장음표시 사용
251쪽
26 . Locus natalis species distinctas non tradit
Locum non debere Nomen Specificum intrare , multae rationes suadent. I. Nullus facile adiret Iaponiam , Caput Bonae Spei , Peruviam , ut noscet plantam. a. mutatur saepius Locus Alpini plantae omnes summeque montanae , extra alpeS paludos se evadunt. 3, non unicus est locus ejusdem speciei: Lapponia , Sibiria , Canada , Asia , America easdem saepius alit. q. Hortus Paradisiacus coercet saepe ex toto orba plantas. 3. Quis plantam sibi porrectam absque loco non studeret dignoscere. 6. Bolanicis in Herbario , Medicis in Ρharmacopolio arridet' nosce species. 7. Respectivus est locus ad nos, nostramque cognitionem in Europa. Planta sine loco concipi nequit; accidentalis tamen est, licet proximus ; mutabilis vero maxime , hinc nequit nomen specificum intrare. Erronea Nom. Specisio. a loco desumta statuimus omnia esse, sive ea a Solo , sive sumta sint. a Regione , sive a Frequentia de
Acrosticum Septentrionalium. campestris Ealceolus Mar. Lapponum Rd.
Suecica Mor. Mentha arvenis Acetosa Mosco vitica Mor. aquatica Cochlearia Danica C. B. Alsine nemorum, Cochlearia Batavica Hr. pratensis Cochlearia Britannica Dol. littoralis Cochlearia Anglica.
Pulmonaria Gallica.dumetorum Tamariscus Narbonensis. Glaux maritima Iris Florentina. Sedum rupestre Salicornia Cretica. Muscus amans uvida Aster Atticus. Erysimum juxta muro F. Ranuncului
252쪽
a Frequentia. oenanthe rara R. Clematis peregrina C. B. Valeriana hortensis Scabiosa compiunior L B. Hydrocotyle vulgaris. Muscus vulgatis inus.
Iris Iris Lilium Stoechas Fritillaria
Chalcedonica, Damascena. Persicum. Arabica.
Capitis Bonre Spei. Noure Anglia. Mari landiea.
Bra silienss. 26s. Tempus forendi vegetandique maxime fallax est differentia.
Tempus est accidentale plantae , nec in planta existens , sed potius Planta in tempore; mutationi obnoxia sunt tempora plantarum, nec partes earum constituentes. Plulienetius cum coaetaneis introduxere ex Indiis vastissimam plδntarum messem, nec genere, nec specie definitam ;nescio itaque an majori solanices emolumento , an onere majore. Destruenda est domus fundamento infido insediti : cata, reaedificanda solida; quidquid e veteri inservit menda, rejicienda vero reliqua, licet opus tarde fasti sium adtingeret; Sic etiam in nominibus specificis , ut tandem firmo stet talo Scientia. Erronea Nom. Specis a Tempore desumta judico, sive ea ab Anno , s. a Mense , s. ab Hora desumta sunt. ab Anno. Tuli pa prσcoae. Tuli pa serotina.
Geranium resis ali. Crocus autumnalis. Aconitum hyemale. a Mense. Rosa omnium calendarum.
Viola Martia. Rosa Majalis. Boletus Iullii mensis D Boletus Augusti mensis D.
266. Color in eadem specie mire ludit, hine in disse
rentia nil valet. Coloris inconstantia in animalibus domesticis praecipue elucet. Colore in floribus nihil inconstantius est; Rubri & creru et flores inter omnes facillime & saepissime in Album trian
253쪽
2Irploros Mirabili, & Dianthi barbari in eadem planta diverso colore ferunt corollas. Color maxime sensum subtilissimum attrahit & delectat. Summa itaque oscitantia facillime ad colores revocabant veteres , sed nimium ne crede colori. Anthophilorum studium inde natum in opprobrium artis , ut mortalium nulli longius extra Oleas Vagari videntur; patet hoc ex Tulipa, Pu atilla, Ranunculo, Hyacintho, Primula. Tourn ortius castra anthophilolaum intrans, vidit, tanquam polyedro, in uno Hyacintho 63 , & in unica I utipa 93 species, quam re ipsa essent, plures. Erronea Nom. Specif. a colore desumta , statuimus esse omnia ,sive haec a Flore , s. a Fructu , s. a Seminibus , s. a Radioe s. a Planta , s. a Foliis, s . per Imaginationem desumta. Colorata folia dicuntur, cum alium assumant colorem, quam
viridem. Haec variant maxime & saepius colorem peregrinum deponunt. ALBO-ΜACULATA r Cyclamen, Acet a statica, sanun . . cuilus repenS , Trifolium Albilin, Amarantus emarginatUS. NIGRO AIACULATA Ranunculus Ficaria, hederaceus, Arum, Galeobdolon D. Hypochoeris, Pescaria ferrum equinum referens T. Orchides. RUBRO-ΜACULATA : Ranunculus acris, Nymphoides folio maculis purpureis notato T. Amarantus tricolor.
LINEA ALBA Arundo indica cornut. Phalaris gramen pictum, & subtus Empetrum. I 1ΜBO ARGENTEO : Leae T. Buxus T. Caprifolium Ta Planta. Bras ica siridis.
a Flore. Primula veris luteo fore.
rubro. albo. ferrugineo . Auricula ursi s. coccineo. purpureo. violaces. variesais,
254쪽
via a Fructu. Melo seu stu Iuleo. Cucumis fructu albo.
Popo fit ictu variegato. Prianus fructu atrocaruleo.
Prunus fructu saxo. Prunus fructu cerei coloris. a Seminibus. Papaver semine albo. Papaver semine nigro. Sinapi semine ros. Sinapi semine Iutes. a Radice.
Daucus radice atro rubente. radice aurantii coloris.
radice lutean Foliis. Agri lium fol. ex lutes-varieg,
Ocynaum maculaturit. Esula punctis croceis notata.
Malva foliis margine superius micis fulphureis ad solem splendentibus donata Moris.
Alypum f. Frutex terribilis. Campanula pulchra I. B. Filix scandens per ulchra str. I inciana flore pulcherrimo T. Filix saxatilis eleganti ima.
26 . Odor speciem nunquam clare distinguit.
Olfactus exantinat tenuissima ossiuvia ; obscurus maxime inter sensus ; genera paucissima nominat. Variat omnium facillime odor , & diversus in diversis subjectis. Quot corpora olida, totidem distinctos esse odores, etiam in eadem specie , patet ex canum indagatione heri in
turba hominum. Odores limites determinatos non admittunt, nec definiri possunt ; adeoque inter characteres nostros Vagos ex landi pro nota characteristica. Erronea Gm. Speci . merito proclamamus ea omnia , quae pro differentia olfactum admittunt. a Speciebus odoris. a Plantis aliis. Hypericum hircinum. Ocymum caryophyllatum C. B. Melo meschatus citri odore, Agrimonia inedio modo odorata. M. anisi odore. Arbor merdam Olens. forniculi odore.' Tempore. Odore. Hesperis noctu . OlenS. cinnamomi Odore. Caryophyllus inodorus. ruice odore. yyracis liqv. odore,
278. Sapor pro ratione manducantis saepe variabilis est , hinc in disserentia excludatur.
255쪽
AE tates diversae diverse judicant de lapidis . .
Solum diversum & clima mutat saporeS.. Cultura edulcorat acida & acerba. CICHO RiUΜ sylvestre amarum. LACTUCA sylvestris viros a. ALLIUM in graecia foetoris expers. APIUM palustre ingratum.
MALA in sylvis acidissima. Horreos fructus Pyri , Mali , &c. tam numerosa soboleplificavit, ars fomaria, ut Ρyra 172. Ρoma 2CO distincta, produxerit Teste Boerhaavio ,) quarum singulae solent
proprio nomine condecorari, ob singularem saporem. Erronea Nom. Spec . a sapore ludicra sunt omnia, hinc indifferentiis omnino. excludenda judicamus. a Planta. a Fructu. Apium ingratius. Pisum cortice eduli. dulce. Ρyrus fructu faccharato Ore Lactuca opii succo viroso. deliquescente. mitis.
ministrant. Species ut noscatur , debet methodo veterum experimentum fiori in anima vili. Hippomanem si gustes, videbis experimenta periculo
Pharmacopeorum plantae & nomina inter synonyma sint: isti non magis nomina praescribant Bolanicis , quam ipsi , ex Bolanicis principiis , recedunt a suo usu. Anne ex uno genere Convolvuli, Thurbith., Mechoa canna Scammonium , &c. pharmacopeorum gratia conficienda, contra leges Creatoris, totidem genera 'Anne ex una eademque Punica plura genera plantarum condenda, ex Floribus Bala usium , ex fructu Cra natum , ex cortice fructus Mulacorium I Sit menx Sana in Sano corpore. Erronea Nom. Specif. pronunciamus esse omnia , quae vires aut usum in se comprehendunt, sive ea ab ossicinis , sive a salubritate , sive a diaeta , sive ab oeconomicis, s. alta Historicis notam acceperunt.
256쪽
a Pharmacopolis. Agrimonia osscinarum C. B. Calamintha cicinarum Germa nide C. B. Martagon Aichim arum Lob. Hieracium usuale Rd. a Vita. Solanum Lethale. Aconitum Salutiferum. ab Oeconomicis. Genista scoparia. Rubia tinctoria. Dipsacus fullonum. Ricinoides, ex qua paratur Tour
a Viribus. Menyanthes anti corbutica. Rhamnus catharticus. Solanum Somniferum. Solanum furiosum. a Dierta. Pisum cortice eduli.
Pisa, quae simul cum folliculis
comeduntur Volli. ab Historia. Punica, quae Malum Granatum fert. Canellifera arbor , cortice ignobiliore , cujus folium Malabathrum ossicinarum.
a. o. SEXUS nullibi species diversas constituit unquam.
Intelligitur heic Sexus Dioicus maris & feminae, non vero sexus Monoicus, Hermaphroditus, &c. eX. gr. in RUMICE, Spe cies Acet ori mares & feminae s. Dioicae sunt; Peta spinosa Androgyna seu Alonoica; Lapatha Hermaphroditae seu Monoclinae. Acetosa alpina digyna. Has notas inservire pro Differentia specifica nullus negavit. Autores plurimi I. B. Raj. Tournes constituerunt ex sexu maris & feminae diversas species , quas uti solo sexu disse rentes , negamus esse specie distinguendas. e. gr. Urtica Mas & Femina. Cannabis Mas & Femina. Humulus Mas & Femina. Erronee ob sexum distinctum veteres dictinxerunt species , ubi sexus diversus non fuit, sed diversissima planta , eX- gr Mas O Femina ἔAnaga IIis Aristolochia
Orchis Paeonia Ptilegium Quercus mphytum
257쪽
DIFFERENTIA 27 i. MONSTRO SI Flores 1 so) & Ρlantae a Naturali
bus originem omnes trahunt. Flores Multiplicatos, Ρlenos & Proliferos diximus β. II '. 0o. ΙΣΙ. ΙΣ2.. esse monstrosos β. IIO. M ortos a simplicibus. Distinguimus Creatoris artificio distinctas species a. Naturaeludentis varietatibuS. Fiunt haec monstra frequentissime a culturae mangonia dc nimio alimento. 1,Ionstra animalium nullus pro distinctis speciebus unquam sumsit, ergo nec plantae sumantur. Demantur e Bolanica Flores majores, multiplicati, pleni, pro liferi, & exulabit numeros a Grex, quae Bolanicen di
2 1. PUBESCENTI A si 36 : VIII. ludicra est disserentia ,
cum cultura sepius deponantur. Spinas & Uinucieni hic sub pubescentia intelligimus quam
plantae saepius exuunt a loco Vel cultUra Cultura facit ut miro modo mansuescant ferocissima animalia mi quod idem & in plantis evenire quotidie observamus. Dux feroi fit Taurus mitis. Canis sylvestris ferox fit Canis mansuetus. Spin re arbores cultura saepius deponunt Spinas in Hortis ; &ex acerbo fructu mitem porrigunt. e. gr. , Citrus , Limon , Aurantium, Me pilus, Oxyacantha , Gro sularia , Cynara. Cichorium sylvestre est foliis sinuatis dentatis aspe--. ris, sapore amaro ingrato.
fatiuum est foliis magis integris, levigatis, sapore grato. HIRSUTIEs loco & aetate facillime deponitur. Fagus primo , e semine vel gemmis enata, hirsutissima L
Heliocarpus tenella foliis tomentosis est , adulta Vero glabris Trium otia pusilla tomentosa est , adulta hispida. perula odorata in sylvis villosa , in apricis scabra fit. scaria amphibia in aquis glaberrima , in siccis scabra. Thymus serpillum in campis glabra, in maritimis arenosi&hirsuta.
Scabiosa succisa in apricis glabra, in sylvis subhirsuta. . Plantago Coronopus in humido soliis glabris integris, in sicco hirsutis dentatis.
258쪽
16 DIFFERENTIA.Lilium Martagon in sylvis hirsutum, in Hortis glaborru
Alohemilla palmata in apricis exsuccis glabra flavescens, in spongiosis umbrosis viridis hirsuta. CLIΜA mitius facit plantas mitiores , uti durius easdem duriores reddit, & saepe quasi pelle induit. Ad hirsutiem itaque & spinas non nisi summa necessitate cogente con fugiendum est :Pentaphylloides palustre rubriam , crassis & xillosis foliis , Decicum & hibernicum. Ρluli. Bugula non crenata tamentosa suecica. Pluk.
273. DURATIO saepe magis ad locum , quam ad plantam pertinet, in differentia itaque eam adhibere non
arridet. Calidae Regiones, quae aestate perenni gaudent, plantas alunt toto anno vix perituras ; hinc plurimae in illis regionitus plantae perennes & arborescentes evadunt, quae apud nos annuae sunt, uti Tropaeolum , feta, Major ana , Mais arborea, Oc. Frigidae regiones e perennibus plantis annuas faciunt, Uthmtra oriam , Ercinum , Oc. A Duratione itaque, nisi manifestis ima sit, nulla differentia petenda.
27 . MULTITUDO IJerbae sepe loco mutatur. V usi hila, 'ας GR. e serendo plerumque sese immenso
Multiplicantis plantae vel in solo , vel in radice, Vel in caule , vel in foliis , vel in fructificatione.
musti caules. ex eadem radice pro-hi, , , Τ. - 'l'V- ς R idns , cum cespitos a ceteroquin nubis oti A. ' δ''ςy0 unicum caulem difficile progermitatis, , , ' ' Oulis Versus radicem truncatus, in
ξ 'Uisu 'S. P Rata, cum plures caules connoscantur , Fit idem aedio & compressiis.
Ji Plures caules enascentes cogantur penetrare coarista-
259쪽
coarctatum spatium , & parturiri tanquam ex angusto utero ; sic saepe in Ranunculo . Beta , Asparago , Hope ride , Pinu , CeIosia , Tragopogone , Scoronera, Cotula
foetia. Bela lato caule C. B. Amarantus crisatius. Plicata dicitur Planta, cum arbor vel ramus excrescit mini
mis intertextis ramulis , tanquam Plica polonica ex pilis , ceu instar nidi Ρicae, quod Vulgus a malo genio ortum arbitratur; frequens apud nos in Betula , praesertim No landiae, in Carpino Scaniae, nec infrequens in Pinu. Crispa 83. 63. folia fiunt , cum foliorum peripheria augetur , ut circumcirca fluctuet quasi undatus limbus. Bullata folia fiunt ex rugosis , cum discus non ambitus multiplicetur , ut inter rugas ascendat substantia initar Conorum , subtus concavorum : uti plurimae Saluiae
Flores multiplicatos, plenos, proliferos ex simplicibus oriri, ex antecedentibus ΙI9-Ι22. Ι O-2TI Varietates loco specierum sunt Variae plantae, quae numero auctae sunt.
Ophioglossum lingua b da. Barth. Plantago Dica bisida.
et s. RADIX 81) differentiam realem saepe subministrat
ad eam tamen , nisi omnes aliae interclusae sint viae ,
non confugiendum est. Si alia supersit constans nota , ad radicem non confugien dum non enim licet facile in hortis plantas eradicare in Herbariis non facile transfertur radix ; in vivis plantis oculis nostris se subducit etiam radiX. Quo facilius dignoscuntur plantae , eo melius, sed necessi tali nulla lex posita est. Seillae dissicillime ab herba distinguuntur , a Bulbo tunnicato aut solido , aut squamoso , facillime. Orchides tuto non distinguuntur , nisi radices libro se ,
subrotundin , aut testiculatae in auxilium vocantur. Fuinariae bulbosae radice cava majores & minores. radice non cava majores & minores-
sunt tantum varietates, ut monstrat habitus totius
260쪽
plantae; huic etiam calyX vix oculis manifestus iabracteae a reliquis diversae.
2 6. TRUNCI 8a) notae differentias saepe optimas
edunt. Catilis in multis plantis ita essentiales praebet differentias , ut eodem to , nulla certitudo speciei. Catilis angulatus plures species distinguit, vix aliter distinguendas. 'pericum Andro tremum Fl. suec. 626. caule tereti. Hypericum perforatum Fl. suec. 627. caule ancipiti. pericum A cyron Fl. su. 6ῖ . caule quadrangulari. Convallaria Polygonatum vulgare Fl. suec. 2 T. a caule ancipiti. Convallaria Polygonatum maximum Fl. su. 2 7. b. caule tereti est. hinc posterior Convallaria foliis alternis, caule tereti pedunculis multa loris prior Convallaria foliis alternis , caute ancipiti, pedunculis uni loris dicenda est. Hedysarum Fl. Zeyl. 286. caule triquetro notabilis.
Lupini species vix nisi per caulem, aliis simplicem , aliis compositum , distinguerentur. Culmus quinquangularis & sexangularis est optima disserentia Erio catili Fl. Zeyl. 48. 49. JO. Scaptis trique ter distinguit Fl. suec. 337. 3 2. a reliquis. Petioli alati s. latere utrinque membrana auci i pulchre distinguunt Aurantium a congeneribus & Hedysarum Fl. Zeb l. 286. Pedunculi diphylli s. foliolis duobus oppositis instructi, iisque capitulo subjectis, eleganter Gomphrenam Fl. Zeb l. II 3.
a. 77. FOLIA 8; elegantissimas naturalissimas differen
tias exibent. Natura in nulla parte magis fuit polymorpha , quam in foliis , species numerosissimae, studiose a Tyronibus
Commendant se Folia pro differentia , quod speciosissima sint, quod species facie diversissimas efficiant, quod facillime cillerentias subministrant; hinc a foliis plurimas meas disse rentias in nominibus specificis mutuatus sum , uti patet con terenti Hortuin cli fortianum, L fallensem , Floram Sueci-