Io. Laezii Rupellani De poeticorum studiorum vtilitate. In Orationem M. Tullij Ciceronis pro A. Licinio Archia poeta. ..

21쪽

bonarum ornnium irerum suppellex optimam que praeceptionum velut seges ex hac una colligatur . Sed de his acCuratius, certe prolixius ia tecum egimus. Quum igitur viderem elegan- . . rissima hac .Oratione Poetarum defensionem Romanae eloquentiae Principem M. Tullium suscepisse, magnaque cura & orationis conten-rione,ac admirando rerum, νςrbo rum, sente

riarum splendore causam hac nostram teregisse,operaeprecium facturum me putaui si & ipse a pueris huic literarum generi naturae quadam inclinationededitus controuersiam eandem arripere, Musasque ab istorum contumelia & iniurijs vindicarem . Neque enim parum .fallitur qui putat de solo Archia contentionem hic es. 'susceptam,de Poeticis studijs, immo in unia uersiim de omnibus artibus, quae nomine libero sunt dignae, disputatur. Quare non est quod quis nouo & inusitato genere interpretandi vehementius commoueatur:Disputatio est planε philosophica, eam etiaphilosophice nobis dis.cutiendam putamus: quo in genere nec min tiora ista, quae tamen plurimum utilitatis & ingeni j non parum complectuntur, Rhetorum praecepta ad Elocutionem maxime spectantia fusius persequi voluimus . Quod si pherunque liberius & copiosius neque enim me istorti terminis coerceri volo disputationis filum pro- taxero,nsen estetiam,Hoppere, quod mirum tibi id videatur . Argumentum est mire foecundum, qu*dque quum omnium artium & scien. tiarum

22쪽

IN ORAT. CIC. PRO ARCHIA. aliaru praesidio fulciatur αφε Θαι gaudeat. Quare videndu mihi fuit, ne foecuditas illa rei propositς nimia mea sterilitate aresceret,Certe, nisi vehemeter fallor, si quis attete disputationis nostrς fines, huiusque orationis scopuconsideret, non me aliena Consectantem reperiet varie τα-στηδῶν.Sed ad rem veniamus. Vir

quida eruditus &in hoc disciplinarum Fenere

Optime versatus,paucis & dilucid),ut solento tius huiusce Orationis Dispositionem & οικονοαμιαν demonstrauit, quem,ut opinor, postea sunt alij insecuti. Eorum igitur,quia rem viam accurate tractarunt, vestigijs inhaerebo, sic tamen,ut

haec ab illis ipsis malim studiosos petere. In omni genere scripti quod aut legendum aut imit

dum,aut excutiendum assumimus,in primis nobis est inquirendum, diligenterque animo concipiendum praecipuum illud in quo vel it cardo totius cause vertitur,hoc est,inuestigada est

nobis prima illa & generalis propositio, unde

tota re)iqua oratio depedet,& ad quam confirmandam & corroborandam omnibus argumetorum & sententiarum viribus Orator contendit. Haec costitutio cause dicitur, vulgo statum appellant nostri Rhetores. Hunc ubi deprehencserimus, studiose cauendu est ne in reliqua oratione nobis excidat,alioquin enim ubiq; ec timus, nec astititium illum verborum & senteriarum ornatum ad proprium certumq; auctoris scopum referemus, ac ut inconsiderate acta neruo sagitta temere nimis errabimus. Deinde B a accuratis

23쪽

accuratὶ est notanda & attente, totius orati nis Dispositio & οικονομia,ut videamus quae partes quomodo sibi inuicem cohaereant. Hac methocio profecto longe facilius consiliu & mentem scriptoris deprehendemus, nulloque negotio quorsum haec aut illa, hoc aut illo loco alte duerit videbimus . Habet &alia plurima emolumenta,haec industria & diligentia obseruandi in quolibet scripto seriem sententiarum, ce

tamque omnium partium & membrorum orationis connexionem. Sic enim & de alioru scriptis iudicium formatur nostrum, & certiora ip-u magisque cohaerentia scribere assuescimus. Huius autem rationis ignoratione piarro'; via deas adeo confusas,perturbatas, & sibi dissimules orationes edere, ut plane scopae dissolutae videantur. Sunt enim monstros partus, qui nec

Caput, nec pedes, nec caetera membra naturalix ordine disposita habeant. Eo nomine male etia' audijt vir alioqui doctissimus Annaeus Seneca, quem quida non illepide dixit funiculos ex arena nectere. Ego sane multos vidi qui quu & optime de rebus sentirent, & facultate dicendi valerent,& proprijs ac eleritis verbis uterentur, tamen quod nullo ordine procederent, animiq; siti concepta cossise dc perturbate expromeret,

non potuerunt dilucide & aperte quς in animo habebant edocere. Nimirum illud viiij ignaua illa socordia& negligentia sibi contraxerunt, utpote, qui leui brachio, & extremis tantu digitis ut aiunt aliorum scripta attingant, nullam-

24쪽

IN ORAT. cIC. PRO ARCHIA. 3que ordinis & dispositionis rationem habeant, sed tanquam Chaos aliquod confusanea rerum

omnium permixtione conflatum caecutietibus o culis intueantur.Constitutio cauis, id est, i

lius huiusce orationis scopus hic est , Archias est civis. Omnem vero dispositionem,quacumque de re demum suscipiatur, necesse est syllo gismo siquo comprehedi. Is nudus & simplex talis hic est Quicunque socijs civitatibus ascriptus est i est ciuis Romanus, Archias autem socijs ciuitatibus ascriptus est, Igitur Archias est ciuis Romanus. Ad hunc modum si in omnibus

scriptis ornamenta illa externa,quae ad causae cofrmationem,& aptaerisque etiam auditoru elusionem adducuntur, ornatumque & splendore Verborum , quo res per se tenues & exangues decorantur,subtraxeris,longe syncerius & p

plius de omni re proposita iudicium ferre poteris. Quod quum paucissimi hodie obserarent, fit ut ridicula & inepta plurimorum scripta in

magno precio habeantur,quae hac censura diligenter excussa, & velut ad Lydium lapidem e plorata statim conciderent, & communi omniuconsensu exploderentur.Neruos &siiccum, ipsumque orationis sanguinem spectare oportet iudicaturos,non fucatae cuti,astitithsque coloribus , ut ociosis & manibus picturis inhaerere. Illius igitur Syllogis i conclusio, vocatur status causae , qui etiam idem est in Oratione pro Cornelio Balbo,qua eum defendit esse ciue Romanum. Ratio tamen qua aduersarius ius ciui-

25쪽

tatis istis adimere conatur, in utraque oration non est eadem. Ibi enim accusator non negabat Balbum a C . Pompeio ciuitate donatum,sed licuisse hoc Pompeio id vero acriter pernegabat. quod quum euinceretur certe ciuis non erat

Balbus. Igitur Cice roni laborandu fuit, ut hoc Pompeio licuisse coprobaret. Hic autem Gra chus negat Archiam socijs ciuitatibus ascriptuesse,ac proinde ius Ciuitatis Romanae ei eripit. Tabulas Heracliensium publicas desiderat, domicilium Romae eum habuisse, professamque nega Census Romanos requirit. Quibus Omnibus diligenter Cicero respondet, nec de Archiae ciuitate dubitandum esse docet. Argumenta ducta sunt a lege & testibus, quae in Iudiciali genere plurimum commendantur. Sic enim in Topicis: Sed quoniam lege firmius in cotrouersjs disceptandis esse nihil debet, danda est opera, ut legem adiutricem & testem adhibeamus. Porro quia res per se satis sterilis I & inamoena

Crat, causam seu controuersiam, qua b-εσιν vocant,ad propositu,vet,ut alij nominant,ad quς- stiones ciuiles & philosopho couenientes, quae dicitur Mis,traducit. Ornatque causam & ampliskat,praeclaris illis locis comunibus de Poeticis stutiijs, & in uniuerssem de humanioribus literis,de gloriae cupiditate virtutisque mercede.Et hoc est quod in Oratore scripsit,& in Topicis praecepit, v t a proprijs personis atq; temporibus auocemus controuersiam, quia latius

liceat dicere de genere,quam de specie et quod

26쪽

in vitiuerse probatum est,id in parterrobatum esse necesse sit.Vt,si omnes literati sunt colendi& ciuitate donandi, maxime amemPoetat, propter huius artis diuinitatem: celete massimo honore erit assiciendus Archias horum studiorum commendatione clarissimus,clxeliqua & copiosius & doctius ille,quem supra laudaui. Genus autem dicendi in hac oratione .est tenue, acutu, molle tenerum, omnia doces& dilucidiora noampliora faciens, aliquando tamen concinnius ει ornatius,subtiliq; quadam & pressa oratione limatius. Addit enim subinde aliquos ut in corona toros, & orationem modicis verborsise tentiarumq; ornamentis dii inguit. Nonnullis id Atticum dicitur, multum tamen reclamante Cicerone.Magna est profecto suavitas & iucunditas huiusce orationis, qua citra vehementi res & turbulentiores motus leniter flectuntur animi, & quasi ducentem sequuntur Oratore.

Quemadmodum in picturis Ap elleis illae delectant multum, & supra caeteras omnes rident, quae tenuissimas maximeq; delicatas habent luneas .In eo genere apud Graecos principatu obtinet Lysias egregie subtilis scriptor atqi elegas. Demetrius etiam Phalereus idem enim utrunque genus hic facio,etsi ille forsan tenuior plurimum laudatur,cuius oratio cum sedate placia deque loquitur, tum illustrant eamquesr stellae quaedam translata verba atq; immutata . Apud Latinos vehementer & sane no satis comme

27쪽

mi proprietatis auctores. Apud hos locutio est emedata,latin nitida,lenis,tersa,iucunda,sse uis, amoena, deniq; talis ut si quid assideris aut mutaueris, auidetraxeris vitiosius ac deteriussit futurum . Quare studiosos omnes hortor de moneo, vitios duos scriptores sibi familiarissi, mos habeant,nec unquam scripta illoru de manibus deponant. Recentioru nullum noui, qui sit aliquid verae laudis in hoc genere cosecutus, Viventium tamen nominibus parco. Eodem pene filo conscriptae sint a Cicerone epistolae ad Atticum,inter alias enim, quas imperiti familiares nominant, nonnullae magis tirurgunt. Item

Philosephici aliquot libri, maxime insignis ille de Amicitia, & de Officijs,ubi magnopere hortatur Cicero filium, ut no solum orationes, sed hos etiam de Philosophia libros,quidam se illis fere aequarunt, studiose legat . Vis dicendi, inquit,maior est in illis, sed hoc quoq; colendum

est aequabile & temperatu. orationis genus . Et id quidemnemini adhuc Graecorum video contigisse,utide in utroq; genere laborarer, sequereturq; & illud forenc dicendi , & hoc quietudisputandi genus .Poreb Archis accusates Gracchus quidam fuit, homo sane improbus qui Licinium octo l1terario indulgente,ac de uniuersa Italia ingenuarum artiu professione optimEmerentem, in hoc discrimen ciuitatis amitte dae protraxerit.Nostri vero,hoc est, Poetarum, immo literatorum omnium aduersari j qui sunt, obsecro,aut quales 3 Imperiti &ῶμουσώτατοι ho-

28쪽

IN ORAT. CIC. PRO ARCHIA. 3

mines, qui quu vel alabaster ungueti plenus illis puteat iudicij quadam deprauatione, natu ra suae improbitate, & rerum optimarum imperitia doctis facessunt negocium, nec solum

tilissimam literaturae parte nefandis conuicijs&calumnijs turpissime contaminant. Sed iam tempus est Ciceroni ad dicendum accincto nos

aures dare. .

P i quid en in me ingenij Iudices,

quo istentio quamsit exiguum: autyi qua exercitatio dicendi,in qua me non inlicior mediocriter esse Persatum: ulli huiusie res ratio aliqua ab optimaru aro

tiis studi est disciplina prosed laba qua

ego nultam con siteor aetatis meae tempus abhorrui se earini rerum omnium 'el

inprimis hic A. Liciniusfructum a ne repetere prope suo iure debet. Naut quo. ad longissime poteIt mens mea respicere stativmpraeteriti temporis,qpueritiae

memoriam recordari Utimam,inde

que repetens, hunc dideo mibiprincipe,

29쪽

. adfuscipiendam , s ad ingredienda ratione horumstudioru extitisse. quod se haec γοx huius hortatu, praeceptis co foranata nonnullis aliquando saluti fuit, a quo id accepimus, quo caeteris opitula, ri,s alio eruare possemus, huicprose Zio ipsi,quantu sitstu in nobis, . ope, etsalute ferre debem'. Ac ne quis a nobis hoc ita dici forte miretur,q alia quaedain hoc facultas sit ingenij,neque baec di tendi ratio,aut discipliana: nec nos quide huic cundisudi O penitus lanquam δε-

diti fuimus . etenim omnes artes quae a. humanitatem pertinent, habent quod a commune diluculum, T quasi cognatio ne quadam inter se contimentur. Sed ne cui laeserum mirum esse itideatur, me tui

quaestione legitima, et in iudiciopublico,

cum res agatur apud Praetorem Po. Ro.

Iudices tanto contientu hominum ac frequens

30쪽

IN ORAT. CIC. PRO ARCHIA. 6

quentia,boc latigenere dicendi, quod nomodo a consuetudine iudiciorum, peruetia vi a frensisermone abhorreat: quaos a PObis,lat inluc causa mihi detis bac

laeniam baccommodatam huic reo,Pobis,

quemadmodum orere, non molestum: latme prosiimmo poeta,atque eruditis mohomine dicentem, hoc concursu hominuliteratissimoru, hac Pesra humanitate, hoc denique Praetore exercente iudiciu,

patiamini de studijs humanitatis ac literarum paulo loqui liberius in eiusmodiperlona, quae propter otium acytudiatim minime in iudicistpericulisi traStata est Ptiprope nono quodam oe inusitatogenere dicendi. quod si midia γοbis tribui,concedique flentiam escia pro secto , mi hunc A. Licinium non modo non segregandum, cumsit ciuis,a numero ciuium *erumetiam senon esset,pμ-

fetis inciscendu uisse.