장음표시 사용
21쪽
uae inutilia esse intelligere Sed, ut est
delissima comes et tutela reliquarum Llius virtutum modestia ille maluit manetare in plurium annorum instituto, peri
citque signis quibusdam, uti facile quidla Heineccio sit, quid a Gessiero, quid
ex ipsius denique GraecUla praesertim penu additum, coniectu oculi possit intellia j. Hoc tandem Vugulaui, quod diu et cum bastra molitus sum, ut mitter tur illa sylloge exemplorum, de qua hii noris B. auAoris causa nihil aliud dicam, quam illud, in ea fiasisse sorte optimum illud, quod nemo illa uteretur. Equidem semel iuueni cuidam generoso hoc dederam, ut illam Cum ipso percurrerem: hd quae obseruauerim, velim ipse obliuisci.
Verbo, . . quod ista Syllos abestiquam si qui tamen amant, possim facile de superioribus editionibus suo amori si tisfacere. Ego hinc desinam de Heinec-cianis stili undamentis laborare, Vel Cogitare adeo, nisi ut librum hunc, quod uidem auguror plurimum etiam in po-erum utilitatis afferre studiosis, X animi mei sententia optem. NI CLAS Ioram tem meo, qui nunc in Eseldens paedagogio eandrina instituta, quantum ii se
22쪽
IO MATTH. GESNERI PRAEFATIO. se est, iuuat, Commendat reuocat, et nostrae amicitiae per septem annos sancte pieque cultae, et fili muneris, in quo praeclare Virum nauare, laetus intelligo, fructum uberrimum percipiat. Scrib. Kal. Iul. CIDI DCCLXI
23쪽
uo polluimum in Latin' e rationis Duo extrema
cultu cauenda stant elegantiorum et in ' litterarum studiosis Iterum,
ne auribus in tam agrestibus atque impolitis, Ut omnem rationi nitorem at- Ue elegantiam tamquam rem inanem aes superuacuam omnino negligendam osse existiment λ. Alterum , me per omnem vitam dinice agant, Ut quasi calamistris intorqueant orationem, . eique colores adscititIOS, tamquam fucum, in ducant 'b. 'D Ergo nec esse sordidi, nec sordide tractari debebant earum cultores. Humanio etdicuntur. Ita ea res augent et poliunt quibus homi-ue disserunt ab animalidus, rationem et oratio nem Philosophiam etiam esse humanioris doctri-aae partem pulchre ostendit Ernestus. G.)t . De cetero Ut non alienum Videatur, eos, iuibus destinatus est hic libellus, monere, quidrontineatur elegantiorum litterarum nomine, fa- fit vis a culi nostri Gallicam levitatem imitan is, X cuius consuetudine operam dare litteris legantioribus fere nihil est aliud, quam nugas
g*yς, Q est, scripta legere amatoria, fabulas
4ilesias summum Comoediam aut carmen ali quod,
24쪽
quod eiusque generis alia quae non magni sunt momenti generatim libros eos, qui delectent magis aut corrumpant adeo, quam erudiant emendentu suos lectores Qui vero proprie et recte loquuntur, P elegantiore litteras, velles Iettres melius bonas litteras Vocant interdum α quaecunque discere solet iuuentus praeexercitationis causa ad eas quae facultates dicuntur superiores, ubi etiam mathesim philosophiam historiamques adeo continent. 3 Arctius circumscribentes earum imites, mathesin historiam et philosophiam aut excludunt omnino, aut illarum modo admittunt tantum, quantum ad superiora eliciter tractanda opus est; et maxime studia Linguarum, tum patriae tum eruditarum ii e Graecae et La tinae, cum studio eloquentiae utriusque tum in prosa tum ligata oratione, et antiquitatis cognitione intelligunt Ita OLLI Nus in libro elegantissimo de a Maniere, ense uer et is eiu-dier es Belles Letires, praecipi I de Linguis, Gallica, Latina, Graeca, II de Pops III de Rhetorica IV. de Historia, V. de Philosophia. Et de Historia quidem copiose agit, de Philosophia vero asseri sat multa. Miror Mathesin esse praetermissam, sine qua vi est philos phari. G. Talis fuit veterum scholasticorum et glossatorum barbaries, qui se eruditos non putabant, misi omnem orationis cultum eierassent. In-'telligo verum Nam substituerant illi ineptias quasdam e soni quacunque conuenientia aptatas, in quibus decus omne orationis colloca bant. minc homoeotel puta rimos, ythmos vocant quales versus Leonini, hinc acrostichides, etc. id Polyc. LYARRI, p. qua a bar-harie medii aeui script6res absoluit. Male ille quidem G. Contra eos qui putant, orn3tu omni supersederi poste G. elegans exstat ratio Μ. ANTONII AIORAGII, quae inter eius
orationes est MI Neque vero putauerim suilla
25쪽
unquam ita barbarum quemquam, ut eo ipso ini ne sibi doctus videretur, si rustice et imperite scriberet. Sed de eo, quod pulchrum esset, disputabatur nimirum s meque enim quisv amita barbarus, qui non pulchrum amet, sed tu li- Cia de pulchritudine, ut aliis in rebus, ita et hic sunt diuersa. Illi quos resutat AIORA GIVS, eum satis se disertum dicebant, iiij vj mentis aperte atque intelligenter explicare dicet do valeat. G.) alis fuit sophistarum veterum eloquentia, de qua erudita exstat dissertatio GE NICO L. ARIEGKII, edita Lenae IIII CCV11 Stilus puru et concinnus praeclarum est eruditionis Omni ornamentum, non ipsa tamen eruditio ), quae non in verbis, sed rebus earumque caussis
pernoscendis posita est auendum itaque ab illo fastu et supercilio quorundam' grammaticorum, qui se solos sapere, ceteros volitare veluti Vmbras Ristimant, lepida oratione, quae profladiis
humanitatis inseribitur, exagitati a V. C. ALBEMT SCHULTENA, Franeqv. CIDII CCXX.
In hac quaestione. An acultas Latinae in guae sit eruditi, cauto versandum est d. Si
eruditio est quaecunque persectio nominis, inquantum rationalis est; tanto illum eruditiorem esse, quo plures linguas Ouir, non est dubium. II. Si eruditio est rerum utilium cogntitio solida lingua nulla se se eruditioni nomen sibi vindicar potest, sed potest esse utile ad Ilam cognitionem perueniend instrumen tum me ipsa Grammatica QUINCTI L. Ι,4 6. Interiora velut huius facri adeuntibus appare hi multa rerum sublimitas, quae si modo acuere ingenia puerilia, sed exercere alti limiam quoque eruditionem etscietutiam possit. III.Graeca et Latina lingua non possunt recte addisci, Vt non multa simul discas, quae sint pars eruditionis Qui intelligere Demosthenem et Ci-
26쪽
ceronem voluerit, ne descriptione et sermone dicamus, quae ex intellectu illo demum oriri possunt illum egregie multarum rerum disciplina eruditum esse oportet, quod ipse cum ius harum praelectionum docebit IU. loquentia verori facultas de rebus omnibus benedicendi plane est gradus magnus eruditionis; quin ipsa loquens sapientia. Rerum enim 1-mulacra quaedam sunt cogitationes, cogitationum verba imagines. Tanto eriores cogitationes, quanto sunt rebu aptiores, tanto pulchriora Verba, quo accuratius cogitationes illas pingunt. In hoc disserunt magister Linguae
vulgaris, et rhetor philosophus, quod ille rerum vulgarium appellationes efformulas quotidianas docet, hic de rebus omnibus apte, et ut decet, et cum dignitate dicere Sed q liavera rebu attemperare non porest, nis1 rerum peritus, hinc apparet ne cogitari quidem posse orationem pulli iram aut onam rebus calesam
aut male co gruentem ricturae enim omnis vis et pulchritudo est in similitudine. id.
rum familiae toti cognata, . rationis et orationis arcissimum vincitiam. Tubiugae 73s.
sapientes multi V. g. VOS SI US pater, GHONO VIVS pater, GRATUIVS, quibus non is
bet obes disii milium plane hominum superbia et astus s Est in litteris ut in nobilitato, divitiis, pulchritudine. Bonos viros, modoratos, sapientes in summa eruditione non exuisse modestiam, χXemplis constat his et magnis aliis, cum intolerabili fastu multo iis minores vel Grammatici vel ICti, Vel cuiuscunque ulterius professionis homines nullum enim vitae genus liberat a stultitia elati aliis odio et contemtui fuerint. Interim hic commemo
27쪽
randus est Ioach. Fortius Ringe bergius, qui in libello de ratione sudiorum p. 82. Xtr. Osremo, inquit, post Arithmeticam, Astronomiam, Graecam Linguam animum adiunxi ad curam Latine a posite scribendi, cuius gloria
inter humanos conatu onrue sumimum tenere locum Nidetur. Add. p. III sq. a Verbis, Pari
modo, s quis optarit sudorum metam, benefeci ber etc. ad sua cap. Plura hac super re dicta sunt in praefatione ad Enchiridion prudentiae Romanae. G.
II. Quemadmodum enim, sententiis imis re, quamuis eruditistimae, quodammodo Vilescunt t), si genus orationis sit spinosum j , exile, ieiunum, langUidUm, ener
Vatum, incultum ita nimiae illae orationis Ueneres omnem sententiatum Vim ac grauitatem infringunt, ac prorsus esseminant f.' s Immo sa0pe ne intelliguntur quidem:
quod etiam de altero membro Valet. Lepide CAΝZIVS in praefatione ad libellum supra laudatum prius horum, quae reprehenduntur hic, Vitiorum, vocat aseientiam odiosam, posterius
sulfiliam amabilam. G .i Epitheta haec orationis sunt metaphorica Spi fum, difficile asperum, propter
vocabula et coniunctiones ocabulorum. Exile,
ubi nihil sonorum lc. Ieiunum idem sere. G)' Quantum ergo interest inter feminae
des, more tricium sucum, et cultum matronalem: tantum orat o barbara, sophistipa, et casta inter se distant. Uid. . AN T. MAIORAGII. Moria Plo. P. VI. Praeclara sunt, quae hanc in rem scripsit Nam cae ILIA, Us insit. Orat. I, Ia, zo.
28쪽
pter eloquent, a miscet hanc, ut sentio enim, diaefrin, libiuinosam re lupina volu tate auditoria probent, nullam esse ex simabo, quae neminimum quidem in se indicium oculini et incorrupti, ne dicam grauis et sancti viri sendet. s Comparaueriit vitiosam eloquentiam cum pulchritudine Spadonis. Orma viros neglecta decet. Extat pulcherrimum Vener. ERNEAΤ de grata neglia gentia orationi progranima Lips. IT43. Ceterum hoc ipsum scire, quae sint nimiae Veneres, quid spinWum, quid exile etc. non nisi eius est, qui consuetudine atque usu subactum habeati rum rerum iudicium, in quo caput est, ut tum ipsarum rerum naturam, tum propriam vim o cum atque significationem bene inspexerit. Quod ipsum quomodo consequamur, per Partes iam de
III. sti, quis Recte proinde ac praeclare decorum iis , Latinae orationis habitum nobis ob oculos posuit ille elegantiariam pariter aC nequitiarum arbiter t), PETRONIV ' rGrandis , inquit; et, ut ita dicam, pudica oratio non es maculosa, nec turgida, sed naturali quadam pulchritudine Uurgit.
Commensatione prosecutus est Iil. ERGE Rus in prooem lib. de naturali pulchritudine orationis p. 8 seq. p. II. speciatim ostendit, acu los 3 esse varitim, pratam, etc. ut est vestis morionis turgidam indicat excesium magnitudinis
29쪽
Qiuamuis vero ad adsequendam pudi Anarra in
cae illius ac castae orationis facultatem
permultum faciat ingenii ubertas assiduaque exercitatio ratio tamen procul dubio fugit eos, qui eloquentiae laudem omnem in quodam ingenii atque Xercitationis
genere Unice esse ponendam, neqUe eam
arte ulla obtineri certe adiuuari G. posse arbitrantur I
D Fuit in hac sententia Q. TVLLIV CICERO, Marci rater, ut patet ex huius de orat. Lib. I, a. a quo tamen ipse frater hac in re merito suam seiungit sententiam. In progressu peris hanc sententiam tuetur Antonius, praecepti et arti parum relinquens s Omnis scilicet haec disputatio versari vidρtur in lite de vocabulo a tis, ut praeclare apud Cic. de rati I, 23. p. I . sqq. obseruat is, qui Deus in dicendo putatus est CRASSUS. Dignus est locus, qui totus, licet longior, hic legatur. Primum, inquit, illud respondeo, mihi dicendi aut nullam artem, aut pem tenuem videri, sed omnem esse contentionem inter homines doctos in verbi contruciersia Witam. Nam si ars ita desinitur, ut panu aut expojuistAntonius, ex rebus penitus perspectiae, planeqvi cognitis, atque ab opinionis arbitrio eiunctis, scientiaque comprehenses non mihi videtur ars oratori esse ulla. Sunt enim varia, et ad limgarem, Vularemque sensum accommodata timuia genera huius foren is no Irae dictionis. Si autem ea, quae observatabunt in v tu, ac ratione dicendi, haec ab hominibus allidis, ae peritis imaduersa, ac notata, erbis de uata, generibtis illuserata, partibus di tributa sunt, id
quod seri potuisse video) non intelligo, quam-
qisrem ii, si minas illa subtili de nitione, at hac
30쪽
vulgari opinione or esse videatur. Sed sue es s artis suaedax imilitudo, non est qui ire ligenda veram intelligendum est alia quaedam ad congequeirdam eisquentiam esse maioι a. Tum Antonis Pelleme iter sentire Cras Lixit, quod neque ita amplecteretur arte τι, Ut se blerent, qui omnem vim dicendi iuarte suerfnt, neglie rursim eam totam, sicut pleriqHephiloio Ila facere; t, repudiaret. Idem CRASSUS lib. IL T. p. 222. Artem esse eloque 1iam negat sed iMertiatio quaedam es, inquit,ectrum rerum, quae in dicendo valent quae ieloquente jacere p0yt, quis esset non eloquens δClausulaim huic obseruatio mira ponant haec TVLLII Verba de Irm. I. 6. M inimum es de arte I qui multo maximum ex arte dicere. G.
U-dis Omnis Vera pulchritudo in iusta para qU qt- - - proportione t), apto Ire ea Vindem nexu ac dispositione sita est. vel in Con
sensu dissimilium it', quatenus ille pla-
Cet G. Haec omnia autem pleraque saltem G. quum regulis quibusdam Certis atque indubiis describi possint consequens sane est, ut et eloquentia arte Constet, iuuetur G. Certaque adeo possint ostendi cultiori Latinitatis undamenta ).
Symmetriam vocamus, Um Xtrema sunt similia, medium dissimile. Commensuratio etiam in corporis humani pulchrirudine specta
tur, et quaesta est a PETRO LAUREN HERGIO
in libro, quem ita inscripsit, P icom se usus, sive cilchritudihis delineatio accurata et copiosa;