장음표시 사용
111쪽
tes quantum lotuit, 'exit, quibus robus indiguerunt, adiuvit. l. vero Volumnio ea tribuit, ut plura a parente proseis i non potuerint. ipsi autem Fulviae, cum litibus
destinaretur magni8que terroribus exaretur, tanta diligentia officium suum praestitit, ut nullum illa stiterit vadimonium sine Attico, Sponsor omnium rerum fuerit quin etiam, cum illa fundum secunda fortuna emisset in diem neque os calamitatem versuram saeere potuisset, ille se interposuit pecuniamque in fenore sineque ulla stipulatione credidit, maximum exiStiman quaeStum, memorem gratumque cognosci simulque aperire, me non fortunae, sed hominibus olere esse amicum. quae cum sapiebat, nemo eum temporis Caussa sacere poterat XiStimare nemini enim in opinionem veniebat, Antonium rerum potiturum. Sed sensim si nonnullis optimatibus, familiaribus et eiu8, reprehendebatur, quod parum OdisSe malos cives Videretur illo aut sim sui iudicii potius quid se facere par esset intuebatur, quam quid alii laudaturi orent. X. Conversa subito ortuna est. ut Antonius rodiit in Italiam, nemo non magno in periculo Atticum putarat propter intimam familiaritatem Ciceronis et Bruti. itaque ad adventum imperatorum de foro dece8Serat, timen pro- Scriptionem, latebatque apud P. Olumnium, cui, ut Stendimu8, paulo ante opem tulerat tanta varietas his temporibus fuit fortunae, ut modo hi, modo illi in summo OS sunt aut fastigio aut periculo), habebatque secum Q. Gellium Canum, aequalem Simillimumque sui. hoc quoque sit Attiei bonitatis exemplum, quod cum eo, quem puerum in ludo cognorat, adeo coniuncte ViXit, ut ad extremam aetatem umieitia eorum Creverit. Antonius autem etsi tanto odio serebatur in Ciceronem, ut non Olum Oi, sed etiam omnibus eius amicis esset inimicus OSque Vellet proseribere, multis hortantibus iam on Attici umor fuit officii et ei, cum requisisset, ubinam SSet Sua manu Seripsit, ne timeret Statimque ad Se Veniret; se eum et illius caussa Canum de proscriptorum numero XemiSSe.
ae ne quod periculum incideret, qu0d noctu sebat, praesidium o misit. sic Atticus in summo timore non Solum sibi, Sed etiam ei, quem carissimum habebat, praesidio fuit. neque enim Suae Solum a quoquam auxilium petiit
112쪽
salutis, Sed coniunctim, ut appareret, nullam seiunctum sibi ab eo velle fortunam quod Si gubernator praecipua laude sertur, qui naVem ex hieme marique copuloSO Servat, cur non Singularis eiu exiStimetur prudentia, qui ex
tot tamque gravibus procellis civilibus ad incolumitatem pervenit 3 a XI. Quibus ex malis ut se emersit, nihil aliud git
quam ut plurimi8, quibus rebuS OSSet, SSet auxilio cum proscriptos praemii imperatorum Vulgus conquireret,
nemo in Epirum venit, cui res ulla defuerit nemini non ibi perpetuo manendi potestas facta est: qui etiam post
proelium Philippense interitumque C. Cassii et M. Bruti L. Iulium Mocillam praetorium et filium eius Aulumque
Torquatum ceterOSque pari fortuna perculsos instituerit tueri atque ex Epiro his omnia Samothraciam supportari iusserit. difficile est omnia persequi et non neceSSaria.
illud unum intelligi volumus, illius liberalitatem nequo
temporariam neque callidam fuiSse id ex ipsis rebus ac temporibus iudicari potest, quod non florentibus Se en ditavit, sed afflictis semper succurrit; qui quidem Serviliam, Bruti matrem, non minus OS mortem eiu quam florente coluerit sic liberalitate utens nullas inimicitias gessit, quod neque laedebat quemquam, neque, Si quam iniuriam acceperat, non malebat oblivisci quam ulcisci. idem immortali memoria percepta retinebat benescia quae autem ipse tribuerat, tam diu meminerat, quoad ille gra- tus erat, qui acceperat itaque hic fecit, ut vere dictum videatur sui quique mores fingunt fortimam hominibus. neque tamen prius ille fortunam quam se ipse finxit, qui
cavit, ne qua in re iure plecteretur.
XII. His igitur rebus effecit, ut M. Vipsanius Agrippa,
intima sumiliaritate coniunctus adolescenti Caesari, cum propter Suam gratiam et Caesaris potentiam nullius conditionis non haberet potestatem, potissimum eius deligeretus finitatem praeoptaretque equitis Romani filiam genero Surum nuptiis atque harum nuptiarum conciliator fuit non est enim celandum M. Antonius, triumvir rei publicae, cuius gratia cum augere OSSeSSione POSSC SUIS, tantum afuit a cupiditate pecuniae, ut nulla in re usus ite nisi in deprecandis amicorum aut periculi aut incom-
113쪽
T. POMPONIUS ATTICUS. 91 modis quod quidem Sub ipsa proscriptione perillustre suit. nam cum L. Saufeii equiti Romani, aequalis sui, qui Complures annos Studi ductus philosophia habitabat
Athonis hab0batque in Italia pretiosas posseSSiones, triumviri bona vendidissent OnSuetudine ea, qua tum re gerebantur, Attici labore atque industria suetum est, ut eodem nuntio Saufeius fieret certior, se patrimonium amisisse et recuperasse idem L. Iulium Calidum, quem post Lucrotii
Catullique mortem multo elegantissimum Oetam OStram tulisse aetatem Vere Videor poSSe contendere, neque minUS virum bonum optimisque artibus eruditum, quem POS pro- Scriptionem equitum propter magnas eius Africanas Og- Sessione in prOScriptorum numerum a P. Volumnio, Praesecto subrum Antonii, absentem relatum expedivit quod in praesenti utrum ei laboriosius an gloriosius fuerit, diffidite fuit iudicare, quod in eorum periculi non Se US
absentes quam praesentes amicos Attico esse Curae O-onitum St.
XIII. Neque vero ille vir minus bonus pater familias
habitus est quam civis nam Cum esset pectiniOSUS, nemo illo minus fuit emax, minus aedificator meque tamen non
in primis bene habitavit omnibusque optimis rebus usus est iam domum habuit in colle Quirinali Tamphilianam,
ab avunculo hereditate relictam, cuius amoenita non Redificio, sed silva constabat ipsum enim ieetum, antiquitus Constitutum, ilii malis quam sumptus habebat in quo nihil commutavit, nisi si quid vetustate coactu eSt. USUS est familia, si utilitate iudicandum est, Optima, Si forma, Vix mediocri iamque in on erant pueri litteratissimi, anagnostae optimi et plurimi librarii, ut ne pedissequus quidem quisquam esset, qui non utrumque horum pulchre facere OSset pari modo artifices ceteri, quos cultus Omesticus desiderat, apprime boni. neque tamen horum quemquam, nisi domi natum domiquo actum habuit, quod QS Signum non solum continentiae, sed etiam diligentiae. nam et non intemperanter concupiscere, quod a plurimi videas, continentis debet usti, et potius diligentia quam pretio parare, non mediocri est industriae. eleganS, non magnificus, Splendidus, non sumptuosus, omnisque diligentia munditiam, non insiluentiam assectabat supelleX
114쪽
modica, non multa, Ut in neutram partem conspici posset. nee Praeteribo, quamquam nonnullis leve visum iri putem: cum in primis lautus esset eques Romanus et non parum liberaliter domum suam omnium ordinum liomines invitaret, CimuS, non amplius quam terna milia aeris peraeque in Singulos menses ex ephemeride eum expenSum sumptui ferre solitum atque hoc non auditum, sed cognitum Praedicamus: Saepe enim propter familiaritatem domesticis rebus interfuimus. XIV. Nemo in convivio eius aliud acroama audivit quam ana OSten, quod nos quidem ita undissimum arbitramur; neque umquam Sine aliqua lectione apud cum
Coenatum est, ut non minu animo quam Ventre convivae delectarentur namque OS Oeabat, quGrum more a Sui S non abhorrerent eum tanta pecuniae saeta esset accessio,
nihil de quotidiano cultu mutavit, nihil de Vitae consuetudine, tantaque usu eSt moderatione, Ut neque in SeStertio ieieS, quod a patre aeceperat, parum se splendido gesserit, neque in SeStertio conties affluentius vixerit quam instituerat, parique fastigio steterit in utraque o
3 una nullos habuit hortos, nullam Suburbanam aut maritimam SumptuoSam illam, neque in Italia, praeter Arretinum et Nomentanum, ruSticum praedium omnisque eius pecuniae reditus constabat in Epiroticis et urbani posses-Sionibus e quo cognosci potest, Sum Um Pecuniae non magnitudine, sed ratione metiri solitum.
XV. Mendacium nequo dicebat neque pati poterat.
itaque eius comita non Sine Severitate erat, neque graVitas in sacilitate, ut difficile esset intellectu, uirum eum amici magis vererentur an amarent quidquid rogabatur, religiose promittebat, quod non liberalis, sed levis arbi trabatur polliceri, quod praestare non posset idem in nitendo, quod Semel annui8Set tanta erat cura, ut non mandatam, Sed Suam rem videretur agere numquam SuScepit negotii eum pertaesum est suam enim existimationem in
ea re agi putabat, qua nihil habebat carius quo fiebat, ut omnia Ciceronum, Marci Catonis, Q. Hortensii, Auli
Torquati, multorum praeterea equitum Romanorum negotia Procuraret. X quo iudicari poterat, non inertia, sed iudicio fugisse ro publicae procuration m.
115쪽
T. POMPONIUS ATTICUS. 93XVI. Humanitatis vero nullum asserre maius testimo 1 Dium OSSum, quam quod adolescens idem seni Sullae suerit iucundissimus, Seue indolescenti M. Bruto, cum nequalibus autem suis, Q. HortenSi et M. Cicerone, sic vixerit, ut iudicare difficile sit, cui aetati fuerit aptissimus. quamquam eum praecipue dileXit Cicero, ut ne frater qui 2 dem ei Quintus carior fuerit aut sumiliarior ei rei sunt indicio praeter eos libros, in quibus de eo saei mentionem, qui in vulgus sunt editi, undecim volumina epistolarum ab consulatu eius usque ad extremum tempus ad Atticum miSSarum; quae qui legat, non multum desideret historiam contextam illorum temporum. Sic enim omnia de studiis principum, vitiis ducum, mutationibus rei publicae e Scripta sunt, ut nihil tu his non appareat et facile sexistimari possit, prudentiam quodammodo esSe divinationem.
non enim Cicero ea solum, quae ViVO Se acciderunt, sutura praediXit, sed etiam quae nunc usu Veniunt, cecinit ut at S.
XVII. De pietate autem Attici quid plura commemO 1 rem cum hoc ipsum vere gloriantem audierim in funere
matri Suae, quam extulit annorum nonaginta, cum SSet Septem et SeXaginta, e numquam cum matre in gratiam rediSSe, numquam cum Sorore fuisse in Simultate, quam prope aequalem habebat quod est signum, aut nullam umquam inter eos querimoniam intercessisse, aut hunc ea fuisse in suos indulgentia, ut, quos amare deberet, irasci eis nefas duceret. neque id fecit natura Solum, quamquaIn
omne ei paremus, sed etiam doctrina. nam et principum philosophorum ita percepta habuit praecepta, ut his ad
Vitam agendam, non ad Stentationem uteretur.
XVIII. Moris etiam maiorum summus imitator fuit 1 antiquitatisque amator, quam adeo diligenter habuit eo
gnitam, ut eam totam in eo volumine eXPOSuerit, quo magistratu ornavit. nulla enim leX, neque pax, neque bellum, neque res illuStris est populi Romani, quae non in eo u tempore sit notata; et, quod difficillimum fuit, sic familiarum ori nem subteXuit, ut ex eo Clarorum Virorum propagines possimus cognoscere. fecit hoc idem Separa 3tim in aliis libris, ut M. Bruti rogatu Iuniam familiam a
Stirpe ad hanc aetatem ordine enumeraverit, notans, qui n
116쪽
quoque ortu8, quo honore quibuSque temporibus cepis-
sot pari nodo Marcelli Claudii, de Marcellorum, Scipionis Cornelii et Fabii Maximi, Fabiorum et Aemiliorum. quibus libris nihil potest esse dulcius iis, qui aliquam
cupiditatem habent notitiae clarorum Virorum attigit quoque poeticen credimuS, ne eius Xper eSSet Suavitatis. namque VerSibUS, qui honore rerumque geStarum amplis tudine ceteros Romani populi praestiterunt, exposuit ita, ut sub singulorum imaginibus facta magistratusque eorum non amplius quaternis quinisque VerSibus deSeripserit, quod vix credendum Sit tanta re tam breviter potuisso declarari est etiam unus liber Graece consectus, de consulatu CiceroniS. XIX. Hactenus Attico vivo edita a nobi Sunt. Uno, quoniam fortuna nos Superstites ei esse Voluit, reliqua PerSequemur, et, quantum potuerimus, rerum Xemplis lectores docebimus, Sicut Supra SignifieaVimuS, Suo Qui que mores plerumque conciliare Ortunam namque hic contentus Ordine equestri, quo erat Ortus, in affinitatem
pervenit imperatoris Divi filii, cum iam ante sumiliaritatem eius esset consecutu nulla alia re quam elegantia Vitae, qua ceteros ceperat principes civitatis, dignitatu pari sortuna humiliores tanta enim prosperita Caesarem est consecuta, ut nihil ei non tribuerit ortuna, quod Quiquam ante detulerit, et conciliarit, quod nemo adhuc civis Romanus quivit consequi nata est autem Attico sepiis ex Agrippa, cui virginem filiam collocarat hanc Caesar, vix anniculam Tiberio Claudio Neroni, Drusilla nato, pri-Vigno suo, despondit quae coniunctio nece8Situdinem O-rum sanxit, familiaritatem reddidit frequentiorem. XX. Quamvis ante haec sponsalia non Solum, eum ab urbe ubeSSet, numquam ad Suorum quemquam litteras misit, quin Attico mitteret, quid ageret, in primis quid legeret, quibusque in locis et quamdiu esset moraturuS, sed etiam, eum esset in urbe et propter infinitas Sua Oeei patione minus saepe, quam vellet, Attico frueretur, nullus dies temere intercessit, quo non ad eum Scriberet, Cum modo aliquid de antiquitate ab eo requireret, modo aliquam quaestionem poeticam ei proponeret, interdum iocans eius Verbosiores eliceret epistolas ex quo aecidit, Cum
117쪽
T. POMPONIUS ATTICUS. 95 addis Iovis ordirii, in Capitolio ab Romulo constituta,
vetustate atque incuria detecta prolaberetur, ut Attio admonitu Caesar eam reficiendam Curaret neque ero a M. Antonio minus absens litteris Olebatur, adeo ut accurate
illo cultimis terris, quid ageret, curae sibi haberet co tiorem sacer Atticum hoc quale sit, facilius existimabit is, qui iudicare poterit, quantae Sit Sapientiae eorum retinere usum benevolentiamque inter quo maXimarum rerum
non solum aemulatio, Sed obtrectatio tanta intercedobat, quantam fuit incidere necesse inter Caesarem atque Antonium, cum e terque principem non solum urbis Romae, sed orbis terrarum SSe Uperet.
XXI. Tali modo cum septem et septuaginta anno 1 compleSSet atque ad extremam Senectutem non minus dignitate quam gratia fortunaque crevisset multas enim ho reditates nulla alia re quam bonitate consecutus est tantaque prosperitate usus esset Valetudinis, ut annis triginta medicina non indiguisset, nactus est morbum, quem initio et ipse et medici contempserunt nam putarunt 8Se teneS-mon, cui remedia celeri faciliaque proponebantur in hoc eum tres menses sine ullis doloribus, praeterquam UOS ex curatione capiebat, conSumpsisset, Subito tanta vis morbi in unum intestinum prorupit, ut Xtrem tempore per lumbos fistulae puris eruperint. atque hoc priuSquam ei accideret, postquam in dies dolores aceres ore febresque acceSSi8Se Sensit, Agrippam generum ad se accersi iussit et cum eo L. Cornelium Balbum Sextumque Peducaeum. hos ut venisse vidit, in cubitum inniXus, Quantam, cinquit, curam diligentiamque in valetudine mea tuenda hoc tempore adhibuerim, cum vos testes habeam, nihil necesse est pluribus Verbis commemorare. quibUS AEUOniam, ut Spero, Satisfeci, me nihil reliqui fecisse, quod ad sanandum me pertineret, reliquum est, ut egomet mihi consulam. id vos ignorare nolui iam mihi stat alere morbum
deSinere. namque his diebus quidquid cibi sumpsi, ita
produxi vitam, ut auxerim dolores sine spe Saluti S. quare Vobis peto primum, ut consilium probetis meum, deinde, ne frustra dehortando impedire conemini. XXII. Hac oratione habita tanta constantia Voci ut 1 que Vultus, ut non ex vita, sed ex domo in domum vide-
118쪽
retur migrare, cum quidem Agrippa eum flens atque oscu- lans oraret atque Obsecraret, ne ad id, quod natura cogeret, ip8 quoque ibi acceleraret, et quoniam tum quoque poSset temporibus supereSSe, Se ibi Suisque reSerVaret, preces eius taciturna sua obstinatione depressit. Sic cum biduum cibo se abstinuisset, subito febris decessit levio que morbuS SSe coepit tamen propositum nihilo secius
peregit itaque die quinto post, quam id consilium inierat, pridie Calendas Apriles Cn. Domitio, C. Sosio consulibus decessit elatus est in lecticula, ut ipse praescripSerat, sine ulla pompa funeris, comitantibus Omnibus bonis, ma-Xima Vulgi frequentia sepultus est iuxta viam Appiam ad quintum lapidem in monumento Q. Caecilii, avunculi sui.
119쪽
I. Dices pulchrum esse inimicos ulcisci id neque maius neque pulchrius cuiquam atque mihi esse videtur, sed si liceat re publica salva ea persequi sed quatenus id fieri non poteSt, multo tempore multisque partibus inimici nostri non peribunt utque uti nune Sunt, erunt potiuS, quam res publica profligetur atque Pereat.
Verbis conceptis deierare ausim, praeterquam qui Tiberium Gracchum necarunt, nominem inimicum tantum molestiae tantumque laboris quantum te ob has res mihi tradidisse quem portobat omnium eorum, quo antehae habui liberos, partes eorum tolerare atque curare, trillam minimum sollicitudinis in senecta haberem, Utique, quae- Cumque agereS, a Velle maxime mihi placere, atque uti
nefas habere rerum maiorum adverSum meam Sententiam
quidquam facere, praesertim mihi, cui Parva par Vitae Superest ne id quidem tam breve spatium potest opitulari, quin et mihi adversere et rem publicam profliges denique quae pausa erit ecquando desinet familia nostra insanire 3 ecquando modus ei rei abori poterit ecquando desinemus et habentes et praebentes molestiis desistere ecquando PerpudeScet miscenda atque periurbanda re publica sed si omnino id fieri non potest, ubi Og mortua ero, Petito tribunatum per me saeito, quod lubebit, quum ego non Sentiam ubi mortua ero, parentabis mihi et invocabis deum
Parentem in eo tempore non pudet te eorum deum preceSeXPetere, quo Vivo atque praesentes relictos atque desertos habueris ne ille sirit Iuppiter te ea perSeverare nee tibi tantam dementiam venire in animum et Si perSeVernS, Vereor, ne in Omnem vitam tantum laboris culpa tua recipias, uti in nullo tempore tute tibi placere OSSis.
120쪽
98 CORNELII NEPOTIS FRAGMENTA.ΕX LIBRO DE HISTORICIS LATINIS. De laude Ciceronis.
II. Non ignorare debes, unum hoc genus Latinarum litterarum adhuc non modo non reSpondere Graeciae, Sed omnino rude atque inchoatum morte Ciceronis relictum. ille enim fuit unus, qui potuerit et otiam debuerit historiam digna voce pronuntiare quippe qui Oratoriam eloquentiam rudem a maioribus acceptam perpoliverit, philosophiam ante eum incomptam Latinam sua consormaritoratione ex quo dubito, interitu eius utrum res publica an historia magis doleat. Locuples ac divina natura, quo maiorem Sui pareret admirationem ponderatioraque Sua essent beneficia, neque uni omnia dare ne rurSu Quiquam omnia Voluit negare.
EX EPISTOLIS AD M. CICERONEM. De philosophia.
III. Tantum abest, ut ego magistram esse putem Vitae philosophiam beataeque Vitae perseetricem, ut nulli magis existimem opus esse magiStros vivendi quam plerisque, qui in ea disputanda versantur. Video enim magnam Partem eorum, qui in schola de pudore et continentia praecipiant argutissime, eosdem in omnium libidinum cupiditatibus ViVere.