Aphorismi de cognoscendis, et curandis morbis, et materies medica ejusdem suis locis interposita ...

531쪽

ERYSI PELAS. q93nia repellentia , aquosa, et Oleosa. Si adsint gangrenae Signa , fomentationes spirituosae, cataplasmata ex medicamentis calorem excitantibus , et Cortex per uvianus conducunt. Vinum in hoc morbi statu

non alienum eSt.

Est erysipelatis Certa specieS , quae, quia corpus circiter Umbilicum instar climguli cingit, zona , Vel z9Ster appellatur. Stipatur diversis tumoribus obsitis pustulis urentibus valde dolentibus , hinc inde sese monstrantibUS Curatur uti prior

Est et alia species a Sydenhamo descripta , quam ipse, durante constitutione Variolosa , qUOque Vidi. Superveniebat febri , tertio vel quarto die eruptio pustu larum sa) erysipelacearum , qtiae humorem flavescentem continebant, febrem mitiga-

ο) Alia quandoque licet raro pustularum

eruptio observatur , quae febrim pemphingos bullosam , ampullosam conStituunt. Hippocrates Lib. VI. Epid. Sec t. I. de illa loquitur dum ait : aliae febres inflatae horrendi aspectus. Vid. Valleε in hunc locum : Gaspar. a Reyes Campus eliseus . . Quaest. 68. ubi de varias febrium appetationibus naud obviis utiliter , ae eruditq

In Aelis Academiae Regiae Med. Pract. Barcinon. hujus febris observatio extat lectu di na. TOm. I. Pag. 373

532쪽

q9 ERYSIPELA s. bant , et post quatuor dies disparebant. Facillime venaesectione , et purgantibus cessit. Hucusque Home. Hinc Editor.

Vid. Not. ad Aph. 593.

HEMITRITAEOS SEU SEMITERTIANA.

Ata vocatur febris compoSita , qUae

ex quotidiana continua , et tertiana intermittenti conso intUΓ.

Tempestas frigida et humida : viri, seneSque potius quam seminae et pueri febriisti sunt expositi, illi viri praesertim qui hypocondriaci, calida , et debilia viscera naturalia habentes , crudis , Cr SiS , acribus, multisque cibis replentur ; ita ut bilem atque pituitam redundantes habeant in hanc febrium complicationem maxime procli-

Continua certe febris ista est , ita ut in apyregiam non deveniat : singulis tamen diebus accestones habet tertio quoque die sibi respondentes , in imparibus istis notabiliter fortiores. Horrore, rigore totius Corporis , frigore, pedum praesertim circa meridiem incipiunt istae : insequitUr calor acris phil-SUS parum celer , sed inaequalis ; dolor ca- PitiS , Somnus profundus cum delirio te viusculo : lingua alba, humida , sitis mom

533쪽

et quasi fustibus dedolatum. Ista omnia inaccestone secundae diei mitiora sunt, inaccestone tertiae Validiora , et alternatim ita porro. . Symplomata quae specialiter in ista se-bri observantur sunt friguS , rigor , aut saltem horror accestonem totam alternatim comitantia , ita ut horrimae ab Hippocrate vere dicantur istae febres. Crescente morbo delirium Cum comate augescit , facieS immutatur , inflatUr, lingua siccior , sitis tamen non Ualde magna , respiratio dissicilior , virium impotentia major . . qUae Omnia Si mors est inevitabilis non minuuntur ; sed potius idem-tidem increScunt, et ComatOSi, deliranteS, suffocati circa decimum quartum , vel Vigesimum diem pereUnt. Si viribus naturae, et artis circa diem

decimum quartum accessiones duratione et intensitate minuuntur, somnus resi it 'lingua humidior, vires atagentUT . Uum febrem istam urinis abundantibus,clsarrhina copiosa , Vel transmutatione in antermittentem puram solitariam felicitertiniendam fore.

Causam hujus febris bilem atque pituitam incusaverunt antiqui Hippocrateptaeeunte. Has ipsas Causas fatentur esse

Vogelius , ut Piquerius. Ille malignitatis

534쪽

496 HEMITRIT EOS : SEMITERTIANA. notas manifestas Ubique OStendere , fomitemque suum ex ingenti colluvie pituitosa , atque biliOSa trahere aSSeverat, Acad. Praeleci. tom. I. pag. 69.) Iste ex pituita et bile certo modo alteratis atqUe corruptis ad frigus maximum horroremque in initiis , atque decurSu acceSionUm producenda. Traiado de CalenturaS. p. a 29. Communior est quam creditur ista febris complicata , ObScura tamen , et periculi plenissima , ex Galeno Lib. II. de

Crisibus cap. 7.) asserente : quando aliqua ex intermittentium genere cum continua

complieatur difficillima , et vix explicabilis si mixtio , ideo a tironibus Sagaciter

Hinc valde mirum est Homium , Lud wigium , Sellium , Stollium , Ellemna,Macbridum, Quarinum . . magna in arte nomina recentiat nec Merhaavium ipsum horum omnium aliorumque his similium Coriphoerum quidquam notabile de febre ista in medium altillisse. Hippocrates , Galen Us, CelSus . . multa de febre ista pertractarunt. Inter nOStrates Hieronimus Ximenetius aliqua breviter sed dilucide in suis medicis InstitutionibuS Lib. I. cap. IO. p. 22 . . 25 notaVIt. Uetrus Michael de Heredia sin Syntagmate seu Tractatu de Febribus Quaest. χο P--d . longiUS super ea excussit. . PHUenUS DOStras Utiliter , et ample discuSSit eam, ubi Supra

535쪽

HEMITRITAEOs : SEMITERTIANA. q97 Cum febris ista, Ut jam dictum complicata sit duplici respectu instituenda Curatio. Si accestones tertianariae leves fuerint , ita ut continua febris validior observetur, ut febriS continua Sannnda Venaeseu tione repetita , refrigerantibus , acescenti bus , nitrosis, leViter alexipharmacis , seu

antimalignis cum hujus furfuris pessimi, atque dolosi particeps sit febris ista , qui

virium prostratione ingueta proditur. Si ex adverso accestones Validiores, longiores, horridioreS . . Sint , Ut tertiana tractanda emeticis, diluentibus, apperientibus, amaricantibus , sebrifugis , inter quae prin'

ceps, herculeus ille Cortex pes Uvianus. Si neutra exsuperet media via incedendum , et remedia praedicta amico , et utili foedere prudentissime socianda.

Petrus Michael de Heredia impense laudat decoctum smilacis asperae Cornelii Gemmae in constitutionibus humidis et malignis, quibus ista febris grassari solet. ubi supra pag. q93 ) Legatur Auctor

iste noster doctissimus super ista febri; imo universa ejus opera sedulo legenda. Febris ista etiam observatur quando iumeSenterio, omento . . aliqua adest inflammatio , quae in suppurationem tendit. Adrianus Spigelius de ista Hemitritaeo praecipuo tractat in suo libello de semiter tiana : cum in cadaveribus harum partium glandulas suppuratas invenerit. H ne

TOMO III. D

536쪽

q98 HEMITRITISosis EMITERTIANA. diagnosis, atqUe curatio febris hujusce ad ignotione inflammationis illius , istiusque in s Appurationem terminationis , et curatione hisce duabus reSpondente petenda.

INTERMITTENTES PERNICIOSAE.

ebres istae regulariter procedentes

alibi explicatae Aph. 7 6. Nunc de iis

dem in ruinam subdole , atque inopinato ducentibus tractandiam. Tres corporis humani Regiones adgreditur ferocia ista ; imo totum ipSum Corpus. Hoc in illis sudoribus colliquativis subito fere perfunditur ; putredinOSa mephseti , convulsionibus Universalibus . . aliisque similibus pessumdatur. Illae suis in functionibus respondentes tragoedias Sustinent, patiuntur. Naturalis nempe anxietates abdominales, vomitus , cardialgias , choleras morbOS , dysenterias . . Vitalis anxietates praecordiales , praecedentibus majoreS , pe jOresque , palpitationes cordis , lypotimias, Syncopes, aspbyxias . . Animalis dolores capitis acerbos , aurium similes, ferocia deliria , comata , cataphoram , lethargum, apoplex iam ii Sam. Sub hac specie intermittentium perni Ciosarum comprehenduntur aliunde Cepha algiae, a poplexiae, pleuritides , colicae . . et

537쪽

INTERMITTENTES PERNICIOSAE. q99 alia quaevis accidentia , sive assectiones moibidae, quae reliquot tantum horis perdurantes , licet absque febre Videantur, et .etiam Sint, repetitioni ObnOXia Censentur. Ista omnia tamqUam paroxySmi tertianarii perniciosi reputari possunt Sub Certis circunstantiis , imo debent. Doctrina ista vere utilis, imo absolute necessaria pro dignitate proposita fuit a Ludovico Mercato, qui primus inComparabili sedulitate descripsit illam , ita Francisco Torti Med. DOct. Mutinensi asse

verante.

Daniel Sennertus uratistaviensis In epilogum satis luculenter contraxit eam ni

hil de se ipso addens Tom. II. Lib. II. de Febribus , cap. XVIII. pag. 76 .)De

Iecit illi sapientissimo Archiatro Hispano corticis per uviani incomparabile inventiam , quo in curatione harum febrium felicior absdubio fuisset. Nihilominus suam ob industriam . a que Sagacitatem , maxima in suam1mO in hirmanae Sanitatis conserva artem,

538쪽

sOO INTERMITTENTES PERNICIosae. .

Causae ista omnia teterrima producentes alterationes sunt humorum praesertim

validissimae, solutio nempe , pUtrefactio, colliquatio , coagulatio , inflammatio systrophica, atrabiliaria , CarbUnculosa. . Haec omnia ab alimentis pe8SimiS, CorrUptiS . . exercitiis validissimis, iracundiis , moeroribus . . minSmatibUS , epidemiis . . imo aptius et Uerius , licet obscuri US , a Veneno incognito , mirabili , furibundo . . subito intus vel extus ingruente praedicta inquam effective in corpore qUantumvis aliunde sano producuntur. Hujus rei exempla omnibus obvia. Ego ipse sanissimus, nullo modo Sensibili praedispositus, aliquot ab hinc annis

in aetate florenti constitutus febrem intermittentem syncopalem cum Sedimento

lateritio in ipsa accessione prima paSSus sui. Cortice peruviano statim munitus tertio die eadem serme ipsa hora primae accessionis ambo brachia torpida per- Sensi , quae ita per aliquot tantum hoIas duravere. Continuavi corticem , alteroque tertio die, horis iisdem, Sudore placido per fusus fui sponte , quo morbus iSte principio te terrimus abiit , excesit , CI Upi , evasit. Deo opt. Max. gratiae eternum a me humiliter offerendae. Canonicus Valentinus hic olim tem Porarie reSidens , pancraticias , apop eXiδsanissimus subito corripitur.

539쪽

INTERMITTENTEs PERNICIOSAE. so I Remedia eficacissitna quoniam Urgentia in usum advocata ut enemata v Rli da , VenaesectioneS repetitae , Cucurbitae, epispastica , retroaures hirUdineS... R Ueterno isto aliquantisper eXcitaverunt. Tu DC

emetico-catharticum validum praescripsi, cujus operatione fuit integre restitutus. Apoplexiam istam misse accessionem intermittentem larvatam non agnovi fateor, licet recuperatione prompta quantumvis valide procurata aliquid me debuisse suspicari ultro confiteor. Regimen eXaCtiam imperavi. Tertia tamen die hora respondenti febris immanis corripuit eum Cum anxietate incommoda , siti Valida , ardore ineluctabili, sine sopore Ullo.

Haec omnia duodecim seu quatuordecim transactis horiS evanuerunt. Cognito jam morbo isto intermittenti CorteX peruvianus copia debita aSumptUS tertiam ac Cessionem , aliOSqUe Ulteriores accessus seliciter praepedivit , sanitatemque integram nactus fuit aeger iste , nunc adhuc vitam produci dignam ConSerVans. Dificultas igitur satis ardua Utplurimum ocurrit ad perniciem istam jam in insultu primo Suspicandam atque prίevidendam. Ad istud magna in Medico peritia, eXerciti Um improbum , atqUe meditabunda attentio necessario requiruntur

Modus incipiendi cum frigore notabili rigore insolito. . progressio praVi3 SymptG-

540쪽

so 2 INTERMITΤENTES PERNICIOSAE.

matibus stipata . terminus citior quam sperari poterat, et Sic satis prompta in salubrem Statum recUperatio . . . perniCiem istam quam tumuis latentem Suspicari faciunt.

In casu isto inspicienda necessario Urina est , quae si lateritia fuerit , Ut regulariter accidit, demonstrationem faciet pa-roxymi tertianarii perniciosi , quamvis tantiam Unici, Sive primi. H1s rebus sic stantibus hina hina affatim , nullaque expectata mora in omni temperamento , in Statu omni, Si Ve praegnanti, Si e menstruante , siVe puerpera , Sive lactante administranda in paroXysmo ipso, vel a remissione ipsius, dosi duplicata vel triplicata , duarum nempe Vel trium dracmarum ad duas ad minus Usque Uncias inter unam, et aliam accestonem , Ulterioris Secundi, vel tertii paroxysmi praeserva'tionis ergo : si enim status iste ita ancepS, Et periculosus , Vel non adVertatur , Vel negligatur turpiter certa aeque ac inStaperabilis mors accidet , magna adstantilam stupes actione , majori conscientiae Medici stimulo, et Artis suae, suique ipsius imma ni , aeque ac luctuoso dedecore , atqUe ma ximo miserrimi aegri damno , ita turpiter vitam suam amittentis , et cum aeternitate hetat ineluctabiliter commutantis. Sed Medicus in his febribus perniciosis ad corticem Peruvianum Unice Con-