장음표시 사용
401쪽
infideles dissentientes audiant verbum Dei, sacramenta secundum ordinem divinum administrentur &c. Quae si fiant, praeter obligationem, quae ex jure divino immediate nata est, nova obligatio in subditis nascitur, quamvis subordinata, conscientiam etiam tamen stringens.ΡΟ erit & circa illas quoad externa, Vel e
ternum cultum constituere, quae ad ευτα
είαν pertinent, atque jussu actiones subditorum indefinitas atque liberas hactenus dirigere, ut omnia fiant, &κατὰ ταξιν. Quibus omnibus sanctiones poenales addere potest, quae poenas illis
minantur, qui his decretis contrariantur, ac turbant societatem. Quibus tamen poenis, ut antea dictum,ob solas actiones internas, si in eXternaS haud erumpant,
hemo subjacet. g. X. Sufficiant haec ita in genere de his m- potestate imperantium & illius finibus di. ηro u eta, paucis de partibus potioribus videamus. Quarum prima est definire, qua' nem. nam sero publice habenaa, qua toleranda, quae fugienda. Postquam nempe a Vera
doctrina de Deo genuinisque institutis circa cultum divinum descivere homines,& varias de Numine, ejusque cultu sententiaS excogitarunt, imo inter illos, qui Christi nomen profitentur, quampluri-Z s ' mae
402쪽
mae secti exortae: utique fieri potest , ut imperantes & parentes, vel hi inter selcirca religionem dis entiant. atque ideta definiendum, quaenam religio, Vel rati Deum colendi arripienda, Vel retinenda, vel repellenda, aut ejicienda. Quod, quaeso, a quo alio id fieret, quam a summa potestate Θ Equidem id nemo negabit ex vero, & de jure, nullam aliam religionem quam veram, & hodie Chrutianam, eamqUe Orthodoxam, & quidemssitam, admittendam esse. Nam & jussus. Divinus & obligatio hominum erga D
um id exigit: atque ista religio non tantum beatitudinem civilem proin et esses etiam ad salutem post mortem ducit, cujus quoque curam bonus imperanS,RUantum in ipso est, haud debet negligere,
licet ejus causa civitates non sint constitutae. Verum etiam est, Veritatem religionis reapse a nulla humana potestate pendere, nec intellectui hominum im Perari posse, ut credant hoc vel aliud Quoniam tamen in tali dis ensione nullus alius exitus dari potest, neces artum est, ut standum siti hac parte iudicio, &jus Di summa' potestatis, quibus quae sententiae publicae proponendae, & qua ratiore sacra tractanda,definitur, licet maxime judicium illud revera erroneum sit, vel a subditis pro erroneo habeatur. Interim
403쪽
terim tamen etiam interdum fieri potest. ut exercitium hujus potestatis imperantium in usum deduci non queat, ac magistratus revera orthodoxus sine peccato tolerare possit, ac debeat herer Oxos, si scit. periculum violentae ejectionis excivitate ipsi Ecclesiae orthodoxae, aut versionis totius Reipubl. metuendum , alit pactis ob easdem causas initis, adstringatur, quae licita sunt, ac omnino
servanda vid. Marti. XIII. ast. Cap. Duo mala Dist. 13. Coxring. de Pace civili inter Pro-rinantes. vid. Apr. c. m. f. M. fg. XI. Ut autem ille, cui summum re- Ius rum arbitrium in civitate datum, impeta di odi
rium recte & ordine hac in parte exer- t
ceat, nec temere aliquid statuatur, judicio opus est, quo Vera a falsis discerna tur, atque decernatur, quaenam sentenstia voluntati, & verbo divino conveniat, nec ne. Equidem judicium hocce circa religionem illis maxime competit; qui Pastores Ecclesiae sunt, & sensius in rebus divinis, & scriptura exercitatos habent, quorum ossicium est aliis tradere doctrinam coelestem, illisque explicare, quae in scripturis dissicilia videntur, e
rantes redarguere, atque ad Veritatis de ducere semitam. Act. XX, IS. I. Cor. IV, L. a. Tim. II. a. IF. Tit. I, o. Cave tamen
putes alios homines a judicio hocce exclusos
404쪽
364 CAP XLII. DE POTEST. IMPERANT.
clusos esse, & coeco impetu credere debere , quod Ecclesia, vel Doctores E
clesiae credunt, aut, ut Bellai minus I qui non Veretur, instar oruiorum in cauis sis fidei esse omnes homines, extra Clerico rum o=Hnem. Nam uti quisque sua fide vivit Habac. H. v. M. ita ipsius maxime in .
tςrest, ut sciat, num in recta ambulet via, nec in devia decurrat. Neque etiam existimandum est, divina testimonia pro certo saltem hominum genere scripta es.se, & adeo obstrusa, ut non a quolibet, qui vel ipse linguas ianetas intelligit, vel versiones idoneas legit, & animum intendit, divinum auxilium implorat, capi possint, quantum nempe ad salutem necessarium est. Nec impossibile est hominem , qui Doctor vel Pastor ecclesiae non est, etiam de difficillimis quaestio. nibus judicium ferre posse, si dilucide
Proponantur', terminique omittantur
Scholastici, vel si omnino adhibendi, vis illorum perspicue explicetur: uti JCticipius judicant super rebus, quae ad
artem ipsiorum alias non pertinent, quarumve nullam exactam habent cogniti. Onem, e. c. de metallicis aulicisonem
catoriis. Sane Christus omnes homines scrutari jubet scripturas Ph. V. yo. SPh. IEp. r. IV. I. omnibuS Christianis praecipit, ut ne cuivis spiritui credant, sed ut eos
405쪽
probent, num ex Deo sint. Quorsum e iam pertinet locus I. The . Ra . c institutum Berhoensium, quod laudatur Ac or. XVIL II. Quam ob causam etiam in primitiva Ecclesia, si controversiae circa religionem suborirentur, non solum Ap stoli & Presbyteri convenerunt, sed &coetuS auditorum, & sic tota ecclesia, admissaqne parte dissentiente, disceptatio tamdiu habita, donec nemo ulteriuS co tradiccret, ubi tandem ex communi co sensu conclusio facta. Quod apertillime traditur in Act. Apost. c. Is. g. XII. Equidem ibidem non legimus ullius hac in re civilis potestatis partin tuisse. Sed id aliter fieri non potuit, quia tunc religionem Christianam imperantes nondum agnoVerant, nec curabant, intermittebantque ea, quae ad jus & osticiuin illorum pertinebant. Quod si Vero eo uti volunt, neutiquam prohiberi hoc judicio posIunt, non tantum eo respectu, quatenus ipsi se membra ecclesiae prolarentur, sed quatenuS imperantes etiam, quorum maxime interest, nosse, quae VC-ra , vel falsa,quae admittenda, quae repe, tenda ex Civitate sint, ut his discretis imperium suum recte exercere queant. Nec etiam dubitandum , & Principem rerum sacrarum intellectu sulficienter i structum, quo ut lit, operam dare debet
406쪽
Deut. XVII. Io. & Spiritus Sancti auxilio gratioso invocato, hac re optime defungi posse. Ut taceam Principem, ut aliisum quemlibet , etiam incredullam , atque impium de controversiis sacris suo modo judicium ferre posse, quod variiS argu
g. XIII. Ut autem in hac re minus fal- , latur Princeps, utique ejus est, audire il-' los, eorumque CXpetere sententiam, qu bus Sacerdotium commissum, & qui omnelia operam in coguitione rerum si crarum collocant; imo non hos solum, verum Etiam omneS, quorum interest, hoc est totam Ecclesiam, de cujus salute agitur. Quia vero dissicile est, ecclesia dilatata, omneS omnino conVCnire, a que de hac re cum illis agi, ea ratio adinventa fuit, qua per PersonaS mPr sentanteS ejusmodi conventus haberi ponsint. Qui conVentus Concilia, vel SProdi ab antiquitate sunt dicti. In quibus ad legitimam summae potestatis imperio factam convocationem a millis ex omniabus ordinibus ecclesiarum, de fidei controveritis, & disciplina ex verbo Dei disquiritur ac judicatur. Uti vero nullae coitiones in civitate fieri posIunt, nulla
collegia licita habenda, nisi quae jussu
summae potestatis congrcgantur. - . . t.
407쪽
f. de Gyeg. D cor . ita inVita ea, nec hi conventus institui possunt, nec ab illis ea excludi potest. Sed est ejus convocared odin Vel Concilium tale, definireque locum & tempus, prassidere & moderari rem omnem, causaSqUe tractandas &modum tractandi praescribere, tandem etiam judicium ferre de illis, quae acta sunt, atque decreta concilii confirmare, posteaque leges condere, quibuS necelli tas imponitur obsequendi, quae omnia ex natura imperii, & antea dictis fluunt. Nolim tamen negare, & extra concili um summam potestatem in sacris judica re posse, modo illos audiat sussicienter,
inter quOS controVersita quaedam orta, nec pactis & mutuis convcntionibus aliud constitutum. viae Conrang. disi. de Conci-
g. XIV. Ex hisce autem facile intelli-Potestas
gimus, quale jus sit sui nar potestati ad-r
versus dissentientes a doctrina, quam pU Enee, blice profiteri jussit, qui si extra Christi- eomz anisinum sunt, infideles i intra Cum Vul-ti go haeretici vel schismatici Vocantur. Et quidem jam supra monuimus, imperium Principis non eo se extendere ut intellectui imperet, h. e. Vel vi, Vel promissionibus honorum, & divitiarum compellat subditos ad suam sententiam ample cicndam, vel ut etiam ob internam vom
408쪽
luntatis actionem poenas sumata subdito. Ex quo consequens est, quod ille, qui non assentitur, Vel non Vult recipere, quod Principi hac parte placuit, licet maxime recte sentiat Princeps, nulla poena assici possit, impiumque iit habe dum, ferro & igne persequi dissentientes.
Si tamen externae actiones haud conveniant legibus a Principe latis, si e. c. conceptus suos in vulgus contra prohibiti nem proferant, & aliis scandalum pra beant, si seditiose propugnent sententiam suam, Vel turbulente oppugnent Cain, quae publice recepta, vel seditiones com citent, aut blaspheinias erga Deum evomant, vel palam Numen ejusque providentiam negent: utique potest & debet Prinςeps jubere exire eos e civitate, imo etiam aliis poenis, ultimo quoque supplicio pro re nata assicere, qua tamen in re prudens Princeps ita temperabit ci mentia & aequitate rigorem, ne in tyrannidem incidere videatur Mese de λ M. LI. ε Io M. S. Sicut etiam decernere potest & debet, ne temere admittantur in Republ. qui dissentientes sunt in fide pro-- pter mala, quae inde suboriri possunt. Tit.
men omnia, si pactis & legibus fundamentalibus tolerantia dissentientium placuit, secundum ea dijudicanda erunt.
409쪽
Quod si vero subditi recte sentiant & civilis potestas erret, Vel juxta conscientiam 1uam hucusque nondum convictam veritate, se ipsos non errare existiment, licet revera errent, non debent tamen &possunt contra conscientiam aliquid facere , Vel ea probare, agereque, aut omitistere, quae verbo DEI, & mandato ejus adversantur, prohibita vel jussa, vel ita se habere saltem putant. Nam tunc l cum habet illud , quod Act. V. . Perrus dicit: Deo magis ese obeaetendum, quam hominibus, & quod Rom. XIV v. uti. habetur.' Et si quidem precibus adducere non possunt imperantem, ut eos rationes sententiae suae exponentes audiat, vel toleret, vim debent deprecari, emigrare, aliaque patienter ferre, atque de caetero Deo rem committere. Ut enim resistere possint propterea summae potestati, nec natura subjectionis, & relationis ad Imperium, nec jus ullum permittit: quod tamen aliter se habet intuitu ordinum alicujus reipubl. quia a summa participant majestate. g. XV. His possitis nemo in dubium vo- Potestas
cabit, Rectorem civitatis & illa parte Δῆμ'
νομ θεσίας gaudere, qua facultas est leges condendi ad cultum eaeternum, atque conde decorum, bonum ordinem &disciplinam di. facientes, quae ecclesiasticae Vocantur.
410쪽
Quorsum pertinet potestas recipiendi inveteri ecclesia usitatos canones utile Ni-
dictio fessorum, & per consequens etiam directio Calendarii, jus preoum ordinandorum, & universum juSi ceremoniarum, . in rituum ecclesiasticorum, Omnesque illae res, quae adlaphora vulgo vocari s lent. Etsi vero circa has a multis liberiai rimum arbitrium Principi conceditur, negandumque non est, ea, quae jure dia vino non sunt definita, ad arbitrium summae potestatis pertinere et non tamen opus est, ceu bene monet rasenae g. r. de Hab. Rel. ut circa illud anxie satagant Ii perantes, quod istorum discrepantia retiagionem non tollat, nec per se animos
civium ad discordiam & pugnas inter se disponat, adeoque non intersit imperat lium , discrepantes ritus circa sacra adhi- heri ; atque ex illa imperativa circa adia fra dispositione conscientiis infirmorum facile vis inferri possit. Ob quam causam etiam bene facit. si Ecclesiam aut illam reprisentantes audiat, atque &in Concilio vel Synodo, uti & Lepius lim factum, de his rebus agat, eaquC definiat ; vel extra Concilium, vel Synodum Doctores ecclesiae, es ministros' inconsilium adhibeat; non ut legem ipsi faciant, vel in ea facienda concurrant,