장음표시 사용
321쪽
orta horripilatio , pulSus VelOX , Calor , VR-rio febris tempore , Vario gradia , adStant.
lociter , et cum periculo decurrunt , illa Acuta dicitur. 3
s6s Ubi tarde , idque cum periculo,
s66 Utraque s56 . s6s ). Communis sive Epidemica , vel huic illive homini
Singularis.s67 Acuti febriles morbi vocantur,
quos dicta febris 56 comitatur, Chro-
quem alii postea secuti sunt ut Floyer , Schwen- Cke , ROVinson . . . et nuper Cl. Franciscus deSau vages pendulum cum pulsu carpi Isochronum pro pulsi logio proposuit. Haec tamen Res pro diversis circunstantiis admodum Variare potest , et variat. Nihilominus in homine sano adulto quiescente varietas inter Se Xaginta , et octoginta pulsus continetur. Supra , et infra numeros istos jam pulsus aliquid praeternaturale habet. Solanus noster de Luque ab Hallero ibi laudatus S. 19. Doctrinam istam de pulsibus qua ad significationem maxime i lustravit. - Sola tarditas suficit ut febris lenta vocetur. Quartana vix letalis aeque longis morbis adnumeratur quam sebris Hectica , a qua paucissimi evadunt. Optime hinc morbos longos definivit Celsus , sub quibus neque sanitas in pr0pinqu0 , neque exitium est. Non ne aptius morbus l0ugus vocandus , qui tarde , et sine periculo ut quartana ; et lentus , qui tarde , et cuiupericulo procedit , ut hectica
322쪽
c84 DE MORBIs INTERNIS, nici febriles autem, in quibus adest fe
planatio pendet a cognita prius labris
s69 Quae petenda ex consideratione trium communium symptomatum 563
bre adsunt, sed sola velocitas sa) pulsus adest ex his omni febris tempore , ab initio ad finem , eaque sola MedicuS praeSentem febrim judicat.
s 1 Adeoque quidquid de febre sic
novit Medicus , id vero omne Velocitate b) pulsuum sola cognoscitur. A mor te cessat omnis febris.
α Febris adest licet nullus observetur calor, ut apparet in summo frigore quartanae , quo tem pore febris jam adest , cum pulsus tune citatus it Aph. 749. Morbus, qui Trphus nominatur a febrium cla se eliminari potest ex VisO- ne a Sau vagesio citato , vel si mavis erit forte exceptio unica regulae timus generalissimae. Sau vagesius tamen ipse ait in Ilapho pirexia nulla aut exigua. Clase II. Ordine I. Genere IV. b) Moius corporis auctus , animi affectuS, plenior cibus . . . accelerant , etsi leviter arteriae motum : labrim ergo licet levem e Xcitabunt : cum illa nimis aucta , et gravia febrem maximam abs lubio producent. Functionum laesiones variae varias absdubio febrium species designabunt. Ipsa pulsus aucta velocitas laesio est actionis cordis , adeoque ex ipsa hac sim-
323쪽
s a Causa ergo velocitatis hujus spi)
proxima est pariter CaUSa febriS, Sic cognitae , proXima. spa Ergo velocior Cordis contractio. Igitur affectio Vitae Conantis mortem aUertere , tam in frigore, qUam in calore. s Ergo Velocior reciprocus influxus liquidi nervosi, et cerebellosi in musculos , et Sangia iniS in Vasa, et CaVa Cordis.s s Omnis fere febris hactenus ob servata , quae a CauSa interna oritur , incipit primo Cum Sensu Frigoris , CONCIS sionis , horripilationis , majori , minori, brevi, diuturno , interno , externo , pro varietate subjecti, causae, febris ipsius.
Vus , saepe intermittens pulSUS , pallor Saepe extremorum , frigUS, rigor , tremor, insensilitIS.s77 Unde liquet , stagnare tum humores Sanguineos in extremis Vasculis svi,
plicissima sui natura sub generali inorbi definitione comprehenditur , et stricte loquendo nunquam febris est absque alicujus saltem fune-tioni sit Gessione. A morte cesat omnis febris, quia sola pulsus velocitas 1 morte una cum febri cesat aucto frigore sensim , et aliquando, quan vis rarius diu adhunc superstite calore satia intenso', ut in variolis , peste . . . demortuIStuit observatum. ,0 Stagnatio ista a convulsione , seu SpaS-mo eorum vasculorum etiam pendere poterit.
324쪽
86 DR MORBIS INTERNIS, et simul tamen causam cor irritantem
phaenomenon 575. 576) , tum apparentium , intelligitur. i
praegresSis , Oritur Calor , major , minor, brevis , diuturnus , internUS , externUS, Uni Versalis , Vel loci, pro varietate febris.
jam natam , patet magiS ejus effectum, quam causam, Vel natiarum eSSe.s81 Adeoque velocior Cordis contractio , cum aucta resistentia ad capillaria, febris omnis acutae ideam absolvit. 582 Horum vero 58Ιὶ utrumque in animali vivo produci potest ab causis numero , et Varietate infinitis ; tumque vel Simul, vel seorsum fieri; unoque nato, facile alterum Se JUetur.
s 83 Quare febris causa proxima 58I
infinitas causas pro suis proximis agnoScit. 58 Quae tamen dividuntur , quod veli Singulares sint cuique ; Uel uniVerSales,. Pluribusque communes , quae plerumque aeri sa) , victui, vitae eidem debentur.
Ο In aere saepe talis causa haeret , non Aqualitatibus Cusdem sensibilibus precise : sed qui ibusdam corporibus gaseosis praesertim , a sola Uticana , an ab observatioue dotas Potius o
325쪽
s8s Ergo febris causae Singulares sunt, vel Epide micae.s 86 Propiores singulares causae s 83)reserri possunt ad quaedam capita sa): a Ingesta , acria b), cibi, potUS, Condimenti , medicamenti j , Vel veneni titulo , ea-
utraque simul indagandis. Causa ista in plurimis hominibus in eodem loco degenti bras febrim
excitat iisdem fere stipatam symptomatibus in omnibus aegris , et eandem curandi methodum requirens. Victus praesertim in urbibus obses is : vita seu vitae genus ut in Artificibus communes morbos producunt. Vid. Rama cin. a) Plurimae ex illis causis , quae hic re censentur non excitant febrim in omnibus sed
tantum , vel saltem frequentissime in praedis- possitis. Sic dissicilis digestistiis cibi non iacmnibus febrim excitant : dura enim mesor ulla ilia haec ferunt ; sed debili ventriculo languens homo pessime ab illis assicietur. Qui summis aestivis caloribus validos motus exercent non omnes inde labricitabunt ; sed maxime periclistamur illi, quibus plet hora adest, vel nativa temperies in calorem vergit. b) Negari nequit acri uin ingestorum par tem quandam blandis humoribus mixtam , et dilutam se sanguini aliquando insinuare, posse.
in hominibus sanis , et sortibus levis talis acrImonia in sanguinem recepta actione Vasorum, et viscerum , et blandorum humorum misceta copiosa brevi subigitur , vel expellitur de cor- re . quandiu tamen luee , nondum dc posita sua indole in sanguine haerent stimulo suo circulationis v locria tein augere poterunt.
φ) H0c purgantibus , et vomitoriis prae '
326쪽
dem donata hae proprietate, Ut digeri, mo-
Veri, excerni nequeant; aut ea Copia aSSum
ta , ut irritent , Sufficent, ObStruant, PU-trescant : b Retenta intra corpUS , qUae excerni solebant , Ob frigus , Unctiones, animi a) assectus tristes, cibos, potUS, medicamenta , Venena , aerem nebialogiam PingUem , qUtetem , exercitia Solita remissa obstructiones , Compressiones R Contentis , vel ambientibus : o Gesta , Ut motus nimius animi, vel corporis , calor, aeStUS:
u Applicata externa , acria , ptingentia, rodentia , lacerantia, urentia , inflamman tia : e Quae humores , horumque motus
fertilii intelligenduin , haec enim dum operantur
nimias excitant turbas in corpore , ct metus circulatorii velUeitatem a Ugent. ο) Validi animi motus esticacissima causal Sunt accelerati motus circulatorii , qui cor vis frequentiorem contractionem Suponit , ergo et sebrim. In sanissimo enim homine ob atrocem contumeliam illatam summa ira saepe nascitur, iet febris , et 1 sola mutata cogitatione totum corpus turbatur. Pulchre de anno at clibdixit Galenus Meth. Med. Lib. XII. Eap. . iud in illis omnibus ipsa per se ipsam toninia. Nihil enim adest corporci, quo motus sacit , ipsa enim recordatio tolera injuriae diu sopitos tumultus re noxarc , a L. mi autem motus nimii magis Docent , in ius corporis motus , uti optime laOIaxorius , quia quiete et somno corporis noxa compesci' potest, animi non Aa,
327쪽
ET DE FEBRIBUs IN GENERE. 289 valde immutant, ut multa externa , Vel interna , fames sa), eVaeciatio , PUS , aqua, ichor hydropicorum , Empyematicoriam, serum acre alicubi collectum , bilis b) ac censa , inflammatio , suppuratio , gangrae
a) Fames est sensatio illa , quae monet nOS,
novo alimento indigere corpus ad restituenda illa, quae ipsius vitae, et sanitatis actionibus perierant de corpore. Dum autem fames diu tolleratur , blando chylo ex ingestis facto non demulcetur sanguis , Omnes humoreS acriores fiunt , et in putredinem vergunt : halitus tune foetere incipit , urina acris redditur , sitis adest, et nascitur febris ob auctam sanguinis , et Omnium humorum acrimoniam. Hyppocrates dixerat s Lib. de Carn. Cap. VIII.) septem diebus
nihil comedere vel bibere mortale. In actibus Apostolorum Cap. 27. legitur ducentos , et Septuaginta sex homines qui quatuordecim dierum spatio nihil cibi sumpserant periisse nullum. Fortunius Licetus mirabilia , et portentosa circa abstinentiam refert in libro quem inscripsit: de iis , qui diu vivunt sine alimento. PataV. I 6 I 2. b) Bilis ex sua natura acris , si quacunque
causa in majorem acrimoniam evehitur accendi dicitur quia tantas in corpore turbas e XCi tat , ut calidissimae saepe febres ab hac caussa oriantur. 2Estivi calores bilem exasperant , quae nisi sponte , vel Arte evacuetur in principio talium morborum diutissime adigunt hae febres, et circa finem morbi putridissima bilis facta
larrhaeam concitat. Purgans quo accumularidam incipiens bilis evacuatur antequam tur eat. tollit haec mala.
328쪽
29O DE MORBIS INTERNIS, na , cancer , vigiliae nimiae , acriora cujuscunque rei studia , VenuS nimium culta sa), Ne. 587 Febris effectus, celerior liquorum e PVlSio, propulsio , stagnantium agitatio b omnium permistio , resistentis subactio c ,
a) Hac in Re surdis ut plurimum fabula
narratur. Nihilominus Medici debemus scire ut incontinentes minitemur non solum febres UtCumque ab ista causa nasci , Sed alia etiam gravissima tormenta. Inst. Med. 9. 766.
b) Bilis Cystica v. gr. in proprio sibi receptaculo stagnat : aucto motu per febrim inmotum etiam ista deducitur. Quantis cum turbis bilis saepe per febrim Sursum , et deorsum expellatur de corpore nimi S notum eSt. Tenacissima atrabiliaria sanguinis faex, quae per annos saepe immota haeret per validas febres aliquando Solvitur , movetur , et horrenda mala producit Aph. IIo 4. In iis casibus in quibus febris causa est hujus perturbationis administranda emesis , ut bilis ista mota excernatur de corpore φ Minime. la hoc casu sedanda labris est per sua Antidota , atque placandae bilis istius oficinae a febre motae , atque agitatae. Boerhaavius alibi dixerat indicantia Vomitorii vomitoria exigere , quando ea labris non commitatur , multoque minus , quando Illorum omnium febris causa censenda Inst. Med. 9. leto a.) Quot errores , quam enormia facinora ex ignorantia horum dogmatum nasci possunt , imo nascunturi c) Maximi momenti est ille febris enectus, et ob hujus neglectum turpissimi saepe commi
329쪽
ΕΤ DE FEBRIBUS IN GENERE. 29 I
coctio sa , secretio cocti, crisis b ejus, quod
tuntur in praxi medica errores. Sic enim observatur facta esse ab adorando Creatore Natura nostra ut novi e X citentur motus in corpore , vel augeantur illi , qui adsunt dum aliquid applicatur corpori quod aequabilem circulationem humor uin turbat Sive stimulo suo , Sive obstaculo. Hic etiam repetendum in Oprobium Phylosophiae hodiernae dictum Hel montii viri alias heterocliti : Natura est : jussum Dei , qua Res est id quod est , et agit qu0u agere jussa est. A copioso nimis cibo , et potu , crudi chyli nimia quantitas sanguini miscetur , ObServaturque semper duabus , vel tribus post pastum horis febricula , qua sit hujus chyli resistentis subactio. Dum in frigore febris intermitentis
stagnant humores sanguinei in eX tremis vasculis illud resistens per febrim ipsam subigitur, et reddit circulationis aequabilitas finito paro xisino. Ob hanc causam monuit Siden hamus periculum esse per corticem per uvianum uno Omnino ictu parOXysmum jam instantem eonfodere. a) Coctio a febre producta diversa est a coctione alimentorum , alimenta enim per coctionem in naturam nostram convertuntur i illud vero , quod stimulo , vel coagulo febrim produxit quando
per iebrim ipsam sic mutatum est ut minus noceat , et aptu in evadat ut de corpore expelli possit , tunc dicitur coctum quamvis nunquam In naturam nostram converti possit , neque indolem sanis humoribus similem adquirere. Distinctionis gratia coctio , qua a Sumpta in nostram naturam convertuntur posset vocari Pep
330쪽
292 DE MORBIS INTERNIS, stimulo , et coagulo febrim produxerat, Sariorum mutatio in morbosam indolem; sanorum mutatio in indolem aptam fer-
dicta sunt. Inst. Med. 9. 736. num. s. g. 92 I. An illa , quae de morborum crisibus tradiderunt veteres sic observentur revera in morbis , qui hoc tempore ocurrunt Negari non potest revera crises Observari In morbis , atque illarum cognitionem Medico utilissimam esse. Ita profert Van Swietentus hic laudans veterum Medicorum in observando diligentiam praenostra , cui respondet nostra major in medendo an in perturbando oficiositas. Refert deinde , quae ipse in aegris Suis peragebat , omnia sedulo scribens , et concludit per haec verba serio a nobis perpendenda , et imitanda : placebat, inquit , hic labor , quia commi SsOS in morbis curandis errores , sic Optime detegere poteram , et Vitare in posterum , uti etiam quod non auderem magni Precept0ris petere consilium , quo toties indigebam nisi accuratam haberem morbi historiam. Optimus enim ille vir , qui titubanti saepe discipulo in gravioribus casibus com
pati noverat severo vultu excepi set minus in re adeo seria a tentum. Doctrina ista crisium discimus quomodo , et per quas via S natura morbos sanet , simulque monemur ne importuno saepe artis molimine tur-bemus illam dum huic operi intenta est ut prudentissime monuit Hyppocrates I. Aph. 2 o. Dum sollicita observatio docuit quo versus natura Vergat , et per quas vias noxios humorescdducere tentet has expedimus idoneis remediis, mobilem conamur reddere materiam , Oum laque illa cavemus, quae praevissae tali in morbis evλ-