장음표시 사용
251쪽
.mma bona obligaevoit, quae liubet, habitu- rutae esset, l. f qtiis s. D. si quis manumis γ νγ κει- πη, ομως ἐχου hoc)Gι scatit ut ibi Graeci xxvi. Basil. tit. vi. 'Sine patrono. J Nec enim aequum est venditor I honorem haberi, S pati num ejus esse . quam prostitui passus est, i. sed si hac, leoe 1 o v a. D. de In jus voc. v Quae venditor pati on. haberet. d. I. Si non excepta. 2 Ur l. i. h. t. id est, si dominus sibi non excepisset manus iniectionem,&contra Iegem venditionis ancilla prostituta esset Mibera fieret, & venditorem patronum ha-
emCολί- GraecI vccant , dominus manum imicit in ancillam suam , & eam vindicat. Ut indieat , l. 2. In illis verbis: Et nisita-εβυS venditionis snsertasti, De. μPerducit ancillam ad libertatem ' Perducere ad liberratcm est liberam efficere ut in I. Tirius 43. D. de actaOnib. emp. S l. ea quidem x. fr. tit. prox. - δFavor extorsit. Ut scilicet pactum ex intervallo prosit ad libertatem et pacta quae fiunt ex intervallo nec pariunt , nec formant actionem. i. 7 g. quin imo , D. de pael. sed favor libertatis praevaluit. Favor libertatis Salias benig-
252쪽
2. a Paralitia in lib. IV. Si mancipium fuerit alienatum ut manuis
IN hoc titulo duae: ut non manumittatur, quae servum perpetuae addicit servituti, adde vel ut manumittatur intra certum tempus, ut apud Suetonium in Aug. & Dionem LIII. velut manumittatur , cujus potestate cessante emptore ipso jure liber fit. & utrique pactioni supervacuum est addere stipulationem ecenalem : quia neque ille unquam pervenire , neque hic non pervenire ad libertatem potest. &recte in tit. alienatum : nam pactionis utriunque potestas hodie tenet, non tantum venditum , sed etiam donatum vel alienatum alio quocunque genere.
IN hoc tit, duae.) Hoc tit. duae proponuntutpactiones , I. ut servus non manumittatur,2 ut manumittatur, l. t. & s. h. r. Intra certum tempus. I L. i. 3. & 4. 3In Augusto. J Cap. XXI. Neque , inquit, aut crebrius, aut perfidiosius rebellantes gra Diorennquam multatus es poena , quam ut captivos sub lege υenundaret, ne in vicina regione perυirent, neυe intra trigesimum annum liberarentur. Et Dionem LIII. Uerba Dionis haec sunt tris ira ἀους e. τῆ ηληπιοι , ψ α ιδε η , F μ
253쪽
Cujus potestate. Ut legis commissoriae potestas in I. si iundus 4. f. ult. D. deleg. commis . Ipso jure liber fr. Id. l. 2. l. 3. & q. h. t. l. 3.
s. 2. D. delegit. tui. Salvo tamen jure patronatus emptori, licet eum non manu miserit, i. Io. D. de in jus voc.
Addere stipulationem paen. d. l. s. & l. 6. Unquam pervenire. Nec enim conditio quae personae mancipii cohaest, immutari facto emptoris potest, d. l. s. Neque hic non pervenire. J Conditionis enim potestate factum manumittentis rupresen latur , l. olt. h t. nis venditor ante diem libertati statutum voluntatem muraverit, I. I. & d. l. ult. Nec mutati. I. D quis ne manum adliis
heri. perv. id cnim intelligendum est secundum d. leg. initium, si post paenitentiam emptor &venditor decesserint sine herede. libertas ipso iure competit, quia nullius' intercst, ut ait Cuj.
in recit. ad hunc tit. quae est Graecorum intereretum sententia lib. x Luai I. Basilic. tit. vi ro ploa ἐςὶ ριον τοίτελευτησα H AH ἀκληρονο .iδου νο ἡ ν. Non tantum vend Constitutio D. Marcidi Commodi pertinebat ad se os Venditos , non ad donatos, sed postea porrecta fuit ad donatos, i. pen. D. qui si manum. l. I. h. t. vi
254쪽
2 Paratilla in lib. IV. De aedilitiis actionibus. TIT. LVIII.
ACtiones empti & venditi, aut civiles sunt, de quibus ante dictum est , aut aedilitiae, de
quibus hic tit. nam & eae ex contructu Cmptionis, 1. 23. g si servus D. eod. & proximae sunt empti actioni. & sunt duae, redhibitoria, Scaestimatoria. Redhibitoria agitemuor aure solis vendam venditionem in integrum restitutis om nibus ob morbum vitiumve latens rei vendirae quod nesciebar, vel ob dictum proissimave venis ditoris. quod si agat, offerre quidem, exhibere, & restituere rem debet , l. ult. hoc tit. sed ossicio judicis continetur; exempli gratia, sisne culpa emptoris siervus quem emit sit in fuga, ut caveat de eo persequendo, requirendo, reducendo i restituendo, uel ut actionibus suis venditori cedat, I. redhibere, s. ult. D.eod. Alia est actio redhibitoria civilis , de qua initio , l. pen. haec est perpetua , aedilitia temporalis , haec rem persequitur , aedilitia videtur esse poenalis, I. 23. g. si servus, I. 4s. D. eod. quo respiciens Horatius poenae securum ait esse eum qui in vendendo servo excipit fugam.
Des η mos , excepta nihil te si 'ga istae Ille feret pretium poenae securus opinor Prudens emisti υitiosum, dicta tibi est lex.
aestimatoria autem emptor asit in hoc ut quanto pluris emisset ignorans reI qualitatem, aut
quantitatem, id venditor qui etiam ignoravit
255쪽
damnetur sibi reddere, quae actio etiam temporatis est, l. 1. hoc tit.& pertinet ad eam I.9. sup de act. emp.
L narrati ΤIT. LVIII. A Ut civiles sunt. 2 Actiones empti &vend.
civiles sunt, l. 8. D. de rest. vcnd. I proinde s 3. D. aedit ed. Aut aedilit. Quae descendunt ex edicto ae odititio, & honorariae sunt actiones, jus enim aedilitium juris honorarii portio est, s. praetorum , Inst. de iur nat. quae civilib. & legitimis
opponuntur in I. 28. de leg. I. ad leg. Falc. ut edictum juri civili, l. 44. D. eod. Ex conr. emp. J Actiones quoque aedilitiae ex contractu emptionis veniunt, Se similes sunt empti actioni quaedam tamen inter has differemtiae sunr, quas exequitur Cujac. par D. eodem. tita Ad resolv. vend. Venditio resolvitur, l. 23M I. eod. & res inempta fir, l. 38. eod. Hoc enim agitur ut venditor rursus habear, quod haribuerit : unde redhibitio, quasi redditio, l. Er. eod. αἰ, απολας Glossae latino -gr. redibitio ἁμέ πολεις. Glodae graeco-lat. κατα ασις, resi tutio, redibitio. Irenaeus vid vers haer. V. cap.
xiv. Suoniam carne Domini nostri redemptus es, O sanguine ejus redhibitus. Valerianus homilia Iv. Redhibitionis increpare moram, & ibidem: Non lentanda redhibitio. Festus in redhibitum, & redhibere est reddere. Plaut. Mosteli. act.3- se. 2. v.iI3. Nobis istas redhibere haud lice-
256쪽
ret. S. Hilarius comment. in Matth. can. x ini
Suibus ait: caesari redhibenda esse irae Caeseris sunt, Deo autem reddenda esse quae Dei sunt. Et mox et cum Caesari quae ηus est ent redhibenda δε-
cernit. Ρetrus Ravennas Sermone l. Sui viiscem nescit redhibere generaκti. Emodius epist. Io lib. 3. Glossae graeco-lat. -'ι-, reddo , redhibeo. In integr rest. 9 Venditor rem vonditam reis et pie, L 3 r.eod. cum accessionib. d. l. 2I. s. i. emptor vero pretium : uterque enim quodam. modo restituitur , d l. 23. s. Julianus. 'Omnibus. 2 omnia in integrum restituuntur perinde ac si neque emptio, neque venditio intercessisset,l. I. g. I. & l. 9 O. eod. Obmorb. vit. lar. Edictum aedilium curulium praecipue qaidem pertinet ad mancipia , S animalia d. g.I. & l. 38. in pr. & 3. jumentorum , & seq. eod. Hesychiu. : αναγωγη , ψ πιοῦν
Sed pertinet quoque ad venditiones rerum mO bilium & immobilium, i. 49. eod. l. 4. vers. idem h. t.
Morbum, visium ve. an morbus & vitium distent in edicto aedilitio, viae d. l. I. s. sed sciendum est, Aulus Gell. lib. I v. c. II. Latem. venditor emptorem certiorem facere debet, quid morbi vitiive cuique sit, idque edicto propositum est, d. l. I. g. I. Geli. d. c.Σ. Vetus Scholiastes Horatii ad sata 3. lib. 2. Sumptum est hoc argumentum a dominis mancipia vendentibus, quorum omnia υitia sibi cognitatam animi, quam corporis debebant aperire emptori , nisi postea litigare vellent propter celatum ωιium. Marcus Tullius IIJ. de ossic. In mam
257쪽
cipiorum venditione fraus omnis excluditur .'
qui enim scire debuit, de sanitate, de fuga, de
furtis', praestat edicto aedilium. Generaliter scri-hit Valerius Maximus libro um. cap. I. g. I. Bona fides venditorem nec commodorum spcm augere, nec incommodorum cognitionem obscurare oportere. Adde A mbrosi una de osse. II. cap. x. N Lactantium institur. divinarum libro v. cap. xvi - Ergo qui mancipia vendi)nt, certiores facere debent emptores quid morbi vitii - ' .ve cuique sit, quis fugitivus, errove s , d. l. i. Erro paulo minus est quam fugitivus, qui ad modicum tempus fugit, minus quam erro. Sic D. Paulus epistola ad Philemonen Onesimi fugam lenitate verbi mitigat: Forsitan enim, in. quit, ideo discεssit ad horam a te. Theophilactus
χSic in l. igitur Ia. g. I. D. deliber caus. recessit, i. fugit, in Basilicis. Per contrarium notant Servius & Donatus in a v. AEn. sugam dictam pro discessu & profectione. Nisi forte intelligatur vitium morbusve mancipii, ut plerumque signis quibusdam solent demonstrare vitia : hoc enim tantum intuendum cst , ne emptor decipiatur , dicta lege i. g. si intelli
Quod nesciebat. 2 Si emptor morbum vi tiumue ignorabat : edictum enim ad eum qui sciebat non pertinet, i. 48 g. in aedilitiis eod. l. I. & 4. b. t. Ei igitur qui sit exceptio opponi poteste si non scivisti. Horat. ep. a. lib. 2. Pru dens emisti υitiosum e dicta tibi est lex. Venditor tamen tenetur licet ignoraverit ea quae ae diles curules praestari jubent , quod rationem rubet, venditor enim ea nota habere potuit.
258쪽
nec interest emptotis quemadmodum falIatur , ignorantia vcnditoris, an calliditate , d. l. I. g. a. Sed hoc interest inter scientem & ignorantem , quod qui dolo malo servum fugitivum vendidit, non modo pretium emptori restituere jubetur, sed & ea quae servus per fugam abstulit. Paul. Sent. ir. tit xvii. s. servus I. I. h. nisi si pro his servum noxae nomine velit relinquere, i. 38. D. eod. ignorans vero tenetur quidem actione redhibitoria , d. g. 2. Sed pretium duntaxat restituet : quae distinctio servatur in actione empti, I. Iulianus II. D. de ac
Vel ob dictum , promissumve. I Actio redhibitoria datur etiam ex dicto , promissore: ut fidixerit abesse aliquid , quod non abest, vel adeo quod non adest, ut puta si dixerit furem non esse, &fur sit, vel artificem esse , & non sit: qua ex causa dicitur elle actio adversus dictum , promissiumve, i. quod venditor 37. D.
de dol. 4 . & I pen. S' I. D.eod. hic enim quia quod asseveravit non praestat, adversus dictum , promissumve facere videtur , l. II. s. ult. eod. quemadmodum autem dictum discernatur a promisso, docet, Ic. in l. 19. S. 2. eod. Exhibere & restit.) Cujactus Graecos interpretes sequitur , qui το exhibere in I. ult. h. t.
s6. quod est, exbibere ct restituere, non probare, ut vult Glossa. Qui igitur agit redhibitoria , rem debet venditori restiture : aut si non possit, ossicio judicis continetur , ut venditor caveat de servo persequendo , ut in l. 2I. g. ult. D. de leg. I. requirendo , ut in l. 39. eod. reducendo, ut in I. 8. de leg. a. restituendo, d. .
259쪽
ult. vel ut actionibus suis venditori cedat, l. 11. D. de rei vendic. L. penult. Si convenerit, ut si landus dis. Hicuerit , inemptus sit , & displicuerit, agetur redhibitoria , d. l. pen. frequens est ejuΙmodi conventio, l. 6. D. de rescind. vendit. l. 31. gosi quid ita D. eod. Plautus in Merc. act. 2. sc.3.
Η. Suid si igitur reddatur illi unde empta stDE minime gentium. CH. Dixit se redhibere si non placeat. Haec est perpetua. Ut & actiones civiles ex
cmpto vendito perpetuae sunt, i. si dictunaues. D. de evict. l. empti 21. in s. eod. AEdilitia temporalis. J Semestris , l. I9. q. ult. l. 38. l. 48. F. 2. D. de aed. ed. l. 2. h. t. Excipiuntur casus expositi a Cuj. de divers. temp. Praeser, cap, I 3. qui b. &bimestris.
AEdilitia videtur esse poen. Quippe cum in duplum condemnatio fiat, nisi arbitrio judicis
pareatur , l. 4s. D. eod. Cuj. Parat. D. cod. sed neque venditoris reticentia delicto caret , d. l. i. D sed sciendum. Horat. J Epist. 3I. lib. II.
Ristimatoria- J Sicut redhibitoria duplex est, aedilitia & civilis : ita etiam duplex es aestimatoria: civilis S aedilitia. illa de aestimato proponitur , I. I. D. de gessimat. & g. actionum autem , Instit. de action. id est, est de re , quae aetati mala vendenda data est. aedilitia vero hoc agitur ut aesime tur quanto minoris empturus es-iet , s scisset, puta mancipii morbum, viriumve r & ideo dicitur quanti minoris, i. 47. Dis de aedilit. ed. vel quanto minoris: l. 18 S l. 3. g. aliquando eod. l. Julianus 13. D. de act. emp.
260쪽
pluris emit, ignorans rei qualitatem vel quantitatem, d. l. I 3. g. si venditor . puta mancipium inorbosum esse , vel minus peculiatum. In eo igitur redhibitoria differt ab aestimatoria, quia actio redhibitoria venditionem rescindit in totum reddita re vendita , & pretio recepto , ca terisque omnibus restitutis in intefrum. B.
timatoria vero testindit in partem , ex .pretio scilicet emptori reddito eo quo minoris res est. Cuj. Par. D. eod ait , quo minoris res est, exl. 38. eod.
Qui etiam ignoravit.) Nam qui sciens reticuit , quanti intur fuit idonee venisse praestat,
Temporalis est. J Actio aestimatoria quanto minoris, sic etiam appellatur in I. I 8. & l. 43. I. aliquando, annalis est, l. 2. h. t. Excepto uno casu , quo ex hac causa sex mensibus utilibus concluditur , quod aedilitiae cautiones non prae stentur, l. 28. V eluti fugitivum non esse, recte sinum esse, hodie este , bibere rccte poste, habere licere duphe stipulatione, i. 28. eod. Cuj.
Par D. eod. l. ex empto II. g. 3. D . de action. emp. Varro de re R. a. c. a. l. 4. &IO.