장음표시 사용
31쪽
GuiLIELMUS PRUDΕΝTIUS. Pesti seri insatulum sudoris noscere virus Si cupis, ac subito pellere triste malum Perlege, mi ae paucis V0luit c0nscribere chartis D0ctus Jacobus, quo duce SanuS e3S.
33쪽
IIcllic o stolam, candide lector, tametsi non eo animo scripseram, ut in publicum emitterem, tamen ab amicis quibusdam per-SuGSuS, quo Sctilem nonnullis fortasse prodessem, et doctioribus occasionem plura ac meliora excogitandi darem, passus sum typis eruigari, et crum de hoc edito libello propediem fusius scribere constitui, cuius interim haec epiStola, ceu gu Stus quid , esto.
Iam pluribus literis, cognate observanti SSime, tibi fortunae nostrae trag0ciliam exp0sui, deinde redditae milii su ut tuae literae, et illae
1) Edilio , quam seculi sumus Parisiensis , ex libris est Bibliothecae regiae Parisiensis. Alii auctores mem0rant editionem Anivei piensem apud Joh. Grapti eum 1529. 8. sprincipem ut vi letur. - II. -) ex. gr. F 0 P p e n f, Bibl. belgic. Τ. I. p. 506. Aliam libelli inscriptionem habet Adami Bibli 0lli . loimica, Vind0b. 1 84. p. 160) ab aliis ejus auctor salso dicitur Castrius. Perlecta epistola, quae in fronte lectori, intus c0gnato inscribitur, dubium e St, num ea Jacobo Castrico physico, an Jac0bo de Castro, medico Anti ei piensi, Sit attribuenda. Etenim et genus dicendi diversum est et expressis verbis infra aucl0r Scripsit 2 , mitt0 ad te libellum magistri Jacobi praen0minali et II. C. Agrippa Epist. lib. V. ep. 85. p. 9523
refert antidolum communicatum cum se magistro Jacobo de Ca Siro, medico Antxor piensi, qui eodem primum ux0ri Silae, deinde innumeris aliis, porro sibi ipsi saluti suit, unaque addit, se ut Scias, qu0m0d0 patiens regendus sit, mill0 ad te libellum magistri Jac0bi praen0minali, in qu0 0mnem reliquam neg0lii seriem compendiose trudi iam invenies. IIaec fere ad verbum cum hac epistola c0nveniunt. F0rte lis omnis sic decerni potest, ut epistolam ad Jacobum Castricum, commenta li0nem vero ad Jac. de Castro pertinuisse Statuamus. Eliam Ge. Matthiae conspecl. his l. me dic. chron0 l. p. 185 R0landum a C a Str0, Λ nivei planum, etsp. 1873 Jacobum Castricum, II asse bro caluim, Dirumque Sud 0ris anglici c0 Inmenta l0rem ii 0 minat. Lud 0 . Gu i c e i a P d i n ii s fC0mnient M'. lib. II. p. 99 I 0 m. l 1.
34쪽
etiam dol0ris atque moeroris plenae. Manus domini tetigit me, et sustulit solatililla Vitae meae, n0n eSi quicquam ultra, quod iucundum esse 90lerit, nec HSt, quod conSoletur me. Nondum remigravi in domum meam, nec disp0Sili siliis ceterisque rebus meis, impedivit si quidem n0s novum pestis genus, qu0d omnem hanc proVinciam subito invasit. Nec dullito etiam Vestrum haemisphaerium irrupturum. Hujus remedia misi tibi proXimis diebus per Petrum Billastum ) et quo Saluti tuae tuorumque melius consultum sit, ego tibi morbi genus aperiam, et qu0modo praeservaberis et curaberis, iterum describam. Est enim morbus lilc labris quaedam, quia calor est in naturalis, aceenSus et motus a centr0 ad Supersticiem, et licet terminetur in XXIV h0ris, non tamen est febris ephimera, quia cum horripilati0ne et rigore incipit, et cum sudore n0n rorido, Sed humoroso plurimoque perdurat, atque cum cal0re intensiore, quam in ephi-mera. Ν0u est etiam febris hectica, quod eX pHlSU, Urina, eXacerbatione et velocitate curae facile cognoscitur. Est ergo seliris putrida humoralis, n0n quidem Sanguinea, n0n colerica, non stegmatista, n0n melanc0lica, pura, Sed peStilentialis, cujus materia est maligna, Venen0Sa, c0lerica, SubtiliS, Sanguini permiXta, cujus signa sunt manifesta, quia est in ea VehemenS 0alor et angustia, sodapulsativa et alienatio, et rubor laciei cum inflammatione minillarum, quae omnia arguunt Super coleram et San Uinem, atque sunt cum istis perturbatio intrinseca circa pectus et thoracem, cum tristitia
et anxietate, et casu Virilitis ac Spasmo membrorum nerVOS0rum.
Est lite sudor smetoris h0rribilis, et in pluribus exeunt morbilli,
Annal. Belg.) liabel C as tr o a n d o v e r p a n u in et Bolandum Ma ch linianum, item Val. Andre a e Bibl. belς. p. 708) o Rotandus, Mach liniensis et alter Castro - Anivei planus, primi n0 minis medici, cordale et eleganter scriptos libellos ediderunt de lue sudatoria. Est Vero pri0r ,,J0ach. R0ulanis , medicus api id Mecli linienses primarius ' Andr. Ves alius, radic. Chinae usus. Lugd. 1547. p. 11. 285.) ejusque liber mihi hactenus non visus, p0sterior hujus epist0lae
2) De quo iro haec habet II. C. Agrippa Epist. lib. V. ep. 38. p. 251. ep. 45. p. 254. ep. 84. et 85. p. 277.) Dirigas literas ad manus Petri Bil
ladi, mercat0ris Parisiensis etc. - G.
35쪽
aut Sanguinem eXspuunt, quae quidem propria sunt labris pestilentialis. Verum quoniam materia peccans in hac' febre superlicialis est, n0n profundata, et subtilitate sua disp0sita expulsioni, hinc est, quod natura stimulata malignitate illius subito m0vetur ad sa-ciendam crisim, quae tunc plurimum eSt salubris, si non cadat error in regimine. Nec 0bstat huic dictum Galeni Commento xui. super secundo AphorisInorum inqllientis, omnem criSim plus ab tinere Saluti, quam morti, excepta ea, quae in febre pestilentiali sit. Nam illud tune ratum est, quando materia in pr0sundo putrefacta est.
Habes ecce morbi notitiam, nunc accipe remedia. Ut ergo praesei Veris, utere his vel ter in hebdomade pillulis pestilentialibus communibus reformatis cum modico olei amygdalarum dulcium. Sic enim essiicitur, ut non indurescant, capiasque unam aut plureS perii oram ante coenam. Utere etiam mane in aurora et Sero eundo
dormitum aliquo ex praeservativis uri acalibi is contra peStem, qu0rum plura excellentia comperies in meo libello contra pestilentiam')ad episcopum Cyrenen Sem edito, ego autem particulare praeser 'ativum feci tale. Recipe gran0rum Juniperi unciam Unam, cinam0- mi electi, gliqui rigae q) raSae, seminum citri, coriandrorum prae- Servatorum, de Singulis unciam mediam, radicum diplami, Zedoariae, gentianae, tormentillae, ii impinullae, Salviae, rutae, anili 0S ana drachmam unam, Sominis i uniculi, ni acis, ana drachmas duaS, et
unam nucem muscatam. Omnibus conquassatis et commixtis, coquuntur in libris IV aquae sontis et libra media aceti acuti ad
consumti0nem tertiae partis, deinde coletur totum cum eXpreS-si0ne, et SerVetur in amphora Vitrea bene obturata, et omni manei t omni Vespere, quando itur dormitum, bibatur ex illo quantitas duorum aut trium coclelirium. Citrativum autem ut sanativit in remedium suci tale, idque iuxta sententiam Λ Vicennae ad e pellendum materiam peccantem a centro ad circumferentiam et caliditatem at luc venenum a partibus cordis, qui litis adjunXimVS eluam ea. illiae proprie pestifero Veneno resistunt, curque et cerebrum consuriant, OpilationeS aperiunt, et
rum et coclearium pro cochlearium. - G. -
36쪽
membra nutritiva ac Spiritualia corr0borant. Λccipe ergo sicuum siccarum, dactil0rum enucleat0rum, paSSularum mundatarum, de singulis uncias tres, lentium eXc0rticatarum Unciam unam, gliqui- rigae rasae, Seminum citri, radicum diptηmi, Zed0ariae, gentianae, foeniculi, petroselini, Sandal0rum rubeorum, r0Sarum rubearum, granorum Juniperi, de singulis drachmas duaS, Iliacis drachmas tres, coquantur omnia in quatu0r liliris aquae flantis, Vel, quod melius est, in aquis scalii0sae et smeniculi ad consumtionem tertiae partis, et de hac dec0ctione exhibeatur tepide ciathus unus aut plures a principi 0, et etiam in pr0gr0SSu hujus mali. Sentiet namque aeger subito Juvamen notabile. Et ego cum h0c remedio mullis Italis succurri, et communicavi illud magistro Jacobo de Castro, medico A utverpiensi, qui cum eodem primum 1 ori suae, deinde innumeris aliis, porr0 sibi ipsi saluti fuit. Praeterea domino Joanni Mariaeq), physico Margaretae principis, visum est id ipsum optimum remedium, sed c0nsuluit decoctionem steri cum aceto, aut infusionem rerum praedictarum primum in aceto sieri, et ego adsentio illi, faci0que in posterum ad supra dicta addi mediam libram aceti, et Sic dec0ctionem perfici. Ceterum, mi c0gnate, ut Scias, qu0m0do patiens regendus sit, ne nimis pr0liXam epistolam pariam, mitto ad te libellum magistria ac obi praenominati, in quo omnem reliquam hujus negocii seriem compendiose traditam invenies. Non occurrit, quod ad te scribam aliud, nisi quia c0mmendo tibi charissimam conjugem meam, c0gnn- tam tuam, Semper piis ad deum precibus prosequendam. Vale, et saluti ac sanitati tuae stude. Ex Anivei pia XIII. Octobris M. D. XXIX. festino calam0.
63 Eundem medicum perhonorifice appellat H. C. Agrippa l. c. Scripsit cliam ille eodem a. 1529. m. Iulii Anglis Cameriaci comm0rantibus, Gonstat do, episcopo Londinensi, et Th. Moro consilium adversus pestilentiam i. e. sudorem anglicum. Ibid. Epist. 80. L. V.) Η0c enim temp0re Calelum, Bononia, Guisna et omnis sere Picardia in Angl0rum potestate suit. - G. -
37쪽
Iacobo Castrico ceteris lite suis artis medicae commilitoniti US. S. Rumor jam sere per Universum orbem dispersus est, Viri d0ctissimi, apud Vos n0Vam quandam morbi Speciem ortam esse, quae celerius ac majori cum graVamine aegrum ad interniti0nem seu mortem deducit, quin ipSa pestis 0mnibus nota, tum quia adventilia est, titui quia medicis hactenus ignota. Qua de re Gandis reipublicae gubernat0ribus, Subiectorum nimirum utilitati consulentibus,liaud inc0nsultum visum est, hujus civitatis medic0s convocatos c0nsulere, quidnam remedii p0tissimum praesenti liuic letali morbo adhiberi, aut splo maXime praeSerVativo adVeniens pr0pulsari posset. Nos, ne ign0to m0rb0 mederi velle Videremur, consultum declaravimus flare, Si ad V0S Unanimes scriberemus rogando novi huius pestilentissimi mali signa, ex quibus ejus notitiam colligere valeamus, sudori S m0dum, ejuSdem conditionem, quam potissimum liartoui teneat, lotii dissidentiam, alvi excretionem, pulsus diversi latem, et, ut uni VerSum Is quam Ur, SDX rerum praeter naturam in h0c m0rbo dispositionem noliis declarare haud gravaremini. Quod ut fiat, non tantum ipsa respublica, sluae pro ben licio in eam collato, parata Illercede, agnoscat, quantum Ut nos, qui id summe cupiamus, Vos etiam atque Ptiam Obt Stamur. Valute. Gaudavi pridie calend. Octobr. Eximiis et expertissimis rei medicae professoribus εἰ undavi praxim e Xercentibus Jacobus Castricus, Λnt verpi en Si S, S a i ut e m. Redditae sunt mihi, viri humanissimi, a publico Vestrae rei publicuit labellario doctissimae literno vestrae, luibus certiores fieri cupit is di 140Vo hoc ot prioribus seculis incognito morbo, qui pl'in uini nil lannia, deinde ex ori 'nialibus maritimis regioni lius
38쪽
0rtilui liabens, ac per Germaniam inferiorem ') obambulans, lanilem et nostram hanc civitatem occupaVit, ac plurimus Strenuos Viroscitissimo consecit et neci dedit, petitisque, ut, una cum confratribus meis medicis lite agentibus primum colloquio de hac re habito, vobis ac rei publicae vestrae perscribam, quaenam Sit morbi species, quibus signis noscatur, qua cura regendus Sit et pr0pulsandus, tum quo pacto nondum ab illo apprehensi praeservari ac muniri, ne arripiantur, p0sSint, ut comm0dius vestris civibus si 1 0rsan et malum hoc istuc, qu0d deus avertat, serpat) consulere p0SSitis. Verum cum commilitonibus meis, viris profecto doctissimis, post epistolam vestram acceptam n0n fuit opp0rtunitas de hac re consultandi , partim quod nonnulli illorum sibi ac familiae suae metuentes hinc alio ad tempus migrarint, partim quod, qui adhuc adsunt, aut ipsi a lue hac immani apprehensi lectu decumbunt, aut, si valentes sunt, toto die aegris invisendis ultro citroque cursitando, ac domi etiam loliis inspiciendis et consilia dandis sunt, quemadm0dum et ego qu0que, occupatisSimi, ut adm0dum dissit cile fuerit illos simul convocatos c0nVenire. Igitur cum amplissimus n0ster senatus a vestrae civitatis magistratu r0gatus mihi pr0vinciam vobis respondendi injunxerit, ac v0s etiam per literas a me idem petieritis, utrisque gratissicari Volens laborem hunc scribendi perquam lubens Suscepi. Quare partim eX colloquio pri0ribus diebus de hac re cum aliis medicis habit0, partim eX iis, quae industria et experientia me docuit, paucis praeScribam, quae de hoc terribili morbo cognita teneo. Nam proli X ius scribere neque per occupati0nes et leuatioris angustiam vacavit, neque etiam 0pus fuit, cum ex iis relii tua pro vestro ingenio, d0ctrina et experientia facile poteritis c0njicere et assequi. 'lorhus igitur iste sudoriserus, quem vulgus A unicum sudorem voeat, quod soli Angliae diu cognitus et peculiaris suerit, videtur posse n0ncupari febris ephemera pestilentialis aut epidemialis. Est enim febris quaedam pestilentialis accensa p0tissimum et sundata tu spiritibus, etiamsi n0n negem, quin et Sanguis, et reliqui humores una accendantur et iussiciantur. Est liue tanta litimoris et
8, Germania inseri 0r eas amplectitur regi0nes, quae ad vicinitatem maris sic dicit soplenirionalis et orientalis Nordsee ei Osisee) silae sunt, quas nos Simili nomine ONiedei deuiscilland nominanus. Lali 0ri sensu Germania inserior Η0llandiae qu0que fines continet. - Η. -
39쪽
veneni Inalilia tanta ille materiae furiositas, ut natura illico crisini tentare cogatur, quae in li0ris certis conficitur. Nam ut reliqui in urbi aculi terminantur in die cretico, aut quarto die, aut Septimi , aut nono, aut undecimo aut decimo quart0, aut decimo septimo, aut vigesimo, aut vigesimo quarto etc. ita ilic morbus, de quo nunc agimus, terminatur aut liora septima, aut nona quod raro fit ad salutem) aut liora undecima, aut decima quarta, aut decima septima, aut VigeSim η, aut Vigesima quarta. quem terminum ut rarissimo excedit, ita plurimum attingit. Fit autem crisis hujus epti emerae pestilentialis maXime per Sudorem cupiosum et smelidum, et quandoque etiam per frefluens l0lium Nam quo frequentius aeger urinam in hoc morbo facit, eo melius. Qui lillsdam etiam, etiamsi paucis, Vomitus Super, enit, illo sanguinem atrum ac bilem rejieiunt. Verum etsi febris haec luaedam ps Stis Sit Species, tamen, ut aliae pestes, non ita PSt c0ntagiosa. Multi enim aegris assidue assistunt, qui non inliciunt tII', et alii, quantum is fugientes et sibi maXime caVentes, tamen ηpprehenduntur. Λccipit igitur tantum dispositos: Nam, teste Ga leno l. line Disserent. Febr. maxima pars generali 0nis morborum est afficiendi corporis praeparatio, et Λristotele leste, actus activorum sunt in patiente praedis posito. Potissimum apprehenduntur picturici et cacho himici, ac illis ex hoc morbo, ubi ni repti sunt, majus est periculum. O Vasione In autem et imusam pulissimum de naturalibus vidi licet causis l0quendo, ut de divina ira ob peccata nostra in nullii rabilia taeeam) huic morbo dedisse reor multam et diuturnam, fluae hac aestale praecessit, aeris hil miditatem. Fuit enim lotus seruti Innus, et praecipue neSlas, Vergen S ad humidiam cum leti ido stilodam calore, splod aeris temporamentum, calidum videlicet ac humidum omnium noris temperamentorum pessimum est, et maXime morbos p 'stilenticos in hominibus producere notum, ut pulchre Galenus l. De Temperamentis, tum ratione, tum experimento ε'l auctoritali Hippocratis in tertio Epidemiarum declarat. Cui etiam consentit Λ vice una secunda primi. apud nos coepit hic m0rbus post densam quandam et grave olentem nebulam δ'), ac saeviit potissi
40쪽
mum austro, qui caliduS est ac humidus, cum multa pluria sante, intraque dies quatuor plus minus quadringentos e medio sustulit. Invadit frequenter cum frigore qu0dam et h0rripilatione nutcum rigore, quand0que ad Semihoram, quand0que paullo diutius durantibus, n0nnunqllam cum anguStia circa praecordia et pulsu ac tremore cordis, et tutiuS c0rporis debilitate, ita, ut pestilius insistere ViX valeant, aliquando cum capitis d0l0re et vertigine, frequenter in somno aut illic0 a somno, deinde Succedit sudor quidam sympt0maticus et diaphoreticus laetidus per uniVersum corpus, praecipue tamen circa pect0ralia, calor quoque paullatim invalescit. Simia igitur hujus m0rbi sunt haec, quae nunc Scripsi, de modo invasionis, et sudor smetidus cum mala illius tolerantia et angustia, calor ac aestuatio circa peet 0ralia, inflammatio, rutior et insatio faciei, capitis di lor, et cordis pulsus ac tremor, nonnulli etiam renes, alii Ventrem, alii stomachum, alii alibi d0lent. Durat m0rhi vehementia ut plurimum viginti quatuor plus minus horas, quandoque tamen pauci0ribus horis terminatur, ut XIV horis, XVII aut XX. Lotium hoc m0rbo latiorantium rarissime medico videndum porrigitur, quod illud in lecto sere faciant, ne, matula illis porrecta, aut Sese ad Urinam emittendam erigentes ab exteriori aere tangantur, qui sudorem illum pestiferum et Veneno-Sum, quem natura creticand0 ad eXteri0ra propellit, ast interiora reducat et repercutiat, ac ita ut sere sit, dum ante tempus nudantur) mors illico subsequatur. Sic etiam vix licet medico pulsus modum et diversitatem perpendere, quod manus sub Stragulis continendae sint, ne aer si igidus illas cum pectoris aliqua parte attingat. Verum cum aeger tuto nudari potest, quod est, ubi sudor jam et cordis pulsus ac angustia cessarunt, et aeger sese alleviatum sentit, ac manus jam detumuerunt, quae in ipsa morbi vehementia prae tum0re et iussatione rigidae sunt et tensae, ut claudin in p0ssint squ0d quand0que p0st XVII h0ras, frequenter tantum post XXIIII h0ras contingere solet) tunc, inquam, pulsus adhuc
reperitur, qualis est selire calida latiorantium, mollis et undosus, ex sudore, frequens et Vel0X, diverSus, et frequenter plenuS, in pletori is p0tisSimum. Quod ad curam consimili sere in rebus, quas n0n naturales
11) Seri0res historici non dubitarunt adjecto ger0 scribere 4000-5000. - ΙΙ. -