De rerum natura; libri sex. Carolus Lachmannus recensuit et emendavit

201쪽

proinde putare aliquem tum nomina distribuisse rebus, et inde homines didicisse voeabula prima, desiperest nam cur hie p0Sset euneta n0tare vocibus et varios s0nitus eniittere linguae,1045 tempore eodem alii adere id u0 quisse putentur 2 praeterea si non alii quoque vostibus usi inter Se fuerant, unde insita n0tities est utilitatis et unde data est ui prima pote8taS, quid vellet laeere ut seirent animoque viderent γ1050 0gere item pluris unus victosque d0maren0n poterat, rerum ut perdiscere nomina Vellent. nec ratione docere ulla suadereque surdiS

quid sit opus acto, facilest neque enim paterentur. nec ratione ulla sibi feri en amplius auris 1055 0 eis inauditos sonitus obtundere frustra. p8stremo quid in hac mirabile tantoperest re si genus humanum , cui vo et lingua vigeret

pro Vari Sen8u Varia re voce notaret 8 cum pecudes mulae, cum denique saecla serarum

1000 dissimilis s0leant v0ces variasque ciere, eum metus aut dolor est et eum iam gaudia gliscunt quippe etenim ieet id rebus cognoseere apertis. inritata canum cum primum inmane Molossum mollia tela fremunt dur0s nudantia dentes, 100 longe ali sonitu rabie restricta minantur, et eum iam latrant et vocibus innia complent: et catul0s blande cum lingua lambere temptant, aut ubi eos iactant pedibus morsuque petentes suspensis eueros minitantur dentibus haustus, 1070 longe ali paci gannitu vocis adulant,

I 048 Utilitas lo049 sciret ii videret. l 1052 surde . t 053 saeile si l1055 sonitu subtiindere it 1058 varias res is 1062 in t 1063 magna l1064 promunt i 100 alia i stricta minatur. I 067 At si 1068 laetant lipotentes. t 1069 imitantur

202쪽

et eum deserti baubantur in aedibus aut cum plorantis fugiunt uni mi880 corpore plagas. denique non hinnitus item differre videtur, inter e litas ubi equus florenti aetate iuveneus 1075 inuigeri saevit calcaribus ictus amoris, et remitum patulis ubi naribus edit ad arma, et eum sic alia concussis artibus hinnit 2

postremo genu alituum Variaeque Voluere8,

accipitres atque ossifragae mergique marinis 108 fluctibus in salso vietum Vitamque petentes longe alias alio adiunt in tempore voce', et qu0in de victu certant praedaeque repugnant: et partim mutant cum tempestatibus una

raucisono cantus, cornicum ut saecla vetusta 1085 0rvorumque grege ubi aquam dicuntur et imbris p0scere et inter dum vento auraSque Oeare. ergo si varii sen8us animalia cogunt, muta tamen culi sint, varia emittere Voces, quanto mortali magis aestumst tum potuisse

10s dissimilis alia atque alia res voste notare l Illud in his rebus aditu ne forte requiras, fulmen detulit in terram mortalibus ignem primitus, inde omnis flammarum diditur ardor: multa videmus enim caelestibus inlita flammis

109 fulgere cum eaeli donavit plaga vapore et ramosa auten eum Venti pulsa vacillans aestuat in ramos incumbens arboris arbor,

exprimitur validis extritus viribus ignis et mi est inter dum flammai fervidus ardor, 1100 mutua dum inter se rami stirpesque teruntur.

203쪽

quoruin utruna in dedi 8Se potest mortalibus guem inde cibum qu0quere ad flammae mollire vapore sol 0euit, qu0niam mitescere multa videbant verberibus radi 0rum atque aestu vieta per agr0S. 1105 Inque dies magis hi letum vitamque priorem commutare novis monstrabant rebit benigni, ingeni qui praestabant et orde vigebant. condere coeperunt urbis arcemque locare

praesidium reges ipsi sibi perfugiumque

1110 et pecus atque agros divisere atque dedere pro laete euiusque et viribus ingeni0que: nam acies multum valuit viresque Vigorque.

posterius res inventast aurumque repertuul,

quod Deile et validis et pulebris dempsit honorem

11 15 divitioris enitu seetam plerumque secuntur quam iubet et sortes et puleiir corp0re reti. quod si quis vera vitam ratione gubernet, di filiae grandes homini sunt vivere parce aequo animo : neque enim est umquam penuria parvi. 1120 at lar08 0mine voluerunt Se atque potentes, ut undamento stabili fortuita maneret et placidam possent opulenti degere Vitam, De quiquam , quoniam ad summum sue cedere honorem certantes iter infestum sedere Visti, It 2 et tamen e Sunim . quasi ulmen . deiei ictos invidia inter dum contemptim in Tartara taetra; ut satius multo iam sit parere quietum quam regere imperio res velle et regna tenere. pr0inde sine in assum defessi sanguine Sudent, 1130 angustum per iter luctantes ambiti0nis;

204쪽

194 V

1133 quandoquidem sapiunt alieno ex ore petuntque res ex auditis citius quam sensibus ipsis nec magis id nunc est neque erit o quam sui ante, ita invidia quoniam , ceu sulmine, summa aporant plerumque et quae sunt aliis magis edita eumque. 1136 Ergo regibus occisis subversa iacebat pristina maiestas soliorum et sceptra Superba, et capitis summi praeclarum insigne cruentum sub pedibus vulgi magnum lugebat honorem

1140 nam cupide conculcatur nimis ante melutuna. res itaque ad sumimam aestem turbasque redibat imperium sibi eum a summatum quisque petebat. inde magistratum partim docuere creare, iuraque constituere , ut vellent legibus uti. 1145 nam genus humanum, desessum vi colere aevom,

ex inimicitiis languebat quo niagis ip8um

sponte sua cecidit sub leges artaque iura. aerius ex ira quod enim se quisque parabat ulcisci quam nunc conce88umst legibus aequis, 115 hanc ob rem est homines pertaesum V colere aevom. inde metus uincula poenarum praemia Vitae circumretit enim vis atque iniuria quemque atque unde exortast, ad eum plerumque revertit,

nec facilest placidam ac pacatam degere vitam 1155 qui vi0la saetis communia laedera pacis :etsi sallit enim divom genus humanumque, perpetuo tamen id ore clam dissidere debet: quippe ubi se multi per somnia saepe loquentes aut morbo delirantes protraxe serantur 1160 et celata mala in medium et peccata dedisse.

205쪽

Nunc quae causa deum per magnas numina gentis pervulgarit et ararum compleverit urbis suscipiendaque curari sollemnia Sacra quae nunc in magnis florent aera rebu lo eisque 1 165 unde etiam nunc est mortalibus insitus horror,

qui delubra deum nova t0to suscitat orbi terrarum et sesiis cogit celebrare diebus, non ita dissicilest rati0nem reddere verbis. quippe etenim iam tum divom mortalia ae la1170 egregias animo sagies vigilante videbant, et magis in somnis mirando e0rpori auctu his igitur sensum tribuebant propterea quod

membra movere videbantur oeesque sup rbas

mittere pro faeie praeclara et viribus amplis.1175 aeternamque dabant vitam, quia Semper eorum subpeditabatur acies et forma manebat, et tamen omnino quod tantis viribus auetos non temere ulla vi convinci posse putabant. fortunisque de longe praestare putabant 1180 quod mortis timor haut quemquam Vexaret eorum, et simul in somnis quia multa et mira videbant efficere et nullum capere ipsos inde laborem praeterea caeli rationes ordine eerto et varia annorum cernebant tempora verti, i 185 nec poterant quibus id fieret cognoscere causis: ergo perfugium sibi liabebant Dinia divis tradere et ill0rum nutu sacere omnia flecti. in caeloque deum sedes et templa locarunt, per caelum volvi quia lux et luna videtur,

1190 luna , dies , et nox, et noctis Signa Serena noctivagaeque faces caeli flammaeque volantes 1172 proptere loli illaci II 84 varias i 1185 fierent lo 189 nox t 1190

noctis it severa.

206쪽

196 V .

nubila , sol imbre , nix , Venti fulmina , grando et rapidi fremitus, et murmura magna minarum.

O genus infelix humanum, talia divis 11s eum tribuit facta atque iras adiunxit acerbasi quanto tum gemitus ipsi sibi, quantaque nobis

Volnera, qua lacrimas peperere minoribu n0stris lneo pietas ullast velatum saepe videri vertier ad lapidem atque omnis accedere ad ara8, 1200 nec procumbere humi prostratum et pandere a luias ante deum delubra nec ara sanguine multo Spargere quadrupedum , nec oti nectere vota, Sed mage pacata posse omnia mente tueri. nam cum suspicimus magni caelestia mundi 1205 templa, super tellisque micantibus aethera fixum, et venit in mentem solis lunaeque viarum, tune aliis oppressa naalis in pectora cura illa quoque expergefactum caput erigere infit, ne quae forte deum nobis inmensa p0testas 1210 it Vario motu quae candida sidera verset: temptat enim dubiam mentem rationis egesta8,

ecquae nam uerit mundi genitalis origi, et simul equae sit finis, quo ad moenia mundi solliciti motus hunc possint ferre laborem 121 an divinitus aeterna donata salute perpetuo possint aevi labentia tractu

inmensi validas aevi contemnere viris. praeterea cui non animus orauidine divum e0ntrahitur, cui non correpunt membra paV0re,1220 fulminis horribili eum plaga 0rrida tellus

contremit et magnum percurrunt muriatura caelum 2

non populi gentesque tremunt, rege8que superbi

207쪽

c0rripiunt divum percussi membra timore. nequid ob admissum laede dictumve superbe 12 25 Oenariam grave sit 80lvendi tempus adultum Summa etiam cum vis violenti per mare venti induperatorem lassi super aequora Verriteum validis pariter legionibus atque elephantis, non divom paceni votis adit ac prece quaesit 123 vent0rum pavidus pace animasque Secunda8J, ne quiquam , quoniam violento turbine saepe correptus Dilo sertur minus ad vada leti usque adeo res humanas Vis abdita quaedam opterit, et puleii ros aseis saevasque Secures 1235 proculcare ac ludibri sibi habere videtur. denique sub pedibus tellus eum tota vastillat concussaeque eadunt urbe dubiaeque minantur, quid mirum , si se temnunt mortalia saecla atque p0testatis magna mira8que relin lunt1240 in rebus viris divum, quae cuncta gubernent γQuod super est, aes atque aurum ferrumque repertumst

et simul argenti p0ndii plumbique poteStas, ignis ubi ingetitis silvas ard0re cremarat montibus in magnis, Seu caelo fulmine mi 880 124 sive quod inter se bellum silveutro gerentes h0stibus intulerant ignem formidinis ergo, sive qu0 induet terrae b0nitate volebant pandere agros pingui et pascua reddere rura, sive seras interscere et ditescere praeda: 1250 nam fovea atque igni prius est venarier ortum quam saepire plagis saltum canibusque ciere. quidquid id est, qua eumque e causa flammeus ardor

1224 equod 122 adauctum G 1226 Summe 12 29 a j 232 aqvada l1236 sui l 124 est aeque i 124 gentis it 248 panguis to 252 Quicquid

208쪽

198 V

horribili sonitu silvas exederat altis ab radicibus et terram percoxerat igni,125 manabat venis serventibus in loca terrae

concava conveniens argenti rivus et auri aeris item et plumbi quae cum concreta videbant posterius claro in terra Splendere colore,

tollebant nitido capti levique lep0re,1200 et simili sormata videbant esse figura

atque lacunarum fuerant Vestigia cuique tum penetrabat eos posse haec liquesueta calore quam libet in formam et aciem decurrere Ierum, et prorsum quamvis in acuta ac tenvia p0sse 1265 mucronum duci fastigia procudendo ut sibi tela darent, silvasque ut caedere p08Sent materiemque domo levare a radere tigna et terebrare etiam ac pertundere perque orare. nec minus argent sacere haec auroque parabant1270 quam validi primum violentis Viribus aeris ne quiquam, quoniam cedebat victa potestas nec poterat pariter durum sufferre laborem tum fuit in pretio magis aes aurumque iacebat propter inutilitatem hebeti mucrone retuSum

1275 nunc iacet aes , aurum in sumnium Successit honorem sic volvenda aetas commutat tempor rerum.

quod sui in pretio, fit nullo denique honore: p0rro aliut succedit et e contemptibus exit, inque dies magis adpetitur oretque repertum 128 laudibus et miro est mortalis inter honore. ne tibi quo pacto ferri natura reperta sit facilest ipsi per te cogno Seere, Memmi.

1253 sonitus il 1254 A l 1255 venit i 1258 tectas i 2b capiti l 1260 videbat 1266 parent i et i possint i 126 dolaret levare ii 1272 poterant i 273 Nam fui illae omissum . t 1278, omissunι l 1280 Claudibus

209쪽

arnia antiqua ianu ungue dentesque fuerunt.

et lapides et item silvanim stagmina rami 1285 et flamma atque ignes, p0Si quam sunt cognita primum posterius ferri vis est aeri Sque reperta. et prior aeris erat quam ferri cognitu usus quo facilis magis est natura et copia maior aere solum terrae tractabant, aereque belli 1290 miscebant fluctu et Vulnera vasta serebant et pecus atque agros adimebant: nam facile ollis omnia cedebant armatis nuda et inerma. inde minutatim processit ferreus ensis versaque in obprobrium species est taleis alienae,129 et erro coepere solum pro Scindere terrae exaequataque sunt reperi certamina belli. et prius est armatum in equi conscendere costas

et moderarier hunc freni dextraque vigere quam biiugo eurru belli temptare pericla. 130 et biiug0 prius 8 quam bis coniungere binos

et quam falciseros armatum escendere curru S.

inde boves lucas turrito corp0re, tetras, anguimanus belli docuerunt volnera Poeni sufferre et magna Martis turbare caterva .

1305 sic alid ex alio peperit discordia tristis, horribile humanis quod gentibus esset in armis, inque dies belli terroribus addidit augmen.

Temptarunt etiam tauros in moenere belli, expertique sues saevos sunt mittere in hostis 1310 et validos partim prae se misere leones cum doctoribus armati Saevisque magi8triS, qui moderarier his possent vinclisque tenere, ne quiquam, quoniam permixta caede calentes

210쪽

1s14 turbabant saevi nullo discrimine turmas, 1316 nec poterant equites remitu perterrita equ0rum pectora mulcere et renis onvertere in hostis. inritata leae iaciebant corpora saltu undique, et adversum venientibu ora petebant, 1820 et nec pinantis a tergo deripiebant, deplexaeque dabant in terram volnere victos, morsibus adfixae validis atque unguibus uneis. iactabantque suos inuri pedibusque terebant, et latera ac ventres hauribant supter equorum 1325 cornibus, et terram minitanti fronte ruebant. et validis soci0s eaedebant dentibus apri, tela infracta suo inguentes Sanguine aevi 132 permixtasque dabant equitum peditumque ruinas:

nam transversa seros exibant dentis adactus iumenta aut pedibus vent , erecta petebant, ne quiquam . quoniam ab nervis succisa videres concidere atque gravi terram consternere a8u. si qu0s ante d0mi 0mitos satis esse putabant, 1335 effervescere cernebant in rebus agundis, v0lneribus , clamore , fuga , terrore , tumultu, nee poterant ullam partem redducere eorum

diffugiebat enim varium genus mne ferarum ut nunc saepe boves iuga ferro male aetae 1 si diffugiunt sera sata suis eum multa dedere. sic fuit ut sacerent sed vix adducor ut ante 1343 quam c0mmune malum seret bedumque futurum 1342 0 quierint animo praesentire atque Videre. is et sed adere id non tam vincendi spe voluerunt,

1315 Teriis eas capitum quatientes indique cristas i 1319 patebant li1325 mente i 1328 In se iacta suo tinguentos sanguine tela. t 330 adauctus . t 133 petebat. l 1340 laeta 1341 Si l 1344 Et magis id possis factum contendere in omni si 1345 - 528. 1346 Quam certo

atque uno terrarum quo libet orbi.