장음표시 사용
91쪽
PHOCION. 69III. Erant eo tempore Athenis duae saetiones, quarum una populi cauSSam agebat, altera optimatium . in hac erat Phocion et Demetrius Phalereus inarum utraque Macedonum patrociniis utebatur: nam populares Polysperchontis avebant, Optimate cum Cassandro Sentiebant. interim a Polysperchontes Cassandrus Macedonia pulsus St. quo facto populus superior factus Statim duces adversariae si
ctionis capitis damnatos patria propulit, in his Phocion omet Demetrium Phalereum, deque ea re legatos ad Polysperchontem misit, qui ab eo peterent, ut Sua decreta confirmaret. huc eodem prosectus est Phocion. quo ut venit, caussam apud Philippum regem Verbo, re ipsa quidem apud Polysperchontem iussus est dicere: namque is tum regis rebus praeerat. hic ab Agnone accusatus, quod Piraeum Nicanori prodidisset, ex consilii sententia in custodiam coniectus, Athenas deductus est, ut ibi de eo legibus foret iudicium.
IV. Huc perventum St, cum propter aetatem pedibus 1 iam non aleret vehiculoque portaretur magni concursus sunt facti, cum alii, reminiscentes Veteris famae aetatis misererentur, plurimi Vero ira Xaeuerentur Propter Proditionis suspicionem Piraei, maximeque quod adversus populi commoda in senectute Steterat. qua de re ne ero 2
randi quidem ei data est sacultas et dicendi caussam inde iudicio legitimis quibusdam confectis damnatus, traditus est undecimviris, quibus ad supplicium more Atheniensium publice damnati tradi solent. hic cum ad mortem duceretur, obvius ei fuit Euphiletus, quo familiariter fuerat usus is cum lacrimans dixisset: si quam indignate peteris, Phocioni auid illo At non inopinata inquit hunc enim exitum plerique clari viri habuerunt Athenienses. in
hoc tantum fuit odium multitudinis, ut nemo ausus Sit eum liber sepelire. itaque a servis SepultuS St.
I. Timoleon Corinthius. sine dubio magnus omnium iudicio hic vir exstitit. namque huic uni contigit, quod nescio an ulli, ut et patriam, in qua erat natu S, OPPreS-Sam a tyranno liberaret, et a Syracusis, quibus auxilio
92쪽
erat missus, iam inveteratam servitutem depelleret totamque Siciliam, multos annos bello vexatam a barbarisque OppreSSam, Suo adventu in pristinum restitueret. Sed in his rebus non simplici fortuna conflictatus est et id quod difficilius putatur, hilto sapientius tulit Secundum quam adversam fortunam. nam Cum frater eius Timophanes, dux a Corinthiis delectus, tyrannidem per milites mereenarios occupas Set particepSque regni P088et esse, tantum afuit a societate sceleris, ut antetulerit civium suorum libertatem fratris saluti et parere legibus quam imperare patriae satius duxerit hae mente per haruSpissem communemque affinem, cui Soror X et 8dem parentibus nata nupta erat, fratrem tyrannum interficiundum curavit ipso non modo manus non attulit, Sed ne aspicere quidem fraternum Sanguinem Voluit nam dum re conficeretur, Procul in praesidio fuit, ne qui Satelles OSSet Succurrere. hoc praeclarissimum eius factum non pari modo probatum est ab omnibus nonnulli enim laeSam ab eo pietatem putabant et invidia laudem virtutis obterebant mater Vero post id sactum neque domum ad se filium admisit neque aspexit, quin eum fratricidam impiumque detestans Om- pellaret quibus rebus ille adeo est commotus, ut nonnumquam vitae finem sacere Voluerit atque ex ingratorum hominum conspectu morte decedere.
II. Interim Dione Syracusis intersecto Dionysius rumsus Syracusarum potitus est; cuius adversarii opem a Corinthiis petierunt ducemque, quo in bello uterentur, Ostularunt. huc Timoleon missus incredibili soliditato Dio- nysium tota Sicilia depulit eum interficere posset, noluit, tutoque ut Corinthum perveniret, effecit, quod utrorumque Dionysiorum opibus Corinthii saepe adiuti fuerant, cuius
benignitatis memoriam Volebat OXStare, eamque praeclaram victoriam ducebat, in qua plus esset clementiae quam crudelitatis postremo, ut non solum auribus aceiperetur, Sed etiam oculis cerneretur, quem et ecquanto regno ad
quam fortunam detulisset post Dionysii decessum cum Hiceta bellavit, qui adversatus erat Dionysio, quem non odio tyrannidis dissensisse, sed cupiditate indidio suit, quod ipse expulso Dionysio imperium dimittere noluit hoc Superat Timoleon maximas copia Carthaginiensium apud
93쪽
Crinis uni flumen fugavit ac satis habere coegit, si liceret Asrieum obtinere, qui iam complures annos OSSeSSionem Sicilia tenebant cepit etiam Mamercum Italicum ducem, hominem bellicosum et potentem qui tyrannos adiutum in Siciliam Venerat. III. Quibus rebus consectis cum propter diuturnitatem belli non solum regiones, sed etiam urbes desertas videret, conquisivit, quos potuit, primum Siculos dein Corintho arcessivit colonos, quod ab his initio Syracusae orant conditae. civibus veteribus sua reStituit, novi bello vacue 2 factas possessiones divisit; urbium moenia disiecta sanaque deSerta resecit civitatibus leges libertatemque reddidit; ex maximo bello tantum otium totae insulae conciliavit, ut hic conditor urbium earum, non illi, qui initio deduxerant, Videretur. arcem SyracusiS, quam munierat Dionysius ad urbem obsidendam, a fundamentis disiecit, cetera tyrannidis propugnacula demolitus est deditque operam,
ut quam minime multa vestigia servitutis manerent. Cum tantis esset opibus, ut etiam invitis imperare OSSet tantum Butem amorem haberet omnium Siculorum, ut nullo
reCuSante regnum obtinere, maluit se diligi quam metui. itaque cum primum potuit, imperium deposuit ac privatus Syracusis, quod reliquum vitae fuit, vixit meque vero id imperite fecit iam quod ceteri rege imperi potuerunt, hic benevolentia tenuit nullus honos huic defuit, nequePOStea re ulla Syracusis gesta est publice, de qua prius Sit decretum quam Timoleontis sententia cognita nullius
umquam consilium non modo antelatum, Sed ne Omparatum quidem est. neque id magis benevolentia sactum est quam prudentia. IV. Hic cum aetate iam provectus esset, Sine ullo morbo lumina culorum amisit. quam calamitatem ita moderate tulit, ut neque eum querentem quiSquam audierit, neque eo minus privatis publicisque rebus interfuerit.
Veniebat autem in theatrum, cum ibi concilium populi haberetur, Propter valetudinem vectus iumentis iunctis atque ita de vehiculo, quae videbantur, dicebat neque hoc illi quisquam tribuebat superbiae nihil enim umquam neque in8olens neque gloriosum ex ore eius Xiit. qui quidem, eum Sua laudes audiret praedicari, numquam aliud dixit
94쪽
quam se in ea re maxime dii agere gratias atque habere, quod, cum Siciliam recreare OnStituissent, tum se Otis simum ducem Sse voluissent nihil enim rerum humanarum sine deorum numine geri putabat itaque suae domi sacellum Αὐτοματίας constituerat idque sanctissime colebat.
V. Ad hanc hominis excellentem bonitatem mirabiles
ReeeSSerant QRSuS. nam proelia maxima natali suo die sedit Omnia, quo factum est, ut eius diem natalem sestum ha-
beret universa Sicilia huic quidam Laphystius, homo
petulans et ingratus, Vadimonium cum Vellet imponere, quod cum illo se lege agere diceret, et complure eoneu rissent, qui procacitatem hominis manibus coercere Onarentur, Timoleon oravit omnes, ne id facerent namque
id ut Laphystio et cuivis liceret, se maximos labore Summaque adiisse pericula hane enim Speciem libertatis es8e, si omnibus, quod quisque vellet, legibus Xperiri liceret. idem, cum quidam Laphystii similis, nomine Demaenetus, in contione populi de rebus gestis eius detrahere coepisset ac nonnulla inveheretur in Timoleonta, dixit, nunc demum e voti esse damnatum namque hoc a diis immortalibus semper precatum, ut talem libertatem restitueret Syracusanis, in qua cuivis liceret, de quo vellet, impune dicere hic cum diem supremum obisset, publice a Syracusani im gymnasio, quod Timoleonteum appellatur, tota celebrante Sicilia sepultus est.
I. Hi sero fuerunt Graecae genti duces, qui memoria
digni Videantur, praeter reges namque O attingere noluimus, quod omnium res gestae Separatim Sunt relatae.
neque tamen hi admodum sunt multi Lacedaemonius autem Agesilaus nomine, non poteState fuit rex, sicut ceteri Spartani. ex his vero, qui dominatum imperio tenuerunt, excellentissimi fuerunt, ut nos iudicamus, Persarum Cyrus et Darius, Hystaspi filius, quorum uterque priVat HS Virtute regnum est adeptus prior horum apud Massagetas in proelio cecidit Darius senectute diem obiit Supremum. tre Sunt praeterea eiusdem generis Xerxes et duo Arta-
95쪽
DE REGIBUS. 73xerXes, Macrochir quoque et Mnemon. Xerxi maxime est illustre, quod maximi post hominum memoriam Xercitibus terra marique bellum intulit Graeciae at Macrochir praecipuam habet laudem amplisSimae pulcherrimaeque corporis formae, quam incredibili ornavit virtute belli namque illo Perses nemo manu fuit sortior Mnemon autem
iustitiae fama floruit nam cum matris suae celere amisisset uxorem, tantum indulsit dolori, ut eum pietas vinceret ex his duo eodem nomine morbo naturae debitum reddiderunt tertius ab Artabano praefecto ferro inter
II. Ex Macedonum autem gente duo multo ceteroso anteceSSerunt rerum gestarum gloria, Philippus, Amyntae filius, et Alexander Magnus horum alter Babylone morbo consumptus est Philippus Aegiis a PauSania, Cum spectatum ludos iret, iuxta theatrum occisu8 St. unus Epirotes, Pyrrhus, qui cum populo Romano bellavit is cum Argos oppidum oppugnaret in Peloponneso, lapide ictus
interiit unus item Siculus, Dionysiu prior nam et manu
fortis et belli peritus fuit, et id quod in tyranno non facile
reperitur, minime libidinosus, non lUXuriOSUS, O RVaruS,
nullius denique rei cupidus nisi singularis perpetuique imperii ob eamque rem crudelis nam dum id studuit munire, nullius pepercit vitae, quem eius inSidiatorem putaret. hic cum virtute tyrannidem sibi peperisset, magna retinuit felicitate maior enim annos seXaginta natus decessit florente regno, neque in tam multis annis cuiusquam ex Sua stirpe funus vidit, cum ex tribus uxoribus liberos procreasset multique ei nati essent nepoteS. III. Fuerunt praeterea magni reges ex amiciS AleXan 1
dri Magni, qui post obitum eius imperia ceperunt, in his Antigonus et huius filius Demetrius, Lysimachus, Seleucus, Ptolemaeus. ex his Antigonus in proelio, cum adVer 2 sus Seleucum et Lysimachum dimicaret, occisus St. Pari leto affectus est Lysimachus ab Seleuco namque Societate dissoluta bellum inter se gesserunt. at Demetriu8, 3 cum filiam suam Seleuco in matrimonium dedisset neque eo magis fida inter eos amicitia manere potuiSSet, captuS bello in custodia socer generi periit a morbo. neque ita multo post Seleucus a Ptolemaeo Cerauno dolo intersectus
96쪽
est, quem ille a patre XputSum AleXandrea, alienarum opum indigentem, receperat. PS autem Ptolemaeus, cum VivuS filio regnum tradidisset, ab illo oodem vita privatus dicitur. De quibus quoniam satis dictum putamus, non incommodum Videtur non praeterire Hamilcarem et Hannibalem, quos et animi magnitudine et calliditate omnes in Africa natos praeStitiSSe conStat.
I. Hamilcar, Hannibalis filius, cognomine Barca, a thaginiensis, primo Poenico bello, Sed temporibus extremis, admodum adolescentulus in Sicilia praeesse coepit exercitui eum ante eius udVentum et mari et terra male res gererentur Carthaginiensium, ipse, ubi affuit, numquam hosti cessit neque locum nocendi dedit saepeque econtrario occasione data lacessivit Semperque superior discessit quo facto cum paene omnia in Sicilia Poeni amisissent, ille Erycem sic defendit, ut ollum eo loco gestum non videretur interim Carthaginienses classe apud insulas Aegates a C. Lutatio, Consule Romanorum, Superati statuerunt belli saceres finem Mamque rem arbitrio permiserunt Hamilcaris ille etsi flagrabat ollandi cupiditate, tamen paci serviundum putavit, quod patriam X- haustam sumptibus diutius calamitates belli serre non posse intelligebat, sed ita ut statim mente agitaret, Si Paulummodo res essent resectae, bellum renovare Romanosque armis persequi, donicum aut virtute vicissent aut victi manus dedissent hoc consili pacem conciliavit in quo tanta fuit ferocia, cum Catulus negaret bellum compositurum, nisi ille cum Suis, qui Erycem tenuerunt, armiS relictis Sicilia decederent, ut Succumbente patria PS periturum Se potius dixerit, quam cum tanto flagitio domum
6 rediret non enim Suae QSSe Virtutis, arma a patria aecepta adversus hostes adversarii tradere huius pertinaciae cessit Catulus .
II. At ille, ut Carthaginem venit, multo aliter ne Perarat rem publieam Se habentem cognovit namque diuturnitate externi mali tantum exarsit intestinum bellum, ut numquam pari periculo fuerit Carthago, nisi cum deleta
97쪽
0st primo mercenarii milites, qui adversus Romanos suo qrant, desciverunt, quorum numerus erat viginti milium. hi totam abalienarunt Africam, ipsam Carthaginem Oppugnarunt. quibu mali adeo Sunt Poeni perterriti, ut etiam auxilia ab Romani petierint eaque impetrarunt. Sed e tremo, eum prope iam nil deSperationem pervenissent, Hamilcarem imperatorem fecerunt. 4s non solum hostes a muris Carthagini remoVit, eum amplius centum milia saeta es Sent armatorum, Sed etiam eo compulit, ut locorum angustiis clausi plure fame quam ferro interirent. Omnia
oppida abalienatu, in his Uticam atque Hipponem, Valentissima totius Africae, reStituit patriae meque eo fuit Ontentus, sed etiam nec imperii propagavit, uota frica tantum otium reddidit, ut nullum in ea bellum videretur multis annis fuiSSe. III. Rebus his ex sententia peraetis denti animo ut 1 que infesto Romanis, quo acilius caussam bellandi reperiret, effecit, uti imperator cum exercitu in Hispaniam mitteretur, eoque secum duxit filium Hannibalem annorum
noVem. erat praeterea Cum eo adolescen illustris, formo 2
sus Hasdrubal, quem nonnulli diligi turpius, quam par
erat, ab Hamileare loquebantur. non enim maledici tanto vir deesse poterant. quo saetum St, ut a Praefecto morum Hasdrubal cum eo vetaretur esse. huic illo filiam suam in matrimonium dedit, quod moribus eorum non poterat interdici socero genero. de hoc ideo mentionem fecimus, quod Hamilcare occiso ille exercitui praefuit resque magnas gessit et princeps largitione Vetustos pervertit mores CarthaginienSium eiusdemque post mortem Hannibal ab exercitu accepit imperium. IV. At Hamilcar, posteaquam mare transiit in Hispa 1
niamque Venit, magna re Secunda gessit Ortuna maXimas bellicosissimasque gentes subegit equis, armi8, Viris,
pecunia totam locupletavit Africam. hic cum in Italiam
bellum inserre meditaretur, nono anno, postquam in HiSPaniam Venerat, in proelio pugnans adversus Vettones Occisus est. huius perpetuum odium erga Romanos maXime Concitasse videtur secundum bellum Poenicum. namque
Hannibal, filius eius, assiduis patris obtestationibus eo StPerductus, ut interire quam Romanos non experiri mallet.
98쪽
I. Hannibal, Hamilcaris filius, Carthaginiensis si verum
est, quod nem dubitat, ut populus Romanu Omne gentes Virtute Superarit, non est infitiandum Hannibalem tanto praestitisse ceteros imperatores prudentia, quanto populus Romanus antecedat sortitudine cunetas nationes. nam quotieSeumque cum eo Congressu est in Italia, Semper discessit superior quod nisi domi civium suorum invidia debilitatus esset, Romano videtur Superare potuiSSe. sed multorum obtrectatio devicit unius virtutem hi autem velut hereditate relictum odium paternum erga Romanos Sic conServavit, ut priu animam quam id deposuerit, qui quidem, cum patria pulsus esset et alienarum opum
indigeret, numquam destiterit animo bellare cum Romanis. II. Nam ut omittam Philippum, quem absens hostem reddidit Romanis, omnium his temporibus potentissimus rex Antiochus fuit hunc tanta cupiditate incendit bellandi,
ut uSque a rubro mari arma conatus sit inferre Italiae. ad quem cum legati venissent Romani, qui de eius voluntate Xplorarent darentque Operam consiliis clandestinis, ut Hannibalem in suspicionem regi adducerent, tamquam ab ipsis corruptum alia atque antea sentire, neque id frustra fecissent, idque Hannibal comperisset seque ab interioribus consiliis segregari vidisset tempore dato adiit ad regem, eique cum multa de fide sua et odio in Romanos
commemorasset, hoc adiunxit: Pater meus, se inquit, Humilcar puerulo me, utpote non ampliuS OVem annoS
nato, in Hispaniam imperator prosciscens Carthagine Iovi optimo maximo hostias immolavit quae divina res dum conficiebatur, quaesivit a me, Vellemne secum in castra proficisci id cum libenter accepissem atque ab eo petere coepissem, ne dubitaret ducere, tum ille Faciam, inquit, si mihi fidem, quam postulo, dederis. Simul me ad aram adduxit, apud quam sacrificare instituerat, eamque ceteris remotis tenentem iurare iussit, numquam me in amicitia cum Romanis ore id ego insiurandum patri datum usque ad hanc aetatem ita conservavi, ut nemini dubium 8Sedebeat, quin reliquo tempore eadem mente Sina futuruS.
99쪽
quare si quid amico do Romanis cogitabis, non impru i denter feceris, si me celaris; cum quidem bellum parabis, te ipsum frustraberis, si non me in eo prinstipem posueris. III. Hac igitur, qua diximus, aetate cum patre in Hi 1 Spaniam profectus est, cuius post obitum Hasdrubal imperatore suffecto equitatu Omni praefuit. hoc quoque interseeto Xercitus summam imperii ad cum dotulit. id Carthaginem delatum publice comprobatum est. Sie Hannibal, minor quinque et viginti annis natus imperator saetuS, ProXimo triennio omnes gentes Hispaniae bello subegit Saguntum, foederatam civitatem, vi expugnavit; tre exercitus maximos comparavit is his unum in Afri scam misit, alterum cum Hasdrubale fratre in Hispania reliquit, tertium in Italiam secum duxit. Saltum Pyrenaeum transiit. quacumque iter fecit, cum omnibus incolis conflixit neminem nisi victum dimisit ad Alpes postea 4 quam venit, quae Italiam ab Gallia seiungunt, qua nemo umquam Cum Xercitu ante eum praeter Herculem Graium transierat quo facto is hodie saltus Graius appellatur), Alpicos conantes prohibere transitu concidit, loca putes e-cit, itinera muniit, effecit ut ea elephanius ornatus ire POSSet, qua antea unus homo inermi ViX poterat repere. hac copias traduxit in Italiamque pervenit. IV. Conflixerat apud Rhodanum cum P. Cornelio Sci 1 Pione ConSule eumque pepulerat. cum hoc eodem Clastidii
apud Padum decernit sauciumque inde ac fugatum dimittit. tertio idem Scipio cum collega Tiberio Longo apud Tre 2biam adversus eum Venit. cum iis manum conseruit,
utrosque profligavit. inde per Ligures Apenninum transiit, petens Etruriam. hoc itinere adeo gravi morbo afficitur
oculorum, ut postea numquam dextro aeque bene usu sit. qua Valetudine cum etiamnunc premeretur lecticaque se retur, C. Flaminium consulem apud Trasimenum cum exercitu insidiis circumventum occidit, neque multo POSt C. Centenium praetorem cum delecta manu Saltu De Impantem. hinc in Apuliam pervenit cibi obviam ei venerunt duo consules, C. Terentius et L. Aemilius. utriusque eXercitus uno proelio fugavit, Paulum consulem occidit et aliquot praeterea consulares, in his Servilium Geminum, qui superiore anno fuerat OnStil.
100쪽
V. Hac pugna pugnata Romam prosectus est, nullo resistente in propinquis urbis montibus Oratu eSt. cum
aliquot ibi dies castra habuisset et reverteretur Capuam, Q. Fabius Maximus, dictator Romanus, in agro Falerno ei se obiecit hie clausus locorum angustiis noctu Sine ullo detrimento exercitus se expedivit Fabio, callidissimo
imperatori, verba dedit namque obducta nocte sarmenta in cornibus iuvencorum deligata incendit eiusque generis multitudinem magnam dispalatam immisit quo repentino obiecto viso tantum terrorem inlepit exercitui Romanorum, ut egredi extra vallum nem Sit usus hane post rem
gestam non ita multis diebus M. Minucium Rufum, magistrum equitum, pari ne dictatorem imperio, dolo productum in proelium fugavit Tiberium Sempronium Gracelium, iterum consulem, in Lucanis absens in insidias inductum sustulit. M. Claudium Marcellum quinquies consulem, apud Venu8iam pari modo interfecit longumeSt enumerare proelia quare hoc unum Satis erit dictum,
ex quo intelligi possit, quantus ille fuerit quamdiu in Italia fuit, nemo ei in acie restitit, nemo adverSu Cum ΟSt Cannensem pugnam in Campo OnStra OSuit.
VI. Hinc invictus patriam defensum revocatus bellum gessit adversus P. Scipionem, quem ipse primo apud Rhodanum . iterum apud Padum, tertio apud Trebiam
fugarat cum hoc exhaustis iam patriae acultatibus cupivit impraesentiarum bellum componere, quo Valentior postea Congrederetur in colloquium convenit; conditio ne non OnVenerunt post id saetum paucis diebus pud
Zamam cum eodem conflixit pulsus, incredibile di tu, biduo et duabus noctibus Hadrumetum pervenit, quod abest ab Zama circiter milia passus trecenta in hac fuga Numidae, qui simul cum eo ex acie exce8serant, insidiati Sunt ei; quo non Solum effugit, sed etiam ipsos Oppressit. Hadrumeti reliquos e fuga collegit novis delectibus paucis diebus multos contraxit. VII. Cum in apparando acerrime SSet Ceusatus, Carthaginienses bellum cum Romanis composuerunt ille nihilo secius exercitui postea praefuit resque in Africa gessit itemque Mago frater eius usque ad P. Sulpicium, C. urelium consules iis enim masnstratibus leuati Car-