Samuelis Reyheri, JC. ... Dissertatio de nummis quibusdam ex chymico metallo factis

31쪽

a CAp. XXV. DE TRox mg. 7. Deinde, quia fieri potest, ut illi artifices, de

quibus loquitur, non satis periti fuerint, cum alii peritiores esse potuerim, ut Vulgo dicimus, inter artifices latam esse differentiam L inter .rtis. Τ. de solui. g. 8. Mira sunt praeterea, quae Suidas de Alchemia& artificiosa auri confectione narrat, quod mgyptii pol erunt alere bellum diuturnum contra tyriamum Di lena . num, steti arte sua, id est, aurificio. g. 9. Sed videamus alia quaedam argumenta. Scribit enim Aristoteles bb. Metapris a. ct .. quod ars naturam in quibusdam imitetur,& quod multa naturalia rum fici& perfici arte possunt,&colcholar&calchantum exempli causa nomidat,dicens,quod illa duo atramenta,non tantum nascuntur in mineralibus, sed etiam confici arte Possunt. f. 1o. Tertium exemplum ponatur de late. Nam

ut ait Plinius lib. ρι) sal aut fit, aut gignitur. In Polonia est sal minerale, in Gallia est factitium, & hujus eadem

est proprietas, natura & emcacitas, quae illius,f. n. Quartum est electrum, quod Plini lib.n. e. α multi alii scribunt, esse non tantum naturale, sed etiam factitium. De quo factitio & artificiali textus loquuntur in

g. v. Quintum est argentum vivum, quod praedi-Ehas Plinius i. n. e. s. dicit esse aliud nativum, aliud fae rutium, & hoc ad alterius differentiam nominat hydra

gyrum.

g. 13. Gihlielmus Philander Qui Anno u . Vitruvium edidit) in commentariis vitruvii. quatuor eius genera numerat: duo nativi & duo factitii: atque ibidem oste

dit & chalybem di sandaracham diaeruginem&chalchan

32쪽

confici. s. M. Quae cum ita sint, non absurde concludere possumus e Sicut ars in tam multis aliis naturam imitari potest, non esse inconveniens dicero, illam etiam in aurioc argenti operatione naturam imitari posse. Certe Ca danus Miso. de sistit. νια scribit, & multi uicunt, sibi hoc e se cognitum, quod ex serro potest fieri cuprum, chab chanto adhibito. f. is. Et Cardanus eodem libro festatur, pharma- carium quendam Trevisanum coram Illustrissimo. Primcipe Venetorum & sapientibus Senatoribus amentum ubvum in aurum convertisse.

g. I6. Verum est, quod Julius Scaliger negat, se id

credere , sed nititur argumento infirmo, vides. quod si Veneti hoc vidissent, qui tanta sunt avaritia, dit ipse striabit) ut etiam cum turm , hoste Christiani nominis, foedus faciant, nunquam illum pharmacarium dimisissent: sed tormentis eum coegissent, artem suam revelare, &serte eum in sabbato suspendissent. f. II. Sed verisimile est pharmacarium illum fide publica, fortasse etiam obsula, aut alia securitate sibi cavis-ie & providisse. tr. Nec certe de omnibus omnia suspicari hon stum est. Illud constat, innumeros, ct superioribus f culis fuisse, & nunc esse graves Viros , qui eam a tem factitarunt , & sibi quaestuosam fuisse praedicarunt.

In quibus fuerunt. Agrinin Magnus . Comes Irevisanus, δε-gurelius. Avicenna, Geber., Lullius, Bonus Ferrari ensis, Muri

33쪽

xy. Videmus etiam nostris temporibus Iah. Re nelium in arte medica principem existimatum in suo libro is abdit. rer. caus eandem artem ad unguem tenuisse; & in ea exercitatum misse. quamvis circa finem joculariter ex tribus Augurelli versibus incautum lectorem eludat. . m. Unius autem illius Fernelii autoritas aliorum multorum Medicorum contradicentium autoritati cui quis clam dicunt praeponderat. g. 2I. Sed principaliter & ante omnia in quaestione: M ars aliqua sit licitast considerandum est, an divino aut humano aliquo jure sit prohibita r Nam licitia aut illic, ta ita discernuntur l. r. Τ. de concubin. t. cum senatus. ει. f. de rebus dis. ι.ε. se per tot. tit. I. de Cosieg. or corporia . u. Quantum ad divinum, certe nullum textum reperio. ubi Alchemia & aur, confinio prohibeatur: cum tamen jnnumcra vitia & crimina legislator divinus M ses in Levitico & Deuteronomio persequatur. 23. Neque puto, illum magis prohibuisse destillationes & Membirationes & auri argentive consectionem, quam jocalium & anmilorum & caeterorum ejusmodi o namentorum conflaturam: quibus Salomon & alii Reges

ornabantur:

f. et . Quantus etiam laminarum & bractearum au. hi usus apud populum DEI fuerit, praesertim in templo Hierusalem, nemini ignotum est. as. Quantum autem ad jus civile, certe nulla ititera in gestis, Codice, Institutis vel Novellis ostendi posset, quae ad pmbibitionem Alchemiae Dertineat, quin posmus Filiorum ars comprobatur & lauciatur & praemiis decoratur l. ι. c. de excusas artistic.

34쪽

l. 26. Sic Vascularii fusores frequenter nominam tur , quasi artem sine controversia legitimam exercen

f. et . Et de Metallariis , quod legitimam artem exerceant, dubitari non potest eri tit. Coae de Merauariu lib.

f. G. Quantum ad jus Canonicum, opponi solent duo textus e sed facile est utrique respondere. Primus est in c. dondent. Extravet. de Crimine Ialsi. Ubi Papa J annes XXII. Alehemistas reprobat, non tamen eOS mo te damnat, sed tantum infamia perpetua. g. a9. Sed textus ille non est infinite & generaliter Rriptus de omnibus Alchemistis. Verum specialiter αproprie de iis tantum, qui ut textus verba proferam a xum vel argentum sopnistica transmutatione confingunt. g. N. Quare ad eos, qui rum reprobum, adulterinum , sed probum & verum conficiunt, textus ille non pertinet. Sicut Io. Andri in addis. ad specu testatur Aoniadum dei Villanova suo tempore facere Blitum virgas auri, quas omni probationi submittebat. f. 3l. Itaque omnes Dinctores, tam civilistae, quam canonistae non curarunt illam miravagantem Papae, ut superius diximus.

a. Quin etiam D. Augures. Magnus Poeta, pisculum situm de Aschemia libere dedicavit, dc praesent vit Papae Laeoni X. cui gratissimum illud munus fuisse

constat. '

s. n. Haec igitur ad illum textum responsio tu ciat: ut illud omittam, quod multi hodie non recipiunt

auctoritatem illius legislatoris, qui fuit Papa et & incent Κα quos

35쪽

quodsi in uno capite auctoritas illius approbatur, etiam in altero capite proximo, ubi de Francilcanis & aliis M nachis quaedam pro suo libito constituit,& approbanda esset, i. qui non cogitur. f. de judic. 34. Alter textus, qui opponitur, est in c. scopiast. q. s. qui simius dicitur ex Concilio Anquirensi & inscriptum est : uis uis credit posse sieri aliam creaturam, aveis menus, aut in deterius transformari in aliam steriem. vel

aussa, similitudinem, nisi ab ipso creatore, Di omnia fecit, in istis es. f. 33. Primum ridiculose est allegatio ex concilis Anquirensi, quod nunquam fuit, nec esse potuit. CO rigendum est AQUILEIENSI. g. 36. Sed magis deridicula est allegatio illius te vis, ubi damnantur, qui credunt transformationem fieri in aliam speciem. g. 37. Certe nihilomagis hoc pertinet ad nostram quaestionem, quam quod Imperator 1cribit, possibile esse

res omnes in pecuniam converti L a. C. de constit. pecvn.

g. 38. Nam textus ille non loquitur de speciebus metallorum aut similium rerum, sed de speciebus persion rum : hoc est , de mulieribus sortilegis , quae dicebant, quot noctu transformabantur in varias species animaliam , dc per sylvas ac nemora cum Diana vagabantur.

. N. Itaque in g. siquidem satanas inquit textus

transsormat se in diversarum species personarum. inare deridiculum est, textum, qui de diabolica transformatione personarum loquitur , contorquere ad transformationes metallorum , quae industria & solertia quorundam artificum fieri possunt, sine ullo diabolico vel magico artificio ut Tho. de Aquino in praedictis locis ostendit.

36쪽

ARTONCINI REM Nso. f. 4o. Quin etiam textus est sub eadem si . in αnu mirum , ubi sic scriptum est, Insunt rebus corporeis preomnia elementa quadam occulsa seminaria ratio es, quibus, eum data fuerit opponunitas temporalis aut casu alis, prorumpunt in species debitas.

g. 4r. Addam etiam illud , quod legibus nostris

comprobatur, medicamentum factum ex venenis aut rebus venenatis, quasi ea, quae natura Venenosa sunt, arte dc solertia emenuari & commutari ad salubritatem possint, ut de Mithridatico innuit tenus in ι. lusi qe. n. g. venena. a.

g. 42. Restat illud argumentum, quod multi Abinemistae faciunt falsam monetam: multi etiam fuerunt tilegi, impii, athei, necromantici. Dicitur etiam, quod Raemundus Lullus & Paracelsus fuerunt magicis artibus inquinati. g. 43. Horum disputatorum laudanda est pietas dc probitas et Sed tamen rogandi sunt, ut cogitent , artis, cum vitia nequaquam arti imputanda esse. Quoniam aliud est ars, aliud artifex et Ahud est usus artis, aliud a usus L quicunqμα-c seq. ad sig. Carn. de Dic ubi ars monetaria probatur: sed tamen damnantur, qui num. mos aureos aut argentem tu erint aut taxerint d 4. Sic In 1.1. de exrraeia. cogniti artis medio Prosessores laudantur, inter quos tamen dicuntur esse impostores, qui in rationibus & imprecationibus & e

orcismis utunturi

i 4 . Sic Mathematica simpliciter damnatur in c. . ci de ma c. cum tamen non omnes Mathematici damnam di sitis. sed impostores soli. . .

37쪽

um .es. s. venenariis. . δε απ. cum tamen ne Venena quidem

ipsa damnentur, ut modo dictum est ex L quodsepef. det fi 4 . Quodsi artes propter artificum abusum d mnandae essent, quaenam ho probaretur, An Iurispr dentia , in qua tot sunt rabulae r An Medicina, in qua tot sunt venefici3 An Theologia, in qua tot lant sophistaes G. Iudicium igitur & delectus adhibeatur: s parentur paleae a granis in area : mali pisces a bonis in

haecia r adulterini nummi a probis In Republ. Sophist c res aurum vel argentum a peritis artificibus, acerrimae contra falsarios & monetae corruptores animadversiones, inauisitiones, informationes constituantur. Sed cui ait

Iuriscosi alieni admissi poena ab iis, quos nulla culpa contingit, remo Muri L ML μ de DR damnat.

CAP. XXVI. De Gnidone Panclarit'. '

s. I. ε

σidonem Pan ollum non tantum Polyhistorem, feci etiam celeberrimum superioris seculi JCtum fume, mnotis Salmuthus ad Prooemium libri primi memorabilium testatur, ubi inter alia refert, se hunc JCtum praestam tissimum anno. 1387 & I388. Patavit m celeberrima illa Antenoris urbe , stequentissimo auditorio lumma cum voluptate docentem audivisse. a. Hic Panci lius in gratiam Ducis Pedemontana

libros duos de Rebus memorabilibus jam olim deperditis,

38쪽

ut & recens & ingeniose inventis Italice constripsit, quos Henric Salmum Latinitate donavit anno Isis & Ιεoa. inter alia lib. i. ni. m. APhyma notationem erimnologicam,deis inde ejus originem, postea aliquos esse s , nempe L tonem sive aes coronarium, ollas aurichalcum;) dealb tionem Sapphyri,ut adamas videatur; Stanni depurati nem , ut limite sit argento; aQuas fortes sive cupellas c, nericias, quibus mediante plumbo aurum & argentum pudigantur a vilioribus mineris, describit. g. 3. His praemissis ouaestionem illam, An in dimia sit si ira direne' decidit, dum cc Canonici & civilis ruris inter pretes uno ore hanc quaestionem affirmare dicit, non o Bantibus illis, quae ex rure Canonico objiciuntur. g. 4. Fundamentum affirmativae sententiae in eo ponit, quod omnia metalla ex siulphure & argento vivo sive mercurio procedant: quae si recipiant aerem, aquam& solem satis idioneum, in aurum conventantur, at si de temperamento deficiant, ut ad persectionem illam dedici nequeant; tum argentum inde conficiatur, aut stannum aut plumbum, aut aes pro innum, & dispositione eleme,

torum.

f. s. Artem igitur humanam non transmutare unam substantiam in aliam stati ait, sed calorem & temperamentum habere Vim ac potestatem, sulphur&arge

mam vivum commutandi in aurum.

g. 6. Quod si ob desectum seri hoc non poterit,'

tum Alahyrrustas cum arte inplere calorem & temperamentum illud, quod si naturaliter adfuisset, utique in Lpsum sulphur ad auri substantiam deductam sitisse ait. f.' . Tandem concludit, Artem quidem veram osse pota, sed paucissimos, imo Vix unum esse, qui eam

39쪽

go . CAP. XXVII. DEHO MO SALMumo. calleat, se credere. Nam, qui hanc profitentur, aut R. tuos esse, aut admodum proclives ad paupertatem -- tum enim esse vulgi sermone Proverbium: Nunquam viadi alch iram divitem.

CAP. XXVII. . De Henrico Salmatho.

HEnricus Salmuthus Civitatis Ambergensis in Palamnam Superiore, ad Elector Bavariae nunc spectante, Secretarius & udorum Praepositus Anno IS99. &I a. duos Guidonis Pancirolli libros, priorem nempe de rebus deperditis, posteriorem de novis repertis & recens inve tis edidit, ac prolixo commentario illustravit. g. a. Hic Salmuthus ad Titi VII. libri posterioris multa α multis aliis auctoribus ad jus directe quidem non spectantia congessit, quia tamen admodum elega tia sunt, & praeterea Chymiae famam a malevolorum sugillationibus vindicant, praecipua ex ejus commentario

' adducenda esse reor. Verba ellus fiant: g. 3. Recentiores artem Dagiricam vocant, vel α'ώ τοῦ πάν-άγιέρειν, quod, ut annotat Quercetanus, in Antido. agis. Mo t. per eam eliciatur, ac tum cogatur

comprimaturque subtilis quaedam & spritualis natura, in qua vis & effectus medicamenti praecipue consistit, velut placet Litavio adverius Gramonam ct libro I. Distolarum ci micarum Distria sexta , quasi magiricam aut

excoctoriam.

g. 4. Non desunt qui destillatoriam vocant, adestillationibus artificiosis, quam tamen Hieronymus RiI- , ' Mus

40쪽

. p. XX Dκ ΗςNDeo Smvirasci heus D I. LV. Asro de Destimi diversem facit a Chemia: sedlta . ut una ex altera ortum duxisse videatur: & oui ad destillationem metallorum praesertim incumbit , is uatim

ab omnibus sere Chemicae arti operam navare credatur. Facit enim Destistationem rei Medicae, praeparationem ad usum Medicum : Clamiam vero metallorum transmut

tionem & persectionem. f. s. Libavius contra Chymiam eam dicit Alchsemiae partem. qua perficiuntur quaeris opera tamica, es.

sentiae, magisteria, &c. Lib. a. Alchmia cap. L. f. 6. Gerardus Dornaeus in Clave lib. r. ωρ. r. & ali

bi constituit eam Theoricam & Praeticam, ut Philolphiam, quam etiam dicunt, sed cum adjectione. PHILOSOPHIAM ADEPTAM licet artis hujus prolatares etiam a solute, & absque adjectione ista, Philas has se appellent. f. I. Etsi autem Dornaeus & alii, ikeaam artis

materiam ponunt vegetabilia, mineralia, dc animalia, in quibus ad medicinam praeparandis, separatione impuri a puro, Versatur: qui tamen usum medicum Wi- non sp etant , sed Politicum aut Oeconomicum, hoc est, divitias& delicias , illi totam occupatam censent circa metalla &metallica. g. 8. Primὸ dixi. Nam, quod decantatum illum I pidem Philosophicum , cum Gebro mur no se Dorno, ut postea dicetur, medicinam faciunt, non minus corporum nostrorum, quam metallorum et id praeteri magis , quam credi a plerisqueshanc artem tractantibus censent Samsentes,

qui ubique rari g. 9. EX eorum numero, qui Alchymiam ad metalla & metallica adstringunt, est Pancirosus noster, ut . colligere est ex iis, quae ad hanc artem &vetera & recentia profert inventa. L S.Io. Ex