장음표시 사용
191쪽
a primo botanices parente enatae etiam ad nostra tempora deduistae sint, iit iam conquaeratur RAius; ut vero ea dilucidius iudicari causa possit, scire iuvat, me non eas iniecturum dissicultates, quae vix non irresbiubiales sint; scilicet, an quod aliis dictum est botanicis Panax Heracleum,
Panax Heracleum fuerit DIOS ORIDIS λ an MATTHIOLUS, LOBELIUS, BAUMINI fratres, aliive veram viderint DIosco Inis herbam 3 nec de
descriptionum, aut iconum plagiis quidpiam monebo, sed id ibium nunc
examinandum suscipiam, sitne Heracleum Panarer modernorum bota-nicorum, distinctum ab Heracleo Sphondyliop Dubitandi ansam non infimi iniiciunt botanici: I. BAUHIXUs Heracleum Panaces a statre a Cpit, quod Sphondylium esse iudicasset, ni Heraclei Panacis nomen a fiatrepta tuae fuisset adscriptu in: DODONAEus Heracleum Panaces, adeo simile Sphotestino esse affirmat, ut maius vel alterum genus esse appareat: in Flora Sibi rica GMLQNus I. parte. p. 2I3. Heracleum Sphom*lium in hoc nomen describit; Heracleum foliolis pinnati is L. & L1NNaxus idem Heracleum Sphondylium a C ME LINO ita defcriptum, suum facit Her cleum 'a in hac definitione: Heracleum fossis pinnatis, filiolis quinis inter mediis sessilibus, soribus radiatis. An nunc aut videri aut cogitari maior
unius eiusdemque plantae confusio potest 3 atque id primum est, quod diei potest, secundum vero S illud urgeri, quod, quae alii pinnatisida videant, LiNNAEus pinnata dicat, quae aliis pinnata apparent, LINNAEO
pinnati fida solia sint, ut in lubrica adpo vocularum incertitudine plantae, cluae his soluin nitatur, diagnosis sentiri non possit; nam quod Panaci adiecerit flores radiatos, hi & Sphondylio etiam adiici possunt, & alias
differentias nec LINNAE Os nec alius invenit, aut scripsit.
Qiiod alia Heraclea spectat, quae in nostriis alpibus crestunt, etiam in horto Patavino vidi, & quorum ex littorali austriaco exempla pariter possideo, ab aliis distincta esse persuaderi non possum; & Elegans quidem, quamvis soli a ternata quandoque habet, tamen & eadem saepe confluunt, ut propius ad palmatum accedere videatur, sed S Sphondylium vuIgare saepe ternata habet, & Panax quod θ extimuin quinquefidum laciniis, etiam acuminatis in striinum possidet, ct in nostro palmato semis per observes, licet & id ipsum saepe septemfidum, imo etiam novemfiduin deprehendatur; ct vidi sime etiam ipsam in vulgari sphondylio naturam variare, nec segmenta habere adeo rotundata, sed magis lanceol,la: certiores igitur notae quarendae ab illo, qui distinguere cupit.
192쪽
Sed etiamn iun certum est, sphondylium soliis anguinoribus. RIV. P. I. adeo proinde laciniatum sectumqtie, ab ipso vulgari magis disti ctum deprehendi, quam illud, quod aut Panacti vocatur, aut Elegans cum tamen lum, ut varietas, Heracleo inscriptum sit, non Video, qui nacis, elegantis, palmali, minus manifestis notis differentes plantae specificari possint varietatibuςque eximL Alterum etiam illud omnino grave est argumentum, Pimpinellae adeo manifesta soliorum n, tura diversissimas, pinnis scilicet latis semilobatis eircumserratis in hac specie, pinnis evidentius subrotundis circum serratis in illa, in tertia demum soliolis exa ne caruisorna a laciniatis sese decussantibus non serratis an plius, in unam tamen Pimpinellae saxifragae speciem, a LINNAEO Coactas fuisse ; post haec sane non videri anisius, ludentia adhuc minus in . soliis Heraclea distingui debere. aut posse. Cum tamen iconem Problematici dederim Heraclei, necesse est etiam ipsam expedire plantam. Radix longissima, unica extus flavicans, intus eandida, saccharini
saporis, cum levi nec ingrato mihi, minime vero mordicante aromate caput nuda circulis coepta. -
Foliosus causis, pedem 'unum duos altus clutuor, quinque pe dum non vidi in alpibus ad radicem saepe coloratus ruber, quatuor, plus, mimusve geniculis cinctus, quorum duo radici propiora, minus a s e invicem distantia, ablata vagina quas caulem intus siucipere videi tur. Caeterum geniculi Siloca inter hac media, sive infimus caulis admindum hirsutus est, spinulis inermibus consertioribus albidis incaneicens
quasi & splendetas, rotundus magis minus striatus, parum scaber nec viridis. Superior caulis 1brdide virescit non amplius albus, rarioribus e iam spinulis obducitur, magis vero sulcatus. Notari vero meretur, haec
de iuniqri planta florente potissimum dici, quoniam & in adultiore &praecedentis anni emarcido caule sulcos S angulos infra primum deprchendas geniculum. Vagina rad cales exiguae, crassae, longos promunt petiolos carnosos hirtos, iisdem spinulis obsitos, canaliculatos, canaliculo glabro. Vaginae causina in universum pro altitudine plantae amplae, ventricolae, membrana in se convolutae auctae, loco circulari exortus plerumque ex pu
pura nigra, striatae dorso, quo petiolum radicant, sustinentque emer-X 3 gentem,
193쪽
gentem, Sibi albis, quae sese per omnes stilail ternos petiolos, aut potius nervos ditiundant, inermibus etiam spinulis hirlutae. . Ex vaginis istis folia modo longioribus, modo brevioribus, imo etiam soliolis 2 a latis emergunt petiolis, iam ternata, iam omnibus confluentibus simplicia, licet diversimode palmata, facie canaliculata inaequalia rugosa non adeo spinulosi, licet in margine dorsiali ciliata sint Sargute serris plerumque marcescentibus exalbidis serrulata. Caeterum in diversas portiones secantur, ut extimum soliolum modo cernatur quinque sidum, ut videre est in radicati a. modo trifidum, ut in supremo caulino b. modo septem fidum, ut in c. sunt adhuc in aliis aliae laciniarum differentiae, quas icon comi non irat.
Involucram universali unum aliudve hinc inde soliolum, vidi etiam nullum ; particulare patentibus hispidulis. Umbellae uniuersalis radii plurimi Ursuti; particularis similes. Flos in globulum primo clausius, hirsutulus, radiatus senseri exserit
auriculas purpureo externe colore Persulas, non adeo ut in austriam amplas, sed magis lateratus, caeterum albent. Autlera in initio flavae, dein ex rubro brunnae inter soliola reclinatae sensim eriguntur. νSemen gentis, ct nulla est distinctio.
Obsereatio II. Curavi incidi plantam minimitari alpinam, magnitudine , ut erat naturali omnibusqite, ut inveni; in aliis vero vidi petiolos non adeo soliosos csic, sed nudos magis fieri hirstitiemque soliorum naianui; albidum magis dorsum soliorum prosundiusque viridi colore col ratam faciem observo, cum scabritic in utraque pagina in exemplaribus littoralibus, ct caulem nostro angi istiorem in summitate ramosiorem, cum floribus purpureo colore levi perfusis, ex viridi-luteis.
194쪽
3. S E LIN U M. Semen Tab. I. MO. 3.
CHARACTER. Flos regularis, semen planum, alis marginalibuS.
i. Selinum Assaticum. Selinum caule solioso, ramis ramosis virgatis, ita ex habitu facile, bsemperi linguo, nee mihi visa alia nora aptior. Peueedanum soliis pinitati fidis laciniis oppositis L. quid y non eu mustis con-LeιuenS, nec valent f norima. Prucedanum pinnis duplicato - pinnatis, soliis latiusculis longe trifulla. HALL. Hel . p. Sme. I. quo ad nomen, non onouima. Angelica pratensis apii solio. τυυκN. int libidi nomine LINNA AN
meliore. Silaum quibusdam flore luteo. I. B. etiam commode.
In Simmeringer Walde abunde, etia iii aliis locis siccis. Radix surcata aut ramosa, nigra capillaceo capite. Causis 3. q. pedum, glaber angulosus, angulis saepe sanguineis, brachiatus, distortus, medulla tardius. Petiosi e vagina orti membranacea, sanguineo colore marginem perfusia, nervosa, excavati seu canaliculati, ipsi etiam saepe sanguineo colore tine si, ut & solia. Folia ad radicem B pe minora sese decusant, dum superiora sese nunquam decussant, ct maiora sunt; supc me profunde viridia, in se me magis pallent, nervis eminentibus, venis conspicuis admodum venona, etiam margine microscopio leniter ciliata. Foliorii in circumscriptio non amplissima ; pinnae duplicato pinnatat soliis latiusculis confluenti bres, summitate trifidis, ita tamen, ut primat sint bifidae, trifidae, aliae sim- plices, solio ultimo longe trifido. Involucrum uniuersale patens, 4, 3, 6 ct pluribus lacium soliolis; taniculare quinque, pluribus, patentibus. Umbella uniueryalis inaequalis, viginti ad N lacla radiis, ex pici-
centa saepe incrassata egredientibus. Petala non aperti floris introrsum flexa cincinnata luteola, germine pariter luteo; apcrti, ex albo lutea sunt, quandoque etiam herbacea minima, incilio margine inflexo cordata, utrimque sinuosa. Stamina
195쪽
Stamina quinque inter petata posita, introrsum pariter in flore non
aperto reflexa, circulos quasi constituunt coercentes, antheris sub p talis absconditis, haec delii eriguntur, non omnia tamen simul, ut credas ex uno, duobus, tribus, sbium patentibus, florem non tot instrii istaminibuS. Pistilla duo, minima, flava. Fructus cx rubro pulchre violaceus, dein niger, comproD-plamis.
Obseruatio L. Ex destriptione arbitraria soliorum, consula saepe in Umbelliseris definitio, efficit, ut diu lateat planta, quae caeterum brevi nosceretur, utJgitur, dum non certo distinguens in soliis nota, ea in dibserentiam adduci non debeant. Observatio II. Flos quandoque variat L petata vero alba frequentius ex herbaceo- luteola sunt. Cacumina scininum flava videas; ct semen ex rubro violaceum, in nulla alia umbellisera, quam in hac, adeo constanter deprehendo; est etiam Setinorum nostrarum regionum semen
Obseruatio III. Modo videas hanc plantam distortam, late distulam,
non adeo altam, modo pulchre erectam maximam, ct quidem cum muto a salico I. B. convenientem, inde dubitare subiit an Daucus ais ficus LiNNAEO non recensitiis sub varietate huius plantae non lateret 8 certate non adeo recedit a descriptione Cl. HALLERI itin. helu. p. 3a8. f. XCIV.
Dum eundem adhuc siccis locis S montosis non vero paludosis provenire dicat in M. Penens. p. 276. Et niuic difficillimam plantam, constituto ia in hoc fasciculo, o casione alterius denuo examinans, Omnia muto, S loco Peucedani Silui, quod cum synonimis prius statueram, cognomen alsalici appono, definitionesque Peucedani Silai, quod nostram indigitent plantam, reli quo, quo, ut intelligatur evidentius, quam parum Peucedanum Silutis ab Allatico distinctum fuerit. Ignorari vero non debet, hane nostram plantam a plurimis Austriae botanicis pro Silao haberi, ita cxstat in Elencho, in Enumeratione, &horto bolanico. Alsaticum in specierum editione priori neglexerati INNAEus, sorte etiam persuasus, a Silao distinctum non esse; nunc. habet,
196쪽
16r habet, sed cum definitione, qua plantam meain a Silao non dist nguo; scilicet latinis i Vis clausus sis; quae quidem nota non distincti is plantae mea inest, quam illa. laciniis tri is η ossis, quae Silao tribuitur. Dicam ergo quae me, ut Aliaticum vocarem, magis determinaverint.1. Synonima, quae suo Silao, aut apposuit L INNAE Us , aut HALLE- Rus meae plantae minime conveniunt; ergo quamvis generales horum Virorum definitiones, illi quoad nomen quadrent, non quadrant leones, nec aliorum descriptiones. a. In paludosis S subluimidis locis crescere dicitur Silaus, dum ii strum asperis S siccis maias delectatur. a. Sui Silai semina erassa magna ita profunde tribus lineis sulcata sa-cit MALLE Rus hela. ut sere alata videantur, quae nota a nostris aliena sit. 4. Demum misera sic mutila Dauci afaticia I. p. data icon, cui nostra planta adulta simillima st bot anicum exaelius determinat, quam aeniginatica, ct amphibiologica definitio; quare nunc constituo, Alsati cum esse his evidentissimis notis praeditum. I. Quod sit admodum ramosum, ramis temtibus virgatis. 2. Quod habeat petiolos triangulas prosunde silicato canaliculo notabileῖ. 3. Qtiod limbellae pro proporatione plantae sint admodum exiguae, licet non rarae, quin contra numerosissimae. 4. Quod semina ex rubrO- violacea fusca fiant, ct huius ut Lliae vix non minima sint.
a. Selliinin Pasisaea osse. Selinum soliis pinnatis, laneeolaus, basi semitritobis.
Pastinaca. RIV, T. 6. Pastinacae genus erraticum, umbeilla Inteis. CAMER. e t. Pasti ea sylvestris lati solia. c. n. TOURN. Pastinaca lati solia sylvestris. DOD. NORIS. III. Sect. 9. T. Is F. t. Sed una. , fra melius convenit Don F. l. ut bene riggrimi Ut frem ρομαυ- dro e states velint. .
Ubique in pratis, illis Schliubi uir, I ta, Simmerseg, clan. Gg, aliis. Eadix nuda fibrosa Caulis ab uno pede ad humanam altitudinem, costis admodum eminentibus angulosus, scaber, hirsutus, coloratus, brachiatus & r,inosus.
197쪽
modo minus 3 brachia caulis aliquando ramosa. irilia ad angulos re stos exorta, lanceolata, inaequaliter se sta, ct 1emitritoba. Involucrum utrobique nullum. Umbella universalis radiis plerumque decem, aliquando tamen Paucioribus, etiam pluribus: partisularis consenior. Petala vix unquam bene explicata herbaceo- flava. Fructus compres'planus coloratus. elliptico rotundum, utrimque leviter emarginatum, alatum, interne splendens saepe.
. 30 SHι-- carrifolium cHARRAEI Enumeri Selinum soliis multiplicibus rad. circa. costam decussatis. Tab. III. Fig. x. Selinum vaginis & soliorum segmentis longissimis. Carvi solia. I. u. videtur eum descriptione eommoda, VArLL. certo ieou. T. V. F. a. utinis S prima folia earin, eaviis angulosus, involucrorum abse tia, semina lata, bene; sed admodum malefecit, quod deferipti em non dederit. Seseli Carvifolium. L. male, non essemen sese LSeseli montanum. L. auua 'militudine nee laci, nec descriptionis e veniem
In pratis manis ensu rus & Morobaeensibus xRAMER ; ego clara Rodaun albicans, fibrosi multum, ct ramosa, summo capite ema eidis vaginis cincta, non capillata, multos promit caules. Hi geniculati, striati, glaberrimi, glauci, eriguntur ad duorum pedum altitudinem. Longa vagina striata, cuius latera membranacea sunt, in petiolos sulcatos, longos, sdivitur, inlide soli a radicalia si ra costam exstirgunt, eandem & sese decussantia, ut caresolue solent, Omnia bifida, aut trimda ; ex vagina superiori firmula, adhuc sint ilia, lisi latiora, maiora, anterioribus seu vaginae proximis, sape sinapilaibus Vaginae caulium t xiores, striata, membranaceae, longissimae, magis platia, refleetiuitur, S a caule dependent, in his petioli folia habent pinnata, ultimo trifido dente medio longissimo. Caeterum omnia solia superne pro-de, inseriae pallide magis viridia, nervum depressum habent, ct venosa, sunt.
198쪽
sunt. Ex singulo geniculo, rami florales onmes, duplici vagina striata membranacea, rosco aliquando colore perfusa, cincti, quae florem ante ei sores celitiani complectatur, O qtiae dein insui su nitate in soliola
Umbella iniuersalis radiis sa sta a sex, o sto, ad tredecim, pluribus,
inaequalibus; particuisis conserta magis. - Involucrum unviseriale nullum, particulare nullum aut rarius, uno, alterove saetiim soliolo. ' , , Petala ante essiorescentiam ex herbiaceo purpurea, in ordines duos circulares ordinata, Centro calvo quasi, nec Cooperto, ut videas dis in-cte, quomodo exigui radii a centro ad peripheriam umbellulae cuiusvis . progrediantur: ipsa petata exigua sunt, norescentia facie ex herbaceo albida aut subflavescentia, dorsbpurpurea, inflexa, Obcordata, clevato per medium petatum aggere. Semen compressis planum, alatum, Pastinacae, aut Selini sylvestriς. Observatio I. Huic sEL No Carvisessi addidi cognomen; quod non alia expeditiore nota, prima distingui fronte postit stirps , quae caeterum S difficulter cognoscatur, ct mira laborans confusione, non facile extricetur; iam D ILLENIus in Catalogo Plia Mari circa Gmm GUcentium de Angelica tenuiolia Riv. agens, id ipliim clare erat Sexpunxit synonima
a Livi No Rivinianae plantae addita, ct ill--υfilia a ΑΗ19okυM his substituit, long descriptione plantam illui rans. Venim qui iam prae, decessoribus comisam illustrare voluit plantam v ILLENI Us , obscuritatem maiorem iniecit. I. BAUHi Ni planta, solia habet Cari proxiina, li- cet latiora maiora & segmenta ex intervallis cruces ramosas caniculatae rachi annexas aemulentur, ut ipsc dicit I. BAUIlINus, delineavit 'vA13 13ANTI Us etiam mea exprimit icon, non cicutae, Cuius nec odorem contrita exierat; habet etiam Carvibita I. BAURIMI semina Pusiuaere in maniem, ut ipse testatur I. BAUI3i Nus, delineavit v At LMANTius: etiam
exprimi ci avi, minime Angelicae Alaestris, ut contendit ni LLEvius; S putem DILLENIUM de alia omnino planta, potius loqui, quam de Cari folia EAuu INORUM. Inconceptibili errore LINNAEus omnibus in editionibus etiam in systematis Naturae decima reformata, Seseli hanc se aer inclusit, dum tamen exstaret exacta I. EAURINI seminis destri
199쪽
VA ILLI ANTII, etiam iam Diribus locis monuisset MALLE Rus, vel ad Peucedana vel ad Selma spectare ; quasi horum virorum latui essent lab rest sed mlus est, qui eos spernere possit L INNAEust huius sectae alii modestius secere, alii audacius; Enumeratio nodum transiliit, ct sicco ut dicunt, pede insalutato hospite de cive austriaco ne vocidam iniecit, Elenchus contra Magistri regulas, Seseli exemit, & Setinorum collegio
cooptavit; at certum est hane stirpem, ex illarum specie esse, quae ex universo LINNAEI systemate determinari non possit, involucrum utrimque nullum habet, ut recte v AILLIAM TIus observavit, ct ego nunc cinram video, & per plures annos vidi, ut caducitas L INNAEo adstrueta inexcusationein adferri non possit, ut igitur nec Selmum, quod duplex postulat involucrum, esse possit, nec Sesti, quod simplex sbium, S misnus requirit: quodsi ct hinc inde ligulam unam, alteramve minorem, ex succi nutritii abundantia proserat, non ideo Sesti esse potest, quaa- , tum ego enim novi, semen lato compressiim, margine alatum, Pastin ea aut Selini, semen non est Sesesi. Sed etiam ultimo inseparabiles inquatuor plantis dissicultates HALLE Rus invenit, ct Carriotam I BAUHi NI suum Peucedanum secunduin facit, dum latetur tamen & solia Selini tertii sui hula esse& iconem v AILLIANT ii, quam citat, Siam itio primo sis nullorcim csse: ΚRA ME Rus vero noster Florae lappcmicae at ustoritate inductus, Carviosiam L .EA nostram, seu vA ILLI ANTII plantam, Set num tertium HALLERI, primum facit, hinc Selinuin pala sere botanicorum esse coutendit, cum synon imis, quae meae plantae non convcniant. Ego vero minime perspicio, qui Carvifolia v ILL ANTII unquam cum Solinis aut 'sesinis conferri, aut confundi possit, non enim novi cx his Plautis unam, quae vel Camfusia solia, caules, flores haberet. Observatio II. hi exemplari huius plantae hoc anno 1763. ab amicissimo Viro x pyrio S. C. R., ct Apostolicae Maiestatis apud Tergestiunos Physico, nunc Serenis. Archidiac. LEopo LDI Archiatro flores albidos ante maturitatem rubentes, & involucrum partiale video. Observatis III. Haec quidem ita definiveram omnia, meis & ab rum laboribus inductus, dum Viennae omiuima primo appareret speci rum Plantarum LINNAEI editio altera, in qua Carseoliam Seseli expui ctam ad Selina relatam conspicio, nec meam plantam, nec illana VAlLLIANTIi, aut CHABRALI amplius agnosco, nee priora synoesma invenio,
200쪽
sed alia a nostra planta perquam aliena. Sed iam antea monsti avi mr-LENII descriptionem plantae nostra minime convenire, & nunc dicam, Angelicam sylvestrem a Ivi NI T. 18. pictam, ne habitum quidem nostrae plantae habere, nec semen, nec flores, nec exstantia stamina nostrae plantae essse; minus adhuc feliciter nostram plantam Selino foliolis sim tim lacinialis, latiuulis trifidis obtos in spinulam terminatis G ME LINI FARSola. p. 2o . T. 48. conferri, dum nec lρcinulae adsunt, nec trifidae, sed longae si itisque latae laciniae, nec pistilla seu istus reflexa, quae in suam di γgnolim L INNAEUS adducit, conspiciuntur, ut denuo concludam, Sel, num meum Carrifolium esse illud cis Aa EI ex icone, V AILI.IANTII exicone, I. BΛUΗINI ex descriptione, nullo modo vero aut Seseli Carvis lium L. Spei. edit. I. Systematis Naturae editione X. aut Sesoli montanum Syre. edit. H. aut Selinum Carvifolium Fausdem Specieram editione II. Nam nec pedunculus sub umbella ullo modo crispatur, nec involucrum unia
versale, quod nunquam in erumpentibus ex praelonga vaginula umbellis nec in magnis adultis deciduum vidi, dici potest, nec putata alba sunt, sed subtus certo rubent O semper. Denique Camisellam ci ABRAEI dixi, quod S primus plant, delineaverit & aliqua tamen sint licet aliorum icones S deseriptiones seniper mutuaretur huius viri in rem botanicam ct aliorum pene multorum, quorum hodie florae a his N Ago & aliis discantur nomina, etiam maiora merita.
Sed etiam nunc hoc deserere pensum nequeo; ct quid demum est pseudo-Carvi solia Lis ΜΑΕ1 3 estne I. Selinum soliolis pinnatim lacuitatis. GMEL. p. 2o . T. 48. quod in Synon imon suae plantae citat Cl. LINNAgus 3 consillius habet a ME LINUS plantam suam, quam certe omni alio melius comparare potuit, sorte esse Selinum radice susi formi multiplici involucro universali nullo. RALL.hesu. p. 443. & Hallerianae descriptioni, o Lobelianae iconi satis bene r spondere, nihil de habitu Carvi innuens, nec de fore, nec semine. Godsi aliquis mihi sit coniecturae locus ex GMELINI icone, ut suit LIMNAEo, crediderim iconem G MLLINI maximam habere convenientiam eum icone Seseli paloris lactescentis c. B. νυδε. p. 85. & semen, quod iconi suae adiecit c. 3 uui Nus pistilla fructus reflexa habet & involucrum
universale caducum, ut vel inde GMALINI plantam ad eam HALLERI accedere propius, quam ad illam LINNAEI pateret; sed sola conita iura est,