장음표시 사용
261쪽
De monopoliis & conventu negotiatorum illicito , vel artificum ergolaborumque , nec non balneatorum prohibitis
SI c emendandus est titulus, i& sunt ejus tres parres . Prima de monopoliis.JIritur verbo Graeco , deficiente Latino ; ut Suetonius scribit Tiberium in senatu abstinuisse sermone Graeco, adeo ut monopolium nominaturus prius veniam postularet quod sibi verbo peregrino uten- 'dum esset. . Et est monopolium vendendae certe mercis jus quod unus certive homines sibi vindicant permissu principis sub onere vectigalis , ut Strabo xvii. de AEgipti mercibus scribit, ταν βαρυΤ ιμῶν βαρἰα τα τεῖ in , si δη- υνο --Mὼμ εχ ι. Id vero omnimodo improbat C onstitutio hujus tituli , ut nec si pei missias priaci pis interveniat, cuiquam cujusque mercis monopolium exercere permittat, proposita in eum qui exercuerit poena deportationis: & inter
merces numerantur, quarum plerumque mo
nopolium exerceri solebat, vestes & pisces , &pectines quibus scilicet comuntur diductiturque capilli : & herinacei quorum cute expoliuntur vestes, & in quibus fraus & monopolium, ut nominatim Plinius scribit lib. v m. magnum lucrum invenit. Secunda pars est de conventu negotiatorum illicito , id est de conventione illicita qua inter se quasi conspiratione saeta nc-gotiatorςs paciscuntur in populi perniciem , ne
262쪽
minoris ulli vendant merces suas eo quod statuerint convenerintque invicem. Tertia est de aliis artificum, abrorum , officinatorum, Se ergolaborum, i. redemptorum , qui Opi con- . ducunt faciendum, & balneatorum illicitis pactionibus, puta, ut ne quis opus quod alter Inchoaverat, absolvat, de quibas etiam est l. 12. I. ult. inf. de aedis pr. cujus fortasse ea pars quae ad hunc tit. pertinet huic titulo Fapposita fuit. nam in veteribus libris adnotatum lego hoc titulo deesse Constitutionem Grae-
eton. J Tiberi cap. LXXI. I Quod unus certine homines. Diodorus Sic. lib. v. ουδαμῆ g ἀς δικουμένης τῆς συπΤηρίας
M. c. Alemannnus : Mian. Ioannes Scyli tetes in historiae compendio: c. τέ PM Aςω , s
εμηρονόσα lo. Oscinam in Rhaedesto O monopolium instituit, probibens O coercens omnes venis dentes, solumque Imperatoris forum , venale machinatus est. Quae verba optime quid sit monopolium emplicant. v. Aristor. POEt. I. cap. Ii.
263쪽
Sub onere vectigalis.) Quod monopolium , ut videtur appellarum. Calsiodor. l. II. Var.IU. Siliquatici, fel monopolii titulos exercentem. Et epist. 3o. Nec monopolii, nec siliqua tici, nec Aurariae aliquid pensionis imhendat. Cujac. ad tit. C. de lustrat. aut collat. & lib. xvi. Ob
Improbat constitutio. J Et vereribus quoque Senatusconsultis monopolia vetita, Plinius lib.
v III. cap. xxvii. Sueton, Tiber. cap. 3o. Merces enim, quarum monopolium exercent, vas.
tant, & in populi perniciem non justo pretio
Θρωπους επώταε lo. Justinianus non sine scelere monopolia mercium exercere permittebat, αυ- τος μεν τι κη-τῶ ἐκγου τουΤου ἀνῖφορῖσαμεν . . ut
ait Procopius libro eodem. Vestes Puta sericae , Procopius ibid. Pectines.) Cujacius Graecos sequitur, qui vertunt, μου , vel pectinis. Liceat hic tantillum a Cujacio discedere : videtur enim legendum in l. un. υel piscis pectinum forte, aut echiani , ut duo piscium genera exempli loco ponat, de quibus Horatius sal. I v. lib. M. .---Miseno oriuntur echini , Pectinibus patulis jactat se molle Tarentum. Emendationem confirmat dictio, forte. Herinacei. Echini , l. un. h. t. Glossar: ἐχλνω. Erinaceus , echinus. Cassiodorus 3. Lib. 8. C. 37. Vide Cuj. d. tit. de lustr. au. collat. . De conventu negotiatorum. 2 Ut apud Ciceronem epistola 34ib.YI. ad Attic. Expacto O
264쪽
Negotiatorum. Basilica et προβ-- των , atque ita graece verbum negotiatores extulit Glossa interlinearis ad Ι. pen. supra de obligat. Glosiae graeces tinae προβ-πια, Ῥegotiatio , nundinatio Et: αγιλιι αυθῆς, negotiator. Sunt autem hic negotiatores, secundi, ut ita dicam ,
ordinis mercatores, quique mercantur a mercatoribus , quod statim vendant carius. Quanquam & omnes, qui mercimonium exercent, hoc est , tam magnarii nosotiatores, quam tenuiores, si conventiones illicitas inierint, hac constitutione comprehendi non immerito pota
Quasi conspiratione facta. ) Comppcto facto. Iosis latino-graecae, compactum facit,
Artificum.) Artifices differunt a negotiato xibus . Ioannes Hierosolv mitanus in Matth.cap. IXI. ho m. xxxv. Ego Uendam qui non est negotiator , ut qui secundum regulam istam non fuerant, intelligas omηes negotiatores esse : id est , quicumque rem comparat, non ut ipsam rem integram , ct immutatam vendat, sed ut opus D.
Hrat ex ea, ille non est negotiator : quia qui materiam operandi sibi comparat unde faciat opus, ille non rem ipsam, sed magis artificium suum: id est, qui rem vendit , cujus aestimatio non sin ea ipsa re, βed in artisicio operis , illa non smercatio, ut puta faber comparat ferrum, O facit ferramentum , sed ferramentum illud non tantum habet ferri, quantum valet, seed secundum opus ferramenti appretiatur. Sui autem comparat rem , ut illam ipsam integram ct immutatam dando lucratur, ille merca
265쪽
Fabrorum. J I. certe, Inst. de rei'. divis. aedificiorum urtificum , I. un. h. t. Plautus Mostel. act. I. sc. 2. Specimen cernitur, quo eveniat
aedificatio. Nam ego ad illud frugi usique o probus fui , infabrorum potestate dum fui. Officinatorum. )-Vitruvius
lib. vI. cap. xI. Ucinatoris probabitur exactio. Ergolaborum. I ἐργλάζων, Basl. Ergolabi sunt cujuscumque operis faciendi conductores. Glossae graeco lat. ἰ λαcoς , redemptor. Latino-graecae: redemptor ἐρπλαύος, ἐκληπΤώρ. Vitruvius lib. I x. c. xit I. Immani pretio auream coronam 9 locaυir faciendam , ct aurum adfa- coma appendit redemptori. & ibidem: Manifestum furtum redemptoris. Julius Fronti n. de A quaed. Tutelam autem singularum aquarum locari solitam inυenio, positamque redemptoribus necessitatem certum numerum circa ductus extra, urbem certum in urbe siervorum opificum habendi. Cujus fortasse ea pars. 2 Circa fin. ibi σσο-
V. tit. n. lib so. D. SIe Constitutio tituli ut legam facit, non
mercationibus. Nundinae sunt παν γορεις, &celebriores mercatus qui habentur certis statisque temporibus maximo conventu mercatD-
xum in his locis quibus jus eos habendi datum
266쪽
etue s . Paralitia in lib. IV.
est longa consuetudine, aut beneficio Princi-Pis , vel Senatus vel Consulum , Mel ut est in
No. Valeatin. & Mart. de utiquarum exactionibus , decreto ordinum honora porum & ciis vlum praesente ii oderatore 3 vovinciae. Quod autem scribit Fcs is , utin lai. rvini diem olim fuisse feriatum, nec eo licuitie ag ru cum po Pulo , ne interpellarcnim Lu: dinatores , id intermissum cum esset, & obrogatum Iege Hortensia, ut Macrobius refert, Constitutio hujus tituli revocat, definiens ne qui ibi conveniunt interpelluntur privati debui causa , ut Ι. 3. q. ult. D. dc fer. S ne quid etiam ex mercibus, aut venalibus servis negotiatorum, & ex quaestu temporali locorum in quibus exponunt merces exigatur intra nundinatum dies , quos fuisse plures indicati . eum qui, D.de verb. obl. quam immunitatem solis veteranis dederat Constantinus l. I. infra de veter. &ex supradicta Nov. Valentin. & Mart. nundinis etiam praebentur fisco siliquatica quaedam. Mercatus non ita sunt celebres ut nundinae. Mercatus sunt parvae nundinae, in idiotismo , assemblees. Ne catus unius civitatis aut vici. Nundinae uinnius provinciae vel imperii. Enarratio.
nundinae , , αΤέλει , πανηγρεις item nundinarum , τανηγρεων. Cic. I. epist. ad Atria
cum i4. Erat in eo ipso loco illa die nundin
267쪽
Et celebriores mercatus 2 Glota gr. latinuκ-dinae , ἀνωι. Certis statisque diebus. Olim nono quoque die , Dionys. Halicarn. lib. 2. & 7. Plutarchus in Coriolano. Nunc vero quo die jus il
Beneficio Principis γ L. I. D. eod. & l. un.
Vel Senatus 3 Plinius epist. I lib. v. Vel Consulum. J Sueton. Claudii cap. XIx. yus nundinarum in privata praedia a consιlibin petiit. Festus. J In v. Nundinis. nundinas feriaiarum diem esse υoluerunt antiqui, ut rustici convenirent mercandi vendendique causa : eumque nefastum, ne si licerer cum populo agi, interis pellarentur nundinatores. Servius in primum Georgic. Varro dicit, antiquos nundinas feriatis diebus agere instituisse , 'quo facilius eommercii causa ad urbem rustici commearent. Glosissae lat. gr. nundinarum , ἐσρτων. Ut Macrobius refert. 9 Lib. I. .Satum. IQhis verbis: Lege Hortensia effectum, ut facta essent: uti rustici , qui nundinandi causa in urbem veniebant , lites componerent: ne fasto enim die
268쪽
Constitutio huius tir. revocat. J Et nundinarum ergo dies feria i , quatenus privati debiti causa nundinatores interpellare non licet. Nundinas Graeci vertunt, , Vacationes. Glosis lat. gr. nundina , αὶελει . Excerpta CX vett. Glos . tit. de dieb. sestis, nundinae , enus,
Aut venalibus ser. ) Observa in l. un. h. r. separari merces a venalibus. Sic enim ibi habent libri vet. Plaut Trinummo Act. II. sc..H. Mercaturam ; an venales habuit Siliquatica quaedam. J Siliquaticum in nundinis exigitur ob venditionem troponendam, quod Graeci κεγLημον appellant , Cujac. ad tit. I. lib. I i. C. & Obs. xv I 23. Parvae nundinae. 9 Promiscue tamen meteaia tum pro nundinis auctores dicunt. Velleius lib. I. Is eos ludos , mercatumque, insiluit. id est, , Strabo 8. Glosis: Mercatus, ἀΤελειμα- γυ- Isidoriis Originum v. cap. xv Mercatus dicitur coetus multorum hominum, qui res vendere O emere solent. Sic Cic. mercatum
vocat coetum & conventum mercatorum, Tuia cul. V
De vectigalibus & commissis. TIT. L XI.
FTiam hic titulus pertinet ad negotium
Memptionis & venditionis, de quo orsi sumus dicere a tit. 38, nam vectigalia sunt portoria quae debentux fisco vel Reip. ex mercibus aut venalitiis quae huic oneri subjiciuntur. Onus est mercium , non mercatorum. Ram & qui
269쪽
mercatores non sunt, quae sunt in merce si vehant , vectigal pro his quae vehunt, debent, etiam in transitu pontis, i. cum in plures g. pCn. D. lo . Seneca a. de tranq. vitae Cogitans & in pontibus quibusdam pro transitu dari. In itinere, i. si quis pro uxore, D. de don. int. vir. &Uxor. Et rursus , onus est peregrinarum mer ocium , quae importantur , ut l. vlt. g species,
D. de public quod Suetonius Iulium institui iase scribit , vel etiam quae exportantur ad pere grinos. Er octava, l. 2. supra de eunuch. l. 7. infra deloc. l. q. & 8. hoc tit. quae, ut l. s. indicat , exigitur per stationarios & urbanos milites, qui 1cilicet portitoribus vel octavariis adsident seruntque suppetias , ut Dio declarat LIV. de quibus est accipienda secunda parsi. miles , D. ex quib. cau. maj. Commissi imautem est mercium casus in fiscum quae ad publicanum professae non sunt. Vel, poena omissae prosessionis , publicatio scilicet meretum aut vaenaliam improfessorum. & nomen ex eo quod in legem censoriam , quae locatione vectigalium portitoribus indicitur, committat is qui professionem omittit. V arro de re rust. Ad publicanum profitentur ne in legem censoriam
270쪽
Philoxeni vectigalia, exponuntur, μιαλι δη-
Venalitiis. J Pro servis venalibus, ut in I. s. I I. D. de ju. deliber. &l. un. su p. tit. prox. nisi magis placet, ut ibi legatur, in venalibus,
quae veterum codicum lectio est. utrumque rectum est. Horatius lat. I. lib. I. venales inter. Quae sunt in merce. in Pro rebus promercalibus vectigal debetur, non etiam pro hiS , quae quis usus sua causa vehit, d. l. s. Cogimur tamen ea quoque quae vectigal non pendunt, pr fiteri. Vide Cuiae. Observ. lib. XVI. cap. 3. Quintilianum declamar. eccLIX. Intransitu pontis. 9 Capitularia Caroli M. lib. 11. cap. xII. Placet nobis, ut antiqua se jusa telonea a negotiatoribus exigantur , tam de pontibus, qxamque de navigiis. Pontaticum dicitur Aimoinus lib. v. cap. I. Seneca 1. de tranquillit. vitae.JCap. XIV. Hodie inscribitur, de constantia sapientis, sive, quod in sapientem non cadit injuria In itinere. ) Scribit Herodianus lib. 2. pertinacem reminsse vectigalia , quae exigebantur in portubus, ripis fluminum , & in itinere. Tε
Suetonius. J Iulii cap. LXILI. Vel etiam quae exportantur. Aristoteli Oe
num apud Ioaunem Pricaeum Notis in Apologiam Apuleii. Per stationarios. J Vet. Onomast. Stationarii milii ea, φι v. lib. Lx. Basilic. tit. vIr.