[Opera]. By C. Crispus Sallustius

31쪽

BELLUM CATILINA R. c

ircumventus , inquilum me. illi u lin nium proripilata ita

'um ipse volvent dieque ii onsuli pi ab incendio intelligebat urbini tam , optumum actu credens Aci ne ac prius , quam legiones scriberentur, ut e capi re quae bello usui forent , nosse in- maucis in Malliana astra prosectiss

atque Lel tral . ceteris Cur, cognoverat promtam. rebus pos ent, opes fa l. Ea consuli maturent : caedem Iiue belli facinora parent: sese propedieme, i ad urbem accessur una. magno

Romae

, C. Mallius ex suo numero

cum mandatis hu-

ad Q. Marciuna Regem mittiti jus aro di

arma neque contra patriam cepisse , neque Quoia aliis faceremus , sed uti corpora nostra qui miseri, eg e feneratorum . , sed omnes fama, atque fortunis expertes su- neque cuiquam nostrum licuit, more ma- una lege ut , neque , amissis pati nnonio cori us liberum habere tanta sae: itia feneratorum, atque praetoris sui , s e majores vestrum missu - plebis R. decretis latis inopia ejus opit i l. tiit ac novissumes, memoria nostra, propter ma- nitudinem aeris alieni , volentibus omnibus botis lutum est saepe

aut lebesta permota , aut suarmata atribus secessit

neque diim ausi a , bella inor ales sunt; sed libertatem , quam nemo bonus nisi cum anima simili , amittit. Te , atque stamur, consulatis miseris civibus legi a quod iniquitas praetoris eripuit , restitua- neve nobis eam necessitudinem imponatis,

32쪽

ut quaei 'miit, quonam modo , maxume ulti inem noli rum pereamus.

Ita tu e ter vollent, ab armis discedaint Rosupplices proficiscantur ea rei se ricordia

quoniam factioni inimi eorum res stere tortunae cedere, Massiliam in exilii ncileto non quo sibi tanti sceleris conscius

Mil Vnatu recitavit ibi nomi- Catilina ui Catulo s. Egregia tua des re

cumam commendationi mi tribui . quam ob emconsilio novo non statui parare 'ilem ex nulla conscientia de eul a ro

ponere dec rori qua medius dius te et V me- m recognoscas Injuriis , contumeliasque concitatus, quod , fructi labωris industi iaeque meis

in consuetudinu

ars alienum meis nomin ibus ero .sem cum ' alii ominibus beralitas Aur lici Oi estillae , cui, ' persolveret sed , quod non dit nos. LGnestatos videbam , meque fal-Mune aris pro meo casu spes relicture di

hei e vellem , nuncinum est mihi vim parari nuru ominςndo , tuaeque id ei trado.

sed pie, paucos dies commoratus apud minium in agro Reatino , dum vicinitatem ait totii ιι uintam artius exornat , cum fascibi s at ille

33쪽

it. liae ubi Romae comperta sunt senatus linum , 5 Mallium hostes ul-

b arn , praeter rerum capitalium ondemnatis praterea decernit, ut consules le Antonius cum exercitu Cati ait retra Cicero urbi praesidio r. nperium populi R. multo axuni milerabile alum est cui cum ad occa- ab ortu solis omnia domita armis parerent ri otium , atque divitias, quiprima mortalo

it erent; fuere tamen civi secue, antitae obstinatis animis ei irent.b lar , is senati decretis , ex tanta mul

iudine , neque premio inductus conjurationem at , neque ex castris Catilinae quisquam disces erat tanta vis morbi , atque uti tabes plerosque civium animos invaserat nequa . um illis aliena mens erat , qui conscii conjutioni sit rant, sed omnino cuncta plebes, no- xarui nintadio , Catilinae in eoonta probabat. adeo more suo v debatur a am serri per civitate, quibus opes nullae bonis invident, natos extollunt vetera odere, nova ex optant odio suarum rerum mutari omnia stu dent turba , atque se L, cura aluntur: suo latra egestas i 'il damno. Sed i lebes praeceps erat multis da

is amissis postr

e dedecor , aetquos flagitium au Romam , sicut in dein multi , memore S gregarii bus alios senatores id cita divites , ii resio istu , atque terent, sibi Cir; in armis hi e

talia spl

vatis iaotnim ingrato labori pro tuleratoinae malum publictim alebat quo nianus mi- 4 audii ri

ac , pri- urbaniam

rue alios

35쪽

BELLUM CATILINA R. s

praeceperat, quoscumque moribus , aut sor- rebus idoneos credebat , aut ei se

fio, solicitabat; neque solum cives , sed miscumque modi genus hominum, quod modo bello foret. Igilii P. Umbreno cu i S ad otium dat , uti legatos Allobrogum que, si possit impellat ad i cietatem bell

humans publice , privatimque aere alieno oppresis praeterea quod natui et re ica bellicosa facile ad tale co osse. Um-

uod in Gallia negoti plerisque

tali tuus civitatum notus erat , . ΠΟ-

it itaque sine mora , ubi primul, in conspexit, pereunctatus pauca de statu civia luas dolens ejus casum, requirere coe - . En exitum tantis malis sperarent. Post

nam illos videt queri de avaritia magistratuum , ccusare senatum, od in eo auxilii nihil esset aiseriis suis remedium mortem exspectare : Atino, inquit, vobis, si modo viri ei e vultis, rationem ostendam , qua tanta mala ista effugiatis, aec ubi dixit, Allobroges , in lira n am

, d lacti Umbrenum orare , uti ii mili L L. Lir: m asperum , ne lue tam dissicile esse , quod on cules ita in factitri essent , dum ea res civitem tale dileno liberaret. In eos in domum D. Iruti perducit quod oro propinqua erat, neque liena consilii , propter Seni proniana nam tumirutus ab Roma aberat. Praeterea Gabinium aces: , quo motor auctoritas sermoni inesset eo dies etate coniurationem aperit : nominat socios,

terea lusique inno X ent. I t

i, magna merce ores raemi una re que Q. io ei utas plurimum ut obt noverant , ii, roges cape ulu bel- altera ma-

loriae opes , tuta conuit , pro incerta spe certai:i illis vi, his i tandem vicit for-

alio cognito

s rata. -

36쪽

rationas vehementer simul en ; eterres adeant sc niaxume nianifestos habeant. Iisdem fere te ibus, in Gallia citeriore, atque ulterio: in agro Piceno , Bruttis , Apulia motus Namque illi, quos ante Catilina dimiserat , ἡ

'ς ς ς' iam cuncta simul

agere nocturnis conssiris, armorum , ari leo l

iorum portationibus , festinando , ,hit, . Ti

nia , liis timoris quam periculi esse cerat

ea divisa hoc modo ieebantur : Statilius 8 Ga

37쪽

ite haud facile eos ad tantum nego impelli posse ceteri nihil suspieantes dant: s semet eo brevi venturu

m i r uos e tri be pr societatem C

ad Catilinam ipt in est

quarum exemplum instaeo , Uem aci , eognosces. n quanta calamitate sis , memite varum est consideres, quid tuae ratio- etiana

o da: verbis dat: cum ab senatu

stis uul atus sit , quo consilio servitia repu- t i, urbe inarata et e , i se jugerit ne cuncte ccedere. His rebus ita actis civa nocte , ira sciscerentur , Cicero

itos cuncta cim Di , L. Valerio Flacco

. . Promptino praetoribus naper pon-lvio per insidias Allobrogum cornitatus de-ndant rem omnem aperit, cujus gratia mittitur cetera , uti facto opus sit , ita agant.: es militares , sine tumultu praesidiis collo, sici ci jaeceptum erat, occulte Pontem obsi- in ad id loci legati cum Volturtio e sinu utrimque clamor exortus est Galli, silio , ne mora praetoribus se tra- .us primo, cohortatus ceteros gla-a n ultitudine defendit dein , ubi a legatisus est, multa prius de salute sua Pomptinum aliis , quod ei notus erat postremo timidus, , a dis Eden , velut hostibus, sese praetoribus deuibus rebus confectis,omnia propere per nun-onsuli declarantur at illum ingens cura atque ltitia sinu occupavere nam laetabatur artelligens,njuratione patefacta, civitat eo periculis ereptant. porro auter anxius erat , in maxumo scelerentis ivibus cprehensis cuid acto opus esset illorum sibi oner unitatcni perdun-: O iblicae fore. ziter Gai armato animo , vocati

38쪽

cari ad sese jubet Lentulum , Cethei una, stai binium, itemque e parium ieri tui in Apuliam ad concitanda servitia eiici parabant ceteri sine mora veniunt. Cenaulo ante domo inito indicio, be profugerat. quod l aet

erat, ipse manu tenens in senatum perducit re quos cum custodibus in aedem Coneordia ne Juvet, eo senatum advocat , magna caue fretia eius ordininis Volturtium cum legatis intcit; ' accum praetorem scrinium eum litteris, legatis acceperat, eodem adferre iubet. tius anterrogatus de itineres, de litteris ,

in quid , aut qua de caussa , onsilii a plana fingere alia omnia , dii mulare de cratione post , ubi fide publica diceret . Lit, Omnia , uri gesta erant, aperit se paucis ante die abnuo Cepario socium asscitu iui amplius se ire, ouam legatos tantummodo audite solitum ex Gabinio, P. Autronium, Ser. Su iam, L. Vargunteium multos praeterea in ea cor uratio ηcese .cadem Galli fatentur a Lentcilia mulantem coarguunt, praeter litteras, senti l , quos ille habere solitus erat, ex libravii linis, regnum Romae tribus Corneliis Cinnam, atque Sullam antea se tertium L sat uniforet urbis poliri praeterea, ab incenso Ca, pitolio illum est e vigesimum annum , Quem prodigus harus te es respondissent bello cis cruentum fore Igitur, perlectis litteris, cum prius Ot Maes signa sua cognovisent , senatus decet abdi ato magistratu , Lentulus , itemque

, ij habeantur itaque Lent

a . e riuio Spii hera, qui tum aedilis erat, ix Q dilicio, Statilius C. Caesari, Gabim rauo , Ceparius nam is paulo pia te ex

1i erca plebes, conjur. i

nmis bello a velint,mo cupida rerum no inlit a mei e Catilinae contilia ex se er inem ad uel in tollere , vel it ex servitu

tum atque laetitiam agitabat. Nam buta iaciaora praeda magis , quam detriment fore γ

39쪽

, incendium vero crudele, immoderatum, acim 'nutosum putabat quippe cui om-

quotidia: ioci e cultu corporisum diem quidam L. Tarquinius adat quem ad Catilinam pro retractum jebant. Is cum juratione indicaturum , si fides ce ca s a consules, quae sciret quae Vulturtius, de paratis e bonorum , de itinere hostium terea se missum a M. Cras liciaret, ne cum Lentulus, cie his, aliique ex conjuratione deprehensi ter-

lue magis properaret ad urbem acce, ita ' ira animos csceret,i illi i Liruntur. Sed, ubi Tarqiii- Crassum noniinavit, hon inem nobilem divitiis , sum retiaci alii rem lic Ira i ii rati par verum Attium abant, meu quia in tali tempore tanta vis hominis marida, videbatur, pleri

, indicem falsum esse deque ea repostulantratur. Itaque , Cicerone consalentes, fre-

m videri, eun inue in vinculis retinendum ei amplius p em faciundam, nisi de eo incaret, cujus conlilio tantam rem sic mentitus. rant eo tempore , qui existumarent , indicium lud a P. Autronio machinatum quo facilius i istis, per societati culi reliquos

,ne immisi im jebant , ne Crassus , more suo. s epto malorum patrocinio rem p. conturbaret. sum Crassum ego postea praedicantem audivi in tam illam contumeliam sibi ab Cicerone im-Sed iisdem temporibus Catulus , eas

40쪽

in ustum Catulus, ex petitione:

incensus , quod , extrema aetate , ribus usus, ab adolescentulo Cae rea et t. Re aurem opportuna vi l

Privati ni egregia liberalitate ,

nitae: ex Volturtio aut Allobro Vibus iud

sa uia 'in telas erant circum aedem volt ultio, comprobato corum

bi ea parari O , diis octis praesidias