장음표시 사용
11쪽
Uu0d jam antea saepius excitatum ni illi fuerat desiderium operis manu Scripti de sudore anglico a Grunero, viro cum doctrinae amplitudine tum studiorum sollertia atque sinceritate clarissimo, collecti, p0st auctoris obitum penitus, ut videbatur, amisSi, alque, qu0d quidem par erat eX simili aliorum libr0rum, quos Gruri erus Ut so-PaS ederet praeparaverat, infortunio concludere, prorsus deleti: id denuo commotum est, cum studia, quibus per aliquod tempus incubui, liis tori co- medica, ad investigandas sudoris hi ita nitici pr0pagati0nes me perducerent. Sciebam enim, irum doctissimum in clah0rati0 ne ejus 0peris, qua inde ab anno l302 usque ad annum l813 occupatus suit Τ), omnem qua fulgebat eruditionem atque diligentiam quasi pr0degisse atque ejus conscribendi causa per omnem sere Europaeam hi tum virorum historiae medicae amantium industriam eXcitasse. Novas ita investigati tu es, ut libri copiam milii sacerem, in deseSSUS institui; nec Stiem, jam sere amissam, sesellit eventus. Denique enim milii contigit, opus sere integrum et inc0lume delegere, atque DX tenebris, quibus per annus sere triginta obrutum fuit, protrahere meique juris sacero. Quanto comm0tus gaudio suerim de felicissimo casu ii judice ut quos meo Similis leuet historiae medicae amor.
I 0X cogn0vi, de iluo nunquam dubitaveram, S Ummum opeli S prelium, nec multum amicorum exli 0rtationibus meisque restiti votis,iluae ut in Vulgus ederem librum alitiae ita Iruncri memoriami nuVarem, me compollarunt. Nec lamen latiore, interdum taedio fluoque, res calatii. Cum enim nuper J. F. C. leckerus, prae-
13 Literis cel. II ansae, IIasiliensis, nil me scriptis certi0r factus sum, Gru uin jam aluio 1802 sudoris anglici causa Isa denium, nasii ieiisem, adi se .
12쪽
clarissimus palli 0l0giae iii St0ricae cultor, lilii uin de sudore ait glico egregium edidisSet, Summa cura opus erat, ne Iliadem post Home
Duplici tamen ratione me eXcusatum iri speravi. Ρrimo, quod apud Grunerum complures iique gravissimi legerentur de sudore script0res, qui ipsam II eckeri Sollertiam sugerant, secundo, quod aliqu0t addere mihi licuit et Grunero et II eckero incognitus, ita ut sere completum cXhibere mihi viderer seri litorii in de sudore opidemico codicem. - Sed graue ius fuit quod accedit, judicare, quid reservandum esset eX Gruneri 0pere manu scripto, quid
omittendum. Complures enim in script 0rum numerum Grunorus receperat cum m0n0graph0S tum fragmentorum auet 0res eo honore minime dignos. EX illis sunt libri a Grata roto, Wiero, P nulla mero, Sprembergi 0, IV eduli 0 conscripti, a niuojecti, cum quia det te p0Steri0res, tum quia exigui vel nullius sunt pretii '). EX his quampluri in0S negleXi. Τanto enim ardebat
2) P. de Abano De venenis eoru inque remediis, Guil. Graiaroli Consi lium de praeservatione a Venenis. Herm. Comitis a Nue nare De sudatoria labri, curatio sudoris anglici. Joach. Schilleri Comment. de peste britannica; omnia opera Guil. Grata roti, Bas. 1531. 8. Alia editio est s. l. et a. inibi. Rivin. Vindob0nens. caes. et Ν0rimbergens. civica.) - Insunt inde a p. 87 97. Curali 0nes Sud 0ris anglici expertae in Germania, Anglia et ubique a viris doctissimis medicis versiones qu0que Dagmentorum ex Petro IVildio, Κlum pio consili 0que Franc0su Plan0. Arigney - Bucli: V0n elliciten biss antior viabellandien viand vnbesciti iebenen Eranckhelten. Diircli Iohann Meyern selbst versertigi vii dit in Teulsche Spracli verbi achi. JelZt aber aulla neuw gebesseri und vermetiret. Francksuriam Mayn 1580. 8. - 1583. 8. - Lips. 1693. 1696. - Locus de sudore anglico legitur in editione a. 1580 inde a p. 81lt. Usque ad pag. 9ib. Ε in Novi Consilium voti der PestilentZ vud Englisclien Selineyss, ςe Zogeii 3ussdem ΙΙ0chgelari en und ueliberi imbi en Petro Droeto, Med. Paris. vnd anderuΗ0cliget arten Physicis dii reli Joli annem Pn olla mer, Art. et 'led. Doct. d. g. Bamberg. Medicum. Gedruckt Zu Bamberg durch Anthon II 0ri Z anno partus
virginei 1591. 4. Bibl. Friburgensis Brisgov.) Particula de sudore anglico legitur
13쪽
Gruneriis colligendi studi0, ut 0mnia congereret, quae Saltem sudoris britannici v0cem praeberent. Facile credas, quod ipse aSSerit, decem millia Volumina ea causa a viro serrea quadam asSiduitate instructo suisse pervoluta. Tamen n0n dubitavi, ea tantum fragmenta recipere, quae hist0rici Sunt pretii, omissi S reliquis, quibus nulla vel per se, Vel per flantes, e quibus nuXerunt, est gravitas. Hoc modo factum est, ut ex fragmenti S lii St0rici S, qu0rum in Gruneri manuscripto leguntur 227 tantum 57, eX fragmentis vero medicis 130 lantum 12 reservaverim. - Ordinem Vero, quo Grunc rus in c0llocandis script 0ribus et fragmentis usus est, pervertere nolui. Cauterum m0n0graphoruin editiones originales, quibus potiri milii licuit, accurate denu0 compara, i, Ut teXtum eX- hiberem quam Synceri SSimum et castissim Um. MaXimopere vero dolendum, quod sicut Gruuero et IIeckero Ini hi quoque n0Π 00nliget si ii olei, sire libr0S de Sud 0re anglico adoachimo no clanis, Maeli liniensi, doli. Benedicto et Ilieronymo Auri montano, Crast avi ensibus, editos R). Multo setiam plura omisi ex Gr uner i ann0tationibus, incredibili quidem d0ctrina eximiis, tamen copiosius haud rar0 quam elegantius conscriptis et a hodierno rei medicae statu saepe alienis.
Johann Syremberg, D. Pitysicii in der Stadi Bressta v gestellet. 1568. 4. Grunerus addit: Gisnensis. in ea vero bibliotheca liber teste ceL Ne bello n0n repetitur.) -- Georg. Vol g. IV edet, Disserta li0 de sud0re 3nglico. Jenae , 1697. 4.3) Inscriptiones eorum librorum pei hibentur haec: Ioaehimi Rolati di Roelant s), De uox o m0rbo Sud 0ris,. quem anglicilinvocant, anno 1529 grassantis. S. l. et a. 4. I 0 h. Benedictus, Regimen de n0vo et prius Germaniae inaudito morbo, quem passim anglicum Sud 0rem, alii gurge alionem appellant, praeServativum ei cu rativum hujus et cujusvis epidentiae utilissimum Crac0 viae, 1530. 8. Hieronymus A ii r i in o n t a n u s, Perim rendae peSlis ephemeris, quam salso luem sudab0riam vocant, curandi rati0. Cra r0 . 1530. 8. Additur his a I li i e rs e i d e r o dili tamenta ad II. IIaeseri bibliothecam epidem log νapllicam. Misena , 1 Sia. 8. p. 19. - l cxander, Regiment fur die nexuli rati lieit, Engli clio Scitave isssuchi ς0nanni. l.ai sit,ut, s. a. 4. - llic vero liberalibi nusquam commemoratur. Denique silentio non praeteream, citari a Grunstro Engelii manuscriptis suecica de sudore anglic0. De liis quoqtie pr0rsus incerius Sum,.
14쪽
At nonnunquam religio me prohibuit, quo minus acerbi0r essem in adnutationum Grunerianarum censura Ex literis ad bibli 0p0lam Lipsiensem a Grunero conscriptis et ex praefatione patet, hist0riam eum Sudoris addere operi V0luisse. Ea vero deest, Ut videtur, quia inter ipsam libri impressionem morte auct0ris pr0hibitamq)J conscribere eam Grun erus c0nStituerat. ,, tinerarii quoque sud0ris primum anno 1804 Jenae impressi) novam editi0nem quae penes me est) addere sibi pr0poSuerat. - Utriusque loco pr0prio Marte addidi commentationem de sudoris anglici historia atque natura, brevissimam quidem, tamen, Ut Spero, genuinam, eX ipSiS Scriptoribus depromtam, nec n0Vis passim adnotationibus prorsus carentemq). Plura vero, de natura praeSertim m0rbi, addere nolui, cum quia aliena videbantur a totius operis argumento, tum ne libri ambitus augeretur. Glossaria denique latina et germanica Grun erus addere operiv0luerat. Omisi: non desunt enim libri singulares, omnibus n0tissimi , unde quibus linguae germanicae, qualis saeculo decim0 seXtosuit, c0gniti0 deest, eXplicationem Verb0rum inS0lentiorum c0mparare sibi possunt. Quibus omnibus factum est, ut un0 eoque modico Volumine contineantur, quae Grun erus duobus V0luminibus forma quadrata impreSSis edere constituerat. Neque tamen credo, nimium damnum operi esse illatum. Restat, ut viris doctissimis et humanissimis, qui summa liberalitate tam libr0s, curae ips0rum credit0s, quam fragmenta hucuS-que inc0gnita mecum c0mmunicarunt, gratias agam. ImprimiS
4) Adnotaliones auctoris litera G., meas litera H. consignavi. 5) Vita Gruneri a cel. Heiasclieli0, Vratistaviensi, egregie conscripta legitur in ephemeridibus historico - medicis a J a n 0 n0men gerentibus, et ab eodem Hen sc hel io editis. Vol. I. p. 823. seq.).- Natus est Grun erus Sagani, Silesiae oppido, d. 8. Nov. 1744. Anno 1762 scholae G0rlicensis discipulus, anno 1765 universitatis Lipsiensis civis factus est, theol0giam ab initio professus. Anno 1771
inle medicos Vralistavi enses receptus, a. 1773, annus 29 nalus, prosessoris Jenensis munus Suscepit. Mortuus est Ieriae d. 5. Decembris a. 1815.
15쪽
nominandi sunt celi. Heckerus, Pr0s. Ber0linensis, Fuchsius, Pro f. Gottingensis, Jungius, bibliothecae Argent0ratensis, de Lichtenthater, bibli0thecae regiae M0nacensis, ΤZSchas chelius, bibliothecae Gorticensis praesecti, Mansa, HasnienSi S. - Conjunctissimus quoque Maukius, bibliop0la Jenensis, qui sumtum suppeditavit, laude dignus est. Quamvis enim lucri spes vel exigua Vel nulla esset, 0pus tamen a pr0DSS0re Ienensi c0llectum, ab alio ejusdem academiae d0ctore editum pr0dire ex alius urbis officina typographica n0luit. Accipite ergo, lectores benevoli, novum doctrinae sollertiaeque Grunerianae m0numentum, gaudemini mecum de tot tant0rumque scripturum ab interitu vindicatione, favete denique editori, ad rem quidem satis disssicilem, non tamen pr0rsus sibi novam accedenti. Valetet Scripsi in universitate literarum aenensi,
16쪽
, olei it lii floriae medicae scriptores, dum artis suae sata ex ordine lemporum narrant, Varios m0rbos ut novos liactenusque iuc0gnitus n0 minare in lite liis potissimum saeculo XV. sere ni secto convulsionem Cerealem, Scorbutum, sudorem anglicum et mortium gallicunt esse coll0eatum inter omnes constat. Neque haec quidem aucturum
opinio salsa, nec conjectura improbabilis putanda est. Rem ipsam ii istorici factis, medici literis produnt, sed de liorum morb0rum origine prima, de natura et forma, de causis et curandi rati0ne apta, inter se acerrime disputant. Quod cum tam certum Sit, quam qu0dceriis si uultu, demirari prosccto licet, quid tandem sit, quod ista declaratio liactenus vel omnino spreta et temere neglecta, Vel ab omnibus oscitanter habita fuerit. Ne post tria quidem saecula res ab dubiis satis vindicata, vel ad liquidum est perducta. De scorbuli hi si tria conscribenda nem0 historicorum serio c0gitavit, de morbo gallico rem n0ndum satis eXploratam habemus, etiamsi libelli hinc inde sparsi prim0 jam tempore in unum corpus congreg3rentur et editis in editi passini adjicerentur; sudoris anglici memoria nuper a me revo stata est in). Egu enim, cum in perscrutanda et describendi prima m0rhi gallici origine i itus essem, id mihi inter
alia usu venit, ut apud auct0res notionem rectam Sudoris hujus nullam esse perspicerem, qui nec cum munitatu ac pernicie illi c0ncessisse, nec natura sua medicis pristinis et n0Vis satis perspectus
1, In ,, Ilii ieritrio sit loris anglici et in libell0, Ilio Gruneriis Script 0raim de sudore anglico editionem indixit. s Jenae 1805.) H.
17쪽
Corripuit is Iutilem qiiiii quies Anglos, seni et transiit ad exteras nationes et eX Belgis, Gerinanis, Helvetiis, 1'russis, Danis, Sue- eis permultos miserabiliter perdidit. Elium ille habuit febris pestilentis formam, sed ejus naturam et indolem ita immutavit, ut inde ab ingressu sudoris epidemici ea et frequentior et symptumatum c0ngerie pejor facta esse crederetur. Fuit ergo iste sudor epidem ius m0rbo gallico ut novitatu formae par, sic potentia n0cendisere similis putandus, in e0 tamen vere dissimilis, quod cum ille quasi e conspectu hominum duuum discesserit, hic quidem hodieque
crebra et voluntaria contagione corpora hominum promiscue contaminet et aegris foedum vuluptatis spolium, medicis lucrum, historicis materiam scribendi et disceptandi largissimam praebcal. Iam Vero iste sudor anglicus multa habet 0t scitu et memoratu digna. Ignota et incognita ejus causa, s lisCura prima origo est. Historici tantum nari mi, inopinum et periodicum mali accessum, medici, ut in rc nova fieri solet, relicto mali sunto varie rixantur de natura ejus et l0co nosologico, cum intra unum diem aegros sero vel occideret vel ab interitu servaret. Λlii eum a lSposubris Ophemeram sudatui iam, ab loco natali Ophemeram h ritannicam, Ii Vchemcntia mali postem luitannicam nominant, alii reprobantisthuc pervulgatum nomen, iIuia schris uno die nata et finita sem-lier benigna sit, haec Vero sere maligna et pernicialis intra paucas horas fuerit. Etiam apud modicos a rituales tempore habita ea est febris pestilentialis species, quia cum cita summa luc dubilitatu Veniebat, eodeni lue modo commode curari p0sse credebatur. Mutata medicinae ratione, majores nostri cum sud0rem invisum vel ad causimi Spurium, Vel ad subrem putridam retulerunt, sed sine vera mali notitia. Et enim si in dumosistrand0 et exl dicando decreta pathologica ses Ilia in tu', qualia tunc in scholis regnabant sid veru in morbo veteri omnino fieri delict), Sudor anglicus Solus Spiritus, id est vires, vehementer affecit, humores minime, idc0iluc omnis corruptionis e pers fuit. Νuc ephemera putrida pestilens ex doctrina iri ratione modicorum nequalium tempore Simul Pssc ai: Ponsi-
si re puluit, eum et natura et nolin illi iusque longe dissentiat. Nuperi demum medici, do vulcris modicinae Verbis sere inscii alipte curationis ignari, sebi cui pestilentem cum peste ipsa confuderunt
18쪽
eaque via rem eX parte dubiam opinione sua et conjectura docta quam maxime obscuraSSe Videntur; alia enim pestis veterum, alia
Ρraeter ea iste sud0r epidemius fuit sere proprius et domesticus Anglis, per intervalla temporum communis civium omnium,m0rte crebra insignis, neque Vero apud eos Vere constitit, qui primus mali hujus flans et origo, qui modus propagationis in lue non c0ntagi0sa fuerit. Anglia relicta, anno MD ΙX demum popul0s proximos et remot0s infestavit, ergo et n0men et locum in morbis migrantibus bene meruit, sed hactenus ignorarunt ipsi medici, qua via in aliena regna transferretur; nebulam crassam, foetidam et insolitam in medium attulisse satis suit. Quam opinionum inconstantiam et incertam rei rationem cum inter legendum etiam atque etiam animadverterem et medic0s Velp0st tria saecula dubios invenirem, quo I 0co sudor iste habendus eSSet, 0mnem adhibui operam, ut, quantum ejus per me fieri posset, istas tenebras luce sua dissiparem. ComparaVi ergo mihi, Undecunque id seri poterat, scripta aequalium et maJ0rum, quae desudore supererant, deinde versavi quam curiosissime auct0res quae in labris variisque pestis generibus describendis occupantur, ne quidn0bis deesset, quod argumento illustrando aliquid fecerit, denique volumina hist0ric0rum pulverulenta perdiligenter evolVere studui, ut morbo Veteri, conjecturis implicito et imperspicuo certior esset a lactis et eventis fides. Sic demum improbus labor omnia Vicit impedimenta, quaecunque hinc inde operi gravissimo et amplissimo objiciebantur, Sic indefesso per ann0s mult0s studio et amicorum sav0re φ), essectum est, ut persectam scriptorum superstitum editi0nem p0lliceri et simul cursum luis hujus varium eX ipsis actis re- serre potuerim R). lIac enim ratione rei veteri sua siles, morbo
2) In his operis adjutoribus honoris causa prae aliis nominandi sunt inter Germanos Viri genere, meritis, doctrina et fama conspicui L. B. de Aretin, Heynius, Blumen bachius, Ferro, Harten Leilius et Acher man nus, Κ illinius, Antonius, Gunt herus, Vulpius atque Ne bellus, inter Gall0s S c tDv e i ς h a e us s e r u s et C o r a inter Suecos II al l e n b e r-gius, Ile dinus et D hun bergius cet. quorum quidem suo loco lacta est per
3, In libellis ab initio hujus praefati0nis n0minatis. - Η. -
19쪽
hactenus spreto et temere neglecto suus in n0s0l0gia locus in posterum c0n Stabit.
Restat, ut, quid ipse in opere amplissimo adornando praestiterim, intelligant omnes, quorum haec scire interest. Multa quidem supersunt de sudore anglico scripta et latina et germanica, quibus medici, qui tunc erant, rem n0Vam et insolitam civibus explicare tentabant, haec vero injuria hominum et longinquitate temp0rum hodie vel perrara sunt, vel pr0rsus amissa et in perpetuum perdita. Ego vero b 0ni diribitoris m0re undequaque talium lilirorum p0ssessores et bibliothecarum praesectos compellavi, ut, si quos haberent in suis bibliothecis vel tabulariis reconditos mihi describend0s benevole committerent, deinde ipse perdiligenter conquisivi, quibus
potiri licuit, ordine temporum c0llocatos sedulo restitui et commentario perpetuo illustraxi, Voces obseuras et u Su obsoletas, cum talinas, tum germanicaS aequalium si de in StruXi, res Scitu dignas, sed novis hominibus non satis claras feci eXemplis perspicuas, dubias vero additamentis certas, Vetera placita clim maXime confirmavi auct0ritate ductorum qui temp0re pares Vel pr0Ximi fuerant, denique res memorabiles indice c0piosissimo compleXus sum ut si qui vellent singula per otium repetere, abunde haberent scientiae curiositatisque praesidia. Neque in hisce sinibus atque cancellis me continui, sed boni edit0ris jure Usus veterem temporum cultum et habitum, suam cuique script0ri orati0nem pr0priam reliqui, ne nativa literarum specie temere perdita, libellus novus, mutilus et quasi decurtatus esse crederetur, cum eo tamen, Ut compendia scripturae et implicitas literarum n0tas tollerem, incisa et membra passim restituerem, interpositiones Sedulo caverem, locos auctorum pro m0re saeculi vel omissos vel leViter mem0rat0s operoSe supplerem, clausulas et interpuncta Verborum pr0be adjicienda putarem.
Qua quidem opera perm0lesia et taediosa, si quid video, officiocritici ac interpretis omnino satisfecisse et posterorum utilitati bene prospexisse milii videor. Habebunt certe lect0res meo studio per annos indefesso meaque industria copiam libr0rum de sudore anglico persectissimam, unde tanquam ab promo condo capiant fructus uberrimos, habebunt etiam nosologiae conditores ab supellectili nostra largam scribendi, dispulandi ordinandique materiam. Praeterea hoc
20쪽
mihi curae suit, ut vetet a cura inli praecepta et medicamenta quam brevissime explicarem seclusis divitiaI'um doctarum lautitiis, ite quis inter legendum alicubi haereret dubio. Sunt fortasse in medicis aliqui, qui diaeteticus, pharmaceutices et therapeutices veteris eXplicati0nem uberiorem desiderent, hi vero aut Iiesciunt aut Se nescire simulant, quam parum istae c0piae per Se utilissimae huic operi jam satis amplo conveniant; sunt alii, qui malint eXcerpta, quam ipsa auctorum Volumina integra. Hi Vero Velim meminerint, conservationem libell0rum superstilum deberi sciendi cupidis atque posteris, ne per incuriam Vel Socordiam nostram omnin0 pereant, c0ntracti0nem rerum mem0raltilium et Scripturae compendia displicere multis et a consilio nostro truncati operis editionem esse alienam. Cur enim ego curiosis plenam et tanto labore comparatam morbi hujus imaginem in perpetuum invideam. Aut malus profecto atlgur Sum, aut bene Verc0r, ne si quid mihi acciderit, alius eXsurgat editor, qui permolesta laboris taedia iterum existimet esse devoranda. Neque in h0c ips0 loc0, tanquam limine operis, mihi subsistendum esse censui, Sed ipSam Sudulfis anglici historiam ex actis quam diligentissime curavi c0nScInbendam. Per plures enim annos historicorum et medic0rum scripta manu diurna n0cturnaque VersaVeram, et, si quis locus esset mem0rabilis, qui ad rem per0bscuram et dubiam seliciter expediendam alisluid valere vel sacere Videretur, quam accuratissime descripSeram. Hinc sensim Sensimque c0mparata quasi ille convasa a historicorum et medic0rum fragmenta, quae in operis amplissimi calce ad verbum cuntinentur, ideoque id egi quam marii me, ut per otium nostrum alii scirent atque intelligerent scitu memoratuque digna. Ut umbra c0rp0ri pr0pria esse s0let, sic ista oper0Sa Script0rum moles operi magn0 est lubenter a nobis commissa et buna fide adjecta. Illae quidem reliquiae potissimum eo valent, ut certae sint et habeantur res in medium adductae, hae vero medicis doctis id commodi adserunt, Ut, quae qualiSque suda-t0ria lues nova, epidemia, endemia, quae ejus orig0 et natura, quae medicorum disputatio de loco nos0logic0, quae curandi ratio fuerit, satis superque intelligatur. Ultimo, meus ut mos eSt, Semper n0minavi factorum et vis0rum testes ideone0sque opinionis et con