장음표시 사용
281쪽
3o6. Nomini Generico VII.) & Specifico VIII.) etiam varians, si quod 138), addi potest.
Varietates sunt plantae ejusdem speciei, inutatae a caussa quacunque occasionali. Usus varietatum in oeconomia , Culina, Medicina necessariam reddidit earum cognitionem in vita communi; ad Bota nicos caeteroquin non speetant varietates, nisii quatenus Bolanici curam gerant ; ne Species multiplicentur aut
Evidentiores varietates , Ob usum publicum , ad finem disse rentiae inserat Bolanicus , ubi necesse est.
3o7. Nomina Generica , Specifica & Variantia liteseia diversae magnitudinis scribenda sunt.
Nomen Genericum pingatur literis majoribus Romanis. Specificum literis mediocribus & vulgatissimis. Varians autem literis minoribus currentibus vulgis dictis. Fiat hoe ut Varietas distinctissima tradatur a Differentia CONVALLARIA scapo nudo ; corolla plena. CONVALLARIA scapo nudo; corolla rubra. SAXIFRAGA alpina eri coides ; sore purpurascente: SAXIFRAGA alpina ericoides ; fore caeruleo.
PENTAΡHYLLOIDES palustre rubrum; crass O villosis foliis.
3o8. Sexus I q) Varietates naturales constituit ; reli
quae omnes monstrosae sunt. Dioicae plantae constituunt unicum modum varietatum Vere naturalem , in Mares & Aeminas distinctum , quas nosse& differentiis addere Bolanicis perquam necessarium est. Veteres , ignari fundamenti Decundationis plantarum, Mares pro Feminis & Feminas pro Maribus assumsere , quod sedulo vitandum. e. gr. Mercurialis mas. T. Cannabis. mas. L. B. , sunt feminae. Lupulus mas. T. O3Q9. Varie-
282쪽
catae , mutilatae : in numero , figura , proportione& stu partium omnium, nec non saepius Color, Odor, Sapor & TempuS.
Modi primarii varietatum sunt sequentes :Corollae Mutilatio I I9. I 8 . Multiplicatio II. O. Ι26. 727. Impletis 12 I. Ιj1. Prolscatio 723. II. . Caulis Luturiatio F ciculata 27 Plicata 2Tq. Foliorum Luxuriatio Cri pa . 3II. Dullata 3II. Herbae Color h. 266. Odor 267. Sapor 268. Magnitudo 26o. Tempus 263. 273. Coloratio soliorum. Buxus foliis per limbum aureis. T. Aquisolium spinis O limbis argenteis. T. Alaternus foliis eae luteo variegatis. H. R. P. Saluia foliis ex viridi O luteo variegatis. H. R. Ρ.' Aloe sobolifera foliis eleganter variegatis Herm. prodr. Caprifolium perfoliatum , foliis sinuosis O variegatis. T. Urtica urens minor foliis ex xiridi O rubro eleganter varie gatis. Rudb.
Gramen paniculatum aquaticum , phalaridis semine , foliuvariegato. T.
3 Io. Varietates levissimas non curat Bolanicus sy). ANTHO PHILI , nimia industria & assiduo inspectione , in
corollis florum ea miracula observarunt, quae ineXercita tus Oculus nequit Perspicbre ; Objec' um horum sunt flores pulcherrimi Tulipae , Hyacinthi , Pul atillae , Ranunculi, Dianthi, Primulae occultas varietates harum nomina iunt vocabulis stuporem excitantibus ; hi propriam scientiam florum colunt, adeptis solis manifestam ; castra ita que eorum nullus sanus Bolanicus intret. Phoebus ApolloAsrrea Daedalus
Triumphus Flora. Pompa FIOrm. Splendor Asiae.
283쪽
Gratiosa Pretiosa. Spotisa An elodami. Aleaeander uagnus. Carolus Duodecimus. Iulius Cresar. Imperator Augustus. Tartar Cham. HORTULANORUΜ vulgus Pontiferis & Drupiferis nomina varietatum imposuere , nec definita nec definienda Ocnumero paene infinita.
Poma Paradisi ea Pra mila Rubelliana Bor)loi una Appiana Melimela Pyra Falerna
Libraria FUNGORUΜ ordo in opprobrium artis etiamnum Chaos est, nescientibus Bolanicis in liis, quid Species, quid Varietas
31 I. Foliorum luxuriatio in Oppositione & Com visitione facillime accidit. CRISPA & BULLAT A folia omnia
monstrosa sunt. OPPOSITA folia 83 : III. . saepe evadunt Terna 83: III , seu Quaterna 83 : III. & tum ex caule Quadran gulari fit caulis Polygonus: Lysimachia lui. major , foliis ternis. T. Lysimachia lut . major , foliis quaternis. T. Lysiimachia lui. major , foliis quinis. T. Anagallis caerulea , foliis binis ternisve eae adxerso na centibus. Raj. Anagallis phoenicea, foliis amplior ex adperso qua
Salicaria trifolia , caule hexagono. T. DIGITATA soli a saepe addunt unum alterumve soliolum. Trifolium quadrifolium hortense album C. B. CRISPis foliis plantae sunt omnes monstrosae varietates, uti Corollae plenae in floribus, adeoque plantae his loliis instructae .ullia nat ales, sed ianuies a dia pro matre agnoscunt.
284쪽
Apium L Petroselinum crispum. C. B. Heracleum : Sphondylium crispum C. B. Rumex : Lapathum acuto crispo C. B. A cetosa foliis crispis. C. B. Reseda crispa gallica. BOcc. - Luteola lusitanica pumila crispa T.
Brassica laciniata rubra. I. B. Fasturtium hortense crispum. C. B. Malva crispa I. B. Lactuca crispa C. B. Cichorium crispum. Τ. Lapsana solio amplissimo crispo. B. Tanacetum foliis cri pis. C. B. Matricaria crispa . Asplenium: Lingua cervina maXima,undulato Ibito.Η.R.P. Leonurus : Cardiaca crispa . Raj. Mentha crispa danica. Park. Ocymum latifolium maculatum vel crispum. C. B 'ODOR in Tanaceto , Mentha , Ocymo , Matricaria augetur cum crispatura, quod singulare.
BULLATA folia g. 37 . fiunt plerumque ex rugosis 83 : 64. aucta & multiplicata , adeoque elevata , substantia folii
intra ejusdem vasa: Ocymum foliis bullatis. C. B. Brassica undulata. Renealm. Lactuca capitata Ditis magis rugosis. B. Lactuca capitata major , foliis rugosis o contortis. B.
Lactuca capitata omnium maxima, verrucina. B. SAPONARIA concava anglica , Ob florem variantem
p. 83.) lepide Gentiana solio convoluto I. B. dicta, singulari modo bullatum folium constituit
deficientibus rugis , coarctato enim margine con cava evadunt folia cochlearis instar.
genufolire Plantae interdum nascuntur ex latifoliis, sed minus
Heracleum hirsutum , foliis angustioribus. C. B. Lycopus lilis in profundas lacinias inci sis. T. Brassica angusto apti folio. C. B. Veronica austriaca , foliis tenui me Iaciniatis. T. Sambucus laciniato folio. C. B.
285쪽
Sonchus a per laciniatus. C. B. Valeriana sylvestris, foliis ten uissime dιν s. C. B.
Μorbosas plantas, vel etiam aetates in Nominibus varietatum assumere , saepius superfluum est.
Norbosae plantae a Bolanicis receptae Variae sunt, prout etiam morbi.
Ea he Th. in Μucor albus , capitulis suscis sessilibus , quo folia asperguntur , frequens in Humulo , Lamio Fl. suec. 9 . Galeopside Fl. suec. 49Ι. Litho permo Fl. suec. I 32. Acere Fl. suec. 3O3. Rubigo est pulvis ferrugineus, foliis subtus aclipersus, frequens in Alchentilla Fl. suec. Ι3 3. Rubo saxatilli Fl. suec. II. ula degenere R. & praesertim in Senecione sive neo brea fenecionis folio incano perenni. Hall. jen. 177. inpriamis in solo sylvatico ustulato. clavus cum Semina enascuntur in cornicula majora extus nigra ut in Secati.& Caricibus. Upilago cum fructus loco seminum farinam nigram proferunt. pilago Hordei C. B. Usilago Avenne C. B.
Scor onera pulveri ora H. R. P. Trapopogon aborti num Loes. Nidus infectorum caussatus ab insectis , quae ova deposuero in plantis unde excrescentiae Udriae.
Gallae Querci, Glechomae , Cisi, Populi tremulae , Sali
cum Hieracti myophori. Bedeguar Rosor. Polliculi Placide , Populi nigror. Contorsiones Cerassii , Veroniore , Loti Squamationes Abietis, Salicis rosere. Insecta saepe causant plenitudines & prolificationes florum. Matricaria Chamremetum vulgare Fl. suec. TO2. ab insec tis minimis sit prolifera. Carduus caule crispo Fl. suec. 618. cura insectorum
gerit flosculos majores , gris eos plenos vel potius proli sera frondosos, pistillis in folia enascentibus. 313. Color facillime variat, praesertim ex caeruleo rubro sin album.
COLOR Es impr mis sequentes a Bolanicis numerantur, Hyalinus , Aqueus , Uitreus.
286쪽
Cinereus, Incanus , Lividui , PIumbeus. Niger, Pullus. Fuscus , Luridus. Ater , Piceus,
Flavus , Sulphureus. Fulvus , Croceus , Flammeus. Gilvus, Tejiaceus, Ferrugineus Ruber , Sanguineus.
IncarnatuS.Coccineus, Puniceus. Purpureus, Phoeniceus. Violaceus, Corru&O-PATEureus. CaeruleUS.
Viridis, PrasinuS. PLANTARUM Colores varii, variis partibus magis propril
Niger frequenter in Radice , saepe in feminibus, rarius in Pericarpio rarissime in corolla. Viridi, proprius Herbre & Calyci rarissimus in Corolla. Imalinus frequens in Filamentis & Pi illo. Luteus frequens in Antheris , nec infrequens in o Illιs praesertim autumnalibus , & Sem osculo sis T. Albus Dequens in Corollis vernalibus saccis dulcibus. Ruber frequens in soribus refixis & baccis in umbra natis acidisque. Caeruleus nec instequens in floribus.
FLORUΜ colores saepius mutantur. Ruber in album. o I '
Trifolium , Orchis , Digitalis.
Carduus , SerratuIa , Gnaphalium. Rosa , Papaver. Fuinaria , Geranium. Caeruleus in Album. Campanula, Polemonium , Convolvulus.
287쪽
Luteus in album Melilotus , Agrimonia , Verbascum. Tulia , Blattaria , Alcea. anus turcicus , Chrysanthemum, Albus in Purpureum Oialis , Datura. Pisum , Bellis. Ceteruleus in luteum Conimelina , Crocus. Ruber in Caeruleum. Anagallis. Multiplex mutatio. Aquilegia caerulea in rubrum , album. Polygala caerulea in rubrum , album,mpatica caeruIea in rubrum , album. anus caeruleus in rubrum , album. Impatiens lutea in' rubrum, album.
Tuli pa lutea in rubrum, album. Anthyllis lutea in rubrum , album. Primula rubra in luteum , album Cheiranthus lutea in caerulaum, album. PERICARPIA Baccata, sunt primum Viridia , dein rubra, demum albida; matura etiam variant coloreS albos rubrOS, caeruleos, praesertim in Pyris, Prunis, Cerasis Solanum gutneense , fructu nigerrimo. B. Solanum annuum , buccis luteis. Dill. Solanum Judaicum , baccis aurantiis. DilI. bus vulgaris ma)or , fructu albo. Raj. Bibes vulgare acidum , albus baccas ferens. I. SEMINA , rarius licet, colores etiam mutant: Papaver hortense , nigro semine. C. B. hortense , semine albo. C. B. Apena vulgaris O alba. C. B. nigra C. B. Pkaseolus vulgaris , fructu violaceo. T. vulgaris fructu ex rubro O nigro variegato . Tu
fructu albo , penis nigris O lituris disiacto. T.
288쪽
Pisum maximum , frussu nigra linea macuIata. H. R. P. horte e , sore , fructuque variegato. C. B. Haba ex rubicundo colore purpurascente. RADIX rarius colore Variat. Daucus sativus , radice alia. T. Daucus sativus , radice lute ei. T. Daucus salixus , radice aurantii coloris. T. Daucus futivus , radice atro-rubente. T. Raphanus niger. C. B. FOLIA rarius mutant viridem colorem , uti in Amaranely ; interdum tamen maculas assumunt. Persearia cum maculis sermum equinum referentibus. T.
Ranunculus hederaceus, atra maΓula notatus.
Orchis palmata palustris maculata. C. B. Hieracium alainum maculatum. T. Lactuca maculosa. C. B. HERBA tota saepe alienum colorem induit.
Eryngium latifolium planum , caule ex viridi pallescente .
flore albo. T. Abrotanum cauliculis albicantibus. T. Artem a vulgaris major , caule ex viridi albicante. T. Atriplex hortensis rubra. C. B. Amarantus sylvestris maximus bovor anglire , oicis pumpureis. T.
Portulaca fativa , foliis sapis. Moris.
14. Locus aquosus folia inferiora , montosus auitan superiora saepius findit. Diffrmia folia , sive folia diversae figurae , in eadem planta
Tithyn has heterophis IIus. Plum. Pluk. alm. ΙΙΣ. f. 6. Rudbeckia foliis inferioribus tritobiae , superioribus in diar liori. Ups. Hibiscus fillis inferioribus integris , superioribus trilobis.
Hort. clim Lepidium foliis caulinis pinnato multi is , rameis cor datis amplexicaulibus integris. uort. clist. AQUATICAE plantae inferiora folia & submersa reddunt saepius capillaria :scanunculus aquaticus , folio rotundo O capillaceo. C. B.
imbrium foliis sinplicibus dentatii ferratis. Hort. cliis. cicuta , Sium, Phellandrium, oenanthe, 6 c.
289쪽
IONTANAE plantae folia inseriora magis integra , superiora' autem magis dissecta formant. e. gr. Pimpinella , Petroselinurri Anifurn , Coruin trut n. . 312. huc spect3nt Hoc confirmat, quod omnes ex solo sicco efformatae sunt,
Opposito , notari non dubet. Cum varietates sint superfluae in foro Bolanico , ne excres eant differentiae in infinitum , haec lex servanda erit; nec naturalem plantam opus est distinguere a monstris.
16. Cultura tot Varietatum mater , optima quoque Varietatum examinatrix est.
Horticulturae mangonium produxit flores ρIenos , fructuS. fibraeo, , caulium turiones , herbaS altileS , steneraque olera hae sibi relictae in solo macro sylvestrem induunt napyam & naturalem Vidi Iecta diu , multo spectata labore
De renerare tamen e ni vis humana quotannis Maxima quoeque manu legeret : sic omnia fatis
In pejus riere: ac retro sublapsa referri. Virg. Georg. I. Sic dulcissimae intes fiant acidae , suavissima Mala acerba, gratissima Pyra austera ; mitissima Amyliata , succosa Persica eXsucca , laevissimae Lactucin 'Unoiae , pulpost Asparagi lignosi , lapidissima Cerasa acidissim
Cerealia Olera & Fructus evilescant omnia. Solum mutat plantas , unde Variptates enasci tur A, mutato eodem, redeunt BuXus arborescens. C. B. Buxus humilis. Dod. Xanthium Dod. Xanthium cana dense majus. T. Acanthus mollis C. B. Acanthus aculeatus C. B. Cinara aculeata C. B. & non aculeata C. B. Brunella Dod. Brunella creruleo in agn0 fore. C. B.
Myositis folii; hirtutis. H. C. dc foliis glabris. H. E. Crista galli femina. I. B. & mas I. B. Cerinthe fore ex rubro purpurascente C. B. & pavo
290쪽
: 8 VARIETATES.; 1 7. UaHefates diversas sub sua specie colligore; non
minoris est, quam species sub suo genere collocare.
Veterum constantiam in speciebus distincte tradendis vicit recentiorum studium numerum plantarum augendi sub fines praecedentis seculi, & infecit scientiam varietatum intro ductione , loco specierum , dum ob notam levidensem , nova species crearetur , in detrimentum Boianices ; eo iisque processat opinio , ut Varietates evaderent Species,& Species Genera huic Haeresi sese opposuit primus Valliantius, dein Ego, mox Iussiaeus , Hallerus , Rob enus,Gronovius , aliique non pauci, ne rueret scientia. Pleraeque varietates facillime explicantur & reducuntur ex collatione notarum variabilium varietatis cum naturali planta ; Dantur tamen Varietates non paucae , quae &ingenium , & experientiam MXposcunt. HELLEBORUS aconiti folio , flore globino crocem Ammrhut. Io I. Troilius humilis fore patula. BUXb. cent. I. p. IS.. t. 22. Varietas Hellebori Troilia. Fl. suec. 474. nectariis longitudine corollae. GENTIANA corolla hypocrater formi r tubo xillis clauso eclycis foliis alternis majoribus. Pl. lapp. 94. varietas Gentianae fauce barbata. Fl. suec. 2O3. flore quadrifido& calycinis laciniis alternis duplo latioribus. FuΜARIA bulbosa radice cava , O non cava maior &minor , ejusdem speciei esse docent Perianthium minu tissimum , species congeneres , squama gominae , folio rum structura , rami litus , bracteae locus , corolla ,
si liqua , semina , stigma , sed variat bracteis divisis &radice , magis minusque caVa. VALERIANA prrecor humilis, femine compresso. T. Valeriana arvensis pracsae humilis , foliis ferratis. T. Pieriana arvensis ferotina altior femine turgidiore. Mor.
Valeriana femine umbilicato nudo rotundo. Moris. Valeriana femine umbilicato nudo oblongo. Moris.
Valerianella femine umbilicato hirsuto maiori. Moris. terranella femine umbilicato hirsuto minori. Moris.