Liber de curandis hominum morbis

451쪽

Colicus dolor. 4 7

est, ut caussae iis praesidiis, quae saepius iam proposita sunt, tollantur. Colicias dolor. Olim quidem crassorum intestinorum tantummodo dolores ita vocabantur, ilia oriam dolorum nomine ad tenuium intestinorum affecius applicato. Iam vero Pasylo iliaca dicitur is colicus dolor, qui pertinaci obstipatione continuoque iunctus est

vomit N.

Observatus in Pictavia dolor coli us ex a Cid O-rum vinorum nimio usu , Pictonum. OIica dicebatur. Iam vero quiviS gravissimus ac pertinax dolor, cui artuum facile resolutio supernascitur, vel eo Domine, vel rachialgiae, ob spinae dorsi assectum , insignitu T. Ubi inflammationem intestinorum is dolor excipit , colicus dolor proprie Don appellatur, Plurimum autem in quovis eiusmodi dolore interest, cavere, ne inflammatio oriatur, Ex toto autem id perficitur mollientibus externis, sanguine vero misso, cum is abundat; alvi lotionibus, dum compressa est; vesicatoriis denique, quae cam forameXcipiunt, abdomini admotis, ubi pertinax adest nervortim distentio. Circumspecte autEm imporandae sunt alvi lotiones irritantes, simulac inflammationem eK alvo com-

452쪽

428 Colicus dolor.

pressa extimescimus: tabaci enim sumus et excitare inflammationem et augere valet. Tutius saltem in ambiguo casu tartarus adhibetur emeticus, qui resolvendo simul agit, adhibetur etiam ala foetida, ricinique oleum, quod ore tutius sumi potest. Praestant autem ceteris adversus pertinaceS Oh- structiones praesidiis et aqua frigida et fixus aer. Elicitur is aer in vitro, cuius lateri flexilis tubulus appositus aerem illum in intestinorum tractum ducere potest: protinuS autem vel frigida aqua, vel, ubi haec alvum non liquat, clysma molliens iniicitur. Ad haec aqua frigida perfundantur artus inferiores ipsumque abdomen, sumatur ricini oleum magnesia gummique arabica subactum; quibus rite adhibitis praesidiis prosperrimum utique successum exspectari posse confateor, maxime, cum ceteriS rationibus satisfacere studemus. Per caussarum digerentiam diducitur ea valetudo in sequentes species: I. colica JIatulenta. Qui imbecillis praediti sunt ac teneriuSculis intestinis, saepius patiuntur dolores , qui subinde, propter alvum pertinaciter adstrictam, Consumere ipsos possunt. Quod si nullam adesse materiem constat, aegri autem aliis statibus frequenter affecti, tumidam iam

453쪽

ventrem qIeruntur, qui pressus vero non dolet, quod si denique per colon maxime dolor protenditur, coniecturae Iocus est, flatUS a Cervatos ac Coercitos effecisse dolores: ii autem flatus quemvis etiam alium dolorem colico in Comitari possunt. Ρraesidia petuntur e X mollientibus, quibus ah domen inungitur: permulcere id frequenter etiam oportet. Ρcrluenda cum his alvus mollientibus est aut saltem iis, quae non vehementer irritant: quae ubi non iuvant, aqua frigida Commode et abdomen fovetur et intestina perluuntur: ea enim magis Contractilia fiunt, ut flatus expellere possint. Doinde salubri victu praesidiisque, quae Corpus firmant, prospiciendum est, ne denuo natus gene

I. Colica Pituit a. Eiusmodi dolores observantur, in quibus tenax

pituita et vitrea eXcernitur, adlevato aegro, vel eodem modo affecto. Sedatis gravissimis distentionibus excretaque cum adlevamento pituita, per aliquod tempus eum exhibetur. Dum autem excretio non amplius adlevat, perveniendum est ad ea, quae fir, mant et adstringunt. Idonea autem maxime sunt et alumen et terra CaleChu. 3. Colica verminos

454쪽

Pueruli et adolescentes doloribus saepius vexantur , qui, vermibus moti, hi S e X pulsis desinunt. Facile ibi locum mutare alvumque raro Comprimere solen l. Eiusmodi dolores in Lapponia observantur, quia gordiis in aqua nidulantibus oriri dicuntur.

h. Colica bili a. Saepi sume sordes excipiunt biliosas, quin non

raro populares eiusmodi morbi animadvertuntur. Eodem autem, ac in se bre biliosa, modo agendum : prospiciendum tamen utique, ne inflammatio subnascatur. Abundans sanguis e vena mittendus, sedatoque parumper spasmo sordes ea via eliminandae sunt, quam natura eligere videtur. Cum nondum turgent, id promovetur saepiustam sanguine misso quam vesicatorio super abdomendato. Rheum vero hic fere alienum est: Commodius exhibentur et cremor tartari et tamarindorum pulpa manna subacta. Quae praesidia ubi lentius agere videntur, ad salem Gla uberi protinus refugiendum est. Simul ac vero turgent sordes, vomitu citato expellantur. 5. Colica haemorrhoidalis. Acerbissimi saepius dolores excitantur sanguine in venam portarum vehementer irruente aut in ea-

455쪽

Colicus dolor.

dem stagnante: restituendus ibi statim sanguinis cursus per haemorrhoides est. Ubi urgent symptomata, protinuS e pedum venis sanguis mittendus: quo illa Vero non Urgent, culi imponenda, quae molliunt spasmosque sedant; exhibeantur praeterea sales solventes an oque hirudi.

Experiri etiam opus est, adsintne aliae caussae, quae stimulo quodam sanguinem in vasa intestinorum adliciunt. Huc reseruntur et ii dolores, quibus mulieres a menstruis desectae, aut imminente eo Cursu premuntur. Egregie autem iuvare solent res solventia eaque praesidia, quae corpus firmant stasesque resolvunt.

6. Colica hysterica.

Praeter emollientia et optum in insultu ipso congrua, avertenda deinde manifesta irri amenta sunt, eaque imperanda, quae adversus hystericum

morbum valent.

Praegressis, e . g. animi affectibus bilisque suspicione mota, utiliter adhibetur ala foetida, laxante quodam subacta. . colica tib acribus ingestis. Dum ciborum copia eos dolores effecit, egerendi sunt: acribus autem medicamentis opponantur demulcentia et oleosa. Absorbentia adversus

456쪽

Colicus dolor.

acida acria commendata aerem nonnunqua in evolvunt denuo irritantem; satius itaque est diluentia propinare et involventia. Cum arsenicum aut mercurius sublimatus ingesta fuerint, initio, praeter lactis copiosum potum, egregie inservit hepar sulfuris, quo partim ea venena destruuntur partim involvuntur. Maxime autem prospiciendum involutioni et excretioni eorum. Utri que sint idoneum est ricini

oleum.

Ouod si vero venenum iam cludum transierit in sanguinem, protinuS confugiendum est ad anisi

oleum, quippe quod non solum mitigat Ied sudores

etiam movet.

S. Colica saturri IIcr. Va Dores pluiti bi absorpti, aut adhibita, vel inscio aegro ingesta saturnina doloreS etacitant, vehementia Pictoniam Colicam aequantes, quibus facile supersunt artuum resolutiones, maxime laperiorum, nervorum etiam distentiones. Egregie autem oleola opitulari dicuntur. Alii suaserunt acetum copiose sorbendum esse, ut partes plumbi solvantur eXcretionique idoneae fiant: neque tamen etaperientia id satis adhuc confirmatur. Ex magis speciosas Vero argumentis Commen dandus

457쪽

Colicus dolor. 435

dandus est mercurius, Cuius usum experierit1a testatur.

Alvum pertinaciter adstrictam ricini oleum sol verse solet. Raro tamen ad sanitatem penitus per

3. Colica rheumatissa. Eo nomine appellandam duco speciem quandam, quae dolores excitat, in mulieribus partuum dolores referentes, quae alvo admodum compressa stipata est, homines autem Corripit, rheumatismis faventes, solvitur deinde sudoribus copiosis urinaeque sedimento, cui etiam facile resolutiones membrorum super nascunt tr. Quandoque excipere solet intermittentes febres

Commodissima autem et expeditissima sunt tepida balnea, fomenta mollientia, alvi lotiones atque ea remedia, quae stases resolvere possunt et cutim mollire, e. g. sulfur antimonii, mercurius dulcis et tinctura guaiaci volatilis. Ubi febris inisermittens fortuna arcessitur, quod subinde accidere solet, circumspecte exhibendus est corte X pertivianus, consultius autem confidimus sulfuri aurato, cum resolutiones alioquin superstites sanescere fere non soleant. Colica sicca aut nervosa, Americae incolis familiaris, cui vitriolum coeruleum utiliter opponitur,

458쪽

eaque, quae in Iaponia frequens, moXa et acupunctura curatur, huc referendae esse videntur.

ob servati fuerunt gravissimi dolores colici in Gallia ex acidis vinis, in Anglia vero e X pomorum succo fermentante. Congruit autem utraque , sive vehementiam spectaveris sive curationem, cum colica rheumatica: ratio tamen potius diluendorum humorum habenda, atque, ut a cor tollatur, absorbentia ceteris reme diis admiscend 8.11. Colica arthritica. Podagra vel repellitur, vel, priusquam arti Culos Corripuit, occupat et ventriculum et intest 1-Πa, excitatis doloribus colicis acerbis et periculosa S: cir crinaspiciendum autem est, ut epi pasticorum et diat horeticorum ope materies ad articulos de

seratur.

12. Colica catarrhialis. Aptissime ea hoc nomine appellatur, quae in rheumaticis constitutionibus incalescens corpus, si se gore derepente admisso , afficit. Differt a rheumatica , quod citius, statimque post admissum frigus

oriat Ur.

Antiphlogisticam autem rationem cum mollientibus coniungere Oportet. Colica ab acido Primariam Uiarum.

459쪽

Colicus dolor.

Favent nonnulli acori, qui eam adipisci potest acrimoniam, ut gravissimos dolores Colicos excitet. Nascitur autem is a cor potissimum ex obstructis abdominis visceribu S.

In ipsis insultibus ea exhibeantur, quae spasmos

sedant acidumque absorbent, deinde Vero commodis praesidiis obstructiones reserare oportet.

14. Colica a mei tessi febrili.

Materiei febrium intermittentium aliquid in intestina abscedens , colicos exalperat doloreS. Eo autem modo agendum, qUem ad alias meta- stalas suasimus, potentiora tamen simul solvetitia admittenda. 15. Collea ex obstructionρ canalis intestinorum. Coarctant saepius intestina faeceS durae, fructuum nuclei, calculi intestinorum callosaque eorum durities. Reserendi huc et ii videntur colici dolores, qui herniis inflammationes et distentione Correptis, ne que in abdomen repellendis, supernascuntur. Ρriori casu mollientia sola alvumque ducentia commoda sunt; in posteriori vero provoluta intestina intus cogantur vel manu, vel fomentis mollientibus et aqua calida, vel denique ferramentis.

Ubi nondum inflammata sunt intestina, eXΡeditissime iuvare solent et nix et aqua frigida. Ee a

460쪽

Colicus dolor.

Mollientia fomenta super abdomen data ibi locum obtinent, ubi annuli ab dominalis coarctatio spastica symptomata ea e XCilavit. Quod si vero inflammationem supponit, protinus incidenda sunt herniae velamenta. Neque tamen eo minuS Curiose antea explorare opus est, an Vere e XCitetur is dolor Coarctata hernia. Neque ratione id carere videtur, ubi subito protinusque in annulo ab dominis ortus, ibi etiam gravissime dolor saevit, cumque reponi potuit hernia, antequam dolor appareret, id autem nequaquam nunc fieri potest. Existunt casus intestinorum intus susceptorum,

quibus pertinacissima excitatur obstructio, cum stercorum per vomitum eiectione. Dicitur ea aegritudo Σοl DIUS.

Varii medici ad incilionem abdominis confugerunt, ut contorta possent intestina explicare. Neque tamen adeo explorata sunt eius volvuli signa, ut iuxta eadem tam periculosain curytionem instituere liceret.

Subsiston dum itaque mollientibus iisque remediis, quae spasmos mitigant, frigidisque so mentis, ni inflammatio iamia in adsit. Nonnunquam observatum est, partem intestini intus susceptam, secedere atque per anum eXcerni.