Scriptores de sudore Anglico superstites

191쪽

ctim inquit. Λstronomia non est minima pars medicinae, et Galenus III. libro ite die hiis creti eis cap. VII. Aledi ei astronomiam ignorantes, curru litores Vocandi sunt. Ita sis II. parte Continentis. Sciat medicus astrorum scientiam. Omnes ille antiqui eisdem potiuntur sententiis: qtii luis ut d icti moderni assentilliit. Antii ,-n i u s εἰ li a neri u s celet terrimus medicinae Scriptor, tractat. de lieste, dii Ierunt in prima cap. II. iiiiiiiii, Volens suturam liraedicere pestem, aut praesentem agnoscere, noeeSSO HSt, Ut planetarum, si illarumque Vires, et I gionum proprietates agnoscat. Eandem profert sententiam Savana rota. Gentilis item super prima quarti traei. Iul. Λ vice unae. Et quod magis olis irruat. Scotus ille theologorum subtilis magister lib. II. Diss. XIlli. quaest. III. Medicum astrorum seientia expertem quasi inutilum resulat. Sed ne diutius ab institulo disgrediamur, liropter eos, qui n0n Λesopum apte c0ntri Vere, incongruas temporum qualitates, eX asti sertim scientia causalas, praecipuam hujus mali caussam, indilbilanter assignamus, ctim Visum cunctis fuerit, quam pluViosa, crassa, nimbosa, at ille in Un- stans aestalis eXtiterit aura. Quam considerans Aristoteles Problematum prima sectione, Ι. aenigmale, AnnUS, inquit, erit pestilens, cum sol mullum Valloris de terra exstilat, et reversias in pluviam Vertit, quare ferram madescere ne 'essarium. Fit igitur, ut quasi locis palus ilibus, gravibus lite tiro inde habitetur, et corpora mullis redundent e Prementis, unde ai' rotandi mal Priam P0nsequuntur. Quam eatissam etiam ΛVicenna noster assignat iplario libro de peste. Et ri lii Iuuin, ne potissimum putrescentis acri S indistium, ut Hippocrates tertio libro epidemiarurn dueet, Austrini ventus, tuta a stale olim a nostrum sui S italibus occupaVere. Secunda autem caussa, quam medici anti' 'edentem vocant, inordinata est ratio victus, nil nisi crapulam atque ebrietatem pei Suad ns. Nemo est itui cum S torale sentiat, qui comedebat ut viveret: nos vero qui alim uia non colimus Deum tiraeter 'nirem, ut eo-m damus, hi bam HS siue, nat0S existimamus, dios noctesque ingluviei accommodamus. Nemo est si ui Sanus esse euntendat. Λdpruperant patri et juvenes, claudicantes senes abesse nolunt, accedunt Sacri sculi una cum militibus, principes cum rusticis, ac tenerum, quod peplo Velatur genus, crapulae castra accelerat, ut nec mirum, si

nec inguinis, nec callitis, ut d v v en a i i s Satyra septima, discrimina sciat. Nemo est, cui placeat sobrietas. Eo igitur evenit, ut rara, ViX quoque antea Visa oriantur pericula, naturae etiam Vires in

192쪽

lios atque in dies magis debilitentur: eX tuo in corporibus nostris crudi, incocti lue ii Uluores, nutritivae Virtuti inutiles, relin Iuantur: qui ultra modum acci Vati, putredini p0St a maxime et Iiciuntur obnoxii, ut Galenus de disserentiis selirium attestatur. Et hae de caussa, crudelius arripuit haec clades inferioris Germaniae Iunii aliarum nationum incolas. Nam apud illos Imitatino datur honori quotidiana ebrietas, et qui maj0ra n0Vit p0cula evacuare, is primatum prae ceteris desert. Τertia caussa quae a medicis conjuncta appellatur, est aer putriduS per canales gutturis attractus, mixtus primum cum spiritibus, qu0S et primum corrumpit: demum vero sua putredine atque qualitate Venen0Sa, hum0res cordis destruit, ut Gentilis loco superius allegato perpulchre enarrat. Cor enimc0ntinua indiget eventati0ne, ide0que necessun1, Ut aerem per ea-nales pulmonis attrahat: qui si mundus, ac clarus extiterit, tales etiam spiritus generabit: Sin putridus, t0Xicus ac malus, consimiles etiam spiritus pr0ducit. Sed quamvis Vera, quae de morbi caussis protulimus, pauc0s tamen nobis creditur0S praescimus: cum plerumque et docti et indocti, tanta sint superstiti0ne concitati, ut hunc morbum divina ulti0ne, propter Scelera nostra, ab alto ad terram dimissum arbitrentur. Qu0d tamen, si recte credimus, longe erroneum eSt: cum Dominus benignus sit ingratis et malis Lucae VI. sinatque S0lem suum exoriri stiper malos ac bonos, pluviatii super JuStos et injustus Matth. V. ac V0cet ad se cunctos, dicens, Venite ad me omnes qui lab0ratis et 0nerati eStis, ego Vos refocillabo. Discite a me, quia mitis sum, et humilis corde. At illi nobis objiciunt acerrimas veteris testamenti xiii di 'tas, quibus dominus populum fame, gladio, et mortalitate punivit. Quae tamen allegoriae sunt perpetui cruciatus illis, qui Verbo de supernis incarnato, reluctari praetendunt. Ad nos autem qui credimus Christo, licet peccatoreS Simus, nequaquam pertingit haec Umbra: cum pro lege gratiam acceperimus, Christusque non pr0pter just0S, Sed peccatores, e caelo descenderit, ut e0s Patri reconciliaret. Neque existimandum, quin Sectae inter se digladiantes, obstinatos nisi quos habeant, a Chri St0 n0S Separent: cum utra lue, 't Papistica, et Lu- therana, ut vernaculis Verbis utamur, si ualiter in Christum tendat,

Verum quidem Unam magis altera necesse est aberrare: quod nemini certius quam ipsi Deo dijudicandum, qui, Jeremia pr0phetante, et testis, et JudeX esse perhibetur. Concludimus igitur cum Galeno lib. Praediction. prim. Hippocrat. Commento VI. Deum

193쪽

glori0Sum nunquam a illigere m0 I iis, Verum quidem, ut idem auct0rtili. de liquidis motibus, noliis omni tempore praeSentem, ut diVinus etiam canit vates Ρontanus cum inquit. 9uid vexare deos frustra juvatἶ 0rdine eerto

Fert natura vices, labuntur et ordine cert0 Sidera, tum varios rerum parientia saSIIS. Illa su0s peragunt cursus. servantque len0rem

S0rte datum, parent illis elementa, si denique Imperii mutare liment: sic omnis ab alto Natura est, sequitur leges, quas scripserit aether. Ipse deus laeto spectat m0rialia vultu.

In PERTER ELLA CITET R COMMETA TEM MIT, ETCCH u uo ΚΕΝ Ν τM 'PomTEMATA NOX rixori ΑΝ- Tine I A EA. CAP. III. Rarus, ine insuetusque inljus m0rbi eventus efficit, ut varii varia de ipso sentia ut, longeisue aliter quam n0s interpretentur, et licet auct0ritatibus rali 0 niliusque satis probaverimus, pauci tamen Pestilentiam esse credent: necessum igitur, si iidem c0nsequi V0lumus, ut omnes quae de eo volvuntur, commentali ines persul Vam US. Primum fluidem, cum ain tu IIII horis, aut citius interimat, qu0d tamen c0gnita, abs te saepius visa PeStis non s0leat 3 Paucis respondebimus: eX corrupti aeris substantia crassa, Sive Spissa pro 'enire: luae retenta circa c0r a naturali c0l0re, neque reSDixi, neque etiam eX pulli p0test, sed sua gr0ssilie meatus obStruend0, Statim extinguit atque suffocat vitales spiritias cordis. Et haec est sententia Joannis Eschnidis Anglici in sua Summa, Disti ueti ine VIII. cap. I. iluani ex Galeno de dii Iurentiis subr. II. cap. V. decerpsit. Quod tu imm Galenus clarius eXplicat lib. III. de cissi cap. IX. cum inquit. i. ens liturima subit0 moritur Sine criSi, id est, persecta, in primis morbi in Vasionibus, cum ap0Stem a magnum il1 inumbro nobili persistit, aut in Porpore materia crassa, qllae subito ad interi ira corporis sunditur mentit silue oppilat. Cur autem bU-huli 's et apos emata non apliareant sub alis, aliisque membris, quemadm0dum in exteris solet fieri Pestilentiis, Galerius solvit is de

194쪽

disserentiis selir. cap. XI. ubi dicit, eXpulsoriam virtutem ob humorum crassitudinem ac Viarum angustiam imite illem reddi, nihilque p0sse effluere nisi quod in Sutilitem Vap0rem, h0c est, Su-d0rem, Versum est: quem et in h0c morb0 maXime Videmus exuberare, unde etiam Anglicus Sudor n0men sibi vendicavit. Cur Vero pileros, senesque raro, aut nunquam c0erceat is m0rbus, sa-cile solvendum erit. Puerorum humiditas assiduae augmentationi est acc0mmodata: p0ros etiam habent rarus, a matricis calido, ut Conciliator inseri disi ereulia XXVII. cum subtilitate cutis suscept0s: per quos major sit eventatio atque putridi aeris per os attracti cxpulsi0: cal0r quoque eorum suavior, minusque igneuS, quam ad0lescentum, JuVenum, et consiStentium. Senes autem, cum ad siccitatem sint proclives, caV0Sque ac lat0s habeant p0r0S, per qu0S,

Galeno proximo allegato loco testante, frequens evaporatio sit, haud sacile putredini l0cum admittunt. Sunt praeterea adhuc multa, quae nobis' objici possent, videlicet, Cur Uno die plus altero grasseturis morbus 3 cur paucis item diebus in uno loco se detineat 3 quae

cum responsu facilia Sint, breVitatis causa pertranseamus. Caeterum ut Zoil0rum aculeos aVertamus, qui aut livore, aut inscitia narrationes nostras resutabunt, dicturi, hoc murbi genus nunquam an0bis antea Vi SUm, perperamque auct0rum Sententias in Usum 110- strum retorsisse. Quorum Virus, ut caSsetur, nolumus quenquam latere, id malum etiam a n0bis antea visum. Cum enim ego Frisius apud invictissimos Helveti0s in Frit,urgo, anno p0st sesqui- millesimum XIX. medicum agerem, oriri coepit hominum mortali-las, quosdam sebre ab eXtra leui cum frig0re, capitis gravedine, sop0re inevitabili, Sud 0re t itum c0rpus penetrante, arripiens, nullo apostemate, aut tum0re ab elitra percept0, in viginti quatuor horis interfecit: et qui eV3Sere, aperta dehinc peste, quae pauc0S p Stilies subsecuta, interemti sunt. Sin Vero et noliis nunquam Visa suisset, medici n0n essemus appellitandi, ut Galenus seXto therapeutices cap. prim0, Si de n0n tractatis tractare, atque rati0nabiliter operari nesciremuS. QC HER Con Pori A AN HAC LAEDE CERTOO MADA. CAP. IIII. Cum nil ad hominum sanitatem prosit, proli Xa de m0rbis atque eorum causi S edere cumulentaria, neque verba, Sed remedia curent, ut Celsu S inquit, con Veniens duXimus, brevibus adnotare

195쪽

quibus perniciosa lues arceri possit atque depelli. Primum ne sana corripiat corpora, cum sanitatis conservatio, Aristotele de regimine Principum docente, inter medicinae partes potissima sit, diligentiaque nostra, ut Marsilius Ficinus de longa vita, longam etiam vitam praestet, Si quae et obsunt et prosunt, sana

mente auscultamus. Ideoque Galentis ΙΙ. de tuenda sanitate, dixit. Qui liber est a necessitatibus, ps test cuSt0diri Ninus, ut non aegr0tet, et Senescat opp0rtune. Quae igitur ObServanda, paucis enumerabimus. Pismum quidem Rasi ad Λlmansorem IV. assentientes, qui fugam tutissimum remedium narrat: cum multa in pestilenti loco ossendere possint, n0n s0lum aeris c0rruptio, ac frequens hominum c0n Versati0, Verum quidem ardua imaginali 0, ex tristibus su nerum objectis c0ncepta. Quantam illa vim habeat tu transmutatione naturalis temperaturae, et quales halleat pr0ducere e spectus, lam bonos quam malos, his cun Stat si ui Pr00lum, Ρiccatricem, Marcum Damascenum, alios ille in naturali magia peritos perlegerunt. Quare consultissimum videtur, qu0d ii, qu0s nulla manendi causadit tinet, ab insuetu loco, ad Salutirem Se curis erant. At quia fugiendi facultas n0n omnibus conceditur, alia ratione c0rp0ra c0mmunire op0rtebit, ne cXitiali putredini obn0Xia maneant: cum secundum Galenum prim0 de diiserent. sebr. cap. IV. cauSine non 3gant nisi in patiente disp0Sit0. Quae autem corpora magis disp0Sita, palillo antea refert, cum inquit. Calida et humida c0rpora facile putrescunt. Qua liropter Sul Sequenter de corp0ribus a pestilenti furore praeservandis, bI'eVil)us totius negotii energiam n0bis ex-p0nit, cum jubet statim ali initio e0rpora humida eXSiccare, sicca conservare: quae Vero eXcrementi S redundant, eXpurgare: quae autem ab Sol Venda, Se luenti Sermone d0 cel)iluus. DE AEM in m L nu TATE. CAP. V. Paullo antea putrentem aerem, hujus m0rbi caussam intimavimus: qui cum a nullo Vitari possit, eo illlod elementum est n0strorum c0rporum abs te Spirituum Ut A Vicenna Secunda Fen. primi, congruum Videtur, ut ejus rati0nem primum explicemus. Qui igitur letifero hoc temp0re tuta habitacula sequi n0n poteSt, i S praecipue caveat, ne in craSS0, aut nubiloS0 aere VerSctur: domum taliter aptet, quod nuSiluam meridian0s atque occidu0s recipiat Ven-

196쪽

tos. Habitaculum a terra Sit elevatum, non depreSSum, non palu- dinosum, nec pr0pe Stagna aquarum, aut male olentes ollicinas, procula coemiteriis ubi m0rtuorum cadavera Sunt sepulta. Ventis pateat, a septemtrione et oriente spirantibus: sit et m0ntium et pratorum amoenitate cireunt sulsum. Postea quam maXime curandum, ut habitationis aura omni tempore sit pilra, odoremque redolent delicatissimum: qu0dcommode sit, si solares radii nonnunquam habitaculum perlustrent. Caeteris Vero temporibus, ignis accensus de lignis aridis, non coanno quo pestis irruit SecatiS, attram corrigit, atque muniti cat.

Praesertim de Iunipero, Pin0, quercu, Laur0, Sa Vin0, Iture marino atque Vitium Sarmentis. Consimiliter et redolentia pigmenta carb0uibus injicienda sunt, StyraX calamita, Laudanum, Gallia alipta, Gari 3phili, Τhus, et alia id genUS. Quorum vices supplent

bitatio aqua rosacea, et solii S herbarum fragrantium sternenda, Majorana, Menta, R0re marino, Ba Silicone, Melissa, et similibus. Quemadm0dum Galenus in libello de c0mm0ditate Τyriacae ad. Cesarem q), Hippocratem narrat secisse, cum inquit. Laudo mirabilissimum Hippocratem: qu0niam peStilentiam illam, quae

de Boemia ad Elliues pervenit, n0n aliter curaxit, quam aerem alterans. Iusserat enim lier civitatem t0tam accendi ignem, non tamen simplicem, sed Serta, sl 0res ac pigmenta Superfundere, ut purissi-inum inspirarent aerem, ad liberationem eorum permutatum. Sunt praeterea lapilli quidam, quos antiqui tradunt sua vi occulta auram castigare, omnemque pUtridum Vap0rem eXcludere. Quales sunt

quibus tamen sidere non SuademUS, cum n0n eam quam oliui teneant virtutem.

NEC TEL MAT DAE. CAP. VI. Nunc de Victus ratione dispulabimus, quae rapaci illo tempore accuratius obserVanda est. Consistit autem 0mnis diaeta, ut Galenus inquit Aph. Ρ. l. c0mmento XIX. in triimS, qt alitate, quantitate, et quando: h0c est, quid Sit c0 medendum, quantum, et quo tempore. Proinde primum quant0 succinctius fieri potest, alimen-

197쪽

t0rusii qualitates percili remus . Generaliter omnia cibaria siccitati attineant, c0ctu incilia sint, li0uumque succum generent, Sint anno salubri collecta , quem nulla pestis desuedavit. Λ0n d creveramus, serm0nem de illis in lautum protelare, cum plures ante n0s, aetate etiam nostra, Pestilentiae regimen Sati S ducte praescripserint, Mar

merus ') et multi alii, at ne m0n Sirosum, mancumque partum ederemus, singillatim 0mnia repetenda censuimuS, eN0rdiendo a pane principalissimo horninis cili0. Sit ille de frumento h0no, non nimis Veleri, Sive Vermibus DXDS0, nesiue eo RnΠ0 quo peStis eXOrta, ali- messo: Sit albus, non tamen omnino a sursu re Sp0liatus: sit salitus, hunc seruientalus, bonisque lignis coclus: non cum recens clibanum eXiit comedatur, sed unius dici naturalis habeat aetatem. AZymus panis devitetur, qu0d Vi Sc0Sum praebet nutrimentum, ut Λ verro es dicit V. Colliget. Lagana etiam et omnia placentarum obsonia vitanda Sunt. ON CAMA DEA. CAP. VII. Expedito pane, de cari illius disseremus, quae ab animalibus libero in montana pascua nutritis eligaIlli tr. Vitelli lir, ililae in stabulis ad saginandum de fili liti Ir, et iplae immunda ali tu P0 nosa appetunt loca. Λd scis alitur bovinae carnes ii inorum vel trium annorum, Vervecis mediocris, non nimium Ob 'Si, neque macilenti. Vitulinis, agni uis, hoedinis carnibus uti n0n licebit, nisi assatae fuerint in veru, acet que et aromatibus persu Sae. Avium silvestrium estis conVenit, perdicum, fasianorum, ornicum, turdortim, merularum, alaudarum, et Sturn 0rum. Gallinae qu0que juvenes et Capiesui conveniunt, dummodo corrupto aere Vitiali non si ii l. Galli uis namque infestus est, quas pluS qtiam Semel insectas Vidimus peste. Anseres, aquaria Volatilia unania, liorcinae Cal laus omnino dimittantur. Ex silvestri autem Venatura, dpprobam HS CCI Vum Juvi nem, ca-

) Tractat. singui. d0ct. viri II ars. Fictili de epidemiae morbo ex ital. iii

83 I o. Sali celi, dicit 'lecti inger, Tractatus de pestilentia. Τ lib. 1502

4. Vers. germ. Stras b. 15l'. 4.9)II. Stro mers Auerba cliii Saluberrimae 3dversuS pestile liliam observationes recens editae. 'Iogunt. 15s T. 4. Hunc Virum summis laudibus effert ricus ab IIuiten De Guajaci medicina. Praelal. 3. - G. -

198쪽

preolum, lep0rem Juvenem et annuum. Ceterorum usum dissuademus. Domesticarum tamen beStiarum carnes, una cum Hali abbate, Τlicoricae diss. reg. lib. V. cap. XXI. Silvestribus praeserimus. Omnium animalium exta inutilia pr0nunciamus. Salitam carnem Juniperino ligno parum sumigatam n0n interdicimus, si ea quae Avicenna II. Can. cap. CVI apte intensioni nostrae applicamus: Dequentem tamen aut assiduum uSum n0n consulimus, pr0pter

alia inconvenientia, quae Galenus ΙΙΙ. de assectis locis cap. VII

enumerat.

DE AUIT A An AND AL B IN. CAP. VIII. Ova a gallinis in sano loco nutritis, recens edita, optimi medulium praestant, Si dura, aut butyro, Vel oleo DiXa non sint.

Lac, Caseus et omnia eX lacte c0nsecta inimica sunt: cum putredini facile pareant, cit0que in Ventre c0rrumpantur. Caprino tamen, aut acetoso liberius utendum lactiphagis, qui sine lacte vivere n0n possunt. Butyrum pro pulmentari0rum condimento non repr0liamus, nec lamen eo crudo VeScendum est, Ut Rasis ad Almans o

ticularibus diaetis testatur, lacile contuendum, eorum nutrimentum,h0c temp0re parum competere. Ossendunt tamen minus squamosi, saxatiles, in fluentibuS aquis prensi, ubi li0Iiis condiuntur aromatibus. Marinos autem pisces, eX occidentali oceano in Germaniam advect0s, 80liS alecibus deuitis, omnino resutamus: cum nil nisi putorem generent, tantum quidem, Ut nundinas, Si 'e emp0ria nonnunqtIam SU0 Squal0re inficiant, ubi cumulis repositi jacent. Stulta autem Superi0r Germania, pr0 vino fragrantissim0 sordidissimos aBrahantinis StrumuloS capit. ON UMECT HES. CAP. X. Fructus omnes, inquit Isaac in universalibus diaetis, pravi nutrimenti sunt, sultituque in corruptionem putredinis Vertuntur: P0s

igitur lioc in periculo prorsus damnamus. Minus tamen ill0s, qui

199쪽

ventrem leniunt, ut Galenus inquit de subtiliante diaeta, cap. X. Hi autem sunt, Mora, Pruna, Cerasa et Ficus. Λt quia appetitus

eisdem plurimum gaudet, nonnunquam concedimus uVaS, 90ma redi lentia et cerasa pontica, quae tamen prius solis radiis perlustrata sint, aut prope lacum ignis paululum antequam comedantur, astiterint. DE LEGEM A n ΓΜ.fΑΡ. XI. Legumina medullae inutiles, hi odia tamen bona: Ficinus bi odium lentis extollit, cui et nos eundescendimus, cum mirum in mi dum putidos a sanguine pellat vap0res. Λvenatum admittendum est. Rapas, napus, pastinacas et fung0s interdicimus: concedimus autem boraginem, bugiosam, betam, spinachiam, intilium et petr0- Selinum: neque Λllii, ac Raphani usum, in hac peste Vituperamus. ME COAD 3 EXTI non II. CAP. XII.

Quibus obsonia c0ndienda enarrabim Us. Omnia acetosa e0nVeniunt, punica mala, arantia, limoneS, citri, acetum ri Sa eum, Su LUS UVae non maturae, herberorunt, a closae. Haec Omnia proderunt temperando calidorum cibariorum acuitate ut, ubi aestivo lem-p0re procaX irruerit Postilitas. Frigida autem atque nimis huiuida fercula temperentur Gingibere, Galanga, Cin aluum 3, Nuce ulu Scala, Cardani0mo majori, Chario philis, 'lace, et croco. Salvia item, Menta, Serpillo, nore marino, et Majorana. CuniniendaIMIS piperis aliquot grana integra, juribus aut aliis esculentis adjecta. Hiberno tamen tempore horum usus si ei luentior sit illlam aestate. Conserunt etiam cappares conditi, olivae e iuditae, et alia id genuS, quae opiparis cun Viviis solemus adjungere. 'Iellis autem, atque Zuchari usus frequens non sit: neque cibaria pinguia, aut unciu0Saplurimum. DE POTE. ΓΑΡ. XIII. Quod vero ad polus altinet rationem, conc0rdi medicorum sententia, Vin0 claro, allio Vel Subrubeo, Illi dicti In p0 nitro utendum erit: quod dilutius hi haut adolescentes, meracius Vel'o qui in altiori aetate consistunt. Quod si ob regionis naturam, aut alii ii inopiam accersiri non liotest, clara bibatur Cervisia, qualis illa quam Em-

200쪽

C0nsummata mentione de cili0rtini qualitate, quantitatem comedendi restat interpretari. Desit igitur omnis nauseativa satietas Ventrem graVans, cum, Λ Vicenna tertia primi doct. II. cap. VII. diacente, Vehemens repletio in qualibet disp0sitione sit pernecabilis, Sive eX comestione, sive p0tu pr0Venerit. Observanda igitur mensura cibi et potus: neque obsoniorum multitudini pro una resecti0ne in uigerulum. Cum apud medicus non s0lum, Verum etiam apud Ili0S qu0sque prudentes, accurata crapula vitio detur. Quod etiam sapiens iudicat Solonion Eccles. XXXVII. cum inquit, Noli esse avidus in omni epulatione, et non te est undas Super Omnem escam: in multis enim escis erit iussirmitas, et pr0pter crapulam multi periere. Acrioribus autem verbis Galenus in lib. de Venae sectione, intemperantiam sive gulam increpat: ubi medicos adhortatur, ne gulosis manum imp0nant: eo, quod nullo prorsus Si ut medicandi remedio. Nolumus tamen nimia fame, Sive Siti, ut premaris, sed quantum natura eXpetit, omnia cum moderamine tentes. Sat qu0que erit, bina diei naturalis resectio. Nisi abunde calidum habueris stomachum. Prandium etiam coena Sit parcius. DE MEL RE A, AD NAM TAT B HEG ΜΕΝΗ MEI TUM.fΑΡ. XV. Sunt praeterea alia quae corporis sanitatem habent conservare, si debito mod0 administrentur. EXercilium Videlicet, et quies, coitus, balneum, S0mnus et Vigilia, repleti0 et inanitio, assectus item animi: 'iae cum a multis pertractata sint, c0mpendiose percurremus. Videtur m0lus lab0ri0sus, anhelitum graVans, multamque inspirationem eXp0stulans. Nec tamen 0li 0 se quis Vivat, sed J Iuno ventre, alV0 prius purgata, corpus leni eXerciti0 m0Veatur, aut spatiando, aut lab0rand0, aut c0rpuS calentibus pannis perfricando. Sed recens cibo assumto nulla corp0ris sit satigati0, sed animus solatiosis confabulationibus, cantu, ludo, jucunda lectione, aut alia re Oblectationem pariente, exerceatur. Sub exercitii autem limitibus Venereus comprehenditur ludus, quem omnes medici eXecrabilem sa-ciunt, detestantur, atque insidiosissimillii praedicant hostem, qui tamen multis praesidium confert, cum humida c0rp0ra eXSiccet, Unde pu-