장음표시 사용
111쪽
tu Osee modi oratione habita Marius post-
illic armis , tillique utilibus
eum his A. Manlium legatum pro- interea milites seribere non .l, Ilia lue ex lactibus , sed ut euerat , capite censos plerosque. Id opia bonorum , alii per ambitionem quod ab le-
ti Tumus quisque opportunissumus neque sua curae q irppe quae nulla sunt seia eum pretio honesta videntur. agitur Ma-
cum aliouanto majore numero , quam de Africam profectus, paucis diei ac .ehitur. Exercitus ei tra Titur an utilio legato. Nam Metellus conspectum
tolerare ne Sed consul , expletis gionibus , obc lque auxiliariis in agrumrtilem , Se praeda onustum proficiscitur. Om-ia ibi capta militibus donat: dein castella, pida naturai viris parum munita aggreditur: Paelia multa , eterum alia levia aliis locis sa Interim novi milites sine metu pugnae ades videre H ipi , aut oecidio fortissu- quemquo im armis libertatem pa-m parentesque , t alia omnia tegi gloriam tuu divitias quaeri. Si brevi spatio novi vete- eique coaluere , virtus omnium aequalis fata. At reges ubi de adventu Marii cognoverunt,rsi in locos dissiciles abeunt. Ita
uerat , sperant , mox es usos hol: Romanos, sicut plerosque , remoto me laxius , ieentiusque futuros. Metellus inte- ea Romam proseetus, contra spem suam laetiqu- ais animis exeipitur , plebi, patribus He post-uam invidia de celi erat , juxta carus. Sed Maius impigre , pr fidenter rum 8 hostium es pariter attenderes; οἰ re quid boni ris ire , aut contra esset explorare itinera re- um consilia , insidias eo uam :cti apud se remi Tum , neque lmpati. osse
112쪽
pati. Itaque, Gaetulos Iugurtham , ex ciis in ostris praedas tes , attinere iuderat , it e rege Iloppi, o Cirta arnais xuerat. sae potic loriosa modo , neque belli patrandi copstatui urbis , quae viris , aut loco pro h advorsu in se opportunissumae erant circuna venire : ita Iugurtham aut prae sidiis datum, si a pateretur , aut proelio certo Nam Bocchus nuncios saepe ad eum nai velle populi Romani amicitiam , ne quit a hostile timeret. Id si inulaverit ne , quo visus gravior accederet mobilitate me. pacem atque bellum mutare solitus , paruit exploratum est Sed onsul , uti statuerat , , da , castellaque munita adire partim vi rati t praemia ostentando , avertere ab stibus A prinio mediocria gerebat, existunJugurtham ob suos tutandos in manus verunt Sed ubi illum proces abesse , maliis εtiis intentum accepit majora magis ast aggredi tempus visum est Erat inter inguiliis solitii diues oppidum magnum , atque valens , nomine Capsa cujus conditor Hercules Libys in morabatur. IEjus cives apud Iugurtham mnes, levi imperio , ob ea deli Tum habet
tu muniti advorsum hostes non moenibus modo armis atque viris , verum etiam multo magis rtim a peritate. Nam praera in propiti alia omnia vasta , ineuita aquar in te ita serpentibus : quarta omnium ferarum , inopia ibi aerior
natura surpentium ipse periricio a , sit u agi , quam alia re accenditur. Ejus potiundi Marium maxuma cupido invaserat , cum propter usurib .lli, tum quia res aspera videbatur et erulus oppidum Thalam magna gloria ce erat, haud dia militer tum , munitum queri nisi quod apud
Tl alim in longe a moenibus aliquot sontes in se una nido , atque ea intra op liki lin tu i aqua , cetera pluvia utebantur. Hi,ique , in omni Afri a , quae procul a mari iucul: bat . a i cilius tolerabitur , quia: umidae
113쪽
- lerumque lacte feri a carne ve- iri ut m neque salem , neque alia gulae irri- ita quaerebant. Cibus illis advorsi in sa- n sitim , ron lubidini , neque luxuriae
ii consit , omnibus exploratis, credo , nam contra tantas dissicii a res con- ntis providere non potet etiam menti inopia tentabatur , tuo pa- o pecoris magis , quam arvo , student, ε , odcumque natum fuerat , jussu regis in locat nita contulerant: ager autem aridus, frum vacuus ea tempestate: nam aestatis extre- m erat tamen pro rei copia satis pro vi len- extirna : pecus omne , quod superioribus, is praeda fuerat , equitibus auxiliariis agen-
attribili A. Manlium legatum cum co- tibus expeditis ad oppidum Laris , ubi stipen- , c commeatum locaverat, ire jubeto dilue se praedabundum post paucos dies eodem nturum. Sic incoepto suo occultato , pergit fili me Tanaim. Ceterum in itinere quotidie
eus exercitui per centurias, item turmas
xliter distribuerat ex coriis utres ut si curabat simul Sc inopiam frumenti leui re ign.iris mirabus , parare , quae mox usui fo-it denique sexto die, cum ad flumen ventum, maxuma vis utrium effecta. Ibi castris levi iumento positis , milites cibum capere , at ut simul cum occasu solis egrederei tu , pa-
atos esse jubet omnibus sarcinis abjectis, aqua
'do seque , c umenta onerare. Dein, post-aam tempus visum , castris egreditur noctem 1 totam itinere facto consedit idem proxuma it. Dein tertia multo ante lucis adventum periit in locum uim Capsi nou amictius sim millium iri bique , quam occul- sume potest , cum omnibus copiis operitur.ed, ubi dies coepit Numidae , nihil hostile metuentes , multi oppido egressi ; repente om--em equitatum , t cum his veloci sum os redi te cursu tendere ad Capsam portas obsidere jubet deinde ipse intentus propere se qu , neque
114쪽
militibus divis . Id facinus contra iti
den consulta in virtutem trahebant irinodesto imperio habiti , si nil l locpa cxlum for i
Cansensum miserias, igui cro itus, ac pleris lite exercitu rem aggreditur , non eadem u
cattollo, Latis patens , immensum editi pur g isto aditu relicto , nam omnia . ita a
115쪽
Eas sine periculo admini lirares optumus quis- cadere , aut Euciari , ceteris metus augeri. Marius , multis diebus , laboribus conatis , anxius othere cum animo suo , omitte- aceptum , quouiam frustra erat , an forali metur , qua saepe bl usus fue- in multos dies . Si tu aestuanstaret, serte quidam i cohortibus auariis miles gregarius, alti is aquarum egres haud procul ab latere castelli , quod advora proeliantibus erat , animadvertit inter saxa
ei te cochloas; quarum cum unam , atque ali, dein plures peteret , studio legundi pau- prope ad summum montis egressus est. Ubi iam blitudinem intellexit , more humanae linis ignara visundi animum vortit. Et for- eo loco grandis ilex coalura inter saxa illulum ocia prona , dein flexa atque all- in altitudinem , quo cunecta gignentium na- a fert cujus ramis modo, modo eminenti-
saxis nisus Ligus, Castelli planitiem perscri quod cuncti Numidae intenti proeliantibus
erant. Exploratis omnibus, quae mox usui fo- ducebat , eodem regreditur , non temere ut enderat, sed tentans omnia, c circumspiciens.
que Marium propere adit acta edocet 'or- ur, ab ea parte , qua ipse descenderat , ca- illum tentet, pollicetur sese itineris periculique em muro cum Ligure promis a ejus cogni- n ex ν bus misit: quorum uti cujusque Aniun ta rem dissicilem , aut facilemacia ele onsulis animus tamen paullulum tus. Itaque ex copia tubicinum , 3 corni- , quinque numero quam velocis uiros de- cum his praesidio qui forent , quatuor turiones: omnisque Liguri parere jubet: e negotio proxum .im diem constituit. Sed ubi praecepto tempus visum paratis , compo- isque omnibus , ad locum pergit. Ceterum , qui centuriis praeerant , praedocti ab du-
arma , ornatumque mutaverant , capite at-
'edibus nudis, uti pro nisusque facilias foret, super teri, adii, de scii ,
116쪽
vorum ea simiaica ex coriis , poni de sir ti sim filo offensa quo lenius strepe ent. Is praegrediens Ligus, saxa, si vetustati dices eminebant , laqueis vinciebat, quibus alvati milites facilius adscenderent interdun midos insolentia itineri levare mansi ubi pa perior adscensus erat , singulos prae se inermittere dein ipse cum ill omina armis se qui id ubi nisu videbantur , potitJumum tent ire saepius eadem adscendens , ac descendens . dein statim digrediens, et oris audaciam addertur diu , naultumque fatigat , tandem in ilum perveniunt , desertum ab ea parte omnes, sicut aliis diebus , advorsum hostes ad C rant. Marius, ubi ex nunciis , quae Ligus es erat,
cognovit quana quam toto die intentos pi aelio Numidas habuerat , tum vero cohortatus
tes, mi se extra vineas egres hic, testudine , succedere ' simul hostem tormentis , sagittariisque, funditoribus eminus terrere. At Numidae, sepe antea vineis Romanorum subversis item incensis , non castelli moenibus sese tutabautur sed pro muro dies , noctesque agitare: maledicere Romanis ac Mario vecordiam objecti re militibus nostris Iugurthae serviti tria minario sed undis rebus feroces est Intorim, Romanis omnibus , hostibusque praelio intentis magna vi utrimque , pro a loria atoue imperio his , illis pro salute cert.)ntibus , repente a tergo signa canerem ac primo mulieres , di pueri, qui visum processierant f gere , deinde , uti litisiaque muro pro uinus erat , postremo uncti armati , inermesque lod ubi accidit , eo acrius
Romani instare, undere , a plerosque tantummodo saticiare, dein si per occisorum corpora vadere , avidi glaria certantes murum petere neque que: n qua nimia iam praeda morari. Si forte cor redi Marii temeritas , gloriam ex culpa invenit. Ceterum , dum ea res geritur , L. Suda quaesto cum magno equitatu in castra venit, qui . ut ex Latio is a sociis cogeret , Roniae relictus erat. Sed quoniam nos tanti viri res ad-αonuit idon cum visum est , de natura , cultu -
117쪽
eius pam is dicere. Neque enim alio loco de lae rebus dicturi sui nasci S L. Sisenna optu- omnium, qui eas res dixe
per uni mihi libero ore locutus .etur. Igitur Sulla gentis patriciae nobilis suit,
ita , jam exstincta majorum ignavia ris , S, at lue Latinis juxta , atque do Tu me eruditus , animo ingenti, cupidus volu-rum , sed gloriae otio luxurioso se: en ab negotiis i nul lana voluptas remora, nisi quod de uxore potuit honestius oris uli: eundus, callidus , S amicitia facilis ad imu- ad negotia altitudo ingenii incredibilis mula una rerum , ac maxume pecuniae largitor t- e illi, felicissumo omnium ante eivilem victo- numquam super industriam fortuna fuit, lique dii bitavere , sortior , an felicior siet. postea quae fecerit, incertum habe , Pu
magis , an pigeat disserere. I iiii in Sulla, uti pra dictum est , postquam atque
castra Marii cum e uitatu venit , rudis antea ignarsis belli , solertia mus omnium iu au - tempestatibus actus est Ad ho milites be- ne appellare multis rogantibus , aliis per se ben cficia invitus accipere sed ea Pro-
falitati , Cuam ut, nutuum , reddere , ipse ab
Ilo repetere magis id laborare , ut illi quam lurimi deberent : ioca atque seria cum humillu- agere. In operibus , in agmine , at oue ad vi- , multus ades , neque interim , quod inbi- prava solet, consulis , aut cujusquam boni fa- iam laederes tantuni modo neque manu priorem alium pati ire uibus rebus , t artibus is lario. ibus hie aris imus factus. At Iug rtha post- pidum Capsam , aliosque locos ni i- , 8c sibi utili , mill c magnam pecuniam imiserat ad Bocchum nuncios mittit, quam pri-
it . dubium belli atque pacis rationes trahere:
rursus, ut antea , proxumos et iis do ras corrum-
ipsi ue Mauro pollicetur Numidiae tertia mi
118쪽
partem , si aut Romani Africa ex pulli, aut gris suis finibus, bellum compositum foret. praemio illectus Bocchus cum magna multitiae tigurtham accedit. Ita, amborum execonjuncto , Marium jam in hiberna proficitem , vix decima parte diei r invadunt, ii noctem , qu e jam aderat, sibi mulit fore, Sc livicissent, nullo impediment
io eorum serentes erant : contra Romanis iti
que casum in tenebris dissi iliorem fore. Is .ia simul confii ex multis de hostium adventu cognovit ipsi hostes aderant: c prius quam citus aut instrui, aut sarcinas colligere , dehisque, ante quam signum , aut imperium unum decipere quivit, equites Mauri atque Gaetuli, non iacie , neque ullo more proelii, sed catervati in quosque fors conglobaverat, in nostros incurrQui omnes trepidi improviso metu, attamen
tutis memores, aut arma aut capientis alios ab hostibus dei an pars equos
ascendere, obviam hostibus reci pugna latrocinio magis , quam proelio similis fieri sine signis , sine ordinibus , equites peditibus permixti caede-
re alios, alios obtruncare multos contra ad ver sos acerrume pugnantes ab tergo circumvenire neque virtus, neque arma fatis tegere quod o
sies numero plures, undique circumfusi erant denique Romani veteres , novique ob eas eientes belli , si locos , aut casus conjunxerat, orbes facereri atque ita ab omnibus partibus iis mul tecti , 8 Aa structi hostium vim sustentabant. Neque in eo tamque aspero negotio Marius ter ritus , aut magi , quam antea demis o nimo fuit; sed cum turma sua , quam ex forti Tu mis magis , quam familiaris uinis paraverat, vagarri pallim a uiodo laborantibus suis succurrere, modo hostis , ubi confertissum obstiterant , invadere manus consulere militibus , quoniam lai
Peritare conturbatis omnibus non poterat. Jam --ue dies consumtus erat, cum tamen barbari nihil remitteres atque , uti reges Praeceperant, no-
ditem pro se rati, acrius instar . Tum Marius ex copia rerum consilium trahi et atque, ut suis re-
119쪽
te dis)erios paulatim , neque minus hostibus a turbati unum contrahit dein cunctosa iii collem subdiicit. Ita reges , lo- ii . ite coacti, praelio deterrentur nequern hos longius abire Iniint , sed , utroque ite line circumdato trusi consedere. in ignibus factis lerumque noctis,ari more suo laetari, exsultare, strepere vo-,us ipsi duces feroces , quod non .lgere 'ro victoribus agere. Sed ea cuncta Romanis tenebris 3 editioribus locis facilia visu, ma-oque hortamento erant Plurimum vero Marius peritia -- eonfirmatus , quam maxumum
entium ti jubet: ne signa quidem , uti r vigilias sistebant , canere dein , ubi lux ventabat, de sis jam hostibus , a paullo an-somns captis, de improvisa vectigalis , item
hortium , turmaram , legionum tubicines si ut omnes signa canere , milites clamare, atque portis erumpere. Mauri atri peti, ignUt atque horribili sonitu repente excitii que fugere, neque arma capere , neque omni- , faceres, aut providere quidquam poturant. Ita
uastos strepitu , clamore , nullo subveniente ostris instantibus tumultu , terrore, fornaidine, iasi vecordia ceperat e denique omnes fusi , fu- itique arma , ec signa militaria pleraque a , pluresque eo proelio , quam omnibus su pa-
oribtis, interemti. Nam somno ..ec metu inso- to impedita fuga. Dein Marius, uti coeperat, in bernia proficiscitur , qu propter commeatumo, maritumis agere decreverat: nec uere oria bcor , aut in lens factus med ariter , atque in conspecta hostium , quadrato giniue incedere. Sulla cum de x- mos , in sinistra parte A. tundi .
pribus e sagittariis , prae erea cohortes Ligurum
120쪽
runt curabat: p imos, extremos cum expeutis manipulis trili inerat. Perfiigae, gionum scienti ri iter X plorabilit
e imul consul , quasi nullo imposito , omni videre apud omnis ades. , laudare, inere pari
merentis. a 3le armatus , intentus iue tum Ttes cogebat ne lue secus, atque iter facer stra munire , excubitus in porta cohortis ex te gio bus, proca ibi equites auxiliarios mittere praeter a alios super alluit in munimentis oea, re , vigilias ipse circuire , non tam dissidentia futuri, quae imperaviiset, quam uti militibus uatus cum imperatore labos volentibus ellEt sine Marius illoque aliis que temporibus Jugurthi iii belli , pudore magis, quam nici se e Xercitum coercebat quod multi per ambitionem heri jebant pars quod a pueritia consuetam duritiam 8 alia , i et ceteri miserias vocant , volu tati habui set Nili tamen resp. pariter , ac sevissumo imperio, bene , atque decore gesta igitur quarto denique die haud longe ab oppido Cta simul undique oeculatores citi sese ostenduiri qua re hostis adesse intelligitur Sed quia Neorsi redeuntes, alius ab alia parte , atque ones ictum signi irabant consi incertus, quo nain modo aciem instrueret , nullo ordine commutat , advorsum omnia paratus ibidem opperit Igitur Ji gurtham spes frustrata , oui copias an quatuor partis distribuerat , ratus ex omnibus αque a quos ab tergo hostibus venturos. Interim scit uein primum hostes altis: erant , cohortatus suos , turmatim , t quam maxume consertis equis , inseque aliique a iros invadunt ceteri in loco manente , ab euiis eminus emis iis corpora tisiere, M , si qui in manus venerant, obtruncare. D in eo modo equites prco tantur, Bocchus cum peditibus, quos Volux filius his addux rat, neque in priore pugna , in itinere moratio adfuerant , postreriam stomanorum acie naan adunt. Tum Marius apud primos agebat, quod libi I gurtha iam plurimis erat. Dein Numida , cognito Bocchi adventu , clam eum paucis ad pedite convorti : ibi Latine nam apud Numan