuenta, ideo nyn est coi truti 13 nostra, sed diuina lex. Dicinis etiam iustitiam summam virtutem esse tura dustri buit Autlavi omnes 'beael . in princ.& in S.I. ω Avo in sum. eod. tit. 1 3mpei & quaecuI6 ratio ut in I scire opportet. S.stimet t. is de recusat.tutinaturalis oppellatur, atq; vindica 17 public , vel anima es sionis l.fi'. f de fligiti uis, nec non anima dicitur ciuitati . Archi d. I 8 in cap.ad primum 33M; . Describituretiam ini, Iustiti . ff. de iussi & iur. &. in s. iustiti . Iust cod. cst constans, & perpetua voluntas Ius suum unicuim tribuens, inhae potius videtur conueni re iustitiae, prout cu virtus in abstra simi pia 2 quam in concrcto; vi est exe ti-uum ipsius Iustitiae, eo quod volunyas quatenus habet res um ad actus 'inros, prout est executiuum virtutis, est ambulatoria usq; ad mortem, &sic non est constaps,& perpetua. glo. in d. S.Iustitia,&Bart. Bald. PaliI.de Castr. in d. LIustitia, Alciat. in lib. , parerg. cap. 1939. Propterea proprium Iustitiae cui est virtus perpetuo hoc retinet, Ius ilium unicuique reddere, quod in cognitione Iuris tantum non in administratione versetur, ita etiam a CL ao cerone describitur,vt hahit nimi communi utilitare seruata,suam cuilibet tribuens dignitatem,so. ind.l. s. iustitia, ibi Bald.& inadd. indigio.& Bala descriptionem illa politica virtuticonuenire asserit, ut sit quasi seiciuia regiminis ciuitatis, cum impos ibile iit ut i vi loquitur ouates sine.iustitia regi & proptere constans, S: perpetya Mncuina I patur,& constantia intelligitur, secundum subiectam materiam. At dum in actu est, tune dicitur connita animi disi, Mitio in singulis rebus rem dijudicans, secundum Christophorum ind*-bastitia, a qua venit serma iustitiis, & illius executionis essectus, nam omnis iusta ordinatio dicitur congiua di*ositio non excedens in pliis, vel minus: idcir- habet notitiam bonin aequi,separa licitum ab illicito, inducit bonus ad praemium, malos vem ad
poenam, Lx S eod. dc D ista billitia venit i quod est ars ut is l. iuri opim. Eeod. aequi scilicet,
35쪽
ilieet 8d bovi; te hoe in sensu Legistae iustitiam sumunt, Castri I. .geod. nu. Is a cundu hanc rostitudine ordinata, iusta dicuntur.Credimus aut descriptione hac executitiae iustitiae conuenire, quia non de iustitia solum rubricatur, sed de ea, a qua venit itis,quod est illius executiuum: ideo do iustitia hic, ut est mater iuris, sed constantia habet respectu ad finem iustiti , duin proprii eius est reddere unicuiqi ius sitim, quod semper unitum dicimus exequenti actus iustitiae . a iustitia venit iustum,& Mentultipliciter sumitur , im de iustam lisuentiam nostrae voluntatis dicimus testamentus Rhodest lemne, i. r. ff. detestam. iustam haereditatem, Epro socio, iustam aestimationem pro precio vero, l. . rha; . siri,aestimata S.s mulier is de iure dist. ita & uxorem iustam, hoc est honam appellamus, e Iustiti. i. si uxor, in F de adulter. Tandem illud iustum esse affirmanum, quod bonuni,veru, '' xqum,& ipsi iustitiae conuenit, illabrubricaturi nil &Inst. de iustitia,&iure.
E et v iv . R in Rubrica da iure, merito intellio potest de ea iustitia; s
cundum glo.& Bart. in d.l. i . fide iust. & tun a qua ius venit. Hoc nomeius diuersimode apud Legistas senatur, l. penui . . n.ffeodem.aliquando pro bono. & aequo, sic dicitur ius est ars aequi & boni, l. t .& a. Exod.inter lima pro eo, quod utile est oninibus, aut pluribus, sicuti est ius natu--rale, vel ciuile, i aus ciuile,s ι .sfeod.& k i . Inst. eod. vel pro iure prael rio, dc quo i ii si a l. p .ste . aliquando pro necessitudine cognatione languinis, ut ius eonsanguinitatis. vel assinitatis, i. fin. ff eod. Item & pro rigore, vel aequitate, l. I. ubi glo.
C de leg. interdum pro stipulatione, L st unuc s. pactus, S de pactis. At in praesenti, vii.
penerale nome ad ocs alias significationes se extendit, inde pro eo, quod est ars boni,& a qui t Nain ars, se cundunt Arist. lib. s. Et hic. est habitus faciendi aliquid vera rktione, cuius finis est reperire medium inter duo extrema, proptbrea ius mincupatur ars', quiaqiabet veram rationem, & finem reperiendi medium, ut his codnitis, do ili. homo rugiat ma-
Ium, & adhaereat bono cogntro; propter it mi sat sciat, inmis heia mlib s. Et hic Bald. in d. l. i .is eod. st isti ni n--fin Badmrina es notatur, quod partes iuris non sunt artes, sedariis partes, culla; caesa ius dicitur ars, quasi de infinitis easibus dat finitam doctrinam, vel dicitur ars, quali artificium, quod versatur circa bonum, & aequin, Bald. in l. iuri, is d. in nu. s. dum dicit, ius est ars boni ; &aequi, hoe est vim, & potestatem habet ad bonum, & equin s di licet ius contineat rigorosia, hoeiamen sub speeie boni, & publice utilitatis causa; nam bonum hic sumitur pro utile, glo. in d .luini, Bald. in repet. d. l.iuri, pluribus modis considerat, quod iiis sit ars boni Si aequi, vel quia ius destedit a iustitia, quae est praeclarissima vitius aequa,ti bona, ut Philoiphus ait in s. Et hie vel quia nos, illam sectantes, sicit bonos, & aequos, ideo a iustitia venit iu stus,& a iure,bonum.&aequm. Quia Artistae bonitatis iuris, illius nomen, de operam exereent & ex istis colligit Bal. quanta sit istius scientia legalis dignitas,de eius finis,dum re muni utilitati consulitur, rinm,&mum Conseruando. Merito ars iuris dicitur, quod in iure scriptum est. de appellatur scientia veri, & seisi, cap. quo iure, d.8. unde obierim iuri, est ipsum scibile, sicut obiectum visius est visibile, vel sic siniectum iuris est homo, quia per scientiam acquirir potiricam persecte iudicat iustu,& eius contrarium, sal. in repeti iud viuraveram. ff. d. Bostum,& aequm muliiplicitet
36쪽
Dilucidatio Tertia. De Iure. II
simitur, bonum secundum Philosephum in s. Ethicor. pro honesto, utili,& iocundo licet si verum, vel apparens, & istud bonum, vel desiderabile per se est,uti bonum, & Deus est, vel bonu est aliquid propter aliud, ita homo appetit temporalia, ut diuitias, propter gloriam, quia diuites videntur magis honesti, quam pauperes, ita & mulieres cile dotatas ob publicam utilitatem, idcirco bonum dicimus, ut inter homines honestas ut ex glo. in d. l.
i. Eeod. & rerum commoditas conseruetur.
o Aequm tripliciter sumi potest, legale, nainrale, & reale, secundum d. glo. Legale est,
quod legibus adaequatur,ita ut, secundum te es, cuncta dispensetur, sic omnis legalis deiciminatio dicitur aeum legale, secundum Philosophum in s. Et hic. Naturale, quia naturae adaequatur, sicuti seruare voluntatem alicuius disponentis de re sua, S. per traditione, Inst. de rerum diuisione. Reale aequm versatur circa comercium rerum in plus, aut minus, ut ialucro, aut damno, secundum Philosophum lib. s. Ethicor. & l. iure succursum, T de iur. dot. Concludit Budens, bonum, & aequm denotare maximam, de absolutam aequitatem, in qua tota vis iuris, & eius finis continetur; ideo Ministri iuris,uiri prudentes.&cerdotes a sanctis legibus appellantur, quia circa huiusmodi aequitatem versantur, Insi. in princ. prooem. & glo. in d. l. I. si eod. & Author iuris nuncupatur Deus, homo, di Iustitia. In iure quaedam ordinantur, ut bona, hoc est utilia, sed non aequa, sicuti Vsucapio, de 7 Praescriptio. Quaedam aequa, sed non bona particularibus, sed communi tantum utilitati, veluti punire delinquentes. Quaedam alia non sunt nec bona, nec qua, ut permittere criminosos impunitos. Quaedam iunt bona,& aequa, ut versari circa medium action in nostra. 8 rum, cuius prFepta sunt honeste vivere, alterum non ledere itis suum unicuiq; tribuere, in d. l. 1.& l. Iustitia, sse .dc S iuris praecepta, Inst. eod. Qua de re, sicut tria colliguntur praecepta iuris, ita ad diuersas virtutes se extendunt, nam honeste vivere, respicit temperantiam, dum circa sensum moderamen versamur,coercendo voluptates; neminem lavi
re respicit sertitudinem, quae non facit, sed propulsat iniuriam ; Ius suum unicuiq; tribu re respicit iustitiam circa quae ut nostrarum actionum regulas iura versantur, Do Lin d.l.
iustitia, is de iust. & iur. Vel dicas praecepta iuris appellari, quasi praecipietia,& Iicet leges non praecipiant semisper, sed puniant, vetent,& permittant, tamen praecepta sunt, ex quo tota vis,& ipsis iuris rotestas, circa ista tria necessario se habet, Sylve. ad glo.Inst.eod. f. iuris praecepta ; Nam oneste vivere, respicit conditionem suam quo ad honores, & horrcstatem mulierum . in de Matrimonia, Ang. in d.S.iuris. alterum non lidere est praeceptum naturae, & quod tibia
non vis, alteri ne feceris, i. I.ife d. g. iuris, Inst. eod. ibi glo. Ius seu unicuiq; tribuere, auiatet vim secundi praecepti, dum iubet abieri prodesse,& successive consequatur iuxta labo rem, praemium, glo. in d.S. iuris. Talia iuris pr cepta videntiar comprehensa in diffinitione ipsius, & adetquantur bono, & aequo diffinitionis. Ius autem suum unicuiq. tribuere, idem est. quod facere nos Sacerdotes, quia iura sacra cuilibet administrant, glo. in d. S. iuris, in verbo ius suum,& ibi Io. Fab. licet ibi dicat, ius, per rationes ibi positas, non esse diffinito, is vide ibi glo. Bal in S. iustitia, Inst. eod. declarat differentiam inter iustitiam,& ius. sume do ius, vel prout semper bonum, & amum antequam sit redactum ad prscepta Iuris Ciui lis. & tunc non est mater iuris iustitia, sed potius dependens a iure, vel esse insimul in in stanti, ut calor, & ignis. & inter ipsa non datur prioritas temporis; vel ius semitur uti est redactum ad prscepta iuris ciuilis, gentium, vel naturalis, di tunc dicimus ius a iustitia de scendere, ut filius a matre. srMMARIUM., Dimo loris in publieam, Otria iam . . 'matum quia, ct qa litem πουπών.
37쪽
Di LVCIDATIO TERTIA DE IURE NATURALI.
V s autem, de quo supra diximus, dividitur in duas partes, in publicum', scilicet,& priuatum, l. I.S. heius studii isde iust.& iur.Ins .eod.de ivr.nat. gent. & ciuili, publicum est, quod in rebus sacris,& Ecclesiasticis, conii-hir, atq; Sacerdotibus, quoniam publice interest Sacerdotes,& id agistratus esse, ut iura,& sacra reddantur, ex glo. an d.S.imius studii. publica appellata, quia publicam utilitatem respiciunt principalitcr, secundario,&singulorum i ex quibus quatuor modis sumi posse colligimus, by lucis. ad glo.in d. s. huius 3 midi j, & Paul.de Cast. in I. t .g. ius naturale, ffeod. Primo ab auctoritate condentis, i ta ius municipale potest dici publicum. Secundo, quod ad cuiuscunq; personae utilitatem conditum est, & se ad uniuersalem statum, licet in uno loco tantum pertineat. Tertio, quia ad publicum usum inuentum sit, sicuti sorum, via, Ecclesia, de similia. Quarto, respectu eoru, quae sunt in dominio Reipub. seu Fiici, ex Paul. de Castr. in d. b. huius studij, t. pen. C.de Princi p. bb Ir. de quibus in tit. de iure fisci, & in trib. lib. Codicis, vcl quod actu singulis
utile sit, publicὸ vero non nisi collectivae, unicuiq; autem, contemplatione uniuersi, sicuti omnes esse locupletes, & neminem re sua inale vii, Alciat. vero lib. a. par rs cap.3 s. tripartitum einb ius publicum asserit, ut nemo locupletetur cum iactura alterius, sicuti ius naturale, quod a natura recepit communionem, l. nam, quod natura, ff.de de reg.tur. Secundo, ut liceat propulsare iniuriam cum moderamine, scilicet inculpatae tutelae, i. ut vim. E.
de iussi& iure. Tertio, si Respub. v capiat, sicuti priuatus, glo. Inst.S. huius studi1. Hsc ille 4 priuatum ius ponitur ad differentiam publici, & est, quod ad singuloru utilitatem pertinet, i. 1., priuatum. E. de iiist.& iurire in d. f. huius studij, constat ex naturalibus praec 3 ptis, gentiumra ciuilibus, ex SLt.I.huius studiq; A' naturali iure, priuam illud habet, neminem locupletari debere cum iactura alterius, glo. in Kkhuius studii, cohaeret itaq; hoc 6 ius priuatum naturale, etiam Diuinis praeceptis, eo quod homo, quadam practica ratione in eo existente, ad obseruantiam eorum dirigitur, unde idem ius Diuinum morale naturale nuncupatur, glo. in d. l. I.S. huius studis in vex quod natura Inst. cod.S. r. di in dist. r. S. I.cum glo. in s.fimcap. fin.dist. .sicuti sunt contenta in legc data a Deo Moysi in duabus tabulis lapideis, & in his, quae sunt in lege Euangelica, circa Dei, & proximi dilectionem, unde Matth. 7. Omniaq acunq; vulω, infuciam vobis hom nes O s-eadem faciuistis. Hoc τ .etiam lax mala μt, Dinxi; w, murtata cius Obseruare. Sumitur ius naturale pro in stinisu tantuin naturar ι .apit opter, quod natura omnia animalia docuit ius naturale appellamus, i. I .f. ius naturale.ffeod. s. t. lnst.eod, cap.ius naturale. dist. I. Natura hic multis modis accipitur, glo. in d.cap. ius naturale. dist. r. 8 Aliquando pro eo, quod rebus insitum est, veluti similibus similia procreare: Inter dum pro quodam naturae stimulo, seu instinctu ex sensualitate proueniente, ut ad procreandum, vel educandum, ut in pretsenti s aliquando pro eo, quod ex ratione prouenit,&naturalis aequitas dictat, & sechndum hoc iuris natu dicuntur omnia communia: hoc est communicanda, tempore necessitatis, cap. sicut. dist. 47. Interdum pro praeceptis naturalibus, quod tibi non vis, alteri ne facias, sic e contra, quod tibi vis, alteri facias, inde eo iure multa prohibentur, ut non furtum facies, non m chaberis, Inlbin princ. de obligat quarev delicio nascuntur ; & sic de singulis; & supra hic diximus in proposito pro instinctu ipsius naturam esideratuis conseritationem, seu individuum , di hoc cst commune omnibus animantibus, ut in g. ius natiuare. Inst. de iure nat. geut. & civ. ideo legitur esse documentau natura, hoc est Deo nobis insitum, ψα ind.f. ius naturale, Inst.e . ex quibus plures col-s ligimus huius iuris naturalis species. Dicimus autem ius naturale primeuum, & ius naturale se
38쪽
Dilucidatio Tertia. De Iure naturali. I 3
le secundarium, quod ius gentium primaeuum appellamus; de primaeuo iam diximus,quod commune est omnibus animanti is,& praecedit omnia alia iura, quia in hominis creatio. ne illeat litus generandi,& consexuandi individuum, inseritur communiter naturioni mum animantium; post quod sequitur secundarium, quod gutium dicitur primaruum, scialicet ipsi naturae adhaerens ςx quo venit Religio erga Deum, patria,& parentes,& tutelam sui corporis, i veluti,ffde iust te iure, quoniam natura ita constituit omnes homines, non solum esse ad inuicem quadam cognatione coniunctos, sed Dei Religionem seruare & qui illud vinculam violat, netas committit, i. ut vim, E. eod. illud naturale primetuum niicupatur, quia respicit non solum hominum naturam, sed etiam omnium animantium, sic videtur praecessisse illi, quod hominum naturae tantum conuenit secundario, scilicet naturali quod inter homines dicitur primaevum, quia ad homines tantum pertinet,& primaera ra- Io tione prioritatis respectu ali una iurium,genti uin appellatur. Interdum naturale pro iure pactorum sumitur, hoc est pr*torio, quia Praetor ait, pacta seruabo, l. i .fide pactis; chius edicti aequitas naturalis est, ideo dicitur in glo. in L l. i. in verbo huius, hoc est a naturali ingenio, vel industria hominum introducta: Contra tenuit luest. ad glo. in S. t . Inst.eod. sed de iure ciuili, ut ex S. singulorum, Inst. de rer.diuis Licet Praetores quadam naturali aequitatu iura ediderint pactorum seruandorum, quod omnibus legibus comune eme deberet, tamen non sicquitur ius naturale hoc csse,quia pacta re-II scindi possunt,l. r. Ede minor. sed staturalia immutabilia sunt, co nil tamen in hoc, quia nil proprius est homini, quam fidem seruare, Bald. in l. r. Edepact. Aliquando pro iure contrario accipitur, ut pro rescissiota pactorum, quando pacta inhonesta, vel illicita comtinerent, ex Ll. I.sside minor. Sed in praesenti nostra Rubrica pro eo, quod generationi,dc ucationi filiorum couenit, ex d. l. i .li j is naturale Ec M.& l .Inst. de iure naturali, cap. ius naturale, dist. i. ut dictum est; quo irca Matrimonia instituta fuerunt a Deo, primum is ossicium naturae, postea in remedium peccasi . ita facta Concit. Trident. sessia . in princip. de doctr. Sacramen. Matrimon. Et ut rationales homines a brutis differrent, licet natura non cognouerit a principio, tamen non issiuit quin postea, quod magis congruum disci non maeretur: nam Matrimoniosoniunguntur homines, non solum corpore, sed etiam atrimo, ex gloss. Instit. codem. s. I. Sic Matrimonium institutum dicimus de iure naturae, hoccsta Deo, qui est auctor naturae;&de iure gentium receptum, & iure ciuili sis
lemnigatum, sic de his omnibus iuribus Matrimonia participat; ex hoc iure filij nati a parentibus educandi sunt, ut in I. si quis, S. sed,& si alius, E de lib. agnoscen. l. libertas operum, Κ de operib. liberi. Inst. S. ius naturale, de iure naturali, de alijs ex hoc iure venientibus , suis locis dicetur. . MARIUM. a Ius gentium qualissi . ., i . X Naturalis obligationisArincipium. a Euaresitimis tum . . . de ture nasur h.
s de hoc iure. ao Mibus iuribus vultur primi homines. Ansint contra natura lemacratiaremis a I iiinrent ιnter mery secor plura a Disserentia inter ius naturast, ct senti m. gentium.
DILUCIDAΤIO QUARTA DE IURE GENTIUM.
E m e R α altera iuris priuati diuisio, quod ius geotium nuncupatur dc est, quo gent utuntur, usu, & necessitate exiΠptibus, i. I . s.fin.Eder iust.& iure, Iusto i e nat. s. ius aute, cap.i eutium, dist. Aram cre scente populo, creuit & hominu malitia, cuius causa phara sint edita iura, inde necessitate cogente, naturalis aequitas ita suasit Cic.lib. a. Rhet.
39쪽
ad eis seruationem naturae induceretur, ex d. g.ius autem, & liri os.fin. ssmae ct illi glos& Bald. Venerunt deinde ex iure captiuitates, seruitutes, bella, cotractus, obligationes,& si- initia.ex d. f. ius autem, g. fin. l.ex hoc iure, isde ius . & iure, de cap. ius gentium, quae licet dura videatur,quasi societatem humanam dirimentia tamen finis, cuius causa praeponitur, 3 naturalem fovet aequitatem,quasi ad propulsandam istiuriam, & mutuam amicitiam conseruandam pro publica,& snguloru utilitatem, g .in d.f. ius auten ,& ibi sylvest. in addi.6 Differunt ad inuicem in multis, glo. in d. 8.ius autem, ius naturale,& gentium; naturale immutabile est,quia non venit usu,& commoditate; ut gentium ius quod vicissitudine toporis mutatur, sed natura ipsa dictante, eademsemper perpetua extitit, necnon naturale . commune est omnibus animantibus, gentium vel 5 hominibus tantum, l. t. s.fin. ff.de iust.& iure, & in d. S. ius arat m,& cap. ius gentium, F homas Ferrutien. in Repet. in Procem. Dccret. dum de his ii trib. disterit, iure naturali prirnaeuo dixit homines iii eri secundum r affectus proprios,& secundario regi ratione;inde cum E Paradi H fherint eiecti, obliga tionaturalis instituta suit, de qua supra, dum de iure naturali primanio diximus, sed gentium 8 fertur, quia Alum homines en iure utunturis .i . ff. de iust& iure. in fine, sic concludit, P
Io tria uo,naturali secundario, & gentium ; postmodum tribus aliis, Mosayco, scilicci, Propheticon Ciuili. Post aduentum Saluatoriς tri, alia sepemenerimi, Euangelica, lica & Canonica; quae iaci lius vel diuinum, vel positiuum Canonidum at II R ubricatur de iure gentium. Gens quot modis sumatur, ridiantium erit ue lieri legatur in plurali numero gentium, tamen quia nomen collectivum est, singularis mini. uniuersalam, habet significationem, l. in usu, st. de verb. signis nisi poneretur in termino destrictetuo, ut 1 a gens Italiae, plutibus modi notat Bald. in l. iureo ram, S ius gentiuiri, i d. iust &luteo Gens nomen sumi posse, delisti aliquando pro omfimus hominibus totius munde ala quan do pro Prouincia, ut Hispani, , Gallia, de similis,Ac in hoc dictit a multitudine inungens II principio oritur, multitudo prouenit ex alia natione'. Tertio modo gens dicitur cognN.rio, l. praenimciatio, F de veth. signific. Quarto, psti hominu collectione, i ut plurimum in statutis accipitur,& sic nomen gens, turbam,ti'multitudinem significat;&dedecem h
minibus verificari potest. i . . . ι
40쪽
Dilucidatio Qia inta. De Iure Civili. que
DILUCIDATIO QUINTA DE IURE CIvi L 1.
Liv. D ius pri intuin, ciuile nuncupatur, quod & multipliciter sumitur. Primo, pro lege I a. tabularum l. ius ciuile hoc igitur, ff. demst. &iure. & ibi glo. in verbo, hoc igitur, eo quod ibi ius rumatur in genere, non autem in specie, ac si dixisset ius ciuile lex Ia. tabularum secun- . dum glo. ibi. Secundo, pro disputatione prudentum virorum facta super dictis leagibus i a. tabularum l. necessarium S. tiarc dispositio ff. de orig. Iur. Tertio, pro eo iure, quod est praeteritorum, l. ius autem ciuile, s. ius praetorium. E. de
Quarto, pro omni eo, quod scriptum est in lege, nam lex nuncupatur ciuilis sapientia,
Qiunto, pro eo, quod iuri naturali detrahitur, vel additur, detrahitur in usucapione, '' . quae est de iure ciuili, Instit. de usa cap. in princ. & videtur contra ius naturale, secundum
glo. in l. ius ciuile, licet Din. videantur tenere contrarium, quod usucapio non sit contra ius naturρle, sicuti in matrῖmonio, cui ius ciuile addit formam seruandam, quae est praelia- tire consensum mutuum, praecedcntibus sponsalibus,&caeteris requisitis, i. i. ff. despons. l. nuptias, Ede reg. ivr.S.nuptias, Auth.de nupt. coli. Idem de tutela, de qtia cum nil fiterit
cogitatum in iure gentium, ius ciuile formam, & materiam inuenit, Inst. de tutoribus, in princ. notat ibi glo. quod non in totum ius ciuile detrahit, vel addit totius corporis unitauersitati iuris communis, sed in casibus specialibus , qua de re fere totum corpus iuris estius ciuile, cum ibi vel in serina, Ut in materia iuri communi sit additum, vel detractum. Sexto, pro eo, quod quisq; populus sibi constituit,& vocatur ius ciuile, quasi proprium alicuius ciuitatis, & alio nomine ius municipals dicitur, Inst. eo LS. ius autem ciuile, i. omia 'nes popul .ff. de iussi& iur. quod recipit 'omen a loco, ubi constituitur, veluti ius Athen ensum, Lacedaemonioru, Romanqrum,& licet tales leges particulares personae promulgaverint, vel proposuerint, veluti Solon, Licurgus, vel alter, tamen a populo, illam a probante, retepit nomen, S. sed ius, Inst. eod. & tunc particulare illius loci, & non generale ad alias ciuitates, & personas efficitur, at si nomen ciuitatis non adderetur, de Populi stom. lege intelligitur . & haec est una i stius iuris ab alijs, disserentia ; altera vero cst ratio ipsa condendi tales leges , nam ius municipale, usu tantum exigente illius loci aliud vero qnaturali fatione dictante ponitdr apud omnes gentes custodiendum ratio mandat. sic om-.nis populus, partim suo proprio iure, partim commune omnium hominum utuptur, tiod.l.omnes populi. Ede iust.& iur. Inst.eM.Lius ciuile,& in dist. i. cap. ius ciuile.
Appellatur alio nomine ius Reipublicae, & idem est, quod ius municipale, seu ciuile alita ius ciuitatis, vel omnium ciuitatum, ut in lib. I i. C. rubricatur de iure Reip. licet apia pellatione Reipu. intelligatur de Urbe Romae regulariter, tamen generaliter sumitur proiomni Repub. ut in Rub. eiusta tit. ubi notatur, quod ciuitates pluribus iuribus reguntur, aliquando iure priuatorum, quandoq; singulari, quandoq; specialissimo. De primo legi tur in i cum qui vectigal. E de verb. signi f. quod publica appellatio In compluribus causis ad Populum Rom. respicit; Ciuitates enim priuatorum loco habentur, unde si aliae ciuitatates Resipublicae nominarentur, glo. in d. l. cum qui, in vessi. in compluribus, hoc esset improprie, & ita notant etiam D 2. ind.l. cum qui, tamen non semper loco priuatorum sunt ciuit axes, licet publica haec soleant vocari, de quibus plura in glo. in veri hab tur, in d. l. cum qui .ff. de verb.sig.& l.fin. C.de sacro LEccl.in fine, sic sela Romana Ecclesia gaudet immunitate centum annorum contra praescriptionem, in i mancipia, C.de strv. segit. quod singulare ad Duorem Ecclesiae Romanae, ideo contra alias minuri tempore praetcri- cibitur. Specialissimo etiam aliquando utuntur, sicut dicitur de priuileghs Populi Romani o. His Aiuiochensium, Constantinopolitanorum, oliis Alexandrinorum, & uatilium,.dequibus